1. COVID-19

2. Covid-19: Οι επιπτώσεις στην ψυχική υγεία
• Καθώς η πανδημία Covid-19 μπαίνει στο δεύτερο έτος της, νέες, ταχείας
εξάπλωσης μεταλλάξεις έχουν προκαλέσει αύξηση των μολύνσεων σε
πολλές χώρες και απανωτά lockdowns, που διαρκούν μήνες. Οι
καταστροφικές επιπτώσεις της πανδημίας -εκατομμύρια θάνατοι,
οικονομικός στραγγαλισμός και πρωτοφανής συρρίκνωση της κοινωνικής
αλληλεπίδρασης- έχουν καταγράψει μια αξιοσημείωτη επίδραση στην
ψυχική υγεία των ανθρώπων. Ερευνητές παγκοσμίως διερευνούν τις
αιτίες και τις επιπτώσεις αυτού του παρατεταμένου άγχους και
προβλέπουν ότι η επιδείνωση της ψυχικής υγείας θα παραμείνει πολύ
μετά την υποχώρηση της πανδημίας. Οι επιστήμονες, επίσης, θέλουν να
χρησιμοποιήσουν την τεράστια βάση δεδομένων από μελέτες για την
ψυχική υγεία για να συνδέσουν τον αντίκτυπο συγκεκριμένων μέτρων
ελέγχου της πανδημίας με τις αλλαγές στην ευεξία (well being) των
ανθρώπων και να ενισχύσουν βέβαια και τη διαχείριση μελλοντικών
πανδημιών.
•

3. Πώς ο COVID-19 επηρέασε την ψυχική υγεία
των εργαζομένων διεθνώς
• Διαδικτυακή έρευνα του που ολοκληρώθηκε
τον Δεκέμβριο 2020 σε δείγμα 13.000
εργαζομένων σε 28 χώρες, αναδεικνύει την
τεράστια επίδραση της πανδημίας στην
ποιότητα ζωής και στην ψυχική υγεία του
ανθρώπινου δυναμικού, με αξιοσημείωτη
αύξηση του στρες και της μοναξιάς. Βασικά
συμπεράσματα της έρευνας:
• 56% εμφάνισε αυξημένο άγχος σχετιζόμενο
με εργασιακή ανασφάλεια
• 55% βρήκε αγχωτικές τις αλλαγές στην
εργασιακή ρουτίνα και ευρύτερα στον
οργανισμό
• 50% δήλωσε δυσκολία να διατηρήσει
ισορροπία ανάμεσα στην εργασιακή και
προσωπική τους ζωή
• 46% παρουσίασε μειωμένη παραγωγικότητα
• 45% βίωσε στρες λόγω των οικογενειακών
πιέσεων
• 44% δήλωσε ότι εργάζονται σε μη
συμβατικές ώρες .

4. Οι συνέπειες του κορωνοϊού στο ψυχικό πεδίο
• Η ανελέητη εισβολή του κορονοϊού στη ζωή μας
έχει φέρει εκρηκτικές ανατροπές στην
καθημερινότητά μας με πολλαπλές απώλειες,
απώλειες ανθρώπινων ζωών, απώλειες ψυχικές,
απώλειες υλικές και κοινωνικές.
• Στην ουσία έχει επιφέρει μια απώλεια στον
αυτοπροσδιορισμό μας. Σ' ένα επίπεδο συμβολικό
θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για ένα
«οικουμενικό πένθος». Σ' ένα επίπεδο πραγματικό
θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για μια ανθρώπινη
κρίση, για μια ψυχική κρίση.
• Αρκετοί άνθρωποι έχουν ένα έμφυτο κίνητρο για
επιβίωση σε δύσκολες στιγμές ή σε μακροχρόνιες
σκληρές καταστάσεις. Η προσαρμοστικότητα του
ανθρώπου είναι μια ευεργετική αρχέγονη
διαδικασία η οποία τον βοήθησε να επιζεί ανά τους
αιώνες.
• Συχνά όμως, αυτή η ικανότητα μειώνεται ή και
εξουδετερώνεται κάτω από τις απρόβλεπτες,
συνεχιζόμενες και κλιμακούμενες ψυχοκοινωνικές
πιέσεις που προκαλεί αυτή η πρωτόγνωρη
πανδημία με συνεπακόλουθα την αγωνία, το
αβέβαιο, το αίσθημα αβοήθητου, το φόβο, τον
πανικό, την καταθλιπτική αντίδραση.

5. Πώς επηρεάζει το σώμα μας η πανδημία;
• 1. Άγχος
• Πολλές πτυχές της πανδημίας, μας προκαλούν άγχος. Αν
νιώθετε ότι δεν κοιμάστε καλά και παρατηρείτε αλλαγές
στην όρεξη και τη διάθεση σας, είναι καλό να
απομακρυνθείτε συνειδήτα από τη συνεχή παρακολούθηση
ειδήσεων και να αρχίσετε να κάνετε χόμπι που σας αρέσουν
και λίγη γυμναστική.
• 2. Κατάθλιψη
• Οι πρωτόγνωρες και δύσκολες συνθήκες της πανδημίας,
γίνονται ακόμη πιο δύσκολες επειδή καλούμαστε να τις
βιώσουμε μόνοι μας, λόγω των κοινωνικών αποστάσεων που
είμαστε αναγκασμένοι να τηρούμε. Αν νιώθετε λύπη, έντονο
άγχος, απελπισία και συναισθηματική αστάθεια, τότε
μιλήστε με φίλους, συγγενείς, ακόμη και με κάποιον ειδικό
για τα συναισθήματά σας. Ο κίνδυνος κατάθλιψης λόγω
της απομόνωσης αυξάνεται και επηρεάζει εκατομμύρια
ανθρώπους.
• 3. Πονοκέφαλοι και ζαλάδες
• Το άγχος μπορεί να επηρεάσει φυσικά το ανθρώπινο σώμα.
Οι πονοκέφαλoι, οι ημικρανίες και οι ζαλάδες είναι από τα
πιο κοινά συμπτώματα που προκαλούνται από το άγχος της
πανδημίας. Κάντε διαλογισμό, ασκήσεις αναπνοής και
γυμναστική για να μειώσετε το άγχος σας.
• 4. Απώλεια μαλλιών
• Η απώλεια μαλλιών είναι ένα ενοχλητικό, αλλά προσωρινό
σημάδι του πανδημικού στρες. Συγκεκριμένα, το άγχος ωθεί
περισσότερες τρίχες από το φυσιολογικό, να μπουν σε
κατάσταση απόρριψης. Ως εκ τούτου, η απώλεια μαλλιών
γίνεται πιο αισθητή από ότι παλαιότερα. Διαχειριστείτε το
άγχος σας και σε 2-3 μήνες θα δείτε ότι τα μαλλιά σας θα
αρχίσουν να επανέρχονται.
• 5. Οδοντικά προβλήματα
• Εάν νιώθετε πόνο στα δόντια, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα,
λόγω άγχους να σφίγγετε το σαγόνι σας κατά τη διάρκεια
του ύπνου σας. Ο οδοντίατρος θα σας προτείνει ασκήσεις
χαλάρωσης μυών και να κοιμάστε με στοματικό
προστατευτικό για κάποιο διάστημα.
• 6. Ξηροδερμία
• Το συχνό πλύσιμο των χεριών προκαλεί ξηροδερμία. Για να
αποτρέψετε αυτό το αποτέλεσμα, χρησιμοποιείστε χλιαρό
νερό, πιο ήπιο σαπούνι και ενυδατική κρέμα ή βαζελίνη μετά
από κάθε πλύσιμο.
• 7. Καταπόνηση ματιών
• Τα κινητά, οι υπολογιστές, τα τάμπλετ και οι τηλεοράσεις
έχουν γίνει τα «μάτια» μας και ο τρόπος σύνδεσης μας με
τον έξω κόσμο. Οι πολλές ώρες μπροστά σε μια
οθόνη καταπονεί τα μάτια, προκαλώντας κάψιμο, φαγούρα,
θολή και διπλή όραση. Συζητήστε με τον γιατρό σας για το
πώς θα προστατεύσετε τα μάτια σας.
• 8. Αύξηση βάρους
• Πολλοί άνθρωποι παραπονιούνται ότι το βάρος τους
αυξήθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας και αυτό γιατί για
να καταπολεμήσουν το άγχος τους τρώνε περισσότερα σνακ,
την ίδια στιγμή που δουλεύουν από το σπίτι και ο χρόνος
που διαθέτουν στη σωματική άσκηση είναι ελάχιστος. Μην
είστε πολύ σκληροί με τον εαυτό σας, αλλά εάν νιώθετε
πως πρέπει να χάσετε βάρος, τότε παρατηρείστε το τι τρώτε
καθημερινά, δημιουργείστε ένα πιο υγιεινό διατροφικό
πρόγραμμα και αρχίστε να περπατάτε τα απογεύματα.
• 9. Ανθυγιεινές συνήθειες
• Οι ανθυγιεινές συνήθειες, όπως το κάπνισμα και το αλκοόλ,
υποτροπιάζουν σε συνθήκες όπως ο εγκλεισμός της
πανδημίας. Αν διαπιστώσετε ότι καπνίζετε περισσότερο από
το κανονικό ή ότι πίνετε αλκοόλ σε καθημερινή βάση, τότε
μιλήστε άμεσα με τον γιατρό σας, ο οποίος θα σας δώσει
κατευθυντήριες γραμμές.

6. Νέα μεγάλη οικονομική κρίση εν όψει
• Νέα μεγάλη οικονομική κρίση εν όψει
• Ο ψυχίατρος κ. Νικολαΐδης κρούει τον κώδωνα του
κινδύνου για το γεγονός ότι μετά την πανδημία της
COVID-19 πολλοί αναλυτές προβλέπουν να έρχεται μια
νέα πολύ σοβαρή οικονομική κρίση. «Ειδικά για χώρες
όπως η Ελλάδα όπου μπήκαμε στην πανδημία μετά από
μια δεκαετία οικονομικής κρίσης καταλαβαίνετε ότι το
να ζήσει ένα παιδί σχεδόν όλη του την παιδική ηλικία
και τη νεότητα στο τρίπτυχο κρίση-πανδημία-κρίση
είναι ένα πολύ μελανό φόντο για να ξεδιπλώσει
δεξιότητες και ικανότητες, να κάνει σχέδια για το
μέλλον και να δει τον εαυτό του με μια καλύτερη
προοπτική» αναφέρει.
Οι επιπτώσεις είναι πολυεπίπεδες, σημειώνει ο κ.
Νικολαΐδης. Στα πιο πολλά κράτη με το που «έσκασε» η
πανδημία «τα συστήματα υγείας σε πολλά έγιναν
μονοθεματικά καθώς δόθηκε τόσο μεγάλη έκταση στην
αντιμετώπιση του ιού. Αποτέλεσμα ήταν οι άλλες
υπηρεσίες του ευρύτερου κοινωνικού κράτους να
περάσουν σε δεύτερο πλάνο. Ο συνδυασμός αυξημένης
ανάγκης για υπηρεσίες ψυχικής υγείας και κοινωνικής
μέριμνας για τα παιδιά και ταυτόχρονα η διάθεση
λιγότερων πόρων για να αντιμετωπιστούν αυτά τα
ζητήματα θα κάνει τα πράγματα χειρότερα. Να
σημειώσω ότι στις κατηγορίες των παιδιών που είχαν
πολύ μεγαλύτερα βαρίδια, δηλαδή παιδιά
μετανάστες/πρόσφυγες, παιδιά σε ιδρύματα ή παιδιά
με αναπηρίες, οι επιπτώσεις θα είναι ακόμα πιο
δραματικές. Με αυτή την έννοια όλοι οι διακρατικοί
οργανισμοί ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το Συμβούλιο
της Ευρώπης, η Unicef έχουν βγάλει μια σειρά από
κατευθυντήριες οδηγίες προς τα κράτη κάνοντας μια
έκκληση ώστε διάφορες άλλες “πανδημίες” που εδώ
και δεκαετίες πλήττουν τα παιδιά όπως η κακοποίηση, ο
εκπαιδευτικός και κοινωνικός αποκλεισμός, η ακραία
φτώχεια και η παραβατικότητα να μην περάσουν στο
περιθώριο. Γιατί αλλιώς οι επιπτώσεις αυτής της
περιόδου θα είναι και πολλαπλάσιες».

7. Τα παιδιά, ίσως τα μεγαλύτερα θύματα της
πανδημίας
• Τα παιδιά, ίσως τα μεγαλύτερα θύματα
της πανδημίας
• Παρά το γεγονός ότι η θνησιμότητα και η
σωματική νοσηρότητα της πανδημίας
έπληξαν κυρίως τους ενήλικες, εντούτοις
τα παιδιά κινδυνεύουν να είναι τα
μεγαλύτερα θύματά της.
• Οι ζωές των παιδιών αλλάζουν με ριζικό
τρόπο, οι συνέπιες στην ευάλωτη παιδική
ηλικία είναι μακροχρόνιες και κάποτε
ίσως τα μέτρα αντιμετώπισης μπορεί
αθέλητα να κάνουν πιο πολύ κακό παρά
καλό.
• Τα παιδιά ευπαθών ομάδων, εξαιτίας
κοινωνικοοικονομικών περιστάσεων ή
ασθενειών, απειλούνται ακόμη
περισσότερο.

8. Τα θετικά ευρήματα της έρευνας
• Στα θετικά ευρήματα της έρευνας
συγκαταλέγεται η αλλαγή της στάσης
των εργαζόμενων απέναντι στην
ψυχική υγεία. Για το 44% η ψυχική
υγεία αποτελεί πλέον τη βασική τους
προτεραιότητα. Δυο στους τρεις
(63%) δηλώνουν ότι η πανδημία τους
βοήθησε να νοιάζονται περισσότερο
για την ψυχική υγεία, τόσο τη δική
τους όσο και των άλλων, ενώ 65%
δηλώνουν διατεθειμένοι να
αναζητήσουν βοήθεια από ειδικό
όταν αντιμετωπίζουν αυξημένο
άγχος. Παράλληλα, 29% πιστεύουν
ότι η πανδημία COVID-19 έχει
βοηθήσει στη μείωση του στίγματος
σε σχέση με την ψυχική́ υγεία.

9. Πολιτικές επιπτώσεις
• Ένας αριθμός επαρχιακών διοικητικών στελεχών
του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας αποπέμφθηκε
για το χειρισμό των προσπαθειών απομόνωσης
στην Κεντρική Κίνα, σημάδι δυσαρέσκειας για την
αντίδραση του πολιτικού κατεστημένου στην επιδημία
σε αυτές τις περιοχές. Ορισμένοι εμπειρογνώμονες
πιστεύουν ότι αυτό είναι πιθανό σε μια κίνηση για την
προστασία του γενικού γραμματέα του Κομμουνιστικού
Κόμματος Σι Τζινπίνγκ από την λαϊκή οργή για την
έξαρση του κορονοϊού.] Ορισμένοι σχολιαστές θεωρούν
ότι η κατακραυγή για τη νόσο θα μπορούσε να είναι μια
σπάνια διαμαρτυρία ενάντια στο ΚΚΚ. Επιπλέον,
οι διαδηλώσεις στην ειδική διοικητική περιοχή του
Χονγκ Κονγκ ενισχύθηκαν λόγω φόβων μετανάστευσης
από την ηπειρωτική Κίνα. Η Ταϊβάν εξέφρασε επίσης
την ανησυχία της για τη συμπερίληψή της σε
οποιαδήποτε ταξιδιωτική απαγόρευση που αφορά
τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας λόγω της «πολιτικής της
μίας Κίνας» και της αμφισβητούμενης πολιτικής της
κατάστασης. Εξάλλου, ο υπουργός οικονομικών της
Αυστραλίας δεν μπόρεσε να διατηρήσει μια δέσμευση
να διατηρήσει ένα δημοσιονομικό πλεόνασμα λόγω της
επίδρασης του κοροναϊού στην οικονομία. Ορισμένες
χώρες έχουν χρησιμοποιήσει την επιδημία για να
δείξουν την υποστήριξή τους στην Κίνα, όπως όταν ο
πρωθυπουργός Χουν Σεν της Καμπότζης
πραγματοποίησε ειδική επίσκεψη στην Κίνα με στόχο
να προβάλει την υποστήριξη της Καμπότζης στην Κίνα
για την καταπολέμηση της επιδημίας.
Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Ντόναλντ
Τραμπ επικρίθηκε για την αντίδρασή του στην
πανδημία.Κατηγορήθηκε ότι έκανε αρκετούς
παραπλανητικούς ή ψευδείς ισχυρισμούς, ότι δεν
παρείχε επαρκείς πληροφορίες, και ότι υποτίμησε τη
σημασία της πανδημίας. Ο Τραμπ κατηγορήθηκε επίσης
ότι έκλεισε τη μονάδα παγκόσμιας ασφάλειας υγείας
του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας των Ηνωμένων
Πολιτειών, η οποία ιδρύθηκε για να προετοιμάσει την
κυβέρνηση για πιθανές πανδημίες. Η κατάσταση μπορεί
να επηρεάσει αρνητικά τις πιθανότητες επανεκλογής
του στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ το 2020.
• Η κυβέρνηση της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν έχει
πληγεί σοβαρά από τον ιό, με τουλάχιστον δύο
δωδεκάδες μέλη του ιρανικού κοινοβουλίου να έχουν
μολυνθεί, καθώς και τουλάχιστον 15 άλλοι σημερινοί ή
πρώην ανώτατοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι,
συμπεριλαμβανομένου του αντιπρόεδρου.Οι
σύμβουλοι του Αλί Χαμενεΐ και του Μοχάμεντ Τζαβάντ
Ζαρίφ έχουν πεθάνει από τη νόσο.[Η εξάπλωση του ιού
έχει εγείρει ερωτήματα σχετικά με τη μελλοντική
επιβίωση του καθεστώτος.

10. Θρησκευτικές επιπτώσεις
• Η πανδημία έχει επηρεάσει τη θρησκεία με
διάφορους τρόπους, όπως η ακύρωση των
λατρευτικών τελετών διαφόρων θρησκειών, το
κλείσιμο των κατηχητικών, καθώς και η ακύρωση
προσκυνήματος σχετιζόμενου με ιεροτελεστίες και
εορτές .Πολλές εκκλησίες, συναγωγές, τζαμιά και
ναοί πρόσφεραν λατρεία μέσω διαδικτυακής
μετάδοσης κατά τη διάρκεια
της πανδημίας. Πτέρυγες βοήθειας των
θρησκευτικών οργανώσεων έχουν αποστείλει
προμήθειες απολύμανσης, μηχανικούς
αναπνευστήρες καθαρισμού αέρα, ασπίδες
προσώπου, γάντια, αντιδραστήρια ανίχνευσης
οξέος, αναπνευστήρες, μόνιτορ ασθενών,
κορονοϊού, αντλίες έγχυσης, και τρόφιμα στις
πληγείσες περιοχές .Πιστοί πολλών θρησκειών
έχουν συγκεντρωθεί για να προσευχηθούν για το
τέλος της πανδημίας COVID-19, για όσους
επηρεάζονται από αυτήν, καθώς και για το Θεό να
δώσει στους γιατρούς και τους επιστήμονες τη
σοφία να καταπολεμήσουν την ασθένεια . Στις
Ηνωμένες Πολιτείες, ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ
όρισε την 15 Μαρτίου 2020 ως Εθνική Ημέρα
Προσευχής για τους Αμερικανούς για να ζητήσουν
τη βοήθεια του Θεού για την πανδημία.

11. Εκπαιδευτικές επιπτώσεις
• Η πανδημία έχει επηρεάσει τα εκπαιδευτικά
συστήματα παγκοσμίως, οδηγώντας στο
γενικό κλείσιμο σχολείων και
πανεπιστημίων. Από τις 16 Μαρτίου
2020, κυβερνήσεις σε 73 χώρες
ανακοίνωσαν ή έθεσαν σε εφαρμογή το
κλείσιμο σχολείων, συμπεριλαμβανομένων
56 χωρών που έκλεισαν σχολεία σε εθνικό
επίπεδο και 17 χώρες με τοπικό κλείσιμο
σχολείων. Το κλείσιμο σχολείων σε
ολόκληρη τη χώρα έχει πλήξει πάνω από 421
εκατομμύρια μαθητές παγκοσμίως, ενώ το
τοπικό κλείσιμο σχολείων έχει θέσει σε
κίνδυνο 577 εκατομμύρια μαθητές.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσίευσε
η UNESCO στις 10 Μαρτίου, το κλείσιμο
σχολείων και πανεπιστημίων λόγω του
COVID-19 έχει αφήσει παγκοσμίως έναν
στους πέντε φοιτητές εκτός σχολείου.