Infobrokering w Polsce: historia, stan obecny, perspektywy
1. Brokering informacji w Polsce:
historia, stan obecny, perspektywy
Sabina Cisek
Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Międzynarodowe seminarium
Infobrokering. Profesjonaliści informacji i adepci zawodu
Kraków, Akademia Frycza Modrzewskiego, 2015-04-23
1
2. Spis treści
• O czym mówimy? Co to jest infobrokering i kim
jest broker informacji?
• Infobrokering (brokering informacji), historia
• Infobrokering (brokering informacji), stan
obecny
• Infobrokering (brokering informacji),
perspektywy
• Wybrana literatura przedmiotu
2
3. CO TO JEST INFOBROKERING I KIM
JEST BROKER INFORMACJI?
O czym mówimy?
3
4. Infobrokering
• Infobrokering = zawodowe, komercyjne
pośrednictwo (mediacja) w świecie informacji
• Niektórzy mówią „infobrokerstwo”, jest też
„infobrokerstwo systemowe”
4
5. Nazwy alternatywne i w innych językach
• Broker informacji, infobroker, profesjonalista
informacji, researcher, specjalista informacji
• W języku angielskim – raczej „information
professional” albo „independent information
professional”
• W języku niemieckim – „infobroker”
5
6. Z „Krajowego Standardu Kompetencji
Zawodowych Broker informacji (researcher)
(262204)”
• Broker informacji (researcher) zajmuje się
pozyskiwaniem, oceną, analizą i dostarczaniem różnego
typu informacji odpłatnie i na zlecenie.
• Broker informacji (researcher) jest zawodem o
charakterze usługowym, polegającym na wyszukiwaniu,
analizie i udostępnianiu informacji na zlecenie. Pełni on
rolę pośrednika pomiędzy poszukującymi informacji a
zasobami informacyjnymi (media, biblioteki, zasoby
internetowe itp.).
6
7. Z książki „Zawód infobroker. Polski rynek
informacji” (Wolters Kluwer 2015)
• <Infobrokering (…) jest to zawodowe, komercyjne pośrednictwo
(mediacja) w świecie informacji. Infobroker zatem stanowi podmiot, który
na zlecenie i odpłatnie wyszukuje, ocenia, opracowuje, przetwarza
i udostępnia informację. W swojej pracy opiera się przede wszystkim na
już upublicznionych źródłach dokumentalnych, zarówno w wolnym jak i
restrykcyjnym dostępie.
• Osoba ta (lub przedsiębiorstwo) pośredniczy, stąd „broker”, pomiędzy
istniejącym zasobem informacyjnym, stąd „info”, a klientem.
• Opisana usługa (a także branża i profesja), która może również
obejmować inne działania związane z szeroko rozumianą informacją, to
infobrokering (brokering informacji) bądź infobrokerstwo.>
7
8. Kim jest infobroker (broker
informacji)? 1
• Jest pośrednikiem (information intermediary)
pomiędzy zasobami informacyjnymi a ludźmi i
organizacjami, którzy informacji potrzebują
• Swoje usługi oferuje odpłatnie i na zlecenie
• Sprzedaje NIE informację (w sensie – wiadomość,
treść) – ale usługę informacyjną
8
9. Kim jest infobroker (broker
informacji)? 2
• W swojej pracy opiera się przede wszystkim na już
istniejących, upublicznionych (opublikowanych,
udostępnionych w internecie itp.) zasobach danych i
informacji, źródłach dokumentalnych w wolnym lub
restrykcyjnym dostępie
– Oczywiście, gdy zachodzi taka konieczność może skorzystać
również z osobowych oraz pierwotnych źródeł informacji, np.
skontaktować się z ekspertem lub zadzwonić do danej firmy itp.
9
10. Kim jest infobroker (broker
informacji)? 3
• Może założyć i prowadzić własną działalność
gospodarczą (independent information professional),
może także funkcjonować jako freelancer (bez etatu,
realizując projekty na zlecenie) albo pracownik etatowy
w różnych firmach, organizacjach i urzędach, w których
informacja odgrywa zasadniczą rolę
• Posiada odpowiednie umiejętności i wiedzę, kieruje się
etyką zawodową, korzysta jedynie z legalnych źródeł
informacji.
10
12. Świat
• Lata 60. i 70. XX w., USA, bibliotekarze
się „prywatyzują”
• 1987 – powstanie AIIP Association of
Independent Information
Professionals
12
13. Polska, prekursorzy, lata 90. XX wieku
• W edukacji
– instytuty (katedry) informacji naukowej i bibliotekoznawstwa, np.
w IINiB UJ przedmiot „Informacja biznesowa” prowadzony jest od
roku 1993
• W praktyce
– Fabryka Informacji, założona we Wrocławiu w roku 1999, uważana
jest często za pierwszą firmę infobrokerską w Polsce (Kustra 2013)
• W teorii
– Katarzyna Materska (1997). Informacionnyj broker … . W:
Scientific and Technical Information in Central and Eastern Europe.
6th International Seminar. Proceedings. Zakopane: OPI, s. 81-82.
13
14. Polska, rozwój w XXI wieku
• W edukacji
– Pojawiła się oferta edukacyjna, w tym
• studia magisterskie i podyplomowe, w szczególności w instytutach
informacji naukowej i bibliotekoznawstwa, np. w UJ albo UMK
• kursy, szkolenia, np. organizowane przez CPI w Warszawie
• W praktyce
– Powstało kilkadziesiąt firm infobrokerskich, ponad 70 wg
(Hrabiec-Hojda 2013), nie wszystkie oczywiście przetrwały
• W teorii
– Publikacje naukowe, profesjonalne, publicystyka, referaty
konferencyjne
14
15. Polska, rozwój w XXI wieku
• Formalizacja, kontekst prawny
– Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z
dnia 27 kwietnia 2010 r. w sprawie klasyfikacji
zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz
zakresu jej stosowania. Dz.U. Nr 82 z dnia 17 maja 2010
r., poz. 537
• 262204 Broker informacji (researcher)
• Dostęp w serwisie www GUS http://stat.gov.pl/Klasyfikacje/
– Krajowy standard kompetencji zawodowych Broker
informacji (researcher) (262204), Ministerstwo Pracy i
Polityki Społecznej 2013
• Dostęp na stronie http://www.kwalifikacje.praca.gov.pl/
15
17. 17
Firmy infobrokerskie i firmy o kompetencjach
infobrokerskich
(rozróżnienie autorstwa Patrycji Hrabiec-Hojdy)
• Obecnie na polskim rynku działają „dwa rodzaje
podmiotów: firmy zdeklarowane i zdefiniowane jako
firmy infobrokerskie oraz firmy o kompetencjach firm
infobrokerskich” (Hrabiec-Hojda 2013, s. 89).
18. 18
Czym faktycznie zajmują się infobrokerzy
w Polsce?
„W ofercie infobrokerskiej znajdują się usługi różnego
rodzaju. Można je podzielić na następujące grupy:
1. wyszukiwanie i pozyskiwanie informacji na zlecenie
(research),
2. tworzenie raportów i analiz (reports),
3. budowa baz danych (databases).”
(Hrabiec-Hojda 2013, s. 88)
Więcej na ten temat
http://www.sbc.org.pl/Content/72732/bn_1_2013.pdf
19. 19
Czym faktycznie zajmują się infobrokerzy
w Polsce? Cd.
• Inne, opcjonalne funkcje i usługi
– Architektura informacji, redakcja stron internetowych
– Bezpieczeństwo informacji
– Marketing internetowy
– Monitoring – Internetu, konkurencji, mediów, newsów
– Szkolenia w zakresie umiejętności informacyjnych
– Usługi tekstowe, copywriting
– Weryfikacja danych, faktów
– Zarządzanie informacją, zarządzanie wiedzą
20. 20
Klienci infobrokerów
• Podmioty z trzech sektorów gospodarki:
– z sektora przedsiębiorstw (prowadzą działalność gospodarczą w
celu osiągania zysku), obejmującego firmy z różnych branż i o
różnej wielkości (od MMŚP do korporacji międzynarodowych), tzw.
II sektor
– z sektora finansów publicznych (organy administracji i władzy,
państwowe i samorządowe instytucje kultury, publiczne uczelnie,
placówki służby zdrowia NFZ itp.), tzw. I sektor
– z sektora pozarządowego (NGO, organizacje non profit), tzw. III
sektor
• Klienci indywidualni, np. lekarze, naukowcy, politycy i
decydenci
21. 21
Obszary i usługi pokrewne
• Biały wywiad, OSINT, wywiad jawnoźródłowy
• Biblioteki i bibliotekarstwo
• Desk research
• Informacja biznesowa
• Informacja gospodarcza, biura informacji gospodarczej
– Uwaga na ten termin, zob. Ustawa z dnia 9 kwietnia 2010 r. o
udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych
gospodarczych,
• Wywiad gospodarczy (biznesowy, konkurencyjny, rynkowy,
strategiczny)
• Zarządzanie informacją
• Zarządzanie wiedzą w organizacjach (infobrokerstwo
systemowe)
22. 22
Stowarzyszenia
• Na świecie
– Association of Independent Information Professionals
http://www.aiip.org/, nie ma polskiego oddziału ale
powszechnie stosowany jest kodeks etyki zawodowej
AIIP
– Strategic and Competitive Intelligence Professionals
http://www.scip.org/, istnieje polski oddział
• W Polsce
– Od roku 2014 funkcjonuje nieformalne Stowarzyszenie
Profesjonalistów Informacji http://www.spi.org.pl/
23. 23
Blogi i wortale
• Kilka przykładów
– Info-blog http://www.infopoint.pl/wordpress/
– Infobrokering i prawo http://infoiprawo.blogspot.com/
– Infobrokerka http://www.infobrokerka.pl/
– Infobrokerstwo.pl http://www.infobrokerstwo.pl/
– Informacja biznesowa, naukowa i infobrokering
http://sabinacisek.blogspot.com/
– Rynek informacji http://rynekinformacji.pl/
– Blogi o infobrokeringu, wyszukiwaniu informacji i obszarach
pokrewnych http://sabinacisek.blogspot.com/2014/12/blogi-o-
infobrokeringu-wyszukiwaniu.html
25. 25
Integracja środowiska profesjonalistów informacji,
konwergencja usług
• analitycy informacji,
• brokerzy informacji (infobrokerzy),
• firmy badawcze,
• firmy doradcze,
• ośrodki informacji (np. przy instytutach naukowo-badawczych),
• specjaliści białego wywiadu,
• specjaliści wywiadu biznesowego (konkurencyjnego,
rynkowego, strategicznego),
• specjaliści zarządzania informacją,
• specjaliści zarządzania wiedzą (infobrokerzy systemowi),
• także, po części – bibliotekarze i archiwiści
26. 26
Integracja środowiska profesjonalistów
informacji, konwergencja usług
• Co łączy wszystkich tych profesjonalistów
informacji?
• Cel działania
– udzielają odpowiedzi na konkretne pytanie
indywidualnego klienta
– zajmują się zaspokajaniem, odpłatnie i na zlecenie,
zindywidualizowanych potrzeb informacyjnych
klientów
28. 28
Wybrana literatura przedmiotu
• Bates, Mary Ellen (2010). FAQs About the Independent Info Pro Business.
http://www.batesinfo.com/coaching/entrepreneur_FAQ.html
• Boruszewski, Jarosław (2012). Jakość i wiarygodność informacji w infobrokerstwie. Lingua ac
Communitas, Vol. 22, s. 241-250.
http://www.lingua.amu.edu.pl/Lingua_22/13_Jaroslaw%20Boruszewski.pdf
• Bulletin of the American Society for Information Science (1995), Vol. 21, No. 3.
http://www.asis.org/Bulletin/Feb-95/ (numer poświęcony infobrokerstwu)
• Cisek, Sabina (2007). Broker informacji: istota zawodu. http://hdl.handle.net/10760/10880,
http://eprints.rclis.org/bitstream/10760/10880/1/Cisek_broker_informacji_istota.pdf
• Cisek, Sabina (2009). Infobrokering w praktyce: zasady wyszukiwania informacji w Internecie.
http://hdl.handle.net/10760/18457
• Cisek, Sabina; Januszko-Szakiel, Aneta (red.) (2015). Zawód infobroker. Polski rynek informacji.
Warszawa: Wolters Kluwer.
• Hrabiec-Hojda, Patrycja (2013). Specyfika usług infobrokerskich a kompetencje informacyjne
infobrokera. Bibliotheca Nostra, nr 1, s. 87−95.
http://www.sbc.org.pl/Content/72732/bn_1_2013.pdf
• Kowalska, Małgorzata (2011). Kształcenie infobrokerów w Toruniu. Folia Torunensia, t. 11.
http://repozytorium.umk.pl/bitstream/handle/item/419/Infobrokerzy.pdf
29. 29
Wybrana literatura przedmiotu cd.
• Kustra, Karolina (2013). Kształcenie brokerów informacji w Polsce. Infotezy, Vol. 3, No. 1.
http://www.ujk.edu.pl/infotezy/ojs/index.php/infotezy/article/view/62/172
• Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich (2013). Krajowy
standard kompetencji zawodowych Broker informacji (researcher) (262204). Dostęp w serwisie
http://www.kwalifikacje.praca.gov.pl/
• Nizioł, Karolina (2010). Infobrokering w Polsce. Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej,
nr 4, s. 3-1. [pełny tekst na stronie http://www.ptin.org.pl/, zakładka PTINT]
• Szczepańska, Barbara (2002). Broker informacji – zawód z przyszłością czy zawód z przyszłości.
Biuletyn EBIB nr 11 (40). http://ebib.oss.wroc.pl/2002/40/szczepanska.php
• Walczak-Niewiadomska, Jadwiga; Czapnik, Grzegorz; Gruszka, Zbigniew (2013). Brokerstwo
informacyjne w Polsce – przegląd publikacji. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum, nr 17, s.
217-232. http://dspace.uni.lodz.pl:8080/xmlui/bitstream/handle/11089/2334/13-
walczak.pdf?sequence=1
• Więcej publikacji dotyczących infobrokeringu – zob. blog Informacja biznesowa,
naukowa i infobrokering