Smart Metropolia 2014, AmberExpo Gdańsk

1. O związkach polityki
społecznej ze społeczną
odpowiedzialnością biznesu
www.mirosław grewiński.pl
– Uczelnia Korczaka

2. Agenda wystąpienia
1. Polityka społeczna bliżej rynku
2. Miejsce CSR i ES w wielosektorowej PS
3. Przedsiębiorczość społeczna a CSR
4. Funkcje socjalne zakładów pracy i CSR
5. Dylematy CSR w kontekście PS

3. Współczesne problemy i wyzwania socjalne wymuszają
reorganizację polityki społecznej
• Kryzys rodziny i dzietności
• Bezrobocie i dezaktywizacja
• Ubóstwo i wykluczenie
3
społeczne
• Deficyt kapitału społecznego,
kreatywnego i kulturowego
• Nieadekwatna edukacja
• Niepełnosprawność i
dyskryminacja
• Migracje i wielokulturowość
• STAWIAMY PYTANIA O :
1. Skuteczność i efektywność tradycyjnego
państwa opiekuńczego i polityki
społecznej.
2. O rolę sektora rynkowego i społecznego?
3. Jaka przestrzeń dla JST a jaka dla ES i
CSR ?
5. Jak dzielić się odpowiedzialnością z
innymi interesariuszami?
6. Jak implementować inwestycyjną PS?

4. Zbliżenie polityki społecznej do rynku
• Urynkowienie jest to
wprowadzenie quasi-rynków
wewnętrznych do sektora
usług społecznych. Uwalnia to
jednak konkurencję pomiędzy
podmiotami
• Prywatyzacja jest to
przesunięcie własności
publicznej w prywatne ręce.
Państwo wycofuje się tu
najczęściej też z finansowania
usług
• CSR jako aktywność
społeczna prywatnych firm w
duchu
współodpowiedzialności za
dobrobyt społeczny
• Gospodarka społeczna -
działalność rynkowa
przedsiębiorstw społecznych,
spółdzielni na rzecz osób
wykluczonych społecznie
• Uspołecznienie – większa rola
NGO’s

5. Nowy paradygmat inwestycyjnej PS
1. Lata 40-70 XX wieku – klasyczne państwo opiekuńcze z rozbudowanymi
pasywnymi instrumentami i męskim żywicielem rodziny. Keynsizm
pozwalał na rozbudowane wydatki publiczne. „Tu i teraz” było
najważniejszym celem PS. Wysoka redystrybucja środków przez państwo
2. Lata 70-90 XX wieku – neoliberalizm – rygor budżetowy, ograniczenia
płac, konkurencyjność firm, cięcia socjalne, PS jako koszt, ograniczanie roli
państwa na rzecz rynku, każda praca przed zasiłkiem
3. Lata 90 i XXI wiek – początek inwestycyjnej PS – aktywna PS, wysokie
jakościowo miejsca pracy, dwoje żywicieli rodziny, pozytywna rola państwa,
godzenie wydajności ze sprawiedliwością społeczną, większa inkluzja,
inwestycje w edukację dzieci i długoterminowe efekty działań

6. Kierunki reorganizacji welfare state
A. Giddensa (2008)  aktywizm i usługi
Tradycyjne państwo opiekuńcze  Nowe państwo opiekuńcze
Przenoszenie ryzyka z jednostki na
państwo (welfare state)
Ryzyko przeniesione z jednostki na
społeczeństwo (welfare society)
Państwo asekuracji ryzyk społecznych Państwo inwestycji społecznych
Tradycyjny styl pracy i życia Postindustrialny styl pracy i życia
Państwo praw socjalnych Państwo praw i obowiązków socjalnych
Państwo fordowskie Państwo różnorodności i
zindywidualizowanych potrzeb
Naprawcze podejście do problemów Wyprzedzające podejście do problemów
Sektor publiczny jako sieć bezpieczeństwa Różnorodne instytucje bezpieczeństwa
Government jako styl rządzenia Governance jako współrządzenie i NPM

7. Co to jest wielosektorowa polityka
społeczna?
Jest to działalność różnorodnych podmiotów w
ramach aktywności społecznej sektora publicznego,
obywatelskiego, prywatnego i nieformalnego 
służącą zaspokajaniu potrzeb socjalnych obywateli oraz
łagodzeniu i/lub eliminowaniu kwestii społecznych przy
wykorzystaniu potencjału pluralistycznego państwa
opiekuńczego, społeczeństwa obywatelskiego i kapitału
społecznego, w duchu współodpowiedzialności za
spójność i integrację społeczną oraz bezpieczeństwo
socjalne (Grewiński 2009).

8. Miejsce CSR i ES w Wielosektorowej Polityce Społecznej
(Grewiński 2009)
Gospodarka
społeczna
Media
Organizacje
pozarządowe
Samorząd
terytorialny
Państwo
Instytucje
biznesowe
SEKTOR
PUBLICZNY
SEKTOR
RYNKOWY
SEKTOR
OBYWATELSKI
Unia
Europejska
Rodziny
i grupy
dysfunkcyjne
Partie polityczne
Związki zawodowe, Zrzeszenia
Ruchy społeczne
Lobbyści i grupy interesu,
Eksperci, Grupy wsparcia
Konsorcja,
Partnerstwa wielosektorowe

9. Proces przekazywania funkcji i zadań socjalnych
przez państwo innym interesariuszom
UE
przekazanie części
kompetencji państwa
instytucjom ponadnarodowym
(głównie) Unii Europejskiej
PAŃSTWO
SAMORZĄD TERYTORIALNY
SEKTOR PRYWATNY
GOSPODARKA SPOŁECZNA i ORGANIZACJE POZARZĄDOWE
RODZINA I GRUPY NIEFORMALNE

11. Wielosektorowe tworzenie dobrobytu społecznego
• Wielosektorowa
polityka społeczna
• Podział dobrobytu
• Rola rynku i NGOs
• Znaczenie ekonomii
społecznej i CSR
• Różnorodność
interesariuszy

12. Podmioty gospodarki społecznej a CSR

13. Przedsiębiorczość społeczna i aktywizacja 
redefinicja polityki społecznej
Korzyści z ES
• Włączanie do pracy ludzi
wykluczonych
• Produkty i usługi dla środowisk
marginalizowanych
• Ekoprzedsiębiorczość
• Innowacyjność
• Zmiana społeczna
• Zatrudnienie wspierane

14. Perspektywy i bariery rozwoju
przedsiębiorczości społecznej
• Bogate tradycje w Polsce
ruchu spółdzielczego
• Powstanie wielu instytucji
ES w ostatnich latach
• Rozwój usług aktywizacji
• Środki UE na lata 2014-
2020
• Tworzenie instytucji tylko
pod projekty UE
• Brak synergii z PS
samorządów (klauzule
społeczne)
• Przeciwskuteczność
zatrudnienia socjalnego
(stygmatyzacja)
• „Creaming” beneficjentów

15. Od funkcji socjalnych zakładów pracy
do CSR ?
• Świadczenia socjalne zarówno dużych, prywatnych zakładów pracy (np. E.
Wedel), jaki i przedsiębiorstw państwowych (np. PKP) były znane już w
międzywojennej Polsce, jednak ich rozwój i upowszechnienie miało miejsce
w uspołecznionych firmach w PRL.
• Zakładowa polityka społeczna w czasach realnego socjalizmu dotyczyła nie
tylko pracowników, ale także ich rodzin i najbliższego otoczenia
społecznego. Oddziaływała na lokalną społeczność poprzez wspieranie
sportu, kultury, edukacji. W ramach tej polityki organizowano letni
wypoczynek dla dzieci i młodzieży, dofinansowywano urlopy pracownicze,
utrzymywano przedszkola i żłobki, domy kultury, ośrodki szkoleniowo-konferencyjne
i stołówki pracownicze.

16. Od funkcji socjalnych zakładów pracy do CSR ?
• W PRL zakłady pracy stanowiły istotny podmiot całego systemu polityki
społecznej.
• Podstawową cechą zakładowej polityki społecznej była jej obligatoryjność.
• Polityka społeczna przedsiębiorstw nie była jednak nastawiona wówczas na
wspieranie wzrostu efektywności organizacji gospodarczych; nie mówiąc już
o ich konkurencyjności.
• Świadczenia adresowane do pracowników nie były powiązane z
indywidualnymi efektami pracy i oceną przydatności pracowników, lecz
zależne były od sytuacji życiowej i poziomu dochodów pracownika i jego
rodziny.
• Zakładowe fundusze socjalne pełniły funkcję egalitarystyczno- pomocową,
dlatego zakładowa polityka społeczna określana była mianem „polityki
socjalnej”.

17. Od funkcji socjalnych zakładów pracy do CSR ?
• Firmy po 1989 roku rezygnowały z utrzymywania rozbudowanej
infrastruktury socjalnej i wysokich nakładów na świadczenia socjalne dla
swoich pracowników.
• Trudna sytuacja gospodarcza spowodowała po 1989 r. wśród wielu
przedsiębiorców nie tylko ograniczenia w transferowaniu świadczeń na
rzecz swoich pracowników, ale zmusiła ich do łamania prawa pracy,
niewynagradzania za nadliczbowe godziny pracy, nieregularnego
wypłacania wynagrodzeń
• Z drugiej strony, w tym samym czasie wiele firm, głównie z kapitałem
zagranicznym, zaczęło wprowadzać dodatkowe świadczenia socjalne dla
swoich pracowników, aby przyciągnąć najlepsze kadry na rynku.

18. Wybrane funkcje CSR w kontekście PS
po 1989 roku
• Współodpowiedzialność za kształtowanie dobrobytu społecznego
• Działalność prewencyjna, wyprzedzająca, profilaktyczna
• Inwestycje w kapitał ludzki, społeczny i kreatywny
• Współfinansowanie programów zewnętrznych
• Funkcje socjalne wewnętrzne i dla społeczności lokalnych
• Współpraca z JST i NGO’s w realizacji projektów społecznych
• Upowszechnianie problematyki społecznej

19. Społeczna odpowiedzialność biznesu (CSR)
po 1989 roku
• Odpowiedzialność producentów i usługodawców
• Odpowiedzialność konsumentów
• Odpowiedzialność pośredników i dostawców
• Odpowiedzialność informacyjna, promocyjna
• Odpowiedzialność ekologiczna
• Odpowiedzialność za swoich pracowników i decyzje
• Odpowiedzialność za otoczenie społeczne

20. Potrójna linia przewodnia -> TBL w CSR
Idea mierzenia działalności
firmy za pomocą trzech
wskaźników:
1. wyników ekonomicznych
(finansowych),
2. wpływu na środowisko
(ekologia)
3. wpływu na otoczenie
społeczne (polityka
społeczna)
* Raportowanie społeczne biznesu

21. Wybrane narzędzia realizacji społecznie
odpowiedzialnego biznesu
1. Kampanie społeczne
2. Marketing zaangażowany społecznie (cause related marketing)
3. Programy etyczne dla pracowników
4. Wolontariat pracowniczy
5. Eko-znakowanie i znakowanie społeczne
6. Inwestycje społecznie odpowiedzialne
7. Organizacja eventów społecznych
8. Wspieranie finansowe i merytoryczne NGO’s

22. Krytyka CSR w kontekście PS
1. PS nie może bazować na
okazjonalnych
wydarzeniach CSR firm
2. CSR to w gruncie rzeczy
ramię PR biznesu
3. CSR dotyczy tylko
korporacji a nie obejmuje
MśP
4. Trudno uzyskać zaufanie
instytucji publicznych

23. Społeczna odpowiedzialność wszystkich
interesariuszy
• Korporacje
• Średnie Przedsiębiorstwa
• SR Małe i mikro przedsiębiorstwa
• Organizacje pozarządowe
• Spółdzielnie ( tym socjalne)
SR • Przedsiębiorstwa społeczne
• Państwo
• Lokalne i regionalne władze
• Jednostki organizacyjne JST
• Szkoły, uczelnie SR
• Struktury nieformalne
• Obywatele
SR • Konsumenci

24. Społecznie odpowiedzialne terytorium i
governance jako przyszłe modele SPS?
• Współpanowanie
• Współrealizacja
• Współodpowiedzialność
• Horyzontalne dzielenie się
zadaniami społecznymi z
rożnymi interesariuszami
• Wykorzystanie sieci
społecznych

25. Nowa polityka społeczna w Polsce – własne rezultaty badań
i dobre praktyki

26. Portal www.spolecznieodpowiedzialni.pl
Portal „Społecznie
odpowiedzialni”
dokumentuje
działania projektowe
„Społecznie
Odpowiedzialnej
Uczelni” oraz
popularyzuje
zagadnienia społeczne
poprzez:
• artykuły
• sondy
• dyskusje na
forum

27. Dylematy CSR  SPS
1. Czy i jak włączać firmy CSR do realizacji
samorządowej PS?
2. Jak przezwyciężyć liczne stereotypy i uprzedzenia po
stronie instytucji z różnych sektorów
3. Jak praktycznie realizować partnerstwo publiczno-prywatne?
4. Jak skutecznie wdrażać terytorium odpowiedzialne
społecznie i governace w polskich samorządach?
5. Czy CSR może stać się ważnym ogniwem
metropolitalnej polityki społecznej?

28. Dziękuję za uwagę
www.mirosław grewiński.pl