Projekt mbi ngrohjen globale

1. Elez Isuf Ndreu
Projekt kurrikular
Raporti ndryshime klimatike-elemente te gjeosistemit
Lenda:Njeriu dhe ndryshimet klimatike
Klasa:X-8
Punoi :RigelsTroci

2. 2- Hyrja
4-Konkluzioni
5-Literature
3- Ceshtjet

3. Kanë kaluar 20 vjet që nga rrëzimi i diktaturës, por ndikimet e ndryshimeve klimatike do të
duan më pak se 20 vjet që të jenë të prekshme. A janë shqiptarët gati të zgjedhin një model
konsumi më të qëndrueshëm?
Shqipëria është ndër vendet më të prekura në rajon përsa i takon prirjes së ndryshimeve
klimatike. Gjatë 15 vjetëve të fundit janë vënë re tashmë modele të ndryshimit të motit me
rritje të temperature, pakësimit të reshjeve dhe në mënyrë më të shpeshtë se më parë
fenomene ekstreme, si përmbytje apo thatësira. Pyet çdo operator të hidrocentraleve të vogla,
nëse për çdo vit që kalon reshjet e dëborës janë pakësuar ose jo, nëse bora shkrin më herët dhe
më shpejt. Parashikimet tregojnë se reshjet e shiut në verë do të pakësohen me 10%, deri në
2020 dhe me 20% deri në 2050.
Këto ndryshime do të kenë një ndikim direkt mbi bujqësinë dhe prodhimin e energjisë, dhe si
rezultat, edhe mbi jetën e gjithsecilit. Fakti i thjeshtë është se produktet që blejmë, i përdorim
dhe pastaj i hedhim pa kujdes kudo, konsumojnë burimet natyrore shumë më shpejt sesa
mund të rikuperohen nga funksionet ekologjike të planetit tonë. Nëse nuk do të merrnim
masa të ndryshonim modelet aktuale të konsumit dhe menaxhojmë kërkesat e ardhshme,
burimet thjesht do të pakësoheshin. Mënyra e jetesës për fëmijët tanë dhe fëmijët e fëmijëve
tanë nuk do të ishte e mundur.
Për më tepër, Shqipëria ka mundësi të mëdha të papërdorura. Situata aktuale e mungesave në
furnizimin dhe përdorimin e ujit, energjisë dhe burimeve të tjera natyrore, mund të
ndryshonte për mirë me një kosto financiare relativisht të ulët. Veprime të tilla mund të
ndihmonin të menaxhoheshin ndikimet e ndryshimeve klimatike. Por kjo do të kërkonte nga
çdo shqiptar, dhe jo vetëm qeveria apo sektori privat, që të bëhej i ndërgjegjshëm për
ndryshimin e sjelljes së vet.

4.  Ndryshimet klimatike ne Shqiperi kane filluar te ndjehen qe ne gjysmen e
dyte te viteve nentedhjete, duke u bere me evidente rreth 1997, vit kur dimri
erdhi me pak, dhe ne shume zona te Shqiperise, me aspak bore. Zakonisht,
ne zonat malore te Shqiperise binte shume bore gjate dimrit (nganjehere
shkonte deri ne 2-3 m lartesi, por ne 1997 i gjithe dimri ishte i ngrohte, dhe
pranvera erdhi e nxehte, me nje mars e prill te nxehte e me pak shi. Qe nga ai
vit, dimrat ne Shqiperi jane bere gjithnje e me te shkurter e me te ngrohte,
ndersa verat jane bere me te gjata dhe me te nxehta, nganjehere me
temperatura mbi 40⁰C.
Thatesirat ne vere, te shoqeruara nga permbytje ne vjeshte, jane bere
fenomene te pervitshme. Ndikimet e ndryshimeve klimatike jane bere
tashme te dukshme me sy te lire. Brigjet pergjate Adriatikut po gerryhen ne
te gjithe gjatesine e bregdetit per shkak te rritjes se nivelit te detit--ne disa
zona, deti ka perparuar deri ne 50 m ne brendesi te tokes, duke shkaterruar
pyjet bregdetare dhe bimesine, si dhe duke rritur kripesine e lagunave dhe
fushave prane bregdetit. Rritja e nivelit te detit ka sjelle demtime serioze ne
pyjet e bukur me pisha mesdhetare qe gjendeshin pergjate gjithe bregdetit te
Adriatikut. Shume nga pemet jane thare e po thahen nga rritja e kripesise. Ne
pika te tjera, sasia e kripes ne ujin e puseve te fshatrave bregdetare eshte
rritur ndjeshem, duke shkaterruar ekonomine e ketyre fshatrave.

5. Ndryshimet klimatike kane rritur gjithashtu dhe numrin dhe intensitetin e
zjarreve ne Shqiperi. Gjate 2006-2007, kishte 352 zjarre qe dogjen parqe e
pyje ne te gjithe Shqiperine, duke shkaterruar ekosisteme te tera. Ne disa
zona, mund te ecje me makine me kilometra te tera pa pare nje peme qe i
kishte shpetuar zjarrit. Ndersa dihen demet e komuniteteve qe jetonin ne
zonat malore, nuk dihet aspak demi qe i eshte shkaktuar ekosistemeve ne
zonat e djegura. Shkaqet e zjarreve te shpeshta mund te jene temperaturat
teper te larta ne vere, thatesirat e tejzgjatura dhe shkrirja heret e bores neper
male. Ne Kukës, mali Gjallica (2468 m mbi nivelin e detit) kishte majen e tij te
mbuluar nga bora nga Shtatori deri ne Qershor. Tani mezi mund te gjesh bore
ne maje ne muajin Prill ose Maj. Ndryshimet klimatike sollen dimrat te bute,
qe favorizuan rritjen e bimeve tropikale edhe ne Shqiperi, dhe solli shfaqjen e
mushkonjave ne lartesi mbi 400-500 m mbi nivelin e detit (mushkonjat ishin
te pranishme vetem ne lartesi te uleta para 1990). Stinet kane ndryshuar
gjithashtu, tashme pemet nuk leshojne gjethet ne tetor dhe nuk celin lule ne
mars, ato leshojne gjethet vone ne nentor dhe celin lule edhe ne fund te
janarit.
Ne 2009, ndryshimet ishin edhe me te theksuara--pati nje dimer te bute me
shume shi, por ajo qe ishte me habitshme ishte se vera erdhi me shume shi,
nje shi i pazakonte per veren shqiptare, ndersa ne Indi musonet erdhen me
shume vonese duke shkaterruar te korrat e fshatareve atje.
Qeveria dhe publiku shqiptar jane te pandergjegjesuar dhe te painformuar per
ndryshimet klimatike dhe ndikimet e tyre, ka nje padituri dhe shume here
mohim te ketyre efekteve. Instituti i Politikave Mjedisore po punon shume qe
kjo ceshtje te ngrihet ne nivelet qe duhet dhe te informoje publikun mbi kete
ceshtje.

6. SI PASOJE E NDRYSHIMEVE
KLIMATIKE VJEN EDHE
SHKTRETEZIMI I TOKES.
 

Ndryshimet klimatike, ja si ndikojnë në jetën e përditshme
Rritje e temperaturave, ulje të sasisë së reshjeve dhe rritje e nivelit të deteve; për
rrjedhojë dimër më të butë, pranverë më të ngrohtë, verë më të nxehtë e më të thatë dhe
vjeshtë më e thatë. Janë këto disa nga pritshmëritë e ndryshimeve klimatike, sipas
skenareve te klimes. Vera pritet të shoqërohet me thatësira për shkak të rritjes së
temperaturës dhe avullimit, çka nuk do të balancohet me reshje. Ndersa, mundësia e
fenomeneve ekstreme dhe ndryshueshmërisë së temperaturave minimale brenda vitit
është më e madhe. Po keshtu, rriten mundësitë e thatësirave më të shpeshta dhe më të
ashpra që shtojnë më shumë rrezikun e zjarreve. Nderkaq, për shkak të rritjes së
temperaturave mesatare të dimrit, pritet që sasia më e madhe e reshjeve të jetë në formën
e shiut dhe jo borës, çka do të shkaktojë rritje si të lagështisë së tokës, ashtu edhe të
prurjeve. Rritja e nivelit të përgjithshëm të reshjeve mund të shtojë rrezikun e erozionit të
tokës në varësi të intensitetit të shiut. Rritja e temperaturave gjatë verës mund të rezultojë
në rritje të shpeshtësisë dhe të intensitetit të fenomeneve ekstreme të motit. Ndryshimet e
pritshme të temperaturës në sipërfaqen e tokës dhe të lagështisë do të rrisin indeksin e
nxehtësisë, por, edhe pse pritet ulje e reshjeve në total, ka mundësi që të përjetojmë rritje
të shirave intensivë. Krahasuar me mesataren e periudhës 1951-2000, numri i ditëve me
reshje të rënda ka gjasa të rritet me 1-2 ditë deri në vitin 2025, 2-3 ditë deri në vitin 2050,
dhe me 3-5 ditë deri në vitin 2100.

7. NDRYSHIMET KLIMATIKE VIJNE ME SHKRIRJEN E AKULLNAJAVE DHE ME
PRISHJEN E NJE HABITATI   
 Sa i takon burimeve ujore, modelet e ndryshimit janë në
përgjithësi të ngjashme me ndryshimin e reshjeve vjetore: ka
rritje në gjerësi gjeografike të larta, por rënie në gjerësi
gjeografike të mesme. Por rritja e përgjithshme e avullimit do të
thotë se ka mundësi që prurjet të reduktohen. Ndërsa, në
përgjithësi, pemët me gjelbërim të përhershëm dhe pyjet e
lisave pritet të shtohen, zonat e pyjeve të ahut, të cilat kanë
rëndësi për prodhimin e drurit, do të zvogëlohen. Pyjet e bredhit
të zakonshëm (Picetum) pritet të zhduken deri në 2025, ndërsa
sipërfaqja e kullotave malore në majë të maleve të larta do të
reduktohet 10 herë (nga 20% të zonave pyjore në 2%).

8. MARRE NE INTERNET
Link 1) http://www.jep-al.org/forum/-
viewtopic.php?f=45&t=33#p87
2) http://mapo.al/2012/08/01/-klima-njeriu-
kunder-njeriut