1. Ãýìò ÿâäàë ñóäëàë

2. Ãýìò ÿâäàë íü



Ò¿¿õèéí ÿâöàä ººð÷ëºãäºæ èðñýí
Íèéãìèéí
Ýðõ ç¿éí ¿çýãäýë þì.

3. Ãýìò ÿâäàë íü:




гэмт хэрýã
çàõèðãààíû çºð÷èë
¸ñ ñóðòàõóóíû õýì õýìæýý çºð÷ñºí
çºð÷èë
Ãýìò çàí òºëºâ
çýðýã íèéãýìä ¿éëäýãäýæ áàéãàà
àëèâàà õýðýã çºð÷ëèéí нийлбэр цогц

4. Ãýìò ÿâäëûí ¿¿ñýë





Õувийн өмч бий болсон
Íийгэм ангиудад хуваагдсан
Òºр бий болсон
эдгээртэй холбоотойгоор нийгмийн дотор
зөрчлүүä үүссэнтэй холбоотой
Өөрөөр хэлбэл ангит нийгмийн хөгжлийн
явцад төр өөрийгөө болон иргэдийн ашиг
сонирхлыг хамгаалахын тулд эрх зүйн
зохицуулалт хийх шаардлага бий болдог.

5. Ãýìò ÿäëûí ¿íäñýí øèíæ





Гэмт явдал - нийгмийн үзэгдэл
Гэмт явдал - түүхийн үзэгдэл
Гэмт явдал - харьцангуй олныг хамарсан
үзэгдэл
Гэмт явдал - эрүүгийн эрхийн үзэгдэл
Гэмт явдал - тодорхой төрлийн гэмт хэргүүдийн
нийлбэр цогö


6. Ãýìò ÿâäàë íèéãìèéí ¿çýãäýë


Ǻâõºí нийгэмд л оршиж, түүний бүх
хүрээ, нийгмийн харилцаанд нэвтэрч
байдаг
Íийгэмд аюултай үзэгдэл тул төрөөс
түүнд эрх зүйн үнэлгээ өгдөг

7. 


Гэмт õýðãèéã үйлдэж байгаа этгээдүүд
болон
гэмт хэргийн улмаас хохирогсод нь
нийгмийн гишүүд байдаг
гэмт хэргийн хор уршиг нь нийгмийн
гишүүдэд эд материалын болон оюун
санааны хохирол учруулаад зогсохгүй
нийгмийн хөгжлийн тогтвортой байдалд
сөргөөр нелөөлдөг

8. 
Ãэмт явдлын шалтгаан нь нийгмийн мөн
чанартай бөгөөд нийгэмд бодитойгоор
оршин буй ажилгүйдэл, ядуурал, архидалт
зэрэг нь гэмт хэрэг үйлдэгдэх үндэс суурь
болж байдаг зэргээс үзэхэд гэмт явдал бол
нийгмийн үзэгдэл юм гэдэг нь тодорхой
харагдаж байна.

9. Ãýìò ÿâäàë түүхэн үзэгдэл


Зарим нийгэмд гэмт хэрэг гэж тооцож
байсан үйлдэл дараагийн нийгýìä гэмт
хэрэгт тооцогдохоо болих /
декриминализация /
гэмт хэрэгт тооцохгүй байсан зарим
үйлдлийг шинээр гэмт хэрэгт тооцох
/криминализация/үйл явц байнга
явагдäàã.

10. 

Гэхдээ ямар ч нийгэмд гэмт хэрэг гэж
тооцдог
гэмт явдлын цөмийг бүрдүүлдэг гэмт
хэргүүд гэж байдаг бегөөд үүнд: хулгай,
дээрэм, аллага, хүчин, эх орноосоо
урвах зэрэг үйлдлүүдийг ямар ч нийгэмд
гэмт хэрэгт тооцдог байхад биеэ үнэлэх,
дамын худалдаа хийх, хууль бусаар
дампуурах зэрэг үйлдлүүдийг зарим
нийгэмд л гэмт хэрэгт тооцдог байна.

11. Гэмт явдал харьцангуй олныг
хамарсан үзэгдэл



Íèéãìèéí á¿õèé ë á¿ëãèéí ãèø¿¿ä
Íèéãìèéí á¿õ ñàëáàðò ¿éëäýãääýã
Òàðõìàë øèíæòýé

12. Гэмт явдал - эрүүгийн эрхийн үзэгдэл


гэмт явдлын ¿ндэс болсон гэмт хэрэг
гэсэн тулгуур ойлголтыг эрүүгийн хуулиар
тодорхойлдог
Эрүүгийн хуулийн өөрчлөлт нь гэмт
явдлын бүх үзүүлэлтэнд нөлөөлдөг

13. Гэмт явдал тодорхой төрлийн гэмт
хэргүүдийн нийлбэр цогö юм


Гэмт явдал нь тодорхой гэмт хэргүүдийн
механик нэгдэл бус өөрийн зүй тогтлоороо
нэгдмэл, нэг нь негөөтэйгээ харилцан холбоо
хамааралд байдаг бодит үзэгдэл
Гэмт явдлын агуулгыг судлахад түүнийг
бүрдүүлж буй гэмт хэрэг бүрийг тусад нь салгаж
судлах боломж áàéäàãã¿é

14. Гэмт явдал нь




тодорхой засаг захиргааны нэгжид
тодорхой нутаг дэвсгэр дээр
Òîäîðõîé сар, жилийн хугацаанд үйлдэгдсэн гэмт
хэргүүдээс бүрддэг гэмт явдлыг олон гэмт
хэргүүдийн нэгдэл
нэг бүхэл системийг агуулсан нийгмийн
үзэгдэл гэж ойлгох бөгөөд тэр нь аяндаа бий
болдог, зориуд зохин байгуулж болдоггүй
үзэгдэл байдаг

15. Гэмт явдал нь зүй тогтолт, бодит
үзэгдэл




тодорхой шалтгаанаар нөхцөлдсөн
эдийн засаг, улс төр, үзэл суртал
нийгмийн сэтгэл зүй, удирдлага зохион
байгуулалт зэрэг
бусад нийгмийн үзэгдлүүдтэй харилцан
холбоотой зүй тогтолт үзэгдэл төдийгүй
нийгэм, улс төр, эдийн засгийн бүх
хэлбэршлийн үед нийгмийн хөгжлийн
зөрчлийн сөрөг үр дагавар болж ирсэн
бодит үзэгдэл юм.

16. Ãýìò ÿâäëûí ìºí ÷àíàð


Òîîíû ¿ç¿¿ëýëò
×àíàðûí ¿ç¿¿ëýëòýýð òîäîðõîéëîãäîíî

17. Гэмт явдлын тооны болон чанарын
харилцааг
гэмт явдлын:
 т¿вшин
 б¿тэц
 хөдөлгөөн гэсэн гурван ¿ндсэн
¿з¿¿лэлтээр тодорхойлдог,


18. Гэмт явдлын тоон үзүүлэлт
Гэмт хэргийн тоон үзүүлэлт гэсэн ойлголтонä
нийт гарсан гэмт хýргийн тоо болон гэмт хэрэг
үйлдэгчдийн тоог хамааруулан ойлгодог.
ªºðººð õýëáýë:
 тодорхой цаг хугацаанд үйлдэгдсэн нийт гэмт
хэрэг
 тэдгээрийг үйлдсэн хүмү¿сийн нийт тоогоор
тодорхойлогдоно.


19. Гэмт явдлын бодит тоо нь



нийгмийн энэ үзэгдлийн үнэн байдал
гэмт явдалтай хийх тэмцлийг үр дүнтэй
зохион байгуулах чиглэлийг зөв
тодорхойлоход ач холбогдолтой чухал
үзүүлэлт
манай улсад хөтлөгддөг албан ёсны
эрүүгийн тоо бүртгэлээр гэмт явдлын
байдлыг òîäîðõîéëíî.

20. Гэмт явдлын т¿вшин



тооны шинж чанар бөгөөд ¿йлдэгдñýí
гэмт хэргийн тоо
гэмт хэрэгтн¿¿дийн х¿н амын дотор эзлэх
коэффицент зэргээр тодорхойлогддог
Гэмт явдлын ò¿вшинг тодорхойлоход
нуугдмал гэмт явдлын ò¿âøèíã
òîäîðõîéëîõ íü ÷óõàë

21. Нуугдмал гэмт явдал


Ýíý íü бодитойгоор ¿йлдэгдсэн боловч
хуулийн байгууллагад мэдэгдээгуй,
өөрөөр хэлбэл буртгэгдээгуй гэмт хэрýã
þì.
Илрýэгүй гэмт хэрэг гэдэг бол албан
ёсоор б¿ртгэгдсэн боловч эзнийг нь
олоог¿й гэмт хэргийг хэлдэг.

22. Гэмт явдлын чанарын үзүүлэлт


түүний бүòэц
шинж чанар юм.

23. Ãýìò ÿâäëûí б¿тэц

Ãэмт явдлын б¿тцийг тодорхойлоход
гэмт явдлын төрөл, ангилал чухал ¿¿ðýã
г¿йцэтгэдэг

24. Гэмт явдлын б¿тцийн ¿ндсэн
үз¿¿лэлтүүдýä







Онц хүнд, х¿нд, хүндэвтэр, хөнгөн гýмт
хэрг¿¿дийн харüöаа
Түгээмэл дэлгэрсэн гэмт хэргийн хувийн жин
Насанд хурээã¿й хүмүүсийн гэмт хэргийн хувийн
жин
Булэг болон зохион байгуулалттай гэмт хэргийн
хувийн жин
Рецидив гэмт хэргийн хувийн жин
Гэмт явдлын тархалтын шинж чанар
Улс хоорондын шинж чанартай гýмт хэргийн
хувийн жин зэргийг багтааж болно

25. Ãýìò ÿâäëûí õºäºë㺺í
Гэмт явдал нь нийгэм, эдийн засгийн тогтолцооноос
үл хамааран өсөх, буурах замаар байнгын
хөдөлгөөнд байдаг хувьсамтгай үзэгдэл
 гэмт явдлын хөдөлгөөнд äîîðõ үзэгдэл үйл явц
нөлөөлж байдаг.
- Гэмт явдлын шалтгаан нөхцөл, хүн амын нийгмийн
бүтэц, түүнчлэн гэмт явдалд нөлөөлж байдаг бусад
үзэгдэл үйл явц
- Ял хүлээх гэмт үйлдэл, эс үйлдлийн хүрээг өргөтгөх
багасгах, гэмт хэргийн ангилалт, зүйлчлэл
