Artikel over de ontwikkelingen in de pensioen- en levenmarkt in de zomereditie van Beursbengel

1. SHAKE OUT leven­en
pensioenmarkt?
In 2009 heeft Atos Consulting een tweetal scenarioanalyses gemaakt maakte in haar kwartaalbericht
van december 2010 bekend dat
over de pensioenmarkt en de levenmarkt in 2020. De analyses schets-
verschillende buitenlandse Closed
ten per markt vier mogelijke toekomstwerelden. Ruim een jaar later Book Consolidators (bedrijven
zien we een aantal belangrijke ontwikkelingen in de leven- en pensi- gespecialiseerd in het opkopen en
afhandelen van gesloten verzeke-
oenmarkt. Wat betekenen die ontwikkelingen voor de toekomst van ringsportefeuilles) zich hebben
de huidige marktspelers? Eén conclusie is alvast te trekken: de pensi- gemeld met interesse voor de Ne-
derlandse markt. DNB is positief
oen- en levensverzekeraars krijgen het de komende jaren zwaar. Veel over deze ontwikkeling, omdat
van de nu bekende namen zullen verdwijnen! verkoop van gesloten portefeuilles
en het afstoten van legacysyste-
A
men verzekeraars kan ontlasten
ls eerste kijken we Overlijdensrisicoverzekeringen Het grootste en hun financiële positie kan ver-
naar de ontwikke- zijn de enige groeimarkt voor deel van de beteren.
lingen die vooral de levensverzekeraars:
nu op te
levensverzekeraars Na een daling van 9 procent in Overcapaciteit in de
richten ppi’s
treffen. Een viertal 2009, steeg het aantal verkochte levensverzekeringsmarkt:
ontwikkelingen doen zich voor op overlijdensrisicoverzekeringen in
zal niet In februari 2011 waarschuwde
de levenmarkt anno 2011. 2010 met 21 procent. Dit is mede succesvol zijn DNB voor overcapaciteit op de le-
het gevolg van de opkomst van venmarkt: ‘Onder deze marktom-
Bankspaarproducten drukken de banksparen, waarbij losse overlij- standigheden bestaat het risico
verkoop van levensverzekeringen densrisicoverzekeringen worden dat verlieslatende producten in de
steeds verder omlaag: gesloten. In deze markt is door markt worden gezet, hetgeen de
In 2009 daalde de verkoop van het de toetreding van buitenlandse levensvatbaarheid van verzeke-
aantal verzekeringspolissen met 15 prijsvechters als TAF en Cardiff raars op termijn kan bedreigen.’
procent. Deze trend zet zich in 2010 een prijzenoorlog uitgebroken, DNB verwacht dat levensverzeke-
en 2011 door. Het overgrote deel waardoor de marges zwaar onder raars hun bedrijfsmodel moeten
van de productie is verschoven naar druk staan. aanpassen om in deze markt te
bankspaarproducten en in 2010 en kunnen overleven.
2011 is nagenoeg iedere verzekeraar Closed Book Consolidators
met een eigen bankspaarproduct oriënteren zich op de pensioenmarkt anno 2011
(via een eigen bank of bankpart- Nederlandse markt: De pensioenmarkt is in beweging
ner) op de markt gekomen. De Nederlandsche Bank (DNB) als gevolg van afnemende solidari-
30 de Beursbengel | nr. 806 | juli­augustus 2011

2. teit, economische ontwikkelingen koopkanaal voor de verzekeraar ‘greenfield’-model: een nieuwe
en het pensioenakkoord. Maar er naar een vertrouwde adviseur van DC-pensioenverzekeraar (Defined
zijn ook specifieke ontwikkelingen de klant. De intermediair zal met Contribution) die geen last heeft
die de pensioenverzekeraars zul- nieuwe businessmodellen moeten van de legacykosten uit het ver-
len treffen: komen om te overleven. We zullen leden. Aangezien de kosten van
binnen de intermediaire markt de huidige portefeuilles te hoog
API en PPI: schaalvergroting, consolidatie en zijn, zullen deze zo snel mogelijk
De regering heeft besloten om in de opkomst van discountformules moeten worden afgebouwd en
fasen de Algemene Pensioeninstel- gaan zien. De relatie tussen verze- gemigreerd naar de nieuwe DC-
ling (API) te introduceren. Dit is keraar en intermediair zal zakelij- verzekeraar.
een nieuwe pensioenuitvoerder, ker worden en de intermediair zal Een alternatief is dat de verze-
die beter zou moeten kunnen eisen dat de verzekeraar zijn zaken keraar meedoet met de huidige
inspelen op de kansen die de Euro- administratief op orde heeft. Ook marktbeweging en een PPI-opzet.
pese ontwikkelingen bieden. zal de intermediair te allen tijde Een pensioenverzekeraar heeft
De introductie van de Premie- een breder assortiment hebben hierbij in principe twee opties:
pensioeninstelling (PPI) behelst de dan alleen verzekeringsproducten. men kan zelf, al dan niet in een
eerste fase van dit proces. De PPI Bankproducten zullen mee wor- joint venture, een PPI starten
speelt in op de ontwikkelingen bij den genomen in het adviestraject.
de komende (voorbeelden zijn Delta Lloyd met
defined contribution-regelingen. Voor verzekeraars zal het noodza- vier tot tien BinckBank en ASR met Brand New
De PPI mag namelijk niet zelf kelijk worden een multichannel- jaar is er Day) of zich beperken tot een rol
garant staan voor beleggingsren- distributiestrategie te ontwikkelen nog maar als leverancier van verzekerings-
dement of de hoogte van uitke- en niet langer te vertrouwen op ruimte voor producten aan een PPI (bijvoor-
ringen. Het risico voor de pensi- het intermediaire kanaal voor hun vijf tot tien beeld Generali die levert aan de
oenuitkering ligt hiermee bij de omzet. levensverze­ PPI van Robeco). Voor pensioen-
werknemer. keraars verzekeraars is het in ieder geval
De verwachting van de markt is Solvency II brengt voor kleinere zeker dat de broekriem moet wor-
dat de PPI een groot succes wordt. en middelgrote pensioen­ en den aangehaald, wil men de slag
Dit blijkt uit het aantal opgerichte levensverzekeraars hoge kosten om de pensioeneuro de komende
en op te richten PPI’s (de teller met zich mee: jaren winnen.
staat op dit moment al op meer Solvency II zal een aanzienlijke Voor levensverzekeraars ligt de
dan 10 aangekondigde PPI’s). Er invloed hebben op de financiële situatie anders. Met de opkomst
veranderen per jaar maximaal positie van vooral kleinere en mid- van bancaire alternatieven en
tussen de 50.000 en 100.000 delgrote pensioen- en levensverze- nieuwe businessmodellen (busi-
deelnemers per jaar van pensioen. keraars: ness process outsourcing, focus op
Hiermee is naar onze mening op - Sommige portefeuilles en verze- directe kanaal) in de levenmarkt
dit moment ruimte voor 3 tot 5 keraars zullen moeten voldoen zien we verdringing van de oude
PPI’s op de Nederlandse markt. Dit aan hogere kapitaaleisen. orde. Nieuwe (buitenlandse) toe-
zal betekenen dat van de nu op te - Legacysystemen zullen in som- treders zonder legacyverleden en
richten PPI’s het grootste deel niet mige gevallen moeten worden een ‘low cost business’-model plus
succesvol zal zijn, of zijn heil voor- vervangen of tegen hoge kosten banken met hun substituutproduc-
al in het buitenland zal moeten aangepast. ten zullen een groot deel van de
zoeken. Echter, op dit moment kan - Vooral bij de kleine en mid- markt overnemen. Alleen levens-
niemand het zich veroorloven de delgrote verzekeraars kan het verzekeraars die hun businessmo-
boot te missen. Met andere woor- nodig zijn om te investeren in de del kunnen aanpassen en de kosten
den: de keuze ligt tussen poten- verbetering van Asset-Liability drastisch reduceren, zullen naar
tieel niet succesvol of überhaupt Management (ALM) en het risi- mening overleven. Naar verwach-
niet meespelen. De keuze valt tot cobeheer. ting is er in de komende vier tot
nu toe op het eerste. tien jaar nog maar ruimte voor vijf
strategiscHe keuzes tot tien levensverzekeraars. Deze
pensioen­ en levenmarkt onvermijdelijk verzekeraars zullen zich richten op
Als laatste gaan we in op de ont- Onze analyse geeft duidelijk aan risicoverzekeringen (als aanvul-
wikkelingen die impact hebben op dat de toekomst is aan transpa- lend product op banksparen en
zowel pensioen- als levensverze- rante, eenvoudige pensioen- en PPI) en op Direct Ingaande Lijf-
keraars: levensverze- rentes. Voor deze producten geldt
keringen, die dan wel dat ze zeer transparant en
Het verbod op provisie brengt tegen lage meer inFormatie? eenvoudig moeten zijn en tegen
een nieuwe wereld: kosten zijn te Op www.nl.atosconsulting.com/ lage kosten kunnen worden gead-
Minister de Jager verbiedt provi- administreren. nl-nl/business_insights/scena- ministreerd.
rio_planning/default.htm vindt
sie op complexe producten per 1 Pensioen-
u uitgebreide scenarioanalyses Stephan Linnenbank RM en Richard Klaa-
januari 2013. Hierdoor zal er een verzekeraars van onder andere de pensi- sen. Beide auteurs zijn werkzaam bij Atos
splitsing ontstaan tussen advies kunnen deze oenmarkt, de levenmarkt en de Consulting te Utrecht.
en bemiddelen (verkoop). Inter- producten zorgmarkt. Linnenbank is partner en Klaasen Bos
is Executive Business Consultant.
mediairs schuiven op van een ver- bieden via een
de Beursbengel | nr. 806 | juli­augustus 2011 31