SlideShare una empresa de Scribd logo
1 de 11
Descargar para leer sin conexión
VAN LIESHOUT & PARTNERS
          Vermogensbeheer




                                                                                       Nieuwsbrief

 Gemengde signalen
 Hoewel de beurs 2010 goed begon, is deze daarna helaas weer weggezakt. Op het moment van schrijven noteert
 de AEX 328 punten. Grote vraag is natuurlijk wat de beurs de komende tijd zal gaan brengen. Hoewel dat nooit
 met zekerheid valt te voorspellen, zullen wij u aan de hand van een aantal indicatoren informeren over onze visie
 op de beurs. Uiteraard kunnen nieuwe feiten en gebeurtenissen onze visie veranderen. De indicatoren variëren van
 macro-economische analyse, fundamentele analyse, technische analyse tot psychologische factoren.



 Macro-economische indicatoren
 De wereldwijde staat van de economie is de belangrijkste bepaler voor de beurskoersen. Op korte termijn kan het
 zijn dat dit verband tijdelijk niet opgaat, bijvoorbeeld vanwege het sentiment, maar op lange termijn moet er
 altijd een duidelijk verband zijn. De algehele economie bepaalt immers de winsten van alle bedrijven tezamen en
 deze bepalen op lange termijn weer de beurskoers van een onderneming (behalve ten tijde van de IT-bubble).


 Monthly QaUSCPROFIT/A, Q.DJI




 Blauwe lijn: Totale winst Amerikaanse ondernemingen. Zwarte lijn: Dow Jones.



 Het Internationale Monetair Fonds heeft dinsdag 26 januari een update gegeven van zijn economische prognoses.
 Het voorziet een sterker economisch herstel dan eerder werd aangenomen.

  Economische groeiverwachtingen IMF                                                     Oude prognose IMF
                                                                                         (oktober 2009)

                                    2008           2009           2010          2011       2010           2011
   Wereldwijd                         3,0           -0,8           3,9           4,3        3,1            4,2
   Ontwikkelde landen                 0,5           -3,2           2,1           2,4        1,3            2,5
   VS                                 0,4           -2,5           2,7           2,4        1,5            2,8
   Eurozone                           0,6           -3,9           1,0           1,6        0,3            1,3
   VK                                 0,5           -4,8           1,3           2,7        0,9            2,5
   Japan                             -1,2           -5,3           1,7           2,2        1,7            2,4

   Azië                               7,9             6,5           8,4          8,4         7,3           8,1
   Latijns Amerika                    4,2            -2,3           3,7          3,8         2,9           3,7
   Oost Europa                        3,1            -4,3           2,0          3,7         1,8           3,8
VAN LIESHOUT & PARTNERS
  VAN Vermogensbeheer & PARTNERS
       LIESHOUT
                         Vermogensbeheer




    Hoewel wij hopen dat bovenstaande verwachtingen uit zullen komen, blijven wij sceptisch over een fors
    economisch herstel. Op dit moment komt het herstel bijna volledig voor rekening van de overheden en de
    monetaire autoriteiten. Op een gegeven ogenblik zullen de consumenten het stokje moeten overnemen.
    Grote onzekerheid is hoe lang de overheden de economie kunnen blijven ondersteunen en wanneer de
    consumenten hun bestedingen zullen verhogen.

                   Signaal 1: Rol overheid
    In alle grote economieën wereldwijd heeft de overheid de laatste anderhalf jaar de economie fors ondersteund.
    Dit heeft er mede voor gezorgd dat de economische recessie snel is gestopt en is omgeslagen in economische
    groei. De vraag is echter hoe lang de overheid dit vol kan houden. Het stimuleringsbeleid heeft er namelijk ook
    voor gezorgd dat de schulden van de overheid in zowel de VS als in Europa fors zijn opgelopen.


    US Federal Debt As Percent Of GDP
                             US Federal Debt As Percent Of GDP
    Government Spending in US from FY 1792 to FY 2010
                                       Government Spending in US from FY 1792 to FY 2010
                   140

                   120

                   100                                                                            In de VS is de staatsschuld
    Percent GDP




                    80                                                                            nu circa 94% van het BNP
                                                                                                  en deze zal naar verwach-
                    60                                                                            ting oplopen tot boven de
                    40                                                                            100% |in 2011. Alleen
                                                                                                  tijdens de Tweede
                    20
                                                                                                  Wereldoorlog bedroeg de
                     0                                                                            staatschuld meer.
                         1800   1820   1840   1860   1880   1900   1920 1940 1960 1980 2000


    UK National Debt As Percent Of GDP
                        UK National Debt As Percent Of GDP
    UK Public Spending from FY 1900from FY1900 to FY 2010
                     UK Public Spending to FY 2010
                   250

                   200
     Percent GDP




                   150

                   100
                                                                                                  Ook de Engelse staats-
                    50
                                                                                                  schuld is fors aan het
                                                                                                  oplopen hoewel een hoge
                     0                                                                            staatsschuld eerder
                      1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970             1980   1990 2000 2010   is voorgekomen.


    Op termijn heeft de overheid twee keuzes. Zij kan de schulden nog verder laten oplopen om de economie te
    blijven ondersteunen, hetgeen kan leiden tot enorme inflatie in de toekomst, of op niet al te lange termijn haar
    stimuleringspakketten beëindigen. President Obama heeft laten weten dat wat hem betreft de overheid dit jaar
    nog zeker niet zal stoppen met de stimuleringsmaatregelen. Desondanks is de overheid in december 2009 gestopt
    met een belastingvoordeel ter waarde van $ 8.000 dollar die starters op de woningmarkt kregen. Vrijdag 22
    januari werd bekend dat in december de verkoop van bestaande woningen met 16 procent ten opzichte van de
    vorige maand is gedaald. Hoewel we moeten oppassen zaken te generaliseren, geeft dit wel een indicatie dat de
    Amerikaanse economie hoogst waarschijnlijk nog niet zonder overheidssteun kan. Onderstaande grafiek geeft de
    toename/afname weer van de verkoop van bestaande woningen uitgedrukt als percentage ten opzichte van de
    vorige maand.
VAN LIESHOUT & PARTNERS
  VAN Vermogensbeheer & PARTNERS
       LIESHOUT
            Vermogensbeheer




                                                                                Start belastingvoordeel




       Signaal 2: Werkloosheid
    Hoewel de opkomst van China en India onmiskenbaar is, is de Amerikaanse economie nog steeds veruit
    de belangrijkste economie ter wereld en hiermee ook het belangrijkste voor de wereldwijde beurzen.
    De Amerikaanse economie wordt normaal gesproken voor een groot gedeelte bepaald door consumenten-
    bestedingen. De belangrijkste voorwaarde om te blijven consumeren is uiteraard het hebben van een baan.
    Wat ons betreft is dit één van de grootste problemen in de VS op dit moment.

    Zoals vermeld draait de Amerikaanse economie op dit moment voor een groot gedeelte op overheidsbestedingen.
    Gegeven de enorme schulden van de overheid zal de consument op een gegeven moment dit stokje moeten
    overnemen. Uit onderstaande grafiek kunt u opmaken dat de werkloosheid in de VS fors is opgelopen. Naast de
    daling van de huizenprijzen zorgt dit er voor dat de consumentbestedingen fors zijn teruggevallen.

    Monthly QaUSUNR/A
                                                                                  Toch is er een aantal lichtpunt-
                                                                                  jes dat er op duidt dat de
                                                                                  arbeidsmarkt op korte termijn
                                                                                  aan kan trekken. De afgelopen
                                                                                  maanden zijn de arbeidsproduc-
                                                                                  tiviteit en de gemiddelde
                                                                                  werkweek (aantal gewerkte uren
                                                                                  per week) fors toegenomen.
                                                                                  Tevens wordt er weer meer
                                                                                  overgewerkt. Dit betekent dat
                                                                                  de productie aantrekt, maar dat
                                                                                  bedrijven de extra productie
                                                                                  nog opvangen met bestaande
                                                                                  werknemers. Dit kan men
                                                                                  echter niet oneindig volhouden
                                                                                  waardoor bedrijven op termijn
                                                                                  weer mensen moeten aannemen.
                                                                                  Daarnaast neemt het aantal
                                                                                  aangekondigde toekomstige
    Werkloosheid als percentage van de beroepsbevolking                           ontslagen af.
VAN LIESHOUT & PARTNERS
  VAN Vermogensbeheer & PARTNERS
       LIESHOUT
                  Vermogensbeheer




    Monthly QaUSJOBC/A                                                 31/05/2000 - 28/02/2010 (LON)
                                                                                                               Monthly QaUSPHOPBUS/A                                           31/01/1981 - 30/09/2009 (LON)
                                                                                          Value                                                                                                   Value
      Line, QaUSJOBC/A, Cvalue(Last), (S1, S2, S3, S4)                                                          Line, QaUSPHOPBUS/A, Cvalue(Last), (S1, S2)
      31/01/2010, 482,000                                                                630,000                30/09/2009, 8.5                                                                     8

                                                                                         600,000                                                                                                    7
                                                                                                                                                                                                    6
                                                                                         570,000
                                                                                                                                                                                                    5
                                                                                         540,000
                                                                                                                                                                                                    4
                                                                                         510,000
                                                                                                                                                                                                    3
                                                                                         480,000                                                                                                    2
                                                                                         450,000                                                                                                    1

                                                                                         420,000                                                                                                    0
                                                                                                                                                                                                    -1
                                                                                         390,000
                                                                                                                                                                                                    -2
                                                                                         360,000
                                                                                                                                                                                                    -3
                                                                                         330,000                                                                                                    -4
                                                                                         300,000                                                                                                    -5

       2001     2002     2003     2004     2005   2006   2007     2008       2009    2010                              1985             1990          1995      2000            2005          2010
                                              2000                                                                      1980                          1990                     2000

    Maandelijkse aanvragen werkloosheidsuitkeringen                                                            Verandering arbeidsproductiviteit op jaarbasis


    Monthly QaUSWORKW/A                                          30/11/1980 - 31/12/2009 (LON)                 Monthly QaUSUEMPL                               31/01/1994 - 31/01/2010 (LON)
                                                                                                       Value                                                                                       Value
      Line, QaUSWORKW/A, Cvalue(Last), (S1, S2)                                                                  Line, QaUSUEMPL, Cvalue(Last), (S1, S2)
      31/12/2009, 33.2                                                                                           31/12/2009, 45,094
                                                                                                                                                                                                   220,000
                                                                                                        35
                                                                                                                                                                                                   200,00
                                                                                                        34,8
                                                                                                                                                                                                   180,000
                                                                                                        34,6
                                                                                                                                                                                                   160,000
                                                                                                        34,2
                                                                                                                                                                                                   140,000
                                                                                                        34
                                                                                                                                                                                                   120,000
                                                                                                        33,8
                                                                                                                                                                                                   100,000
                                                                                                        33,6
                                                                                                                                                                                                   80,000
                                                                                                        33,4
                                                                                                                                                                                                   60,000
                                                                                                        33,2
                                                                                                                                                                                                   40,000



               1985             1990             1995           2000              2005                         1994    1996          1998      2000    2002   2004     2006          2008   2010
                1980                             1990                            2000                                         1990                                            2000


    Werkweek in uren                                                                                           Aangekondigde ontslagen


    Dit heeft er voor gezorgd dat de productiekosten, die vooral bepaald worden door de loonkosten, de laatste
    maanden weer toenemen.

    Monthly QaUSULCND/A                                         30/11/1980 - 31/12/2009 (LON)
                                                                                                   Value
      Line, QaUSULCND/A, Cvalue(Last), (S1, S2)
      30/09/2009, -0.5                                                                             12

                                                                                                   10

                                                                                                   8

                                                                                                   6

                                                                                                   4

                                                                                                   2

                                                                                                   0

                                                                                                   -2

                                                                                                   -4

                                                                                                   -6

                                                                                                   -8

                                                                                                   -10

              1985              1990            1995            2000              2005
               1980                             1990                             2000

    Productiekosten
VAN LIESHOUT & PARTNERS
  VAN Vermogensbeheer & PARTNERS
       LIESHOUT
                         Vermogensbeheer




    EmploymentTrendloIndex re n d s In d e x 1973-2009 0 0 9
                E mp yme nt T
                              (ETI)™ ( E T I) ™ 1 9 7 3 -2                                                                                                Ook het onafhankelijke onderzoeks-
    140
           M illio n s
                                                                                                             -7
                                                                                                                       In d e x, 1 9 9 6 =1 0 0
                                                                                                                                                  130     instituut Conference Board gaat er
                                                                                                                                -9
                                                                                                                                                  120     vanuit dat op zeer korte termijn de
    130
                                                                                                                                                  110
                                                                                                                                                          arbeidsmarkt zal herstellen. Hierbij
    120
                                                                                                                  -4
                                                                                                                                                          baseren zij zich op hun Employment
                                                                                                                                                  100

    110
                                                                                                                                                          Trends Index. Deze arbeidsmarkt
           T o ta l No n f a r m E m p lo y m e n t                                                                                               90      index is samengesteld uit 8 verschil-
                                                                       -4
    100
                             ( L e f t)
                                                                                                                                                  80
                                                                                                                                                          lende indicatoren, zoals het aantal
                                                                              -2
                                                                                                                                                          openstaande vacatures, toename van
     90                                                                                                                                           70      het aantal uitzendkrachten, het aantal
                                 -15                            E m p lo y m e n t T r e n d s In d e x ( E T I)
            -8*
                                                                                  ( R ig h t)                                                             werkloosheidsaanvragen en het
                                         -7
     80                                                                                                                                           60      percentage werklozen dat aangeeft
                                    -1                                                                                                                    moeilijk een nieuwe baan te vinden.
     70
                    -1                         -2
                                                                                                                                                  50
                                                                                                                                                          Hoe hoger deze index, hoe beter de
               1975              1980               1985             1990              1995              2000          2005            2010               toekomstige arbeidsmarkt.
           * L e a d s a re in re la tio n to th e tu rn in g p o in ts o f P a y ro ll E m p lo y m e n t



          Signaal 3: Baltic Dry Index
    In meerdere nieuwsbrieven hebben wij geschreven over de Baltic Dry Index (BDI). Deze index is de belangrijk-
    ste graadmeter voor tarieven van de bulkscheepvaart. Het wordt dagelijks gepubliceerd door de Londense Baltic
    Exchange. De koers wordt samengesteld op basis van de tarieven die betaald worden om grondstoffen te
    vervoeren op de 25 drukst bevaren scheepvaartroutes. Alleen de scheepsvervoerders en aanbieders van grondstof-
    fen mogen handelen op deze beurs. De BDI is dus een mooie objectieve maatstaf voor de wereldhandel. Uit de
    eerste grafiek blijkt duidelijk dat er een grote correlatie is tussen de AEX (onderste lijn) en de BDI (bovenste
    lijn). Daalt de BDI dan daalt de AEX en vice versa. Uitzondering was de periode 1997 – 2003 toen de beurzen
    stegen en inklapten vanwege de IT-bubble. Voor de goede orde, beide indices zijn in onderstaande grafieken in
    euro’s weergegeven.


    Daily Q/.BADI,Q,AEX
                                                                                                                                                                     16/10/1985 - 29-01-2010 (AMS)
      Price
      EUR                Line, Q/BADI, Last Trade(Last)
     6,000               25/01/2010. 2,277,739
     5,000
     4,000
     3,000
     2,000

      .123
      Price
      EUR                Line, Q/AEX, Last Trade(Last)
                         26/01/2010. 327,62
          500

          400

          300
          200

          .12
                  1986             1988                1990                 1992              1994    1996                     1998               2000   2002    2004    2006     2008   2010
                                  1980                                                            1990                                                              2000
VAN LIESHOUT & PARTNERS
  VAN Vermogensbeheer & PARTNERS
       LIESHOUT
               Vermogensbeheer




    In onderstaande grafiek hebben wij de BDI vergeleken met de AEX, gemeten vanaf eind december 2008 tot en
    met 25 januari 2010. Op het eerste gezicht lijken beide indices elkaar redelijk te volgen. De schaalverdeling
    geeft echter een vertekend beeld. De AEX is inclusief dividend met ruim 38% gestegen. De BDI is in dezelfde
    periode met ruim 312% gestegen. Op basis van deze indicator lijkt de AEX dus achter te lopen.

    Daily Q/.BADI,Q,AEX                                                                    24/12/2008 - 29-01-2010 (AMS)
      Price
      EUR      Line, Q/BADI, Last Trade(Last)
     2,500     25/01/2010. 2,277,739

     2,000

     1,500

     1,000
      .123
      Price
      EUR      Line, QAEX, Last Trade(Last)
               26/01/2010. 327,71
      300

      270

      240


       .12
              02 16 02 16 02 16 01 16 01 18 01 16 01 16 03 17 01 16 01 16 02 16 01 16 04 18
                      Q1 2009          Q2 2009           Q3 2009            Q4 2009     Q1 2010


       Signaal 4: Korte rente
    De meeste analisten gaan er vanuit dat de zowel de Fed als de ECB op zijn vroegst pas aan het einde van dit jaar
    de korte rente zullen verhogen. Dit betekent dat de Centrale Banken voorlopig het monetaire systeem nog niet te
    veel willen verkrappen. Blijkbaar vinden de Centrale Banken het nog te vroeg om de eventuele toekomstige
    inflatie af te remmen. Het stimuleren van de economie heeft dus nog steeds de eerste prioriteit. Hoewel wij dit
    verwelkomen geeft dit wel aan dat de Centrale Banken, die zeer veel informatie hebben over de economie,
    voorlopig nog onzeker zijn over het herstel.




      Fundamentele indicatoren
    Naast macro-economische factoren, kijken wij ook naar fundamentele indicatoren. Deze geven een verder inzicht
    in de mate waarin de beurs goed of slecht nieuws heeft ingeprijsd.

       Signaal 1: Risico opslag
    De bedrijfsobligatiemarkt begint de laatste weken iets onrustiger te worden. Begin dit jaar bedroeg de risico opslag
    voor high yield obligaties in Europa 4,25%. Dit is de opslag die beleggers jaarlijks eisen bovenop de risicovrije
    rente met dezelfde looptijd. De 5-jaars staatsrente in Nederland bedraagt op dit moment 2,2%. Een 5-jarige high
    yield obligatie moet dus een rendement opleveren van 6,45% per jaar. In de maand januari is de risico opslag
    opgelopen van 4,25% naar 4,5%. Dit betekent dat beleggers het risico op wanbetaling iets hoger inschatten dan
    begin dit jaar. Echt verontrustend is dit echter niet. In maart 2009 bedroeg de risico opslag nog ruim 11%.
VAN LIESHOUT & PARTNERS
  VAN Vermogensbeheer & PARTNERS
       LIESHOUT
              Vermogensbeheer




    Daily QITCRS5EA=GFI                                                                         Over een lange periode gemeten
                                                                                                bedraagt de gemiddelde risico
                                                                                                opslag voor high yield obligaties
                                                                                                circa 3%. Ondanks dat de
                                                                                                afgelopen maanden de onrust
                                                                                                flink is afgenomen zijn obliga-
                                                                                                tiebeleggers nog steeds negatie-
                                                                                                ver over de economie dan
                                                                                                normaal.




        Signaal 2: Chinese beurs
    Zoals in een vorige nieuwsbrief al vermeld, bestaat er een opmerkelijk verband tussen de Chinese en Amster-
    damse beurs. De correlatie tussen beide beurzen omgerekend naar euro’s bedraagt 65%. Dat betekent dat in 65%
    van de gevallen de AEX dezelfde richting heeft als de Chinese beurs. Dit zegt alleen wat over de richting van de
    beurs en niets over de mate waarin een beurs stijgt of daalt. Op zich is dit verband niet zo merkwaardig aange-
    zien de Chinese economie direct en indirect van steeds groter belang wordt. Als we kijken naar onderstaande
    grafiek dan zien we dat beide beurzen ongeveer in dezelfde periode het hoogte- en dieptepunt hebben bereikt.


    Daily Q/.SSEC, Q.AEX
                                                                                                           15/11/2004 - 226-01-2010 (SHA)
     Price
     EUR     Line, Q/SSEC, Last Trade(Last)
             26/01/2010. 314 647
     400

     300

     200

     .123
     Price
     EUR     Line, QAEX, Last Trade(Last)
             26/01/2010, 327.75
     400


     300

      .12
             Q1   Q2    Q3    Q4    Q1        Q2   Q3     Q4   Q1   Q2    Q3    Q4   Q1   Q2   Q3     Q4    Q1   Q2    Q3    Q4   Q1
                       2005                        2006                  2007                  2008                   2009



    Hoewel China op de (middel)lange termijn wel degelijk een aantal serieuze economische problemen heeft, zijn er
    weinig analisten te vinden die voor 2010 negatief zijn over de Chinese aandelenmarkt. Gegeven bovenstaande
    correlatie tussen de AEX en de SSEC kan dit ook voor de AEX een positief effect teweeg brengen.

        Signaal 3: Waarderingen
    Zoals u ongetwijfeld weet zijn de wereldwijde aandelenbeurzen in 2009 flink hersteld. Veel goed nieuws is dus
    al in meer of mindere mate ingeprijsd. De gemiddelde analistenverwachting is dat de AEX een winst over 2010
    weet te behalen van 25,5. Dit is de gewogen gemiddelde winst van de onderliggende aandelen in de AEX.
    Bij een huidige indexstand van circa 328 bedraagt de K/W van de AEX dus 12,8. In de grafiek op de volgende
    pagina hebben wij de koers/winstverhouding van de AEX afgezet tegen het rendement van de daaropvolgende
    10 beursjaren. De X-as geeft de koers/winstverhouding weer en de Y-as het rendement in procenten.
VAN LIESHOUT & PARTNERS
  VAN Vermogensbeheer & PARTNERS
       LIESHOUT
               Vermogensbeheer




    800                                                                       Het verleden wijst uit dat een K/W van
    700                                                                       tussen de 12 en 13 gemiddeld heeft geleid
    600
                                                                              tot een rendement van circa 150% in
                                                                              de daaropvolgende 10 jaar. Dit komt
    500
                                                                              overeen met een jaarrendement van 9,6%.
    400                                                                       Dat betekent dat op basis van het verleden
    300                                                                       en de huidige waardering de AEX over
    200                                                                       10 jaar op 820 punten kan staan.
    100
                                                                       Over de afgelopen 25 bedroeg de gemid-
      0
                                                                       delde K/W van de AEX 11,5. Op dit
         0         5      10        15        20       25      30
                                                                       moment bedraagt de K/W 12,8. Deze
                                                                       hogere K/W komt echter vaker voor bij
    een beginnend economisch herstel. Beurzen lopen vooruit op dit herstel terwijl de winsten nog niet herstellen.
    Desalniettemin hoeft men op basis van de koers/winstverhouding geen substantieel verder herstel van de AEX
    te verwachten.

       Signaal 4: Dividend ten opzichte van risicovrije rente
    Een andere signaal om te beoordelen of aandelen (te) duur zijn, is het vergelijken van de risicovrije rente met
    het dividend op aandelen. Op basis van het verleden blijkt dat de 10-jaars rente gemiddeld genomen gelijk is
    aan het dividendrendement van een goed gespreide aandelenportefeuille of index. Is het dividendpercentage
    hoger, dan zijn de aandelen relatief (te) goedkoop en is de rente hoger dan zijn aandelen relatief (te) duur.
    Vanwege alle onzekerheid omtrent de hoogte van het toekomstig dividend moet men wel uiterst terughoudend
    zijn met deze vergelijking.

    Uit onderstaande grafiek blijkt dit verband in Nederland de laatste jaren redelijk te gelden. De enige uitzonde-
    ring zijn de laatste maanden van 2008 toen het dividendrendement fors boven de 10-jaars staatsrente lag.
    Reden van dit grote verschil komt vanwege de data. In die periode bleek dat de Nederlandse financials geen
    dividend zouden uitkeren terwijl dit dividend nog wel in de data werd gebruikt.

          8


          7


          6


          5


          4

          3


          2
                                                                                                           09
                                                                   06




                                                                                 08




                                                                                               08
               02




                           03




                                        04




                                                       05




                                                                           7




                                                                                          8




                                                                                                      9
                                               5




                                                              6
      2




                      3




                                   4




                                                             -0




                                                                         -0




                                                                                         -0




                                                                                                     -0
     -0




                     -0




                                  -0




                                              -0




                                                                                              g-




                                                                                                          g-
                                                      g-




                                                                  g-




                                                                                g-
              g-




                          g-




                                       g-




                                                                        feb




                                                                                        feb




                                                                                                    feb
    feb




                    feb




                                 feb




                                             feb




                                                            feb

                                                                  au




                                                                               au




                                                                                              au




                                                                                                          au
              au




                          au




                                       au




                                                     au




                                                   Dividend AEX        10-jaars rente

    Op basis van deze maatstaf zijn aandelen dus redelijk geprijsd in vergelijking met staatsobligaties. Aangezien
    wij er vanuit gaan dat verdere koersstijgingen van obligaties gering zullen zijn, is ook een zijwaartse beweging
    van de AEX een realistisch scenario.
VAN LIESHOUT & PARTNERS
  VAN Vermogensbeheer & PARTNERS
       LIESHOUT
               Vermogensbeheer



      Technische analyse
    Technische analyse gebruiken wij als hulpmiddel om het beurssentiment te beoordelen. Op korte termijn kan dit
    namelijk afwijken van de onderliggende economische trend. Daarnaast loopt de beurs altijd vooruit op de
    verwachte toekomstige economische situatie.

       Signaal 1: trendkanaal
    Alvorens dieper in te gaan op de korte termijn vooruitzichten, is het raadzaam eerst naar de AEX op de lange
    termijn te kijken. Over de afgelopen 27 heeft de AEX aan koersrendement behaald van 7,5%.
    De rode lijn in onderstaande grafiek geeft een jaarlijkse stijging van 7,5% weer.


    Daily Q.AEX                                                                        03/01/1985 - 25/01/2010 (AMS)
    Price
    EUR        Line, Q/AEX, Last Trade(Last)
               26/01/2010, 329,65
     600

     500

     400

     300

     200


     .12
            1986    1988     1990     1992     1994    1996   1998    2000     2002     2004     2006    2008   2010
                   1980                            1990                                     2000



    Wat dat betreft zijn de (te) hoge koersstijgingen van begin deze eeuw nu volledig gecorrigeerd.

    In onderstaande grafiek hebben wij de AEX afgebeeld sinds eind 2008. Zolang de AEX boven de 328 punten
    noteert blijft de AEX in het opwaarts trendkanaal zitten. Daalt de AEX hieronder dan ligt er een flinke steun op
    een niveau van 300 punten. Wij denken niet dat de AEX snel onder de 300 punten zal komen. Deze visie wordt
    ondersteund door de RSI (Relative Strenght Index, zie rode lijn) die op dit moment neutraal is. Een RSI boven
    de 70 punten geeft aan dat de AEX overbought is en een RSI onder de 30 punten geeft aan dat de AEX oversold
    is. Op dit moment bedraagt de RSI circa 44.


    Daily Q.AEX
VAN LIESHOUT & PARTNERS
         Vermogensbeheer




    Signaal 2: 20-daags gemiddelde
 Naast de algehele trend kijken wij ook naar het 20-daags en het 120-daags gemiddelde. Het uitgangspunt is
 dat zolang het 20-daags gemiddelde hoger noteert dan het 120-daags gemiddelde de trend intact is. Wel
 vinden wij het van belang om te vermelden dat dit een hulpmiddel is en dat, hoewel deze analyse vaak opgaat,
 het in sommige gevallen ook leidt tot een verkeerde beleggingsbeslissing.

 In onderstaande grafiek hebben wij de AEX (zwarte lijn), het 20-daags gemiddelde (rode lijn) en het 120-daags
 gemiddelde (blauwe lijn) afgebeeld. De pijlen geven aan wanneer het 20-daags gemiddelde onder het 120-daags
 gemiddelde zakt (verkoopsignaal) en wanneer het 20-daags gemiddelde door het 120-daags gemiddelde stijgt
 (koopadvies).


 Daily Q.AEX




 Uit de weergegeven pijlen blijkt dat dit een bruikbare indicator is, hoewel niet onfeilbaar.




   Psychologische indicatoren
 Naast bovenstaande analyses hanteren wij ook psychologische indicatoren. De beurs wordt immers bepaald door
 mensen en het handelen van mensen wordt vaak beïnvloed door twee factoren, te weten angst en hebzucht.
 Een belangrijk signaal dat aangeeft of de gemiddelde belegger zich laat leiden door angst dan wel hebzucht is het
 voorpaginasignaal.




 1990                                                       1987
VAN LIESHOUT & PARTNERS
         Vermogensbeheer




    Signaal 1: Voorpagina signaal
 Het verleden wijst uit dat de media vaak een mooie contra indicator zijn. Hoe positiever vakbladen, radio en
 televisie worden, hoe groter de kans op een correctie en vice versa. De reden hiervan komt hoogst waarschijnlijk
 doordat de media de stemming onder de gemiddelde belegger goed weergeven. Als de gemiddelde belegger
 positief is, dan heeft hij hoogstwaarschijnlijk zijn portefeuille al aangepast en heeft dus al aandelen gekocht.
 Dit betekent dat er minder toekomstige kooporders zijn om de beurs te ondersteunen.

 Ook de afgelopen dagen was er (gelukkig) weer een aantal negatieve artikelen te vinden.




   Conclusie
 Drie van de vier indicatoren geven een neutraal tot licht positief beeld. De belangrijkste indicator (macro-
 economie) laat een gemengd beeld zien. De economische groei wordt bijna volledig gedragen door overheids-
 investeringen. Het centrale thema in 2010 zal zijn of de overheden dit blijven volhouden en of de consument in
 2010 meer zal gaan besteden. Gegeven de enorme overheidstekorten en staatsschulden zullen de overheden hun
 stimuleringsbeleid niet risicoloos kunnen blijven volhouden. Daarnaast is nu de werkloosheid bijzonder hoog.
 Hoewel er tekenen zijn dat de werkgelegenheid snel kan aantrekken, blijft dit onzeker. Wij menen dat in 2010
 beleggers zich meer dan gebruikelijk tussen angst en hoop zullen begeven. De beurs zal hierdoor beweeglijker
 worden dan in 2009. Per saldo denken wij dat de AEX hierdoor in een grote bandbreedte zal fluctueren
 (300 – 350 punten).

 JP Morgan (1929): it will fluctuated




 Met vriendelijke groet,


 Van Lieshout & Partners N.V.




                                          Van Lieshout & Partners n.v.

                                   maliebaan 27 • postbus 13224 • 3507 le utrecht
                                   telefoon (030) 234 54 32 • fax (030) 234 54 00
                           email info@lieshout-par tners.nl • www.lieshout-par tners.nl

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

Globale conjunctuurvooruitzichten en belgische competitiviteit - Koen De Leus
Globale conjunctuurvooruitzichten en belgische competitiviteit - Koen De Leus Globale conjunctuurvooruitzichten en belgische competitiviteit - Koen De Leus
Globale conjunctuurvooruitzichten en belgische competitiviteit - Koen De Leus KBCBankEnVerzekering
 
Visie op Sectoren Food 2011
Visie op Sectoren Food 2011Visie op Sectoren Food 2011
Visie op Sectoren Food 2011ABN AMRO
 
Visie op Sectoren Bouw 2012
Visie op Sectoren Bouw 2012Visie op Sectoren Bouw 2012
Visie op Sectoren Bouw 2012ABN AMRO
 
Visie op Sectoren Transport en Logistiek 2011
Visie op Sectoren Transport en Logistiek 2011Visie op Sectoren Transport en Logistiek 2011
Visie op Sectoren Transport en Logistiek 2011ABN AMRO
 
Visie op Sectoren Zakelijke Dienstverlening 2011
Visie op Sectoren Zakelijke Dienstverlening 2011Visie op Sectoren Zakelijke Dienstverlening 2011
Visie op Sectoren Zakelijke Dienstverlening 2011ABN AMRO
 
Visie op Sectoren Retail 2011
Visie op Sectoren Retail 2011Visie op Sectoren Retail 2011
Visie op Sectoren Retail 2011ABN AMRO
 
Visie op sectoren 2013 retail
Visie op sectoren 2013 retailVisie op sectoren 2013 retail
Visie op sectoren 2013 retailABN AMRO
 
Visie op Sectoren Bouw en Vastgoed 2011
Visie op Sectoren Bouw en Vastgoed 2011Visie op Sectoren Bouw en Vastgoed 2011
Visie op Sectoren Bouw en Vastgoed 2011ABN AMRO
 
Visie op Sectoren Publieke Sector 2012
Visie op Sectoren Publieke Sector 2012Visie op Sectoren Publieke Sector 2012
Visie op Sectoren Publieke Sector 2012ABN AMRO
 
Visie op sectoren transport en logistiek 2012
Visie op sectoren transport en logistiek 2012Visie op sectoren transport en logistiek 2012
Visie op sectoren transport en logistiek 2012ABN AMRO
 
Visie op sectoren 2013 transport en logistiek
Visie op sectoren 2013 transport en logistiekVisie op sectoren 2013 transport en logistiek
Visie op sectoren 2013 transport en logistiekABN AMRO
 
Visie op Sectoren Agrarisch 2011
Visie op Sectoren Agrarisch 2011Visie op Sectoren Agrarisch 2011
Visie op Sectoren Agrarisch 2011ABN AMRO
 
Visie op Sectoren Industrie 2012
Visie op Sectoren Industrie 2012Visie op Sectoren Industrie 2012
Visie op Sectoren Industrie 2012ABN AMRO
 
Visie op Sectoren Zakelijke Dienstverlening 2012
Visie op Sectoren Zakelijke Dienstverlening 2012Visie op Sectoren Zakelijke Dienstverlening 2012
Visie op Sectoren Zakelijke Dienstverlening 2012ABN AMRO
 
Sector update luchtvaart sept2011
Sector update luchtvaart sept2011Sector update luchtvaart sept2011
Sector update luchtvaart sept2011ABN AMRO
 
Dutch economic outlook herstel wereldeconomie moet neergang - december 2012
Dutch economic outlook   herstel wereldeconomie moet neergang - december 2012Dutch economic outlook   herstel wereldeconomie moet neergang - december 2012
Dutch economic outlook herstel wereldeconomie moet neergang - december 2012NinoRampone
 
Visie op Sectoren Retail 2012
Visie op Sectoren Retail 2012Visie op Sectoren Retail 2012
Visie op Sectoren Retail 2012ABN AMRO
 

La actualidad más candente (19)

Globale conjunctuurvooruitzichten en belgische competitiviteit - Koen De Leus
Globale conjunctuurvooruitzichten en belgische competitiviteit - Koen De Leus Globale conjunctuurvooruitzichten en belgische competitiviteit - Koen De Leus
Globale conjunctuurvooruitzichten en belgische competitiviteit - Koen De Leus
 
Visie op Sectoren Food 2011
Visie op Sectoren Food 2011Visie op Sectoren Food 2011
Visie op Sectoren Food 2011
 
Visie op Sectoren Bouw 2012
Visie op Sectoren Bouw 2012Visie op Sectoren Bouw 2012
Visie op Sectoren Bouw 2012
 
Visie op Sectoren Transport en Logistiek 2011
Visie op Sectoren Transport en Logistiek 2011Visie op Sectoren Transport en Logistiek 2011
Visie op Sectoren Transport en Logistiek 2011
 
Visie op Sectoren Zakelijke Dienstverlening 2011
Visie op Sectoren Zakelijke Dienstverlening 2011Visie op Sectoren Zakelijke Dienstverlening 2011
Visie op Sectoren Zakelijke Dienstverlening 2011
 
Visie op Sectoren Retail 2011
Visie op Sectoren Retail 2011Visie op Sectoren Retail 2011
Visie op Sectoren Retail 2011
 
Visie op sectoren 2013 retail
Visie op sectoren 2013 retailVisie op sectoren 2013 retail
Visie op sectoren 2013 retail
 
Visie op Sectoren Bouw en Vastgoed 2011
Visie op Sectoren Bouw en Vastgoed 2011Visie op Sectoren Bouw en Vastgoed 2011
Visie op Sectoren Bouw en Vastgoed 2011
 
Outlook 2015 2016 - Beleggen in internationaal vastgoed
Outlook 2015 2016 - Beleggen in internationaal vastgoedOutlook 2015 2016 - Beleggen in internationaal vastgoed
Outlook 2015 2016 - Beleggen in internationaal vastgoed
 
Visie op Sectoren Publieke Sector 2012
Visie op Sectoren Publieke Sector 2012Visie op Sectoren Publieke Sector 2012
Visie op Sectoren Publieke Sector 2012
 
Visie op sectoren transport en logistiek 2012
Visie op sectoren transport en logistiek 2012Visie op sectoren transport en logistiek 2012
Visie op sectoren transport en logistiek 2012
 
Visie op sectoren 2013 transport en logistiek
Visie op sectoren 2013 transport en logistiekVisie op sectoren 2013 transport en logistiek
Visie op sectoren 2013 transport en logistiek
 
Visie op Sectoren Agrarisch 2011
Visie op Sectoren Agrarisch 2011Visie op Sectoren Agrarisch 2011
Visie op Sectoren Agrarisch 2011
 
Visie op Sectoren Industrie 2012
Visie op Sectoren Industrie 2012Visie op Sectoren Industrie 2012
Visie op Sectoren Industrie 2012
 
Visie op Sectoren Zakelijke Dienstverlening 2012
Visie op Sectoren Zakelijke Dienstverlening 2012Visie op Sectoren Zakelijke Dienstverlening 2012
Visie op Sectoren Zakelijke Dienstverlening 2012
 
Sector update luchtvaart sept2011
Sector update luchtvaart sept2011Sector update luchtvaart sept2011
Sector update luchtvaart sept2011
 
Dutch economic outlook herstel wereldeconomie moet neergang - december 2012
Dutch economic outlook   herstel wereldeconomie moet neergang - december 2012Dutch economic outlook   herstel wereldeconomie moet neergang - december 2012
Dutch economic outlook herstel wereldeconomie moet neergang - december 2012
 
Visie op Sectoren Retail 2012
Visie op Sectoren Retail 2012Visie op Sectoren Retail 2012
Visie op Sectoren Retail 2012
 
Visie Op Media 2009
Visie Op Media 2009Visie Op Media 2009
Visie Op Media 2009
 

Destacado

Pajjizi fil mediterran
Pajjizi fil mediterranPajjizi fil mediterran
Pajjizi fil mediterranMarisa Bajada
 
Il-Gżejjer Maltin
Il-Gżejjer MaltinIl-Gżejjer Maltin
Il-Gżejjer Maltineremo
 
Il-Gżejjer Maltin
Il-Gżejjer MaltinIl-Gżejjer Maltin
Il-Gżejjer MaltinSarah Tanti
 
Il-Passatempi ta' Dahri
Il-Passatempi ta' DahriIl-Passatempi ta' Dahri
Il-Passatempi ta' DahriSarah Tanti
 
Pajjizi madwarna ghal fuq il blog
Pajjizi madwarna ghal fuq il blogPajjizi madwarna ghal fuq il blog
Pajjizi madwarna ghal fuq il blogMarisa Bajada
 
Karnival
KarnivalKarnival
Karnivaleremo
 

Destacado (7)

Pajjizi fil mediterran
Pajjizi fil mediterranPajjizi fil mediterran
Pajjizi fil mediterran
 
Il-Gżejjer Maltin
Il-Gżejjer MaltinIl-Gżejjer Maltin
Il-Gżejjer Maltin
 
Il-Gżejjer Maltin
Il-Gżejjer MaltinIl-Gżejjer Maltin
Il-Gżejjer Maltin
 
Il-Passatempi ta' Dahri
Il-Passatempi ta' DahriIl-Passatempi ta' Dahri
Il-Passatempi ta' Dahri
 
Il-Merill
Il-MerillIl-Merill
Il-Merill
 
Pajjizi madwarna ghal fuq il blog
Pajjizi madwarna ghal fuq il blogPajjizi madwarna ghal fuq il blog
Pajjizi madwarna ghal fuq il blog
 
Karnival
KarnivalKarnival
Karnival
 

Similar a Nieuwsbrief Februari 2010

ABN AMRO Blikt vooruit 2013
ABN AMRO Blikt vooruit 2013ABN AMRO Blikt vooruit 2013
ABN AMRO Blikt vooruit 2013ABN AMRO
 
Rabobank Visie op 2015: Tijd voor stimulerend beleid en belastinghervormingen
Rabobank Visie op 2015: Tijd voor stimulerend beleid en belastinghervormingen Rabobank Visie op 2015: Tijd voor stimulerend beleid en belastinghervormingen
Rabobank Visie op 2015: Tijd voor stimulerend beleid en belastinghervormingen Rabobank
 
De geheimen van Piketty - politieke vorming 30 januari 2014
De geheimen van Piketty - politieke vorming 30 januari 2014De geheimen van Piketty - politieke vorming 30 januari 2014
De geheimen van Piketty - politieke vorming 30 januari 2014Jongsocialisten België
 
Nieuwsbrief juli 2016
Nieuwsbrief juli 2016Nieuwsbrief juli 2016
Nieuwsbrief juli 2016rjon
 
Wealtheon Kwartaalbericht 1 Q2012
Wealtheon Kwartaalbericht 1 Q2012Wealtheon Kwartaalbericht 1 Q2012
Wealtheon Kwartaalbericht 1 Q2012hpvwersch
 
Economisch kwartaalbericht maart 2015
Economisch kwartaalbericht maart 2015Economisch kwartaalbericht maart 2015
Economisch kwartaalbericht maart 2015Rabobank
 
Visie op Retail 2011
Visie op Retail 2011Visie op Retail 2011
Visie op Retail 2011gvdhorst
 
Presentatie Economische vooruitzichten Tim Legierse
Presentatie Economische vooruitzichten Tim LegiersePresentatie Economische vooruitzichten Tim Legierse
Presentatie Economische vooruitzichten Tim LegierseRaboGN
 
Presentatie stijn decock (voka) (18022013)
Presentatie stijn decock (voka) (18022013)Presentatie stijn decock (voka) (18022013)
Presentatie stijn decock (voka) (18022013)Voka-VEV
 
Vos Zakelijkedienstverlening
Vos ZakelijkedienstverleningVos Zakelijkedienstverlening
Vos Zakelijkedienstverleningadurahim
 
H5 SE 4 met antwoorden
H5 SE 4 met antwoordenH5 SE 4 met antwoorden
H5 SE 4 met antwoordenMil Cruijs
 
Double Dip: Risico of Kans?
Double Dip: Risico of Kans?Double Dip: Risico of Kans?
Double Dip: Risico of Kans?hpvwersch
 
Vos media en_technologie
Vos media en_technologieVos media en_technologie
Vos media en_technologieMarketingfacts
 
Presentatie Han de Jong, Chief Economist ABN AMRO
Presentatie Han de Jong, Chief Economist ABN AMROPresentatie Han de Jong, Chief Economist ABN AMRO
Presentatie Han de Jong, Chief Economist ABN AMROABN AMRO MeesPierson
 
Macro economisch landschap voor groeibedrijven- Sim Leadershipevent
Macro economisch landschap voor groeibedrijven- Sim LeadershipeventMacro economisch landschap voor groeibedrijven- Sim Leadershipevent
Macro economisch landschap voor groeibedrijven- Sim LeadershipeventSIM Belgium
 

Similar a Nieuwsbrief Februari 2010 (17)

ABN AMRO Blikt vooruit 2013
ABN AMRO Blikt vooruit 2013ABN AMRO Blikt vooruit 2013
ABN AMRO Blikt vooruit 2013
 
Rabobank Visie op 2015: Tijd voor stimulerend beleid en belastinghervormingen
Rabobank Visie op 2015: Tijd voor stimulerend beleid en belastinghervormingen Rabobank Visie op 2015: Tijd voor stimulerend beleid en belastinghervormingen
Rabobank Visie op 2015: Tijd voor stimulerend beleid en belastinghervormingen
 
De geheimen van Piketty - politieke vorming 30 januari 2014
De geheimen van Piketty - politieke vorming 30 januari 2014De geheimen van Piketty - politieke vorming 30 januari 2014
De geheimen van Piketty - politieke vorming 30 januari 2014
 
Nieuwsbrief juli 2016
Nieuwsbrief juli 2016Nieuwsbrief juli 2016
Nieuwsbrief juli 2016
 
Wealtheon Kwartaalbericht 1 Q2012
Wealtheon Kwartaalbericht 1 Q2012Wealtheon Kwartaalbericht 1 Q2012
Wealtheon Kwartaalbericht 1 Q2012
 
Economisch kwartaalbericht maart 2015
Economisch kwartaalbericht maart 2015Economisch kwartaalbericht maart 2015
Economisch kwartaalbericht maart 2015
 
Visie op Retail 2011
Visie op Retail 2011Visie op Retail 2011
Visie op Retail 2011
 
Presentatie Economische vooruitzichten Tim Legierse
Presentatie Economische vooruitzichten Tim LegiersePresentatie Economische vooruitzichten Tim Legierse
Presentatie Economische vooruitzichten Tim Legierse
 
Presentatie stijn decock (voka) (18022013)
Presentatie stijn decock (voka) (18022013)Presentatie stijn decock (voka) (18022013)
Presentatie stijn decock (voka) (18022013)
 
Vos Zakelijkedienstverlening
Vos ZakelijkedienstverleningVos Zakelijkedienstverlening
Vos Zakelijkedienstverlening
 
H5 SE 4 met antwoorden
H5 SE 4 met antwoordenH5 SE 4 met antwoorden
H5 SE 4 met antwoorden
 
China
ChinaChina
China
 
Double Dip: Risico of Kans?
Double Dip: Risico of Kans?Double Dip: Risico of Kans?
Double Dip: Risico of Kans?
 
Flash January 2009
Flash January 2009Flash January 2009
Flash January 2009
 
Vos media en_technologie
Vos media en_technologieVos media en_technologie
Vos media en_technologie
 
Presentatie Han de Jong, Chief Economist ABN AMRO
Presentatie Han de Jong, Chief Economist ABN AMROPresentatie Han de Jong, Chief Economist ABN AMRO
Presentatie Han de Jong, Chief Economist ABN AMRO
 
Macro economisch landschap voor groeibedrijven- Sim Leadershipevent
Macro economisch landschap voor groeibedrijven- Sim LeadershipeventMacro economisch landschap voor groeibedrijven- Sim Leadershipevent
Macro economisch landschap voor groeibedrijven- Sim Leadershipevent
 

Más de rjon

Nieuwsbrief Oktober 2012
Nieuwsbrief Oktober 2012Nieuwsbrief Oktober 2012
Nieuwsbrief Oktober 2012rjon
 
Nieuwsbrief April 2012
Nieuwsbrief April 2012Nieuwsbrief April 2012
Nieuwsbrief April 2012rjon
 
Nieuwsbrief Sept 2011
Nieuwsbrief Sept 2011Nieuwsbrief Sept 2011
Nieuwsbrief Sept 2011rjon
 
Nieuwsbrief Juni 2011
Nieuwsbrief Juni 2011Nieuwsbrief Juni 2011
Nieuwsbrief Juni 2011rjon
 
Nieuwsbrief April 2011
Nieuwsbrief April 2011Nieuwsbrief April 2011
Nieuwsbrief April 2011rjon
 
Presentatie Dag Van De Belegger 26 Nov 2010
Presentatie Dag Van De Belegger 26 Nov 2010Presentatie Dag Van De Belegger 26 Nov 2010
Presentatie Dag Van De Belegger 26 Nov 2010rjon
 
Nieuwsbrief December 2009
Nieuwsbrief December 2009Nieuwsbrief December 2009
Nieuwsbrief December 2009rjon
 

Más de rjon (7)

Nieuwsbrief Oktober 2012
Nieuwsbrief Oktober 2012Nieuwsbrief Oktober 2012
Nieuwsbrief Oktober 2012
 
Nieuwsbrief April 2012
Nieuwsbrief April 2012Nieuwsbrief April 2012
Nieuwsbrief April 2012
 
Nieuwsbrief Sept 2011
Nieuwsbrief Sept 2011Nieuwsbrief Sept 2011
Nieuwsbrief Sept 2011
 
Nieuwsbrief Juni 2011
Nieuwsbrief Juni 2011Nieuwsbrief Juni 2011
Nieuwsbrief Juni 2011
 
Nieuwsbrief April 2011
Nieuwsbrief April 2011Nieuwsbrief April 2011
Nieuwsbrief April 2011
 
Presentatie Dag Van De Belegger 26 Nov 2010
Presentatie Dag Van De Belegger 26 Nov 2010Presentatie Dag Van De Belegger 26 Nov 2010
Presentatie Dag Van De Belegger 26 Nov 2010
 
Nieuwsbrief December 2009
Nieuwsbrief December 2009Nieuwsbrief December 2009
Nieuwsbrief December 2009
 

Nieuwsbrief Februari 2010

  • 1. VAN LIESHOUT & PARTNERS Vermogensbeheer Nieuwsbrief Gemengde signalen Hoewel de beurs 2010 goed begon, is deze daarna helaas weer weggezakt. Op het moment van schrijven noteert de AEX 328 punten. Grote vraag is natuurlijk wat de beurs de komende tijd zal gaan brengen. Hoewel dat nooit met zekerheid valt te voorspellen, zullen wij u aan de hand van een aantal indicatoren informeren over onze visie op de beurs. Uiteraard kunnen nieuwe feiten en gebeurtenissen onze visie veranderen. De indicatoren variëren van macro-economische analyse, fundamentele analyse, technische analyse tot psychologische factoren. Macro-economische indicatoren De wereldwijde staat van de economie is de belangrijkste bepaler voor de beurskoersen. Op korte termijn kan het zijn dat dit verband tijdelijk niet opgaat, bijvoorbeeld vanwege het sentiment, maar op lange termijn moet er altijd een duidelijk verband zijn. De algehele economie bepaalt immers de winsten van alle bedrijven tezamen en deze bepalen op lange termijn weer de beurskoers van een onderneming (behalve ten tijde van de IT-bubble). Monthly QaUSCPROFIT/A, Q.DJI Blauwe lijn: Totale winst Amerikaanse ondernemingen. Zwarte lijn: Dow Jones. Het Internationale Monetair Fonds heeft dinsdag 26 januari een update gegeven van zijn economische prognoses. Het voorziet een sterker economisch herstel dan eerder werd aangenomen. Economische groeiverwachtingen IMF Oude prognose IMF (oktober 2009) 2008 2009 2010 2011 2010 2011 Wereldwijd 3,0 -0,8 3,9 4,3 3,1 4,2 Ontwikkelde landen 0,5 -3,2 2,1 2,4 1,3 2,5 VS 0,4 -2,5 2,7 2,4 1,5 2,8 Eurozone 0,6 -3,9 1,0 1,6 0,3 1,3 VK 0,5 -4,8 1,3 2,7 0,9 2,5 Japan -1,2 -5,3 1,7 2,2 1,7 2,4 Azië 7,9 6,5 8,4 8,4 7,3 8,1 Latijns Amerika 4,2 -2,3 3,7 3,8 2,9 3,7 Oost Europa 3,1 -4,3 2,0 3,7 1,8 3,8
  • 2. VAN LIESHOUT & PARTNERS VAN Vermogensbeheer & PARTNERS LIESHOUT Vermogensbeheer Hoewel wij hopen dat bovenstaande verwachtingen uit zullen komen, blijven wij sceptisch over een fors economisch herstel. Op dit moment komt het herstel bijna volledig voor rekening van de overheden en de monetaire autoriteiten. Op een gegeven ogenblik zullen de consumenten het stokje moeten overnemen. Grote onzekerheid is hoe lang de overheden de economie kunnen blijven ondersteunen en wanneer de consumenten hun bestedingen zullen verhogen. Signaal 1: Rol overheid In alle grote economieën wereldwijd heeft de overheid de laatste anderhalf jaar de economie fors ondersteund. Dit heeft er mede voor gezorgd dat de economische recessie snel is gestopt en is omgeslagen in economische groei. De vraag is echter hoe lang de overheid dit vol kan houden. Het stimuleringsbeleid heeft er namelijk ook voor gezorgd dat de schulden van de overheid in zowel de VS als in Europa fors zijn opgelopen. US Federal Debt As Percent Of GDP US Federal Debt As Percent Of GDP Government Spending in US from FY 1792 to FY 2010 Government Spending in US from FY 1792 to FY 2010 140 120 100 In de VS is de staatsschuld Percent GDP 80 nu circa 94% van het BNP en deze zal naar verwach- 60 ting oplopen tot boven de 40 100% |in 2011. Alleen tijdens de Tweede 20 Wereldoorlog bedroeg de 0 staatschuld meer. 1800 1820 1840 1860 1880 1900 1920 1940 1960 1980 2000 UK National Debt As Percent Of GDP UK National Debt As Percent Of GDP UK Public Spending from FY 1900from FY1900 to FY 2010 UK Public Spending to FY 2010 250 200 Percent GDP 150 100 Ook de Engelse staats- 50 schuld is fors aan het oplopen hoewel een hoge 0 staatsschuld eerder 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 is voorgekomen. Op termijn heeft de overheid twee keuzes. Zij kan de schulden nog verder laten oplopen om de economie te blijven ondersteunen, hetgeen kan leiden tot enorme inflatie in de toekomst, of op niet al te lange termijn haar stimuleringspakketten beëindigen. President Obama heeft laten weten dat wat hem betreft de overheid dit jaar nog zeker niet zal stoppen met de stimuleringsmaatregelen. Desondanks is de overheid in december 2009 gestopt met een belastingvoordeel ter waarde van $ 8.000 dollar die starters op de woningmarkt kregen. Vrijdag 22 januari werd bekend dat in december de verkoop van bestaande woningen met 16 procent ten opzichte van de vorige maand is gedaald. Hoewel we moeten oppassen zaken te generaliseren, geeft dit wel een indicatie dat de Amerikaanse economie hoogst waarschijnlijk nog niet zonder overheidssteun kan. Onderstaande grafiek geeft de toename/afname weer van de verkoop van bestaande woningen uitgedrukt als percentage ten opzichte van de vorige maand.
  • 3. VAN LIESHOUT & PARTNERS VAN Vermogensbeheer & PARTNERS LIESHOUT Vermogensbeheer Start belastingvoordeel Signaal 2: Werkloosheid Hoewel de opkomst van China en India onmiskenbaar is, is de Amerikaanse economie nog steeds veruit de belangrijkste economie ter wereld en hiermee ook het belangrijkste voor de wereldwijde beurzen. De Amerikaanse economie wordt normaal gesproken voor een groot gedeelte bepaald door consumenten- bestedingen. De belangrijkste voorwaarde om te blijven consumeren is uiteraard het hebben van een baan. Wat ons betreft is dit één van de grootste problemen in de VS op dit moment. Zoals vermeld draait de Amerikaanse economie op dit moment voor een groot gedeelte op overheidsbestedingen. Gegeven de enorme schulden van de overheid zal de consument op een gegeven moment dit stokje moeten overnemen. Uit onderstaande grafiek kunt u opmaken dat de werkloosheid in de VS fors is opgelopen. Naast de daling van de huizenprijzen zorgt dit er voor dat de consumentbestedingen fors zijn teruggevallen. Monthly QaUSUNR/A Toch is er een aantal lichtpunt- jes dat er op duidt dat de arbeidsmarkt op korte termijn aan kan trekken. De afgelopen maanden zijn de arbeidsproduc- tiviteit en de gemiddelde werkweek (aantal gewerkte uren per week) fors toegenomen. Tevens wordt er weer meer overgewerkt. Dit betekent dat de productie aantrekt, maar dat bedrijven de extra productie nog opvangen met bestaande werknemers. Dit kan men echter niet oneindig volhouden waardoor bedrijven op termijn weer mensen moeten aannemen. Daarnaast neemt het aantal aangekondigde toekomstige Werkloosheid als percentage van de beroepsbevolking ontslagen af.
  • 4. VAN LIESHOUT & PARTNERS VAN Vermogensbeheer & PARTNERS LIESHOUT Vermogensbeheer Monthly QaUSJOBC/A 31/05/2000 - 28/02/2010 (LON) Monthly QaUSPHOPBUS/A 31/01/1981 - 30/09/2009 (LON) Value Value Line, QaUSJOBC/A, Cvalue(Last), (S1, S2, S3, S4) Line, QaUSPHOPBUS/A, Cvalue(Last), (S1, S2) 31/01/2010, 482,000 630,000 30/09/2009, 8.5 8 600,000 7 6 570,000 5 540,000 4 510,000 3 480,000 2 450,000 1 420,000 0 -1 390,000 -2 360,000 -3 330,000 -4 300,000 -5 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2000 1980 1990 2000 Maandelijkse aanvragen werkloosheidsuitkeringen Verandering arbeidsproductiviteit op jaarbasis Monthly QaUSWORKW/A 30/11/1980 - 31/12/2009 (LON) Monthly QaUSUEMPL 31/01/1994 - 31/01/2010 (LON) Value Value Line, QaUSWORKW/A, Cvalue(Last), (S1, S2) Line, QaUSUEMPL, Cvalue(Last), (S1, S2) 31/12/2009, 33.2 31/12/2009, 45,094 220,000 35 200,00 34,8 180,000 34,6 160,000 34,2 140,000 34 120,000 33,8 100,000 33,6 80,000 33,4 60,000 33,2 40,000 1985 1990 1995 2000 2005 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 1980 1990 2000 1990 2000 Werkweek in uren Aangekondigde ontslagen Dit heeft er voor gezorgd dat de productiekosten, die vooral bepaald worden door de loonkosten, de laatste maanden weer toenemen. Monthly QaUSULCND/A 30/11/1980 - 31/12/2009 (LON) Value Line, QaUSULCND/A, Cvalue(Last), (S1, S2) 30/09/2009, -0.5 12 10 8 6 4 2 0 -2 -4 -6 -8 -10 1985 1990 1995 2000 2005 1980 1990 2000 Productiekosten
  • 5. VAN LIESHOUT & PARTNERS VAN Vermogensbeheer & PARTNERS LIESHOUT Vermogensbeheer EmploymentTrendloIndex re n d s In d e x 1973-2009 0 0 9 E mp yme nt T (ETI)™ ( E T I) ™ 1 9 7 3 -2 Ook het onafhankelijke onderzoeks- 140 M illio n s -7 In d e x, 1 9 9 6 =1 0 0 130 instituut Conference Board gaat er -9 120 vanuit dat op zeer korte termijn de 130 110 arbeidsmarkt zal herstellen. Hierbij 120 -4 baseren zij zich op hun Employment 100 110 Trends Index. Deze arbeidsmarkt T o ta l No n f a r m E m p lo y m e n t 90 index is samengesteld uit 8 verschil- -4 100 ( L e f t) 80 lende indicatoren, zoals het aantal -2 openstaande vacatures, toename van 90 70 het aantal uitzendkrachten, het aantal -15 E m p lo y m e n t T r e n d s In d e x ( E T I) -8* ( R ig h t) werkloosheidsaanvragen en het -7 80 60 percentage werklozen dat aangeeft -1 moeilijk een nieuwe baan te vinden. 70 -1 -2 50 Hoe hoger deze index, hoe beter de 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 toekomstige arbeidsmarkt. * L e a d s a re in re la tio n to th e tu rn in g p o in ts o f P a y ro ll E m p lo y m e n t Signaal 3: Baltic Dry Index In meerdere nieuwsbrieven hebben wij geschreven over de Baltic Dry Index (BDI). Deze index is de belangrijk- ste graadmeter voor tarieven van de bulkscheepvaart. Het wordt dagelijks gepubliceerd door de Londense Baltic Exchange. De koers wordt samengesteld op basis van de tarieven die betaald worden om grondstoffen te vervoeren op de 25 drukst bevaren scheepvaartroutes. Alleen de scheepsvervoerders en aanbieders van grondstof- fen mogen handelen op deze beurs. De BDI is dus een mooie objectieve maatstaf voor de wereldhandel. Uit de eerste grafiek blijkt duidelijk dat er een grote correlatie is tussen de AEX (onderste lijn) en de BDI (bovenste lijn). Daalt de BDI dan daalt de AEX en vice versa. Uitzondering was de periode 1997 – 2003 toen de beurzen stegen en inklapten vanwege de IT-bubble. Voor de goede orde, beide indices zijn in onderstaande grafieken in euro’s weergegeven. Daily Q/.BADI,Q,AEX 16/10/1985 - 29-01-2010 (AMS) Price EUR Line, Q/BADI, Last Trade(Last) 6,000 25/01/2010. 2,277,739 5,000 4,000 3,000 2,000 .123 Price EUR Line, Q/AEX, Last Trade(Last) 26/01/2010. 327,62 500 400 300 200 .12 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 1980 1990 2000
  • 6. VAN LIESHOUT & PARTNERS VAN Vermogensbeheer & PARTNERS LIESHOUT Vermogensbeheer In onderstaande grafiek hebben wij de BDI vergeleken met de AEX, gemeten vanaf eind december 2008 tot en met 25 januari 2010. Op het eerste gezicht lijken beide indices elkaar redelijk te volgen. De schaalverdeling geeft echter een vertekend beeld. De AEX is inclusief dividend met ruim 38% gestegen. De BDI is in dezelfde periode met ruim 312% gestegen. Op basis van deze indicator lijkt de AEX dus achter te lopen. Daily Q/.BADI,Q,AEX 24/12/2008 - 29-01-2010 (AMS) Price EUR Line, Q/BADI, Last Trade(Last) 2,500 25/01/2010. 2,277,739 2,000 1,500 1,000 .123 Price EUR Line, QAEX, Last Trade(Last) 26/01/2010. 327,71 300 270 240 .12 02 16 02 16 02 16 01 16 01 18 01 16 01 16 03 17 01 16 01 16 02 16 01 16 04 18 Q1 2009 Q2 2009 Q3 2009 Q4 2009 Q1 2010 Signaal 4: Korte rente De meeste analisten gaan er vanuit dat de zowel de Fed als de ECB op zijn vroegst pas aan het einde van dit jaar de korte rente zullen verhogen. Dit betekent dat de Centrale Banken voorlopig het monetaire systeem nog niet te veel willen verkrappen. Blijkbaar vinden de Centrale Banken het nog te vroeg om de eventuele toekomstige inflatie af te remmen. Het stimuleren van de economie heeft dus nog steeds de eerste prioriteit. Hoewel wij dit verwelkomen geeft dit wel aan dat de Centrale Banken, die zeer veel informatie hebben over de economie, voorlopig nog onzeker zijn over het herstel. Fundamentele indicatoren Naast macro-economische factoren, kijken wij ook naar fundamentele indicatoren. Deze geven een verder inzicht in de mate waarin de beurs goed of slecht nieuws heeft ingeprijsd. Signaal 1: Risico opslag De bedrijfsobligatiemarkt begint de laatste weken iets onrustiger te worden. Begin dit jaar bedroeg de risico opslag voor high yield obligaties in Europa 4,25%. Dit is de opslag die beleggers jaarlijks eisen bovenop de risicovrije rente met dezelfde looptijd. De 5-jaars staatsrente in Nederland bedraagt op dit moment 2,2%. Een 5-jarige high yield obligatie moet dus een rendement opleveren van 6,45% per jaar. In de maand januari is de risico opslag opgelopen van 4,25% naar 4,5%. Dit betekent dat beleggers het risico op wanbetaling iets hoger inschatten dan begin dit jaar. Echt verontrustend is dit echter niet. In maart 2009 bedroeg de risico opslag nog ruim 11%.
  • 7. VAN LIESHOUT & PARTNERS VAN Vermogensbeheer & PARTNERS LIESHOUT Vermogensbeheer Daily QITCRS5EA=GFI Over een lange periode gemeten bedraagt de gemiddelde risico opslag voor high yield obligaties circa 3%. Ondanks dat de afgelopen maanden de onrust flink is afgenomen zijn obliga- tiebeleggers nog steeds negatie- ver over de economie dan normaal. Signaal 2: Chinese beurs Zoals in een vorige nieuwsbrief al vermeld, bestaat er een opmerkelijk verband tussen de Chinese en Amster- damse beurs. De correlatie tussen beide beurzen omgerekend naar euro’s bedraagt 65%. Dat betekent dat in 65% van de gevallen de AEX dezelfde richting heeft als de Chinese beurs. Dit zegt alleen wat over de richting van de beurs en niets over de mate waarin een beurs stijgt of daalt. Op zich is dit verband niet zo merkwaardig aange- zien de Chinese economie direct en indirect van steeds groter belang wordt. Als we kijken naar onderstaande grafiek dan zien we dat beide beurzen ongeveer in dezelfde periode het hoogte- en dieptepunt hebben bereikt. Daily Q/.SSEC, Q.AEX 15/11/2004 - 226-01-2010 (SHA) Price EUR Line, Q/SSEC, Last Trade(Last) 26/01/2010. 314 647 400 300 200 .123 Price EUR Line, QAEX, Last Trade(Last) 26/01/2010, 327.75 400 300 .12 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 2005 2006 2007 2008 2009 Hoewel China op de (middel)lange termijn wel degelijk een aantal serieuze economische problemen heeft, zijn er weinig analisten te vinden die voor 2010 negatief zijn over de Chinese aandelenmarkt. Gegeven bovenstaande correlatie tussen de AEX en de SSEC kan dit ook voor de AEX een positief effect teweeg brengen. Signaal 3: Waarderingen Zoals u ongetwijfeld weet zijn de wereldwijde aandelenbeurzen in 2009 flink hersteld. Veel goed nieuws is dus al in meer of mindere mate ingeprijsd. De gemiddelde analistenverwachting is dat de AEX een winst over 2010 weet te behalen van 25,5. Dit is de gewogen gemiddelde winst van de onderliggende aandelen in de AEX. Bij een huidige indexstand van circa 328 bedraagt de K/W van de AEX dus 12,8. In de grafiek op de volgende pagina hebben wij de koers/winstverhouding van de AEX afgezet tegen het rendement van de daaropvolgende 10 beursjaren. De X-as geeft de koers/winstverhouding weer en de Y-as het rendement in procenten.
  • 8. VAN LIESHOUT & PARTNERS VAN Vermogensbeheer & PARTNERS LIESHOUT Vermogensbeheer 800 Het verleden wijst uit dat een K/W van 700 tussen de 12 en 13 gemiddeld heeft geleid 600 tot een rendement van circa 150% in de daaropvolgende 10 jaar. Dit komt 500 overeen met een jaarrendement van 9,6%. 400 Dat betekent dat op basis van het verleden 300 en de huidige waardering de AEX over 200 10 jaar op 820 punten kan staan. 100 Over de afgelopen 25 bedroeg de gemid- 0 delde K/W van de AEX 11,5. Op dit 0 5 10 15 20 25 30 moment bedraagt de K/W 12,8. Deze hogere K/W komt echter vaker voor bij een beginnend economisch herstel. Beurzen lopen vooruit op dit herstel terwijl de winsten nog niet herstellen. Desalniettemin hoeft men op basis van de koers/winstverhouding geen substantieel verder herstel van de AEX te verwachten. Signaal 4: Dividend ten opzichte van risicovrije rente Een andere signaal om te beoordelen of aandelen (te) duur zijn, is het vergelijken van de risicovrije rente met het dividend op aandelen. Op basis van het verleden blijkt dat de 10-jaars rente gemiddeld genomen gelijk is aan het dividendrendement van een goed gespreide aandelenportefeuille of index. Is het dividendpercentage hoger, dan zijn de aandelen relatief (te) goedkoop en is de rente hoger dan zijn aandelen relatief (te) duur. Vanwege alle onzekerheid omtrent de hoogte van het toekomstig dividend moet men wel uiterst terughoudend zijn met deze vergelijking. Uit onderstaande grafiek blijkt dit verband in Nederland de laatste jaren redelijk te gelden. De enige uitzonde- ring zijn de laatste maanden van 2008 toen het dividendrendement fors boven de 10-jaars staatsrente lag. Reden van dit grote verschil komt vanwege de data. In die periode bleek dat de Nederlandse financials geen dividend zouden uitkeren terwijl dit dividend nog wel in de data werd gebruikt. 8 7 6 5 4 3 2 09 06 08 08 02 03 04 05 7 8 9 5 6 2 3 4 -0 -0 -0 -0 -0 -0 -0 -0 g- g- g- g- g- g- g- g- feb feb feb feb feb feb feb feb au au au au au au au au Dividend AEX 10-jaars rente Op basis van deze maatstaf zijn aandelen dus redelijk geprijsd in vergelijking met staatsobligaties. Aangezien wij er vanuit gaan dat verdere koersstijgingen van obligaties gering zullen zijn, is ook een zijwaartse beweging van de AEX een realistisch scenario.
  • 9. VAN LIESHOUT & PARTNERS VAN Vermogensbeheer & PARTNERS LIESHOUT Vermogensbeheer Technische analyse Technische analyse gebruiken wij als hulpmiddel om het beurssentiment te beoordelen. Op korte termijn kan dit namelijk afwijken van de onderliggende economische trend. Daarnaast loopt de beurs altijd vooruit op de verwachte toekomstige economische situatie. Signaal 1: trendkanaal Alvorens dieper in te gaan op de korte termijn vooruitzichten, is het raadzaam eerst naar de AEX op de lange termijn te kijken. Over de afgelopen 27 heeft de AEX aan koersrendement behaald van 7,5%. De rode lijn in onderstaande grafiek geeft een jaarlijkse stijging van 7,5% weer. Daily Q.AEX 03/01/1985 - 25/01/2010 (AMS) Price EUR Line, Q/AEX, Last Trade(Last) 26/01/2010, 329,65 600 500 400 300 200 .12 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 1980 1990 2000 Wat dat betreft zijn de (te) hoge koersstijgingen van begin deze eeuw nu volledig gecorrigeerd. In onderstaande grafiek hebben wij de AEX afgebeeld sinds eind 2008. Zolang de AEX boven de 328 punten noteert blijft de AEX in het opwaarts trendkanaal zitten. Daalt de AEX hieronder dan ligt er een flinke steun op een niveau van 300 punten. Wij denken niet dat de AEX snel onder de 300 punten zal komen. Deze visie wordt ondersteund door de RSI (Relative Strenght Index, zie rode lijn) die op dit moment neutraal is. Een RSI boven de 70 punten geeft aan dat de AEX overbought is en een RSI onder de 30 punten geeft aan dat de AEX oversold is. Op dit moment bedraagt de RSI circa 44. Daily Q.AEX
  • 10. VAN LIESHOUT & PARTNERS Vermogensbeheer Signaal 2: 20-daags gemiddelde Naast de algehele trend kijken wij ook naar het 20-daags en het 120-daags gemiddelde. Het uitgangspunt is dat zolang het 20-daags gemiddelde hoger noteert dan het 120-daags gemiddelde de trend intact is. Wel vinden wij het van belang om te vermelden dat dit een hulpmiddel is en dat, hoewel deze analyse vaak opgaat, het in sommige gevallen ook leidt tot een verkeerde beleggingsbeslissing. In onderstaande grafiek hebben wij de AEX (zwarte lijn), het 20-daags gemiddelde (rode lijn) en het 120-daags gemiddelde (blauwe lijn) afgebeeld. De pijlen geven aan wanneer het 20-daags gemiddelde onder het 120-daags gemiddelde zakt (verkoopsignaal) en wanneer het 20-daags gemiddelde door het 120-daags gemiddelde stijgt (koopadvies). Daily Q.AEX Uit de weergegeven pijlen blijkt dat dit een bruikbare indicator is, hoewel niet onfeilbaar. Psychologische indicatoren Naast bovenstaande analyses hanteren wij ook psychologische indicatoren. De beurs wordt immers bepaald door mensen en het handelen van mensen wordt vaak beïnvloed door twee factoren, te weten angst en hebzucht. Een belangrijk signaal dat aangeeft of de gemiddelde belegger zich laat leiden door angst dan wel hebzucht is het voorpaginasignaal. 1990 1987
  • 11. VAN LIESHOUT & PARTNERS Vermogensbeheer Signaal 1: Voorpagina signaal Het verleden wijst uit dat de media vaak een mooie contra indicator zijn. Hoe positiever vakbladen, radio en televisie worden, hoe groter de kans op een correctie en vice versa. De reden hiervan komt hoogst waarschijnlijk doordat de media de stemming onder de gemiddelde belegger goed weergeven. Als de gemiddelde belegger positief is, dan heeft hij hoogstwaarschijnlijk zijn portefeuille al aangepast en heeft dus al aandelen gekocht. Dit betekent dat er minder toekomstige kooporders zijn om de beurs te ondersteunen. Ook de afgelopen dagen was er (gelukkig) weer een aantal negatieve artikelen te vinden. Conclusie Drie van de vier indicatoren geven een neutraal tot licht positief beeld. De belangrijkste indicator (macro- economie) laat een gemengd beeld zien. De economische groei wordt bijna volledig gedragen door overheids- investeringen. Het centrale thema in 2010 zal zijn of de overheden dit blijven volhouden en of de consument in 2010 meer zal gaan besteden. Gegeven de enorme overheidstekorten en staatsschulden zullen de overheden hun stimuleringsbeleid niet risicoloos kunnen blijven volhouden. Daarnaast is nu de werkloosheid bijzonder hoog. Hoewel er tekenen zijn dat de werkgelegenheid snel kan aantrekken, blijft dit onzeker. Wij menen dat in 2010 beleggers zich meer dan gebruikelijk tussen angst en hoop zullen begeven. De beurs zal hierdoor beweeglijker worden dan in 2009. Per saldo denken wij dat de AEX hierdoor in een grote bandbreedte zal fluctueren (300 – 350 punten). JP Morgan (1929): it will fluctuated Met vriendelijke groet, Van Lieshout & Partners N.V. Van Lieshout & Partners n.v. maliebaan 27 • postbus 13224 • 3507 le utrecht telefoon (030) 234 54 32 • fax (030) 234 54 00 email info@lieshout-par tners.nl • www.lieshout-par tners.nl