örgütsel davarnış örgütsel çatışma

1. ÇATIŞMA ve
ÇATIŞMA YÖNETİMİ

2. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ
Sosyal Bilimler Enstitüsü
Turizm ve Otel İşletmeciliği Ana
Bilim Dalı
Selçuk Yücesoy
selcukyucesoy@yandex.com
KAYSERİ
2

3. ÇATIŞMANIN TANIMI
Örgüt içindeki birey veya grupların, kendi içlerinde,
aralarında veya örgütle, çeşitli veya farklı nedenlerden
kaynaklanan, uyuşmazlık, anlaşmazlık ve/veya birbirine
ters düşmesi şeklinde ortaya çıkan değişken özellikli bir
etkileşim sürecidir.
3

4. Çatışmanın Özellikleri
• Birey grup veya örgütler arasındaki amaç, düşünce,
çıkar vb. farklılıklardan kaynaklanan anlaşmazlık,
sürtüşme, ve zıtlıkları kapsamaktadır.
• Meydana gelebilmesi için zıt çıkarların algılanması
ve anlaşılması gerekir.
• Tarafların birbirinin çıkarlarını engelleyeceklerine
inanması gerekir.
• Birey ve grupların geçmiş ve şimdiki etkileşiminden
doğan bir süreçtir.
4

5. Çatışmanın Özellikleri
• Tarafların karşılıklı amaç ve hedeflerine ulaşmalarını
engelleyen davranışlardan oluşur.
• En az iki seçenek arasında seçim yapma
zorunluluğunu ifade eder.
• Olumlu ve olumsuz yönleriyle iki boyutludur.
5

6. Çatışmanın Nedenleri
Çatışma
nedenleri
Kişisel nedenler
İletişimle ilgili
nedenler
Örgütsel yapı ile
ilgili nedenler
6

7. Kişisel Nedenler
• Kişilik farklılıkları
• Rol ve statü farklılıkları
• Amaç farklılıkları
7

8. Kişilik Farklılıkları
• Her bireyin kendine özgü ayırt edici bir
davranışı vardır. Bireylerin farklı kişilik
yapılarına sahip olmaları farklı olaylara farklı
yaklaşmalarına neden olmaktadır. Bu durum
ise önemli bir çatışma nedenidir. Özellikle
hırslı insanlar her zaman kazanmaya
meyillidir bu durum rekabet ile birlikte
çatışmayı getirir.
8

9. Rol ve Statü Farklılıkları
• Örgüt üyelerinin bir takım görevleri kendi rolleri içinde
algılayıp algılamamaları kendilerine uygun bulup bulmamaları
çatışmaya sebep olabilir.
• Statüden dolayı çıkan çatışma ise kuralları koyanların ve bu
kuralı uygulayanın kimler olduğu konusuyla ilgilidir.
9

10. Amaç Farklılıkları
• Örgütsel başarı ortak amaçlar ve ortak amaçlara
herkesin katkıda bulunulmasıyla gerçekleşir. Fakat
kişilerin farklı kültürleri, yetişme tarzı, duyguları,
zevkleri ortak amaçların belirlenmesinde farklılıklar
yaratabilir.
• Ayrıca farklı işlevlerle uğraşan birimlerin farklı
amaçları örgüt içinde çatışmaya neden olabilir.
10

11. İletişimle İlgili Nedenler
•
•
•
•
Anlam güçlükleri
Yetersiz bilgi alışverişi
Dinlememe sorunları
Algılamadaki farklılıklar
11

12. Anlam Güçlükleri
• Kaynağın herhangi bir kelimeye verdiği anlam
hedefin verdiği anlamla farklı olursa bu taraflar
arasında çatışmaya neden olabilmektedir.
• Kullanılan beden dili ile verilen mesaj uyuşmazsa
çatışma olabilir.
12

13. Yetersiz Bilgi Alışverişi
• Bilgi eksikliği ön yargıya neden olabilmekte iletişimin
de yetersiz olmasıyla beklentiler farklı olmaktadır bu
durumda çatışma kaçınılmaz olmaktadır.
13

14. Dinlememe Sorunları
• Mesaja gereken değerin verilmemesi ve iletişimin çift
yönlü olduğunun unutulması iletişimin eksik ve
sorunlu olmasına ortam hazırlamaktadır. Bu
durumda kişi kendi fikirlerine daha fazla değer
vermekte karşısındakinin fikirlerine ön yargılı
yaklaşmaktadır.
14

15. Algılamadaki Farklılıklar
• Kişi ve gruplar belirli bir olayı farklı olarak
algılayabilmektedir. Farklı algılamalar gruplar
arasında çatışmaya neden olmaktadır.
15

16. Örgütsel Yapı ve Yönetimle
İlgili Çatışma Nedenleri
Örgüt büyüklüğü
işbölümü
Örgütsel Farklılaşma
Amaç farklılıkları
Örgüt içi güç mücadeleleri
İşlevsel bağımlılık
Kıt kaynaklar
Rekabetçi ödül sistemi
Yetki belirsizliği
Örgütsel değişim
Kontrol biçimi
Yöneticilik görüş ve uygulamalarındaki farklılıklar
16

17. • Örgüt büyüklüğü: Örgütsel amaçlar, roller ve
ilişkilerin belirsizleşmesine uzmanlaşmaya ve
karmaşaya,
karışıklığa
iletişim
ve
koordinasyon problemlerine yol açar.
• ĠĢbölümü: Her işbölümü grubu kendi işine
öncelik verir ayrıca işbölümüyle gruplar aynı
rutin işleri yaparlar buda bıkkınlığa neden
olur.
• Örgütsel farklılaĢma: Farklılaşma arttıkça
çatışma da artar. Karmaşık örgüt yapısı ve
örgütsel düzeylerin fazla olması iletişim
sorunlarıyla çatışmaya ortam hazırlar.
17

18. • Amaç
farklılaĢması:
Ulaşılacak
amaç
konusunda farklı görüşle ortaya çıktıysa
çatışma olabilir. Amaçları objektif olarak
belirlenmesi gerekmektedir.
• Örgüt içi güç mücadeleleri: Örgüt içindeki
grup ve bölümler diğer grupları etki altına
almak isteyebilir bu istekleri diğer gruplarla
çakışırsa çatışmaya neden olur.
• ĠĢlevsel bağımlılık: Herhangi bir birimin
fonksiyonunu yerine getirmesi diğer bir
bölümün fonksiyonunu yerine getirmesiyle
sağlanıyorsa işlevsel bağımlılık var demektir.
Farklı birimlerin öncelikleri de farklı olacaktır
bu da çatışmaya neden olmaktadır.
18

19. • Kıt kaynaklar: Ortak kaynakların kullanımı
konusunda gruplar kendi paylarını arttırma
eğilimindedirler bu da çatışmaya neden
olabilmektedir.
• Rekabetçi ödül sistemi: Genel performans
değil grup performansı değerlendiriliyorsa
çatışmaya neden olur.
• Yetki belirsizliği: Örgüt içinde görevlerle ilgili
açıkça belirli olmaması çatışmaya neden
olmaktadır.
• Örgütsel değiĢim: işletmeler sert küresel
rekabet ortamında ayakta kalabilmek için
değişime ayak uydurmak zorundadır fakat
grupların değişime karşı tedirginlikleri ve
değişime direnç göstermeleri çatışmaya
neden olmaktadır.
19

20. • Kontrol biçimi: Yakından yapılan kontroller
genel denetime oranla çatışmayı daha da
arttırmaktadır.
• Yöneticilik görüĢ ve uygulamalarındaki
farklılıklar: Yöneticiler astlarını etkileme ve
motive etme konusunda değişik yöntemler
uygulayabilirler eğer uyguladıkları yöntem
örgüte yada diğer gruplarla uyuşmayabilir
buda çatışmaya neden olur.
20

21. Çatışma Türleri
21

22. TARAF OLANLARA GÖRE
ÇATIŞMALAR
İçsel çatışma: amaç çatışması veya bilişsel
çatışma olarak karşımıza çıkmaktadır.
Kişi nasıl davranacağı (amaç çatışması), daha
sonra niçin böyle davrandığı (bilişsel) çatışma
yaşar.
22

23. • Yaklaşma – yaklaşma : Kişinin iki cazip veya olumlu
seçenek arasından birini tercih etmesi durumunda
karşılaşır.
• Yaklaşma- kaçınma: Olumlu ve olumsuz sonuçlara
sahip seçeneklerden birinin seçilmesi. Arzu ettiği
şeyin olumsuz sonuçlarına katlanmak zorundadır.
• Kaçınma- kaçınma: Bireyin eşit iticilikte iki veya daha
fazla olaya veya seçeneği tercih etmek zorunda
kalmasıdır.
23

24. • Kişilerarası çatışma: Rekabeti ve yarışmayı
olumlu etkilemekte kişiler arası iletişimi
olumsuz etkilemektedir. Örgütlerde sık sık
rastlanan bir durumdur. Hem aynı düzeyde
hem de ast üst arasında sıklıkla yaşanır.
• Kişi ve grup arası çatışma: Gruplar çoğu
zaman kendilerini oluşturan kişilerden farklı
özelliklere de sahiptirler. Bireyin grup
tarafından
belirli
normları
kabule
zorlanmasıyla oluşur.
24

25. • Örgütlerarası çatışmalar: bir kurumun kendi
dışındaki bir kurumlarla olan çatışmaları söz
konusudur. Örneğin rakip işletmeler gibi.
• Gruplararası Çatışma: benzer fiziki yada
sosyal ortamda bulunan ve birbirleri ile
etkileşim içinde olan, iki veya daha fazla
grubun çatışması olarak tanımlanabilir.
25

26. Niteliğine göre çatışmalar
• Fonksiyonel çatışma: çatışmalar bazen işbirliğine
yönlendirerek örgüt amaçlarını destekler ve
performansı arttırır bu tür çatışmalara fonksiyonel
çatışma denir.
• Fonksiyonel olmayan çatışma: örgütün amaçlara
ulaşmamasını engelleyen verimliliği azaltan, stresi
arttıran işletmeye faydası olmayan çatışmalardır.
26

27. Örgüt içindeki yerine göre
çatışmalar
• Yatay çatışma: aynı hiyerarşik kademede bulunan
kişiler arasında ortaya çıkan çatışmalardır.
• Dikey çatışma: ast ve üst durumunda kişiler arasında
yaşanan çatışmalardır.
• Emir- Komuta ile kurmay çatışması: emir komuta
üzerinde yaptırım gücü olmayan kurmay yetkiye
sahip kişiler ve komutayı yürüten kişiler arasında
yaşanan çatışmadır.
27

28. Ortaya çıkış şekillerine göre
Çatışmalar
• Potansiyel Çatışma: örgütlerde mevcut olmayan
ama ortaya çıkması muhtemel ve çatışmaya neden
olabilecek durumları ifade eder.
• Algılanan çatışma: tarafların tümü yada birkaçının
çatışmanın açığa çıkmamış koşularını fark ettiği
durumdur.
28

29. • Hissedilen çatışma: taraflar birbirine yönelik
olumsuz duygular beslemeye başlarlar. “Biz”
ve “Onlar” tutumu gelişir, kızgınlık, kaygı ve
gerilimler ortaya çıkar.
• Açık çatışma: Açık çatışmada da karşılıklı
tartışma,
ağır
sözler
kullanma,
bilgi
paylaşmama veya sabote etme gibi
davranışlar görülür.
29

30. Rol çatışmaları
• “Bir role ve rol yükümlüsüne ilişkin
beklentilerin
uyumsuzluğu”
şeklinde
tanımlanabilir. Bir başka tanım ise rol
çatışmasını,
“kişinin
yerine
getirmesi
beklenen iki ya da daha fazla rolün, birbiriyle
çelişki yaratacak şekilde üst üste gelmesinin
bir sonucu” olarak ele almaktır. Rol
çatışması, beklentilerin ve algıların değişik
kombinasyonlarına göre farklı biçimlerde
ortaya çıkabilmektedir
30

31. Çatışmaların Olumlu ve Olumsuz Etkileri
Mevcut sorunlar belirlenebilir.
Birey ve örgütler kendi amaçlarını
örgütten önce görür.
Fikirlerin kanıtı için yaratıcılıklar
gelişir.
Kişi kendini gruptan soyutlayabilir.
Taraflar kendi yetenek ve kapasitelerini
değerlendirebilir.
Bireysel moralsizliğe, düşük
performansa neden olur.
Tarafsız kalan bireyler görüşlerini
beyan edebilir.
Kutuplaşma yaşanır şüphe ve
güvensizlik artar.
Kontrollü çatışma grup içindeki bağları
güçlendirir.
Kaynakların ,emek, para ve zamanın
boşa harcanmasına neden olur.
Üretim kalitesi artar, ilişkiler gelişir,
değişikliğe kolay uyumu arttırır.
Güçlü rekabet ve çatışma örgütsel
verimliliği azaltır kişiler arası ilişkileri
zorlaştırır.
31

32. ÇATIŞMA YÖNETİMİ
• Çatışmanın
tespit
edilmesi,
yoğunluğunun
saptanması, bu yoğunluğun etkileri itibariyle
değerlendirilmesi ile uygun müdahale yöntemlerinin
tespiti ve bunun sonuçlarının izlenmesi aşamalarını
içeren bir süreçtir.
• Çatışmayı çözmek ve çatışmayı yönetmek
birebirinden farklıdır.
32

33. • Bu farklar ise;
• Çatışmanın çözümlenmesi çatışma yönetiminin bir
sürecidir.
• Çatışmayı çözme çatışmayı tamamen sonlandırır
fakat çatışma yönetimi ılımlı bir çatışma ortamı
yaratma eğilimdedir.
• Çözümlemenin
amacı
çatışmayı
minimize
etmektir, çatışma yönetiminde müdahale çatışma
yönetimini azaltmak yada arttırmak suretiyle örgüt
başarısını arttırmaktır.
33

34. Çatışma yönetim
modelleri ve stratejileri
Blake, Shepard ve Mouton’un çatışma modeli
34

35. 35

36. Thomas çatışma modeli
36

37. 37

38. Rekabete dayalı çatışma
stratejileri
• Kazan-kazan: her iki tarafta çatışmadan kazançlı
çıkarak tatmin olacağı bir çözüm üretir.
• Kazan-kaybet: rekabetçi kültüre sahip örgütlerde
sıklıkla karşılaşılır, bir taraf kazanırken diğer taraf
kaybeder.
• Kaybet-kaybet:
her
iki
tarafın
kaybetmesi
durumudur ve bu durumdan kimse hoşnut olmaz.
38

39. Gruplararası Çatışma ve
Yönetim Stratejisi
• Kaçınma: Taraflardan birinin yada bir kaçının
çatışmanın olmadığı ve bu yüzden çözümede
ihtiyacın olmadığına inanmasıdır.
• Söndürme: Taraflardan biri yada her iki tarafın taviz
vererek çatışmayı yatıştırmak için sessiz kalması
demektir.
• Sınırlandırma: tartışma konusunu belirlemek, çözüm
için neler yapılacağı belirlemek için çizilen çerçeve
dışına çıkmamak üzere çatışmaya izin verilir.
39

40. • Yüzleşme: çatışmanın üzerine açık ve görülür
bir şekilde gidilir. Her iki tarafı da tatmin
edecek çözümler aranır.
• Güç kullanma: kazan kaybet yaklaşımına
gidilir ve güçlü taraf istediğini alır.
• Duyarlılık eğitimi: birey ve grupların birbirlerini
daha yakından tanımalarını sağlamak,
gruplar arası çatışmayı belli bir seviyede
tutmak ve düşmanca davranışları azaltmak
için bir danışmanın gözetiminde yapılan
eğitim çalışmalarıdır.
40

41. DĠNLEDĠĞĠNĠZ ĠÇĠN TEġEKKÜRLER …..
ġĠMDĠ ÇAY MOLASI 
41