KEBERKESANAN PENGGUNAAN PELBAGAI MEDIA PENGAJARAN (PMP) DALAM MENINGKATKAN KEMAHIRAN PROSES SAINS (KPS) DAN PENCAPAIAN PELAJAR

1. Pembentangan VIVA MASTER UKM 2 8 April 2011 KEBERKESANAN PENGGUNAAN PELBAGAI MEDIA PENGAJARAN (PMP) DALAM MENINGKATKAN KEMAHIRAN PROSES SAINS (KPS) DAN PENCAPAIAN PELAJAR Rian Vebrianto P 51209 Universiti Kebangsaan Malaysia Bangi

2. KANDUNGAN Pernyataan Masalah Hipotesis Kajian Kerangka Konseptual Metodologi Kajian Dapatan Kajian Perbincangan Sumbangan Penyelidikan

3. Dalam proses pengajaran dan pembelajaran banyak terdapat masalah yang menghalangi pelajar untuk mencapai kejayaan, di antaranya : Kekurangan bahan bantu mengajar yang sesuai untuk menarik minat pelajar menyebabkan proses P & P kurang berkesan (Hamzah 2002) Berkaitan dengan kualiti buku-buku teks. Walaupun buku-buku teks sekarang semakin berkualiti, mempunyai grafik dan berwarna tetapi masih memiliki kekurangan seperti: buku tidak lengkap (Nuryani 2005). Pengajaran masih berpusatkan kepada guru mengakibatkan pelajar kurang aktif di dalam bilik darjah ( Soviana 2008). Berkaitan dengan keupayaan dan kebolehan pelajar untuk mempelajari dan menyelesaikan suatu masalah. Setiap pelajar memiliki kebolehan yang berbeza (Padmanthara 2007) PERNYATAAN MASALAH KAJIAN Pelajar tidak melakukan pengalaman sendiri dan kurang menggunakan deria yang maksimal dalam proses Pengajaran dan pembelajaran (Tiarani 2009)

4. Berdasarkan permasalahan di atas dan kesadaran inilah maka pengkaji ingin mengambil inisiatif untuk membina suatu media pengajaran guru, berupa multimedia dan modul alam sekitar yang berasaskan konstruktivisme. Sebagai bahan sumber, peranannya ialah membantu pelajar memahami dan menguasai konsep, serta melihat objek secara langsung sehingga aspek atau komponen dalam pembelajaran menjadi lebih jelas dan mendalam untuk dapat meningkatkan kemahiran proses sains (KPS) dan pencapaian pelajar

7. Batasan KAJIAN Pembatasan pertama dilakukan terhadap sub bidang pembelajaran biologi. Kajian ini hanya meneliti penggunaan pelbagai media pengajaran bagi pengajaran biologi yang terhimpun dalam sukatan pelajaran memahami saling bergantung satu sama lain dalam ekosistem yang terdiri dari empat topik iaitu: (1) Ekosistem, (2) Keanekaragaman makhluk hidup dalam pelestarian ekosistem, (3) Kepadatan populasi manusia hubungannya dengan alam sekitar dan (4) Pencemaran dan kerusakan lingkungan. Pembatasan kedua merujuk kepada tingkatan kelas yang akan dijadikan subjek kajian. Pengkaji memilih tingkatan I kelas VII Sekolah Menengah Pertama (SMP) Siak sri inderapura Indonesia. Pembatasan ketiga kajian ini dilakukan bagi melihat terhadap KPS dan pencapaian pelajar. KPS yang dikaji terdiri dari 5 kemahiran proses asas iaitu: kemahiran memerhati (K1), kemahiran mengelas (K2), kemahiran membuat ramalan (K3), kemahiran berkomunikasi (K4), kemahiran inferensi (K5).

8. Metodelogi kajian REKA BENTUK KAJIAN Bersifat ekperiment semu (Qua s i Experiment) dengan menggunakan desain pre test dan post test. pembelajaran menggunakan pelbagai media pengajaran (PMP) yang terdiri atas penggunaan multimedia dan juga penggunaan alam sekitar berasaskan Konstruktivisme Kumpulan Ujian Pra Strategi Pengajaran Ujian p a s ca Rawatan 1 0 1 X 1 (penggunaan multimedia (ICT) ) 0 2 Rawatan 2 0 3 X 2 (Penggunaan Alam Sekitar) 0 3 Kawalan 0 5 X 3 (Strategi Tradisional) 0 6

9. INSTRUMEN KAJIAN Kajian ini melibatkan alat kajian berupa ujian pra dan pasca KPS dan ujian pasca Ujian pencapaian, dan modul pengajaran alam sekitar yang dikombinasikan dengan LKP serta pembangunan perisian multimedia (ICT) dalam kumpulan rawatan dan kawalan. PROSEDUR KAJIAN POPULASI DAN SAMPEL KAJIAN Populasi kajian ini adalah semua pelajar Tingkatan 1, Sekolah Menengah Pertama Negeri 11 Siak Riau. Sampel kajian diambil dari populasi secara rawak, jumlah sampel 96 orang yang terdiri dari : 32 orang pelajar untuk kumpulan multimedia, 32 orang pelajar untuk kumpulan Alam sekitar dan 32 orang pelajar untuk kumpulan k onvensional UJI Rintis Kajian rintis dilaksanakan di Sekolah Menengah Pertama di Pekanbaru dengan melibatkan 36 orang pelajar , Dalam kajian rintis yang telah dijalankan didapati bahawa Alpha Cronbach untuk soal KPS (0.86) d an soal pencapaian (0.79).

12. Dapatan Kajian Kemahiran Proses Sains (KPS) Pelajar Min skor ujian pasca KPS berdasarkan kumpulan Ujian ANOVA untuk ujian pasca KPS * Siqnifikan pada aras 0.05 Ho1.2 Tidak terdapat perbezaan yang signifikan pada min skor ujian pasca KPS bagi pelajar dalam kumpulan ICT, kumpulan alam sekitar, dan kumpulan konvensional. (Ditolak) Kumpulan N Min Skor Sisihan Piawai Multimedia / ICT 32 81.36 5.00 Alam Sekitar 32 79.79 6.04 Konvensional 32 74.17 6.16 Jumlah kuasa dua Darjah kebebasan Min kuasa dua F Sig Antara kumpulan 914.871 2 457.435 13.794 0.000 Dalam kumpulan 3084.124 93 33.163 Jumlah 3998.994 95

13. Dapatan Kajian Kemahiran Proses Sains (KPS) Pelajar Ujian post hoc tukey untuk ujian pasca KPS * Siqnifikan pada aras 0.05 Kumpulan (I) Kumpulan (J) Perbezaan min (I-J) Ralat Piawai Sig. Konvensional Alam sekitar ICT Alam sekitar. ICT Konvensional ICT Konvensional Alam sekitar -5.6256* -7.1887* 5.6256* -1.5631 7.1887* 1.531 1.43967 1.43967 1.43967 1.43967 1.43967 1.43967 0.001* 0.000* 0.001* 0.525 0.000* 0.525

14. Dapatan Kajian Kemahiran Proses Sains (KPS) Pelajar Rajah 4.1 Carta Palang Min Skor Ujian Pasca Pada Sub KPS Berdasarkan Kumpulan

15. Dapatan Kajian Kemahiran Proses Sains (KPS) Pelajar Ujian MANOVA bagi ujian Pasca subKPS bagi Kumpulan F Sig g. * Siqnifikan pada aras 0.05 Ho1.3 Tidak terdapat perbe a zaan yang signifikan pada min skor ujian pasca KPS (Memerhati) bagi pelajar dalam kumpulan ICT, kumpulan alam sekitar, dan kumpulan konvensional. ( Dit erima) Ho1.4 Tidak terdapat perbezaan yang signifikan pada min skor ujian pasca KPS (Mengelas) bagi pelajar dalam kumpulan ICT, kumpulan alam sekitar, dan kumpulan konvensional. ( Ditolak ) Ho1.5 Tidak terdapat perbezaan yang signifikan pada min skor ujian pasca KPS (Meramal) bagi pelajar dalam kumpulan ICT, kumpulan alam sekitar, dan kumpulan konvensional. ( Ditolak ) Ho1.6 Tidak terdapat perbezaan yang signifikan pada min skor ujian pasca KPS (Berkomunikasi) bagi pelajar dalam kumpulan ICT, kumpulan alam sekitar, dan kumpulan konvensional. ( Dit erima) Ho1.7 Tidak terdapat perbezaan yang signifikan pada min skor ujian pasca KPS (Inferensi) bagi pelajar dalam kumpulan ICT, kumpulan alam sekitar, dan kumpulan konvensional. ( Ditolak ) Sumber SubKPS Jumlah kuasa dua Jenis III Darjah kebebasan Min kuasa dua Kumpulan Memerhati Mengelas Meramal Berkomunikasi Inferensi 2500.000 3408.565 538.194 1741.898 283.565 2 2 2 2 2 141.782 1250.000 1704.282 269.097 870.949 0.787 5.495 5.854 0.955 4.024 0.458 0.006* 0.004* 0.389 0.021*

16. Keputusan ujian Post Hoc Tukey pada ujian pasca subKPS * Siqnifikan pada aras 0.05 Pemboleh ubah bersandar (I) Kumpulan (J) Kumpulan Perbezaan Min (I-J) Ralat Piawai Sig. Mengelas Meramal Inferensi konvensional Alam sekitar ICT konvensional Alam sekitar ICT konvensional Alam sekitar ICT Alam skitar ICT Konvensional ICT Konvensional Alam sekitar Alam skitar ICT Konvensional ICT Konvensional Alam sekitar Alam skitar ICT Konvensional ICT Konvensional Alam sekitar - 12.500* -6.2500 12.500* 6.2500 6.2500 -6.2500 -7.8125 - 14.583* 7.8125 -6.7708 14.583* 6.7708 -9.8958* -7.8125 9.8958* 2.0833 7.8125 -2.0833 3.77051 3.77051 3.77051 3.77051 3.77051 3.77051 4.26560 4.26560 4.26560 4.26560 4.26560 4.26560 3.67809 3.67809 3.67809 3.67809 3.67809 3.67809 0.004* 0.227 0.004* 0.227 0.227 0.227 0.165 0.003* 0.165 0.256 0.003* 0.256 0.023* 0.090 0.023* 0.838 0.090 0.838

17. Dapatan Kajian Pencapaian Pelajar Min skor ujian Pasca Pencapaian berdasarkan kumpulan Keputusan ujian ANOVA untuk ujian Pasca Pencapaian * Siqnifikan pada aras 0.05 Ho2.1 Tidak terdapat perbezaan yang signifikan pada min skor ujian pasca pencapaian pelajar bagi pelajar dalam kumpulan ICT, kumpulan alam sekitar, dan kumpulan konvensional. ( Ditolak ) Kumpulan N Min Skor Sisihan Piawai Multimedia / ICT 32 80.00 6.64 Alam Sekitar 32 76.77 7.69 Konvensional 32 72.00 6.44 Jumlah kuasa dua Darjah kebebasan Min kuasa dua F Sig. Antara Kumpulan 1017.745 2 508.872 10.551 0.000 Dalam Kumpulan 4485.387 93 48.230 Jumlah 5503.132 95

18. Dapatan Kajian Pencapaian Pelajar Keputusan ujian Post hoc Tukey untuk ujian Pasca Pencapaian * Siqnifikan pada aras 0.05 Kumpulan (I) Kumpulan (J) Perbezaan min (I-J) Ralat Piawai Sig. Konvensional Alam sekitar ICT Alam sekitar. ICT Konvensional ICT Konvensional Alam sekitar -4.79256* -7.9172* 4.79256* -3.1247 7.9172* 3.1247 1.73620 1.73620 1.73620 1.73620 1.73620 1.73620 0.019* 0.000* 0.019* 0.175 0.000* 0.175

19. Dapatan Kajian Pencapaian Pelajar Rajah 4.2 Carta Palang Min Skor Ujian Pasca Pada Subpencapaian (AR dan AT) Berdasarkan Kumpulan.

20. Dapatan Kajian Pencapaian Pelajar Keputusan ujian MANOVA untuk ujian Pasca subpencapaian bagi Kumpulan Ho2.2 Tidak terdapat perbezaan yang signifikan pada min skor ujian pasca pencapaian ( Aras Rendah) pelajar bagi pelajar dalam kumpulan ICT, kumpulan alam sekitar, dan kumpulan konvensional. ( Ditolak ) Ho2.3 Tidak terdapat perbezaan yang signifikan pada min skor ujian pasca pencapaian pelajar bagi pelajar ( Aras Tinggi) dalam kumpulan ICT, kumpulan alam sekitar, dan kumpulan konvensional. ( Ditolak ) * Siqnifikan pada aras 0.05 Sumber Jumlah kuasa dua Jenis III Darjah kebebasan Min kuasa dua F Sig Kumpulan AR AT 808.433 1125.9 2 2 404.217 562.976 3.731 5.931 0.028 0.004

21. Dapatan Kajian Pencapaian Pelajar Keputusan ujian Post Hoc Tukey pada ujian pasca subpencapaian * Siqnifikan pada aras 0.05 Pemboleh ubah bersandar (I) Kumpulan (J) Kumpulan Perbezaan Min (I-J) Ralat Piawai Sig. Soalan Aras Rendah (AR) Soalan Aras Tinggi (AT) konvensional Alam sekitar ICT konvensional Alam sekitar ICT Alam skitar ICT Konvensional ICT Konvensional Alam sekitar Alam skitar ICT Konvensional ICT Konvensional Alam sekitar -5.0006 -6.8753(*) -5.0006 -1.8747 6.8753(*) 1.8747 -5.0000-- 8.3334(*) -5.0000 -3.3334 8.3334(*) 3.3334 2.60214 2.60214 2.60214 2.60214 2.60214 2.60214 2.43578 2.43578 2.43578 2.43578 2.43578 2.43578 0.138 0.026* 0.138 0.752 0.026* 0.752 0.106 0.003* 0.106 0.362 0.003* 0.362

22. Perbincangan Dapatan kajian ini juga selari dengan kajian Iwan (2005) iaitu KPS pelajar yang diajarkan dengan stategi ICT lebih baik berbanding dengan KPS pelajar yang belajar dengan strategi konvensional. Dapatan ini juga disokong oleh Hadzrulrizawati (2007) yang melakukan Kajian pengajaran dan pembelajaran berasaskan ICT serta impaknya keatas penguasaan kemahiran proses sains juga menunjukkan kemahiran sains lebih efektif dikuasai melalui ICT. ( Kosasih 2007 ) Hal ini selari dengan pendapat Sudjana (2008) dan Soleh (2008) serta Brody (2005) yang menyatakan bahawa belajar dengan menggunakan alam sekitar sebagai perantara menunjukkan aktiviti pelajar lebih komprehensif dan lebih aktif sebab dapat dilakukan dengan pelbagai cara seperti mengamati, bertanya, atau temu bual, membuktikan atau mendemonstrasikan, menguji fakta, dan lain sebagainya bagi meningkatkan pelbagai kemahiran termasuk KPS (Ballantyne et al. 2005) . Perbezaan KPS Antara Kumpulan

23. Perbincangan Dapatan kajian ini juga selari dengan kajian yang dilakukan oleh Mariana (2010) dan Salmiyati (2007) iaitu pencapaian pelajar yang diajarkan dengan strategi ICT lebih baik jika dibandingkan dengan pencapaian pelajar yang belajar dengan strategi konvensional. (Attwood et al. 2005 ; Chuang & Yang 2005; McLaughlin & Arbeider 2008 ; Tapilouw et al. 2007 ; Kosasih 2007 ) Begitu juga dapatan kajian yang dilakukan oleh Rustaman et al. (2005) dan Sumarsih (2008) serta Bartosh (2003) iaitu pencapaian pelajar yang diajarkan dengan menggunakan alam sekitar lebih baik jika dibandingkan dengan pencapaian pelajar yang belajar dengan strategi tradisonal . Kemudian Coyle (2005) menyatakan bahawa pembelajaran alam sekitar dapat membantu pelajar kompeten dan tumbuh menjadi bintang. National Environmental Education Foundation (www.neefusa.org) Perbezaan Pencapaian Antara Kumpulan

24. Sumbangan Penyelidikan Dalam kajian ini, pengkaji menghasilkan Pelbagai Media Pengajaran (PMP) yang dibangun secara terancang dan sistematik berdasarkan teori–teori asas, bersama para pakar serta telah di uji keberkesanannya melalui kajian yang telah dijalankan. Secara lebih spesifik dalam kajian ini menghasilkan CD-ROM pembelajaran interaktif tentang Alam sekitar , modul bercetak MBAS, Rencana Perangkat Pembelajaran (RPP) untuk guru, Lembaran Kerja Pelajar (LKP) untuk pelajar , serta instrumen pengujian KPS dan pencapaian pelajar

26. SEKIAN TERIMA KASIH