Deze presentatie is gegeven tijdens het Congres Over Duurzame Inzetbaarheid op 12 juni 2012 in Nieuwegein. Kijk voor meer informatie op Overduurzameinzetbaarheid.nl.

1. Leefstijlinterventies:
scheid het kaf van het koren
Sandra van Dijk
Programmacoördinator Gezond Werk
RIVM
sandra.van.dijk@rivm.nl
@SanVanDijk
04 november 2010
Handreiking Gezonde Gemeente
Gezondheidsbevordering is
een versnipperd veld
1

2. Inhoud
● RIVM Centrum Gezond Leven
● Bundeling van kennis
● Overzicht van interventies
● Voorbeelden en discussie
RIVM Centrum Gezond Leven
● Is onderdeel van Rijksinstituut voor Volksgezondheid en
Milieu en werkt voornamelijk in opdracht van ministerie van
VWS
● Versterkt gezondheidsbevordering
● Samenwerkingsorganisatie: NISB, Stivoro, Trimbos-instituut,
Voedingscentrum, VeiligheidNL, ZonMw, TNO, etc.
2

3. Gezond Leven
– gezonde voeding
– lichamelijke activiteit
– gezond gewicht
– geestelijk welbevinden
– goede persoonlijke verzorging
– veilige en gezonde seks(uele relaties)
– veilige en gezonde omgeving
– geen overmatig gebruik genotsmiddelen
– niet roken
3

4. Bundeling van kennis
Leefstijl van de beroepsbevolking
● Meer dan de helft krijgt onvoldoende beweging
● Bijna een derde rookt
● Bijna 10% drinkt teveel
● 11% kampt met een burnout
● 4% lijdt aan depressie
● 84.000 arbeidsongevallen met bezoek aan eerste hulp
4

5. Overgewicht
in Nederland
Nederlands Kompas Volksgezondheid
Winstpunten van
een gezonde leefstijl
● Minder ziekteverzuim
● Hogere productiviteit
● Minder fouten
● Beter imago
● Betere medewerkertevredenheid
● Grotere en langere inzetbaarheid
5

6. Praktische tips
● Draagvlak bij de directie
● Betrekken van medewerkers
● Communicatie
● Evaluatie
● Borging
Regels en verantwoordelijkheden
'Binnen NS zit ‘gezond werken’ in onze haarvaten. Willen we
voortijdige uitval en het ziekteverzuim terugdringen, dan moeten
we daar serieus mee aan de slag. Of het nu gaat om veiligheid,
geluid, stoppen met roken of afvallen. Ik ben het absoluut oneens
met de stelling dat dit 'niet het probleem van de werkgever' zou
zijn: ik ben ervan overtuigd dat we samen met de medewerkers
kunnen werken aan een fit en gezond NS.'
- Hanneke Suvaal, hoofd bedrijfsgezondheid bij de
Nederlandse Spoorwegen
6

7. Regels en verantwoordelijkheden
“Gezonde leefstijl is de eigen verantwoordelijkheid van de
werknemers, maar werkgevers kunnen dit wel stimuleren en
faciliteren”
● 78% van de werkgevers en werknemers vinden dat werknemers
zelf het meest verantwoordelijk zijn voor hun vitaliteit.
● 87% van de werknemers vindt het positief als werkgevers een
actieve rol spelen in de vitaliteit op de werkvloer.
● Bijna 75% vindt dat een werkgever de werknemer mag attenderen
op zijn meer of mindere gebrek aan vitaliteit
(CZ Vitaliteitspeiling 2010)
Overzicht van interventies
7

8. Kwaliteitsbeoordeling
● Inhoud van de interventie
– Doel, doelgroep, aanpak, randvoorwaarden
● Theoretische onderbouwing
– Waarom zou de interventie kunnen werken?
Theorie, modellen, wetenschappelijke inzichten
● Procesevaluatie
– Hoe verloopt de uitvoering van de interventie?
● Effectevaluatie
– Resultaten: werkt de interventie?
Interventiebeoordeling
Op basis van beschrijving interventie die de eigenaar maakt:
● Doel van de interventie
● Doelgroep van de interventie
● Methodiek en materialen
● Onderbouwing
● Eisen begeleiding, uitvoering en borging
● Overige voorwaarden voor toepassing
● Onderzoek naar effectiviteit
● Overige informatie (NAW-gegevens, aanvullende literatuur)
8

9. Beoordeling
● Eigenaar maakt een beschrijving van de interventi
● RIVM begeleidt de eigenaar
● Onafhankelijke experts in gedragsverandering en leefstijl
beoordelen de interventie op verschillende niveaus:
Erkenningscommissie Interventies
● RIVM communiceert de aanbevolen interventies
Voorbeeld: minderdrinken.nl
9

10. Voorbeeld: COACHmethode
Voorbeeld:
Stoppen met roken
10

11. Voorbeeld:
Bouwen aan gezondheid
Leefstijlbegeleiding
• 3x face to face, en 4 x telefonisch
• door bedrijfsarts of arboverpleegkundige
• in de vorm van motivational interviewing
11

12. Stap 1
Risicoprofiel introduceren.
Body mass index
20 25 30 35
Aantal dagen per week min 30 minuten bewegen in vrije tijd?
Stap 2
Kiezen voor energiebalans of roken.
‘Tsja, als ik dat zo zie…ik zou meer moeten gaan bewegen.’
12

13. Stap 3
Voor- en nadelen huidig en gewenst gedrag bespreken.
INACTIEF MEER BEWEGEN
VOORDELEN
NADELEN
Stap 3
Voor- en nadelen huidig en gewenst gedrag bespreken.
INACTIEF MEER BEWEGEN
VOORDELEN Uitrusten afvallen
Sport kijken betere conditie
makkelijker werken
minder uitgeput na het werk
NADELEN snaaien voor TV eh… ?
te dik
pijn in gewrichten
lusteloos
13

14. Stap 4
Belang, bereidheid en zelfvertrouwen vaststellen.
“Geef aan hoeveel vertrouwen u heeft in dat u meer kunt gaan bewegen?”
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
“U geeft zichzelf een 5, waarom geen 3?”
Stap 5
Doelen stellen.
● Lange termijn: 5 kg afvallen
● Korte termijn: meer bewegen, namelijk:
– Wat? Minimaal half uur wandelen na het eten
– Wanneer? Maandag, woensdag, donderdag
– Wanneer beginnen? Volgende week
– En als woensdag PSV speelt? Dinsdag wandelen
14

15. In alle gesprekken
● Belemmeringen en vooruitgang bespreken
● Gevraagde (!) informatie geven
Eerste reacties
● “Meneer…
– …gaat niet meer voor ‘t slapen de koelkast in”.
– …heeft in zijn hardlooproute een trap met 67 treden die hij 6-
7 maal op- en af loopt”.
– …voelt zich beduidend fitter. Kan drukte op het werk ook
beter handelen”.
– …heeft na stoppen met roken een compliment gehad van de
tandarts, behandeling door de mondhygiëniste was niet meer
nodig”.
15

16. ● Hoe zoekt u naar interventies?
● Wat zijn de belangrijkste criteria om voor een interventie te kiezen?
● Kan de I-database en het erkenningssysteem ondersteunen bij deze
keuze? Onder welke voorwaarden?
Voor ‘aanbieders’
Ook door ons worden vermeld als aanbevolen interventie?
● Zet je interventie zelf in de I-database
● Vul het formulier in voor een kwaliteitsbeoordeling
● Hieraan zijn geen kosten verbonden!
16

17. Voor ‘afnemers’
Ook kiezen voor kwaliteit?
● Kijk op loketgezondleven.nl voor onafhankelijk informatie en
kwalitatief goede interventies!
Vragen?
Meer informatie en voorbeelden te vinden op
www.loketgezondleven.nl/settings/werk
Email: Sandra.van.Dijk@rivm.nl
Tel: 030-2748678
Twitter: @SanVanDijk
17