1. Best Practice
Beweegprogramma diabetes
in de praktijk
Drs. Nathan Hutting

2. Even voorstellen
• Promovendus / onderzoeker: Zelfmanagement en inzetbaarheid van
werknemers met klachten van arm, nek en/of schouder; KANS
duurzaam onder controle.
• Lectoraat Arbeid & Gezondheid Hogeschool van Arnhem en
Nijmegen
• IQ Healthcare, UMC St Radboud
• Onderzoek: Premanipulatief onderzoek
• Fysiotherapeut / manueeltherapeut
• Jurylid Jaco den Dekker scriptieprijs

3. Ervaring diabetes mellitus
Artikelen
• Effecten van lichamelijke inspanning op het metabool syndroom
Fysiopraxis, 2005
• Aandachtspunten bij een beweegprogramma diabetes mellitus type 2
Stimulus, 2008
• De mogelijke rol van fysiotherapeutische interventie bij de preventie van
de diabetische voet ulcus
Stimulus, 2008
Ontwikkeling
• Cursus Diabetes Mellitus
CME-Online, 2012

4. Ervaring diabetes mellitus
Presentaties
• Lichamelijke inspanning en diabetes mellitus type 2: kansen en
aandachtspunten voor de fysiotherapeut
Fysiocongres, 2008
• De KNGF standaard beweeginterventie diabetes mellitus 2
Minisymposium Diabetes RGF Groot Gelre, 2009
• Ketenzorg: ontdek je plek. Beweegprogramma DM2
Nationale Diabetes Dag, 2012
• Best Practice Beweegprogramma diabetes in de praktijk
Fysiocongres, 2012

5. Ervaring diabetes mellitus
Werkgroepen
• Ontwikkeling en deskundigheidsbevordering Beweegkuur
Beweegkuur 2008-2010
• Zelfmanagement en (hoog risico op) diabetes
CBO, 2011
• Beschrijving uniforme aanpak cardiometabole risicofactoren en
comorbiditeit’ bij diabetes mellitus, obesitas, (hoog risico op) hart- en
vaatziekten en/of nierschade
NAD, 2012
• Update KNGF standaard beweeginterventie diabetes mellitus type 2
KNGF, 2012

6. Ervaring diabetes mellitus

7. Inhoud
• Lichamelijke inspanning bij DM2
• Randvoorwaarden beweegprogramma DM2
• Doelstellingen beweegprogramma
• Standaard beweeginterventie DM2
• Gedragsverandering
• Opzet beweegprogramma
• Multidisciplinaire samenwerking

8. Diabetes mellitus type 2
www.diabetesfonds.nl

9. Diabetes mellitus type 2
• Insuline resistentie en /of
onvoldoende insulinesecretie
• Chronische hyperglycaemie
• Wereldwijd grootste oorzaak van
morbiditeit en mortaliteit
• Verwachting is dat kosten de
komende 25 jaar zullen verdubbelen
• DM2 is deels te behandelen en te
voorkomen door medicamenteuze
behandeling en leefstijlveranderingen

10. Behandeling van diabetes mellitus type 2

11. Lichamelijke inspanning is een hoeksteen in de
behandeling van diabetes mellitus type 2
Colberg et al., Diabetes Care 2010
Praet & van Loon, Acta Diabetol 2009
Lichamelijke inspanning wordt niet voldoende
gebruikt in de behandeling van diabetes
mellitus type 2
Colbelg, Clin Diabetes 2008

12. Effecten lichamelijke inspanning
Parameter Duurtraining Krachttraining
Lichaamsgewicht Geen of kleine verandering geen of kleine verandering
Totale percentage lichaamsvet kleine verandering kleine verandering
Buikvet matige afname matige afname
Botdichtheid kleine toename kleine toename
Spiermassa / vet vrije massa geen verandering toename
HbA1c matige afname matige afname
Insuline gevoeligheid matige toename matige toename
Insuline niveau (nuchter) kleine afname kleine afnamea
Glucose tolerantie matige toename matige toename
KNGF standaard beweeginterventie diabetes mellitus type 2, 2009

13. Een combinatie van zowel duur- en krachttraining
is effectiever dan duur- of krachttraining alleen.
Oliveira et al., Diabetes Res Clin Pract 2012

14. Zowel duurtraining als krachttraining verbeteren de
glycemische controle bij patiënten met DM2.
Duurtraining kan daarom vervangen worden door
krachttraining, zonder het positieve effect op de
glycemische controle te verminderen.
Hierdoor is een meer persoonlijke voorgeschreven
trainingsprogramma, afgestemd op de behoeften en
mogelijkheden van de patiënt, mogelijk.
Van Dijk et al., Diabetologia 2012

15. Randvoorwaarden

16. Het beweegprogramma
Het beweegprogramma dient uiteindelijk gericht te zijn op een
duurzame gedragsverandering en te bestaan uit:
• Inzicht geven in de mogelijkheden om te bewegen
• Empowerment en versterken self-efficacy
• Opvoeren van de belasting en belastbaarheid
• Leren plezier te hebben in bewegen
KNGF standaard beweeginterventie diabetes mellitus type 2, 2009

17. Stroomschema

18. Stimuleren gedragsverandering
Diabetes
beweeg-
programma
Attitude
Sociale
invloed
Eigen
effectiviteit
Intentie,
plannen van
acties
Gezond
beweeg-
gedrag
Barrières
Model beïnvloeding determinanten gezond beweeggedrag
Aangepast naar Detaille et al., BMC Public Health 2010

20. Stimuleren gedragsverandering
Diabetes
beweeg-
programma
Attitude
Sociale
invloed
Eigen
effectiviteit
Intentie,
plannen van
acties
Gezond
beweeg-
gedrag
Barrières
Kennis en
vaardigheden
Model beïnvloeding determinanten gezond beweeggedrag
Aangepast naar Detaille et al., BMC Public Health 2010

21. Stimuleren gedragsverandering
I-Change model in KNGF standaard beweeginterventie diabetes mellitus type 2, 2009

22. Intermezzo
• VO2 max
• 25-50% erfelijk bepaalt
• Na 25 jaar afname van 1% per jaar
Bjørn Dæhlie 90 ml/kg/min
Miguel Indurain 88
Lance Armstrong 84
Nathan Hutting 78
Mannen
leeftijd:
Zeer
slecht
Slecht Redelijk Goed Zeer Goed Uitstekend
13 - 19 < 35.0 35.0 - 38.3 38.4 - 45.1 45.2 - 50.9 51.0 - 55.9 > 55.9
20 - 29 < 33.0 33.0 - 36.4 36.5 - 42.4 42.5 - 46.4 46.5 - 52.4 > 52.4
30 - 39 < 31.5 31.5 - 35.4 35.5 - 40.9 41.0 - 44.9 45.0 - 49.4 > 49.4

23. Stimuleren gedragsverandering
I-Change model in KNGF standaard beweeginterventie diabetes mellitus type 2, 2009

24. Het Beweegprogramma
Doelstelling BeweegFIT! Diabetes
Doelstelling van het BeweegFIT Diabetes
beweegprogramma is een gezonde en actieve
leefstijl op lange termijn.
Deelnemers leren hoe ze het beste kunnen
bewegen en op welke punten men rekening
moet houden met hun diabetes.
Na afloop van het programma kunnen
deelnemers zelfstandig bewegen, individueel of
bij een sportvereniging.
BeweegFIT!
Beweegprogramma Diabetes

25. Opzet beweegprogramma
• Medische gegevens
• Contra-indicaties
• Motivatie
• Meten gezondheidsparameters
• Fitheidstests
• Vragenlijsten
INTAKEINTAKE
BEWEEG-
PLAN
BEWEEG-
PLAN
GROEPS-
TRAINING
GROEPS-
TRAINING
LOKAAL
AANBOD
LOKAAL
AANBOD

26. Opzet beweegprogramma
• Beweegdoelen vastleggen
• Individueel samengesteld
programma
INTAKEINTAKE
BEWEEG-
PLAN
BEWEEG-
PLAN
GROEPS-
TRAINING
GROEPS-
TRAINING
LOKAAL
AANBOD
LOKAAL
AANBOD

27. Opzet beweegprogramma
• Onder begeleiding van
fysiotherapeut
• Combinatie van duur- en
krachttraining
• 6 weken 2x per week training
• Vervolgens 6 weken 1 x per
week training
INTAKEINTAKE
BEWEEG-
PLAN
BEWEEG-
PLAN
GROEPS-
TRAINING
GROEPS-
TRAINING
LOKAAL
AANBOD
LOKAAL
AANBOD

28. Er worden betere resultaten behaalt indien onder
supervisie getraind wordt.
Gorden et al., Diabetes Res Clin Pract 2009
Balducci et al., Arch Int Med 2010
Oliveira et al., Diabetes Res Clin Pract 2012
Korte dagelijkse lichamelijke inspanning is even
effectief als langer aangehouden inspanning om
de andere dag.
Van Dijk et al., Diabetes Care 2012

29. Patiënten met DM2 hebben vaak spierzwakte,
cardiovasculaire co-morbiditeiten en een verminderde
inspanningscapaciteit.
Praet & Van Loon, J Appl Physiol 2007
Het is moeilijk inactieve patiënten met DM2 te laten
deelnemen aan intensieve trainingsprogramma’s.
Dunstam et al., Diabetes Care 2005
Eenmalige lichamelijke inspanning met lage intensiteit
verbetert de glycemische controle bij patiënten met DM2.
Manders et al., 2012

30. Opzet beweegprogramma
• Stimuleren bewegen in dagelijks
leven
• Voorlichtingsbijeenkomst
• Contacten lokaal aanbod
• Follow-up
INTAKEINTAKE
BEWEEG-
PLAN
BEWEEG-
PLAN
GROEPS-
TRAINING
GROEPS-
TRAINING
LOKAAL
AANBOD
LOKAAL
AANBOD

32. Samenwerking
PodotherapeutPodotherapeut
Lokaal sport- en beweegaanbodLokaal sport- en beweegaanbod
GewichtsconsulentGewichtsconsulent
DiëtistDiëtist
PraktijkondersteunerPraktijkondersteuner
SpecialistSpecialist
HuisartsHuisarts

33. Lokaal sport- en beweegaanbod

34. Bedankt voor uw aandacht
Nathan.Hutting@han.nl