O galego no primeiro terzo do século XX.

1. O galego
no primeiro terzo do
século XX

2. 1. Contexto demográfico, económico e social
● Poboación dispersa no territorio
● Incremento da concentración urbana, sobre todo na costa
● Atraso económico:
- Exportación de materias primas, de man de obra barata e
de capitais
- Precariedade das vías de comunicación
- Escasa industrialización
- Inmobilismo nas estruturas agrarias
● Tímidos avances:
- Renovación no ámbito agrario (Misión Biolóxica)
- Comezos da industria conserveira, da construción naval,
da minería e do turismo

3. 2. Contexto político
Restauración (1874-1923)
● Bipartidismo turnista de liberais e conservadores
● Redes caciquís
● Supremacía do poder do monarca
● Partidos políticos integrados por notables
● Eleccións pouco democráticas (voto restrinxido)
Ditadura de Primo de Rivera
Guerra de Marrocos, anos 20
2ª República
14 de abril de 1931-18 de xullo de 1936
Guerra Civil (1936-1939)
levantamento militar de Franco

4. 3. Contexto cultural
+Ampliación e diversificación de usos do galego:
RAG ● Modernización do galego literario
Irmandades da Fala ● Emprego en novos ámbitos: ensaio científico,
Xeración Nós
prensa diaria, tradución de textos literarios, mitin
Partido Galeguista
político, acto académico
SEG
+Necesidade dunha maior elaboración formal
-Perda porcentual de monolingües galegofalantes (emigración)
-Extensión social da diglosia (trasvase da poboación rural)
Ensino Lexislación Igrexa
Castelán, lingua única
Represión do galego
Impedimentos para a
Reflexións teóricas: Emprego do castelán e do
recuperación social do
Vicente Risco, Johan latín exclusivamente
galego
Vicente Viqueira, Josefa
Iglesias

5. 4. Contexto sociolingüístico
1916 Irmandade de Amigos da Fala, A Coruña
A Nosa Terra, órgano de expresión (logo do PG)
Risco, Cuevillas, Pedrayo, Villar Ponte, Peña Novo...
Necesidade de estender a ideoloxía a máis poboación:
●Creación de grupos de teatro afeccionado e cadros de declamación
●Publicación de tradución de obras
●Críticas teatrais na prensa
teatro ●Creación do Cadro de Declamación do Conservatorio Nacional de
Arte Galega
●O Mariscal (1926) de Cabanillas e Villar Ponte
●Fundación de editoriais: Céltiga (Ferrol), Lar (Coruña)
novela ●Apertura a novos temas
●Preferencia pola novela curta

6. 1920 Grupo Nós, Revista Nós
Continuación do labor de defensa e promoción do galego
Modernización e europeización da cultura galega
Risco, Pedrayo, Cuevillas, Castelao
Colaboración co SEG e co PG
1923 Seminario de Estudos Galegos
Investigación e divulgación da cultura galega
Mozos universitarios galegos: Filgueira Valverde, Lois To
bío, Bouza-Brey
Outros galeguistas: Carballo Calero, Antón Fraguas,
Xaquín Lorenzo

7. 5. O estudo da lingua
● Necesidade dunha elaboración formal do galego
● Intentos de unificación do galego escrito:
- Proposta normativa do SEG
- Gramáticas galegas: Leandro Carré Alvarellos (1919)
Lugrís Freire (1922)
- Dicionarios: Leandro Carré, Dic. gal-cast (1928-1931)
Irmandades, Vocabulario gal-cast (1933)
RAG, Dicionario (ata cativo)
●Primeiros estudos científicos do galego:
Elementos de gramática historica gallega, Vicente García
de Diego (1909)
Filólogos alemáns: Fritz Krüger, Schneider

8. 6. Lexislación lingüística
Ausencia de recoñecemento legal no Estado
Tentativas para acceder á cooficialidade do galego (I Asamblea
Nacionalista de Lugo, 1918)
A lingua: elemento lexitimador da reivindicación autonomista
Logros:
● Artigo 4º da Constitución Española da 2ª República (1934)
● Estatuto de Autonomía de Galicia de 1936