1.
Kişilik Nedir ?
Ruh bilimcilere göre kişilik, bireyin kendine özgü ve ayırıcı
davranışlarının bütünü olarak tanımlanır. Batı dillerinde, kişilik
sözcüğünün karşılığı olarak kullanılan sözcükler (personality,
personalité, persönlichkeit), Latincede tiyatro oyuncularının
rollerine uygun olarak yüzlerine taktıkları “maske” anlamına gelen
“persona” sözcüğünden türetilmiştir. Kişiliğin bir yanı, insanın öteki
kişilerle ilişkilerinde aldığı tavır, gösterdiği davranış, yani taktığı
maskedir. İnsan,çevresiyle sürekli ilişki içindedir ve çoğu kez
duygularına, düşüncelerine, tutum ve davranışlarına, olduklarından
daha değişik bir biçim vermeye çalışır. Kimi insanda bu durum
süreklidir; kimisi ise yerine göre değişik görünmek ister. Böylece
insan, sürekli ya da zaman zaman takılan bir maskenin arkasına
sığınarak, kendisini istediği ya da istendiği gibi göstermeye çalışır. O
halde kişilik kavramı, bireyin başkalarıyla kurduğu ilişkilerdeki tepkiyi
ve kendisini gösterme biçimini de içermektedir

2.
KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ
Bir insanın duygu, düşünce, yetenek, ilgi, tutum, davranış ve
eylemleri, kişiliğini oluşturan başlıca öğeler arasındadır. Bu öğeler,
insanın görünüşü, hareketleri, mimikleri, jestleri ve çevreye
uyumuyla dışarı yansır.
Kişiliğin bütünlüğü içinde her insanın öteki insanlardan farklı
olmasını sağlayan, kendine özgü özellikleri vardır. Bu özellikler
kişiliğin belli öğeleriyle bağlantılıdır ve bunların dışarıya
yansımasıdır. Örneğin; iyi ya da kötü hatırlama, çabuk duygulanma,
öfkelenme, alınganlık, kolay ve çabuk düşünüp karar verme, iyi
konuşma... Bunların yanı sıra insanın giyinişi, yürüyüşü, el ve kol
hareketleri, ses tonu, beğenisi de kişiliğinin birer parçasıdır.

3.
Günlük yaşamda herkes, bir bireyin davranışlarını, o bireyi
başkalarından ayırt eden nitelikler kullanarak anlatmaya ve
öngörmeye çalışır. G.W. Allport, İngilizce’de kişilik özelliklerini ifade
eden 17953 adet deyim bulmuştur. Bu da toplam kelime
dağarcığının %4,5’i gibi yüksek bir oranı bulmaktadır. Bu sıfatlardan
birinci grubu oluşturanlar (toplam deyimlerin %25’i), en dar
anlamıyla kişilik çizgilerini veren kelimelerden oluşur: kaba, dalgın,
nazik gibi. İkinci gruptaki deyimler (%25), geçici psikolojik durumları
belirler: şaşkın, neşeli, kendinden geçmiş gibi. Üçüncü gruptaki
deyimler (%29), kişi üzerinde bir değer yargısı içerir: anlamsız,
saçma, sevimli gibi. Son grup ise (%21), heterojen bir nitelik taşır.
Bu grupta, davranış açıklayıcı (şımarık çocuk), fiziksel çizgileri
psikolojik çizgilerle ilişkilendiren (tombul yanaklı, tıknaz, babacan,
kısık sesli) ve de yetenek ve becerileri belirleyen (yetenekli,
çalışkan, verimli) deyimlerle karşılaşılmaktadır.

4.
Kişilik Kavramları
Benlik: Bireyin kendi kimliğidir. Bireyin gelişimsel
özellikleri çerçevesinde kendisini algılaması ve
değerlendirmesidir. Direyin kendisine ilişkin algılarıdır.
Özgüven: Bireyin kendisine olan güveni ve inancı, kendisi
ile ilgili olumlu yargılarıdır. Kendisini, durumunu ve
koşulları kontrol edebilmesi, kendisi ile barışık olmasıdır.
Benlik Saygısı/Öz Saygı: Bireyin gelişim özelliklerine
değer vermesidir. Kapasitesini bilmesi, performansını
bilinçli kullanması, kendisini sevmesi ve duygularını
tanıyıp kabullenmesi, Fiziksel özelliklerini benimsemesi,
hedefler belirlemesi, çaba göstermesi ve risk
alabilmesidir.

5.
Kişiliği Etkileyen
Faktörler
• Kişiliğimiz birden fazla değişkenin etkisine bağlı
olarak değişir. Mussen (1973), kimliğimizi oluşturan
özelliklerin beş alt başlıkta incelenebileceğini belirtir.
Bunlar:
• Genetik ve biyolojik etkenler
• Kültürel etkenler
• Anne - Baba tutumları
• Sosyal sınıfa bağlı etkenler
• Psikolojik etkenler

6.
1. Genetik ve Biyolojik Etkenlerin Kişilik Gelişimine
Etkileri
• Kalıtım, kişiliğin oluşumunda son derece önemli bir
etkendir. Gelişimin her evresinde kalıtımın etkilerini
görebiliyoruz. Araştırmacılar, bazı kişilik özelliklerinin
genetik yapıdan etkilendiğini saptamışlardır. Beden
yapısı, fiziksel görünüş, zihinsel kapasite,..... gibi
özellikler, kalıtım yoluyla getirdiğimiz özelliklerdir.Tek
yumurta ikizlerinde yapılan araştırmalar, ikizlerin birbirine
kişiliğin değişik yüzleri yönünden ayrı yumurta ikizlerine
göre daha fazla benzediği bulunmuştur. Bundan da kişilik
özelliklerinin kalıtım yolu ile geçtiği anlaşılır. Ayrıca
şizofreniler üzerinde yapılan incelemelerde tek yumurta
ikizlerinden birinin şizofren olması halinde, diğeri %86
oranında bu hastalığa yakalanıyor. Diğer kardeşler
arasında bu oran %15’tir. Bu bilgiler bize genetik mirasın
şahsiyet üzerinde etkili olduğunu göstermektedir.

7.
2. Kişilik Gelişiminde Kültürel Etkenler
Kültür bir toplumun yaşayış tarzıdır. Her toplum farklı bir
kültürden oluşmaktadır. Tutumlarımız, davranışlarımız,
inançlarımız, değer yargılarımız, müziğimiz, yemek
çeşitlerimiz, törelerimiz, giyim tarzımız,...vs. hep
kültürümüzün tesiri altında gelişmektedir.Kültür, nesilden
nesile aktarılır. Çocuk ve ergenler, içinde yaşadığı
toplumun kültürünü benimserler. Kültür kişiliği büyük
ölçüde etkiler.

8.
3. Anne- Baba Tutumları
1)Demokratik Anne - Baba Tutumu
2)Aşırı Koruyucu - Himayeci Anne - Baba Tutumu
3)Aşırı Baskıcı ve Disiplinli Anne - Baba Tutumu

9.
4- Kişilik Gelişiminde Sosyal Sınıflara Bağlı
Etkenler
Bireyin içinde bulunan sosyal sınıfın durumu onun kişilik
özelliklerini son derece etkilemektedir. Sosyal
araştırmacılar toplumu, ekonomik durumları, meslekleri
ve eğitim düzeylerine göre sosyal sınıflara ayırırlar. Bu
ayırım üç şekilde yapılmaktadır: Ayırımlardan birinde
toplum, orta ve alt sosyal sınıflar şeklinde
düşünülmektedir. Bir diğer ayırım, yüksek, ortanın üstü,
orta, ortanın altı ve dar gelirli olmak üzere 5 sınıf
kategorize eder. En sonuncu ayırımda toplum üç sosyal
sınıftan oluşur. Bunlar; alt, orta ve üst sınıf ya da sosyo-
ekonomik seviyedir

10.
5.Kişilik Gelişiminde Psikolojik Etkenler
Her ergenin psikolojik temelli bazı arzu ve ihtiyaçları
vardır. Bu isteklerin dışa vurulması ergenler arasında
farklılık gösterebildiği gibi, isteklerin bir kısmı bazı
ergenler tarafından dışa vurulmayabilir. Ergenin kişiliğini
şekillendiren belli başlı istekleri Garrison şu şekilde
belirtmiştir ( Şemin,1980:100 ):
1. Sevgi İhtiyacı: Bu ihtiyaç hayatta erkenden kendini
gösterir ve ergenlik esnasında çeşitli ifade araçları bulur.
2. Ait Olma İsteği: Ergen eve kendisini bağlayan yakın
bağları kopardığından ve heteroseksüel ilişkiler
kurduğundan, birisine ait olma gereksinimi gençler için
özellikle önemlidir.

11.
3. Bağımsızlık İhtiyacı: Bu ihtiyaç hayatta erkenden kendini
gösterir ve ergenlikte çok önem kazanır. Zira bu devrede
kişi bir çok şeyler arasında seçimler yapmak ve kararlar
almak zorundadır.
4. Başarılı Olma İhtiyacı: Kişi olgunluğa yaklaştıkça bu
ihtiyaç daha bâriz bir hale gelir.
5. Takdir Edilme İhtiyacı: Bu ihtiyaç ergenler için özellikle
önem taşır. Zira onlar arkadaş ilişkilerine ve
arkadaşlarının tasvibine çok bağlıdırlar.
6. Kendi Gözünde Kendisinin Bir Değer Taşıdığını Anlama
İhtiyacı: Davranışının kendi ölçülerine uygun olduğunu
ve bir değer taşıdığını görmesi, genç olgunlaştıkça
kendini hissettirir.
7. Hayatı Tümü İçinde Kavrayan Bir Felsefe İhtiyacı: Bu
ihtiyaç genç olgunlaştıkça kendini gösterir.