1. Curso elaborado durante unha licencia de estudos concedida pola Consellería de Educación da
Xunta de Galicia.
GUÍA DO CURSO
AS TIC APLICADAS Á DIDÁCTICA DA FILOSOFÍA
GRUPO NEXOS DE Didáctica da Filosofía
nexosfilosofia.org

2. Curso elaborado durante unha licencia de estudos concedida pola Consellería de Educación da
Xunta de Galicia.
Índice
Descrición do curso ............................................................................................................. 3
Persoas titoras ..................................................................................................................... 3
Obxectivos ........................................................................................................................... 3
Competencias profesionais do profesorado ......................................................................... 4
Contidos ............................................................................................................................... 6
Correlación das competencias básicas cos contidos do curso ............................................ 7
Metodoloxía ......................................................................................................................... 7
Seguimento e desenvolvemento do curso ........................................................................... 8
Comunicación coas persoas titoras ................................................................................... 10
Avaliación .......................................................................................................................... 10
Aplicación práctica nas aulas ............................................................................................. 11
Requirimentos para seguir o curso .................................................................................... 11

3. Curso elaborado durante unha licencia de estudos concedida pola Consellería de Educación da
Xunta de Galicia.
Descrición do curso
De que falamos cando falamos de ensinar filosofía no ensino medio? Neste curso
iniciaremos, na medida do posible, unha discusión sobre as necesidades da materia de
Filosofía, sobre os seus supostos didácticos e o papel da filosofía no currículo de
secundaria. Finalmente, unha valoración sobre o uso das ferramentas TIC para a posta
en práctica nas aulas.
Tentaremos solucionar os déficits de coñecementos, que cadaquén puidese ter, sobre as
diferentes ferramentas que haberá que utilizar nas tarefas propostas.
Porén, este non é o obxectivo prioritario do curso. Máis aló das ferramentas a utilizar
parécenos prioritario centrarnos nas dificultades que poidan aparecer cando iniciamos o
traballo na aula e abordalas, non só desde unha perspectiva práctica e solucionadora,
senón tamén desde outra teórica que inclúa unha análise dos seus fundamentos.
Persoas titoras
MIGUEL VÁZQUEZ FREIRE.
Catedrático de Filosofía do
IES Eduardo Pondal.
Santiago de Compostela
RICARDO RODRÍGUEZ
DE RÁVENA.
Profesor de Filosofía
no IES Xulián
Magariños. Negreira
EVA GAREA TRABA
Profesora de Filosofía no
IES de Ames.
NEXOS. Grupo de
didáctica da
Filosofía
www.nexosfilosofia.org
Obxectivos
 Aprender a construír unha aula virtual para o ensino da Filosofía
 Debater sobre os fundamentos do ensino da Filosofía á luz das novas teorías
da mente
 Repensar a actividade na aula de Filosofía
 Reflexionar sobre as achegas ao ensino da Filosofía e as ciencias sociais das
TIC e as ferramentas 2.0

4. Curso elaborado durante unha licencia de estudos concedida pola Consellería de Educación da
Xunta de Galicia.
 Coñecer algúns dos recursos existentes na web para o ensino da Filosofía e
aprender a catalogalos e arquivalos
 Aprender a elaborar recursos multimedia sinxelos
 Valorar a implantación dos proxectos de investigación na área de filosofía no
bacharelato e coñecer as principais liñas de traballo
 Elaborar cooperativamente un documento sobre a competencia filosófica a
desenvolver no ensino secundario
Ao final do curso, o profesorado será capaz de elaborar e manter a súa aula virtual na que
poderá introducir elementos da aula tradicional e elementos TIC da súa elección. Entre
todos fixaremos as liñas xerais duna educación filosófica por capacidades ou
competencias, elaborando os indicadores para as diferenes dimensións.
Competencias profesionais do profesorado
A tendencia en diversos estudos e informes sobre a profesión docente en Europa,
desenvolvidos desde o ano 2000 por diferentes organismos (Comité mixto OIT/UNESCO,
Eurydice, OCDE, Comisión das Comunidades Europeas), é considerar que as
competencias que debe posuír un docente inclúen saberes ou coñecementos (saber),
habilidades e destrezas aplicadas (saber facer), valores, actitudes e compromisos
persoais (saber ser e estar). O docente ademais deberá ser capaz de usar eses saberes
de forma funcional e integrada en contextos variados para resolver retos profesionais.
Neste curso atenderemos fundamentalmente as seguintes competencias que, segundo o
marco europeo, compón o abano das competencias dun profesional do ensino:
Saber: 
Competencia científica ou epistemolóxica
 Coñecemento das últimas novas no ámbito das teorías da
educación
 Coñecemento de diferentes propostas metodolóxicas e
curriculares
 Xestión do coñecemento e a información mediante
ferramentas dixitais

5. Curso elaborado durante unha licencia de estudos concedida pola Consellería de Educación da
Xunta de Galicia.
Saber facer: 
Competencia didáctica
 Didácticas específicas da área de filosofía e ciencias sociais
(aprendendo a xustificar a elaboración de materiais a través da
metodoloxía TPACK)
 Atención á diversidade (a través de distintas propostas e
modelos de traballo en aula)
 Xestión da aula (en espazos virtuais: Moodle, Blog, Portafolios)
 Recursos e materiais (selección, catalogación e arquivo)
 Avaliación (comprensión de diferentes modelos en contornos de
traballo diversos e introdución a unha avaliación por
competencias)
Saber como: 
Competencia en traballo en equipo
 Traballo cooperativo e colaboración entre pares
 Preparación de proxectos educativos comúns
 Coñecemento de técnicas de traballo en grupo
 Toma de decisións
Competencia en innovación e mellora
 Promover cambios nas prácticas educativas e nos modelos
profesionais
 Introducir a investigación na docencia mediante da avaliación
de modelos e a investigación-acción
 Propostas para realizar na aula con diferentes modelos de
traballo e ferramentas
Competencia comunicativa
 Xestión da información e transparencia a través de diferentes
plataformas de exposición de contidos e intercambio de
información, e protocolos a seguir
 Expresión e comunicación en contornos dixitais: foros chats...
Competencia dixital (TIC)
 Coñecemento das ferramentas tecnolóxicas básicas: de
creación e comunicación de contidos
 Uso didáctico das ferramentas e contextos de xustificación
 Desenvolvemento profesional e xestión en contornos virtuais
 Aspectos actitudinais e éticos coa reflexión sobre o uso e
autoría dos materiais dixitais
Saber estar: 
Competencia relacional
 Habilidades sociais a través da práctica en redes virtuais
 Xestión da participación do alumnado en contornos virtuais de
aprendizaxe

6. Curso elaborado durante unha licencia de estudos concedida pola Consellería de Educación da
Xunta de Galicia.
Contidos
Os contidos do curso están divididos en 6 módulos:
MODÚLO 1: PRIMEIROS PASOS
Iniciará ao docente no uso e xestión dunha aula virtual Moodle e no debate sobre
a incorporación das TIC á docencia e a súa posible xustificación nun contorno
TPACK. Ademais insistirá no coñecemento das principais licenzas e a súa
aplicación aos contidos dixitais educativos.
MÓDULO 2: RECURSOS TIC PARA A FILOSOFÍA
Iniciación ao coñecemento dalgúns dos recursos existentes na Web para o ensino
da Filosofía e a súa clasificación. Aprenderemos a clasificalos e integralos na nosa
aula virtual. Ademais reflexionaremos sobre as achegas das TIC ao ensino da
Filosofía e ás ciencias sociais en xeral.
MÓDULO 3: IMAXES E EMOCIÓNS
Ao longo deste módulo debateremos sobre a dualidade razón/emoción na
aprendizaxe da Filosofía á luz das neurociencias contemporáneas. Aprenderemos
a elaborar recursos multimedia sinxelos e os principios dunha síntese multimedia
eficaz.
MÓDULO 4: FILOSOFÍA E FERRAMENTAS 2.0
Examinaremos o uso de diferentes platormas 2.0 na aula de filosofía e a súa
aplicación no contexto dunha aula Moodle e os seus principais usos didácticos.
MÓDULO 5: TRABALLOS DE INVESTIGACIÓN
Iniciación ao traballo por proxecctos e ao desenvolvmento de investigacións co
alumnado, que nos permitirán repensar a actividade na aula de Filosofía.
Coñeceremos tamén as principais estratexias de investigación na rede.
MÓDULO 6: A COMPETENCIA FILOSÓFICA
Debateremos sobre o traballo por competencias, selección de indicadores e
sistemas de avaliación. Tentaremos distinguir as diferenzas entre as competencias
básicas e as complexas. Elaboraremos cooperativamente un documento sobre a
competencia filosófica e as dimensións a desenvolver no bacharelato.

7. Curso elaborado durante unha licencia de estudos concedida pola Consellería de Educación da
Xunta de Galicia.
Correlación das competencias básicas cos contidos do curso
As competencias básicas definidas pola Lei Orgánica 2/2006 de Educación, que se dan
por suposto no profesorado, son un pano de fondo no desenvolvemento deste curso.
Dedícase especialmente un dos módulos (6) a clarificar o concepto de competencia, e a
definir e valorar indicadores que permitirán seleccionar e dirixir os instrumentos de
avaliación do alumnado.
Metodoloxía
Este curso desenvólvese na súa totalidade a través da plataforma virtual Platega.
A metodoloxía que usaremos será mixta:
1. Por unha parte será participativa e de aprendizaxe colaborativa. Para iso,
será imprescindible a participación nos foros de debate, de forma que o
intercambio de opinións enriqueza a comprensión e as posibles modificacións nas
prácticas de aula dos participantes. Os debates e as diferentes posicións
relacionadas cos temas tratados serán centrais ao longo do curso e, xa que logo,
avaliables e xeradores de contidos.
Para colaborar nesta tarefa contaremos con 3 axudantes: Apocalíptico, Integrado e
Crítica. Os tres representarán diferentes perspectivas nos debates, sen que as súas
posicións teñan por que limitar a manifestación doutras diferentes.
2. Por outra banda servirá de adestramento en diferentes ferramentas e
plataformas. En cada un dos módulos existirá unha tarefa a desenvolver, aínda
que esta poderá levarse de formas diversas, en función das necesidades,
coñecementos ou preferencias dos participantes.

8. Curso elaborado durante unha licencia de estudos concedida pola Consellería de Educación da
Xunta de Galicia.
Seguimento e desenvolvemento do curso
O curso consta de 6 módulos que se irán abrindo de forma progresiva seguindo o
calendario presentado na temporalización do mesmo. Unha vez finalizado o intervalo
de datas de realización do módulo, este pecharase sen que poidan enviarse máis tarefas
ao mesmo.
Cada módulo contén:
 Unha presentación temática que inclué os materiais multimedia
necesarios. Será recoñecible polo símbolo da esquerda.
 O contido do módulo en PDF para a súa descarga (opcional).
 Unha tarefa de participación no foro de discusión do
módulo (agás no módulo inicial e
nos módulos 4 e 6).
 Unha tarefa de traballo individual
que se enviará para a súa cualificación seguindo as instruccións.
 Unha Wiki de grupo no módulo 6.
Ademais no módulo inicial e final os participantes terán que cubrir:
 Unha consulta (módulo 1), non avaliable pero obrigatoria.
 Unha enquisa (módulo final), non avaliable pero
obrigatoria.
Durante toda a duración do curso estará aberto o foro de dúbidas, no módulo de
presentación, de forma que se poida usar para calquera dúbida técnica ou de traballo e
tamén como comunicación cos titores. Este non será un módulo de debate senón de
resolución de dúbidas, que poderán ser respondidas polos titores ou por calquera outro
dos participantes no curso.
Nas presentacións temáticas:
 Algunhas seccións están contraídas. Sinálanse cunha frecha interactiva :
ao premer nela despregase unha explicación opcional.
 Ao longo da redacción aparecen diferentes elementos interactivos que axudan á
comprensión e lectura. Todos eles veñen sinalados coa icona que corresponde:

9. Curso elaborado durante unha licencia de estudos concedida pola Consellería de Educación da
Xunta de Galicia.
CADRO DE TEMPORALIZACIÓN DO CURSO
Módulo Inicial (1 hora)
Nº Actividade Datas
1 Foro de presentacións Do ao
2 Enquisa Do ao
Módulo 1 (4 horas)
Nº Actividade Datas
3 Foro de reflexión Do ao
4 A miña aula virtual Do ao
Módulo 2 (5 horas)
Nº Actividade Datas
5 Foro: As TIC no ensino da Filosofía, vantaxes ou
inconvenientes
Do ao
6 Selección e organización de webs e recursos TIC Do ao
Módulo 3 (5 horas)
Nº Actividade Datas
7 Foro: Emoción ou razón no ensino? Do ao
8 Elaborando un recurso multimedia Do ao
Módulo 4 (3 horas)
Nº Actividade Datas
9 Construción dun blog ou dunha wiki Do ao
Módulo 5 (5 horas)
Nº Actividade Datas
10 Preparando unha investigación Do ao
11 Foro: Propostas de investigación no ensino medio Do ao
Módulo 6 (5 horas)
Nº Actividade Datas
12 Artigo sobre a competencia filosófica Do ao
14 Wiki: A competencia filosófica Do ao
Módulo Final (1 hora)
Nº Actividade Datas
15 Enquisa: A túa valoración do curso Do ao

10. Curso elaborado durante unha licencia de estudos concedida pola Consellería de Educación da
Xunta de Galicia.
Comunicación coas persoas titoras
Cada vez que comeza un curso de formación a través de PLATEGA, unha das primeiras
cousas que se debe facer é presentarse á comunidade de aprendizaxe. Para iso
atoparáse en todos os cursos, no primeiro módulo, un Foro de presentación de
participantes.
Esta primeira mensaxe servirá de presentación tanto ao conxunto da comunidade de
aprendizaxe como aos titores e titoras do curso.
Existen varias opcións de comunicación co titor ou titora:
 A través dos foros xerais, ou dos que existen en cada módulo. A comunicación que
se realiza nos foros é pública, é dicir, calquera participante no curso poderá ler
todas as intervencións.
 A través do sistema de mensaxería interna da plataforma, tamén coñecido como
chat. As mensaxes enviadas por este medio son privadas.
Avaliación
A avaliación do curso terá en conta todas as tarefas do curso:
Cada unha das tarefas avaliarase sobre 10 puntos, así como cada artigo para o foro. Para
determinar a cualificación de cada tarefa establecerase cadansúa rúbrica de avaliación ou
lista de cotexo, que se inclúe con cada unha das tarefas individuais ou no foro.
Ademais avaliarase a participación activa a través das reflexións compartidas nos foros
sobre os contidos e tarefas presentados. Cada unha destas intervencións (sempre que
sexan relevantes) cualificarase con 1 punto, ata un máximo de 10 puntos.
Para superar satisfactoriamente o curso, será condición acadar 50 puntos sobre os 100
posibles. A puntuación conseguida amais deberá responder necesariamente a:
 A participación en todos os foros do curso.
 A superación de cando menos o 50% das tarefas
 A participación na Wiki final.
Ao longo do curso iranse recordando todos estes criterios e prazos, e poderanse
flexibilizar as tarefas e/ou os prazos cando estivese motivado.
Todas as tarefas pódense volver reenviar no caso de que teñan sido cualificadas
negativamente. Este reenvío terá que facerse dentro do prazo acordado e suporá a
revisión da cualificación

11. Curso elaborado durante unha licencia de estudos concedida pola Consellería de Educación da
Xunta de Galicia.
Aplicación práctica nas aulas
Este curso pretende servir de ocasión para promover unha actitude favorable ao cambio
de metodoloxía didáctica do profesorado de filosofía, ao mesmo tempo que mellora as
súas competencias dixitais e profesionais. Por iso recomendamos a aplicación práctica da
formación adquirida. Suxerimos que, paralelamente ao curso, se experimente levando as
tarefas que se propón a situacións reais de aula, valorando as vantaxes que aportan ao
ensino e creando, pouco a pouco, unha estrutura TIC propia.
Requirimentos para seguir o curso
 Ter un equipo de sobremesa ou portátil con acceso a internet para acceder a
PLATEGA.
 Dispor dun navegador web actualizado, preferentemente Firefox
 Lector de documentos PDF. Se non se dispón do programa pódese
descargar na páxina web http://get.adobe.com/es/reader/
 Ferramenta de reprodución multimedia VLC.
 Dispor de conta de correo “@edu.xunta.es”
 Dispor dunha conta de correo “gmail”
 Ter acceso a unha plataforma de aulas virtuais, pública ou privada