เอกสารประกอบการบรรยายเรื่อง "วิกฤตการเงินอเมริกา," 24 มกราคม 2552 ณ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์รังสิต

1. วิกฤตการเงินอเมริกา
สฤณี อาชวานันทกุล
Fringer | คนชายขอบ
http://www.fringer.org/
วันที่ 24 มกราคม 2552
แหลงขอมูล: สไลดประกอบสวนใหญนํามาจาก http://www.slideshare.net/econman/the-
credit-crisis-of-2008a-presentation
งานนี้เผยแพรภายใตลิขสิทธิ์ Creative Commons แบบ Attribution Non-commercial
Share Alike (by-nc-sa) โดยผูสรางอนุญาตใหทําซ้ํา แจกจาย แสดง และสรางงาน
ดัดแปลงจากสวนใดสวนหนึ่งของงานนี้ไดโดยเสรี แตเฉพาะในกรณีที่ใหเครดิตผูสราง ไม
นําไปใชในทางการคา และเผยแพรงานดัดแปลงภายใตลขสิทธิ์เดียวกันนี้เทานั้น
ิ

2. รากของปญหา: ฟองสบูอสังหาริมทรัพย

3. เชื้อเพลิงฟองสบู: ภาวะดอกเบี้ยต่ํา

4. ปญหา moral hazard “credit ease”
• นิยามของ “ซับไพรม” ที่ใชกันทั่วไปคือ ลูกหนี้ที่มีอันดับเครดิต (FICO credit
score) ต่ํากวา 620 แตเจาหนี้บางรายนิยามสินเชือเปน “ซับไพรม” สําหรับ
่
ลูกหนี้ที่มีอนดับเครดิตสูงถึง 680 ถาวางเงินดาวนต่ํากวา 5%
ั
• ลูกหนี้ซับไพรมมักกูแบบ Adjustable-rate Mortgage (ARM) : เชน “2/28
ARM” หมายถึงสินเชื่อที่มีดอกเบี้ยคงที่ สมมุติวา 8% เปนเวลา 2 ป หลังจาก
นั้นปรับเปนดอกเบี้ยตามอัตราตลาด+ 6% สําหรับ 28 ปที่เหลือ
• นอกจากนี้ยงไมตองวางเงินดาวน และกูไดเต็ม 100% ของราคาบาน
ั
• Zimmerman (2007) พิสูจนวาสินเชื่อบานที่ปลอยในป 2006 ดอยคุณภาพกวา
สินเชื่อที่ปลอยในป 2005 และ 2004 ตามลําดับ
• “Liar Loans” : ลูกหนี้สามารถโกหกในคําขอสินเชื่อไดเพราะเจาหนี้จะไม
ตรวจสอบความถูกตอง
• NINJA : ลูกหนี้ที่ไมมีรายได งาน หรือสินทรัพย แตไดรับอนุมัติใหกู (ยอมา
จาก No Income, No Job, and No Assets)
• บริษัทจัดอันดับเครดิต Standard & Poor’s ประเมินวาสินเชื่อซับไพรมปลอย
ใหมมีมูลคาถึง $421 พันลานในป 2006, AMP Capital Investors ประเมินวา
ยอดสินเชื่อซับไพรมทั้งอเมริกามีมูลคา $1.4 ลานลาน ณ สิ้นเดือน 7/2007

5. การแปลงสินเชื่อบานเปนหลักทรัพย
ปญหา “จริยวิบัติ” ของธนาคาร (moral hazard)
– ไมทําหนาที่ “ดูแล” ลูกหนี้อีกตอไป เพราะ
ธนาคารแปลงสินเชื่อเปนหลักทรัพยมีหลักประกัน
(collateralized debt obligation = CDO) ไป
ขายตอใหกับนักลงทุน วาณิชธนกรจัดแพ็คเกจ
แยกขาย CDO เปน 3 ชั้น (5:20:75 tranches)
ที่มีเครดิตแตกตางกัน โดย Tranche 1 (5%
ของเงินตน) คือสวนทุนที่มีเครดิตแยที่สุด และ
Tranche 3 (75%) คือสวนที่ ‘ดี’ ที่สุด

6. Credit Default Swap (CDS)
• “ประกัน” สําหรับกรณีทเกิดกรณีผิดเงือนไขสัญญาเงินกู
ี่ ่
เชน ผิดนัดชําระหนี้ (credit event)

7. ทําไมคนถึงชอบลงทุนใน CDO (1)

8. ทําไมคนถึงชอบลงทุนใน CDO (2)

9. ทําไมคนถึงชอบลงทุนใน CDO (3)

10. เมื่อลูกหนีซับไพรมเริ่มผอนบานไมได (1)
้

11. เมื่อลูกหนีซับไพรมเริ่มผอนบานไมได (2)
้

12. เมื่อลูกหนีซับไพรมเริ่มผอนบานไมได (3)
้

13. ความฉอฉล มักงาย และไมโปรงใส
• ความฉอฉล:
– เงื่อนไขไมเปนธรรมที่หลอกลวงลูกหนี้ เชน ARM, universal default
– Moody’s (สถาบันจัดอันดับเรทติ้ง) อางวามี “บั๊ก” ในโมเดล
คอมพิวเตอรที่ทาใหหลักทรัพยบางอยางไดเรทติ้งสูงเกินไป
ํ
(5/2008)
• ความมักงาย:
– สถาบันการเงินหลายแหงกูเงินมากเกินไปมาลงทุน (over-
leveraged) เชน 28 เทาของทุนในกรณีของ Lehman Brothers
• ความไมโปรงใส:
– สถาบันการเงินใชเครื่องมือ “นอกงบดุล” เชน Special-Purpose
Vehicle (SPV) ซอนขนาด exposure ที่แทจริงและเลียงภาษี
่
– ผลิตภัณฑบางชนิดซื้อขายกันตัวตอตัวในลักษณะ “over-the-
counter” ทําใหไมมใครรูขนาดที่แทจริง (เชน หลังจาก AIG ลม เรา
ี
ถึงไดรับรูวาตลาด CDS มีขนาด $62 ลานลาน หรือเกือบ 5 เทาของ
GDP อเมริกาทั้งประเทศ!)

14. เมื่อลูกหนีผิดนัด...
้

15. ผลขาดทุนเปนทวีคูณของเงินตนซับไพรม

16. การดําเนินงานของธนาคาร
• “หนี้” ของธนาคารสวนใหญคือเงินฝาก ซึ่งสวนใหญมีระยะสั้น (เชน
เงินฝากประจํา 2 ป) ในขณะที่ “สินทรัพย” สวนใหญเปนเงินกูระยะ

ยาว สินเชื่อบาน (หรือ CDO ซึ่งจัดเปน “เงินลงทุน”) มีระยะยาว
ที่สุด คือ 25-30 ป
• ธนาคารตองบันทึกมูลคาของ “เงินลงทุน” ตามราคาตลาด
• ตัวอยาง – งบดุลของ Wachovia ณ 30/6/08 (กอนถูก Citigroup
เทกโอเวอร):
สินทรัพย หนี้และสวนทุน
สินทรัพยระยะสั้น $110 หนี้ระยะสั้น $505
สินทรัพยระยะยาว หนี้ระยะยาว $230
เงินลงทุน $600 สวนทุน (ของผูถือหุน) $75
อื่นๆ $100
รวม $810 รวม $810

17. สาเหตุที่ธนาคารลม
สินทรัพย หนี้และสวนทุน
สินทรัพยระยะสั้น -$90 หนี้ระยะสั้น $305
สินทรัพยระยะยาว หนี้ระยะยาว $230
เงินลงทุน $500 สวนทุน (ของผูถือหุน) -$25
อื่นๆ $100
รวม $510 รวม $510
• ลูกหนี้ผิดนัด + ราคาบานตกรูด มูลคาตลาดของเงินลงทุนระยะยาวและ/หรือ
สินเชื่อบานตกลงอยางฮวบฮาบ (สมมุติวาลดลง $100 ในตัวอยางขางตน)
• มูลคาเงินลงทุนที่ตกลงเรื่อยๆ ตองบันทึกเปนผลขาดทุน ซึ่งทําใหสวนทุนรอย
หรอลงอยางรวดเร็วจนติดลบ ธนาคารลมละลาย
• ในระหวางนี้ ถาเจาหนี้ (ผูฝากเงินหรือสถาบันการเงินอื่น) แหถอนเงินหรือเรียก
หนี้คืนกอนกําหนด ธนาคารก็อาจขาดสภาพคลองจนลมละลายไดเชนกัน
• ทางแกคือขายสินทรัพยเนาออกไป และ/หรือเพิ่มทุน หรือทําทั้งสองอยาง

18. จุดจบของลัทธิเสรีนิยมใหม?
“ตลาดเสรี” เคยมีอยูจริงหรือไม?

19. อะไรจะเกิดขึ้นตอไป?