SlideShare una empresa de Scribd logo
1 de 160
Descargar para leer sin conexión
ვაჟა ფშაველა
ფშავში, მდინარე ჩაგლურას ნაპირას, დგას პატარა ქვიტკირის სახლი.
სწორედ ამ სახლში 1861 წლის 14 ივლისს დაიბადა ვაჟა-ფშაველა (ნამდვილი
სახელი და გვარი ლუკა პავლეს ძე რაზიკაშვილი)
ერთი გადმოცემის თანახმად, ვაჟას შორეული წინაპრები მოხევეები
ყოფილან, სოფელ სნოდან. რაზიკაშვილთა წინაპარი ხევსური ყოფილა,
გოგოჭური. თვით ვაჟა ამას სიამაყით აცხადებდა და ფსევდონიმადაც წერდა
,,ჟულაკა გოგოჭურს.“
ახალდაბადებულს შავი თმა თვალებზე ჰქონია ჩამოფარებული.
მნახველებს უთქვამთ, ეს თმიანობა იმისი ნიშანია, დავლათიანი იქნება,
სახელიანიო.
ვაჟას გარდა მის მშობლებს კიდევ ხუთი შვილი ჰყოლია: გიორგი, მართა,
ნიკო (ბაჩანა), თედო და ალექსანდრე (სანდრო).
ვაჟას მამა იშვიათი ნიჭის პატრონი, მჭევრმეტყველი, ცნობისმოყვარე და
მწიგნობარი კაცი ყოფილა. მას თვითონ შეუსწავლია წერა-კითხვა და მღვდელი
გამხდარა. ასე გვამცნობს ვაჟა მამის – პავლე რაზიკაშვილის პიროვნებას: „მე
როცა მამაჩემი ვიცანი მამად, მაშინ იგი მთავარ დიაკვნად იყო სოფელ
მაღაროსკარში, სოფელ ჩარგალზე რვა ვერსზედ დაშორებით“. ვაჟას თქმით,
პავლე რაზიკაშვილი გარდა პირადი სამსახურისა, ვაჭრობასაც მისდევდა,
რამდენიმე ადგილას დუქნები ჰქონდა“.
სწორედ პავლე რაზიკაშვილმა, პირშიმთქმელმა, სიზარმაცის
მოძულემ და ვაჟკაცობის ტრფიალმა, ჩაუნერგა პატარა ლუკას წიგნის
სიყვარული. პავლე უამბობდა შვილებს დავით აღმაშენებელზე, ნაპოლეონსა და
გამბეტაზე, აყვარებდა „ვეფხისტყაოსანს”, მზეჭაბუკისა და ჯიმშერის ამბავს,
ვიქტორ ჰიუგოსა და ჟორჟ სანდის ნაწარმოებთა პერსონაჟებს; რასაკვირველია,
სახელოვანი თანამედროვეების – ილიასა და აკაკის ქმნილებებს. მღვდელი
პავლე რაზიკაშვილისათვის მით უფრო ძნელი არ იყო , ჩაენერგა
შვილებისათვის სასულიერო წიგნებისადმი სიყვარული. „ჩაუჯდებოდა ხორცს
საკეფლად ფიცარზე, იქვე ტახტზე მეც ჩავუჯდებოდი პირდაპირ და ვუგდებდი
გაფაციცებით ყურს იმის ტკბილ საუბარს. მუდამ მიამბობდა მოთხრობებს
ძველი საღმრთო ისტორიიდან”, – გვიყვება ვაჟა.
დედა, – ბარბალე (გულქან) ფხიკელაშვილი საგმირო ამბებს, ფშაურ
თქმულებებსა და ლექსებს აცნობდა. დედის წყალობით ვაჟამ უამრავი ხალხური
ლექსი იცოდა ზეპირად, ისე რომ ყველას უკვირდა, ერთი ადამიანი როგორ
ახრეხებდა ამდენი ლექსის დამახსოვრებას. ვაჟა-ფშაველა ასე გვამცნობდა
დედას: “მე ვარ წმინდა ფშაველი ჩამომავლობით, როგორც დედით, ისე მამით.
დედაჩემი იყო ივრელი ქალი, სოფელ სხლოვნიდან, ფხიკლიანთ გვარისა…
სათემო გვარი ფხიკლეშვილებისა არის გაბიდოური. ღვიძლი ბიძა დედაჩემისა
პარასკევა პირველი მოლექსე იყო ფშავში. საუბედუროდ, წერა-კითხვა
სრულიად არ სცოდნია… წერა-კითხვა არც დედაჩემმა იცოდა, თუმც ბუნებით
იყო ფრიად ნიჭიერი, შესანიშნავი მეოჯახე და მოწყალე, გლახის გამკითხველი,
მეზობლის დამხმარე”…
ვაჟა რვა წლისა თელავის სასულიერო სასწავლებელში მიაბარეს.
აქედან დაიწყო მომავალი პოეტის სულიერი ტანჯვა. მდიდარ სულიერ
საზრდოს ნაჩვევი ბავშვისათვის გონების ბორკილად იქცა სწავლის უვარგისი
სისტემა. მშობლები მაშინდელ სკოლაში შვილებს, ვაჟას თქმით,
„განსაკაცებლად აბარებდნენ და არა გასამხეცებლად”, მაგრამ აბა, რა სიკეთე
შეიძლება მოემკო ადამიანს იმნაირი სწავლისაგან, როცა ბავშვი საკუთარ
მეობას, თავის ეროვნებას და მშობლიურ ენას ივიწყებდა. თვით ლუკა
რაზიკაშვილიც კი, რომელიც მშვენიერი სულიერი საგზლით მივიდა სკოლაში,
ლამის გადაგვარდა. „მაშინ რაზიკოვად ვიწერებოდი და არა რაზიკაშვილად.
იქნებ შეურაცხყოფადაც კი მიმეღო, თუ ვინმე რაზიკაშვილს დამიძახებდა, ასე
ძვირფასად მიმაჩნდა ჩემი გვარის დაბოლოვება „ოვი”-ო, – მწარედ შენიშნავს
„ჩემს წუთისოფელში” ვაჟა. გასაკვირი არაა, როცა ამნაირ სკოლას ვაჟა
„საპყრობილეს” უწოდებს იმიტომაც, რომ „ვერ აკმაყოფილებდა” და „ნოყიერ
საზრდოს ვერ აწვდიდა” მის სულს. მკვირცხლი გონების ლუკა რაზიკაშვილი ამ
სულის შემხუთავი ატმოსფეროდან გამოსავალს ეძებდა, აქეთ-იქით აწყდებოდა,
რომ თავისი ცნობისწადილი დაეკმაყოფილებინა და ამით სულიერი შვება
ეგრძნო, „იძულებული ვიყავი მიმემართა სხვადასხვა წიგნებისათვის, რაც
ძნელი საშოვარი აღმოჩნდა. ვკითხულობდი, რაც შემხვდებოდა განურჩევლად,
რადგან ხელმძღვანელი არა მყავდა და ამის გამო ასტრონომიულს, რისიც
არაფერი გამეგებოდა,უფრო ბევრსა ვკითხულობდი, ვიდრე
საბუნებისმეტყველო, ან საისტორიო წიგნს: ცაზე დავფრინავდი, როცა
დედამიწისა არაფერი გამეგებოდა”, – წერს ვაჟა მისი ცხოვრების ამ მონაკვეთის
შესახებ.
ნიჭი და მოზღვავებული ყმაწვილური ენერგია გამოსავალს
ეძებდა და როცა პატარა ლუკა საღი გონებრივი ვარჯიშისათვის
შესაფერის ასპარეზს ვერ პოულობდა, ფიზიკური ვარჯიშისაკენ
მიისწრაფოდა, ლუკას მოუთოკავი სულიერი ენერგია ფიზიკურ ძალად
გადაიქცა სპორტში, კრივსა და ჭიდაობაში ლამობდა სურვილების
დაკმაყოფილებას.
საბედნიეროდ, ნიჭთან ერთან ბევრი გამორჩეული თვისება და
მათ შორის მტკიცე ნებისყოფაზე დამყარებული პიროვნული
ძლიერების შეგრძნების განსაკუთრებული უნარიც იყო ის ფაქტორი,
რამაც შესაძლებელი გახადა ამ დიდი ნიჭის გადარჩენა.
თელავის სასწავლებელში მიღებული ცოდნა საკმარისი არ აღმოჩნდა და
1877 წელს შევიდა თბილისის სამასწავლებლო ინსტიტუტთან არსებულ
ორკლასიან სამოქალაქო სასწავლებელში, რომელიც 1879 წელს
დაამთავრა.
1879 წელის სექტემბერს ვაჟა შედის გორის საოსტატო სემინარიაში.
არც თუ დიდი წარმატებით აბარებს გამოცდებს, მაგრამ შემდეგ დიდი
მონდომებით ეკიდება სწავლას.
სემინარია 1882 წელს დაამთავრა. სიმართლისმაძიებლის
თანდაყოლილმა მოწოდებამ ვაჟა-ფშაველა გორის ხალხოსანთა წრესთან
დააახლოვა. 1882 წელს ვაჟა გაანაწილეს სკოლის მასწავლებლად სოფ.
ტოლათსოფელში.
1883 წლის აგვისტოში, 22 წლის ლუკა რაზიკაშვილი სწავლის
გასაგრძელებლად პეტერბურგში გაემგზავრა და შედის თავისუფალ
მსმენელად უნივერსიტეტში, იურიდიულ ფაკულტეტზე. დიდი
მეცნიერისა და მამულიშვილის ექვთიმე თაყაიშვილის მოგონებით,
პეტერბურგში ვაჟა „ესწრებოდა ქართველი სტუდენტების სხდომებს
სათვისტომოს საკითხების შესახებ. ფშავ-ხევსურეთის სახალხო პოეზიიდან
აუარებელი ლექსები იცოდა ზეპირად … და ყველანი განცვიფრებულნი
ვიყავით, როგორ შეეძლო ამდენი ლექსების ზეპირად დამახსოვრება”.
თუმცა ხელმოკლეობის გამო ერთ წელიწადში კვლავ საქართველოში
დაბრუნდა. მაინც მნიშვნელოვანი აღმოჩნდა პეტერბურგში გატარებული
ერთი წელიწადი; იქ ყოფნას უკავშირდება მისი ფსევდონიმიც – ვაჟა-
ფშაველა. მანამდე კი მისი ფსევდონიმები იყო: „ლ. რაზ–ვი“, „ლ.
კათაკმეველი“, „მგელია ხინკალჭამიაშვილი“ და ა. შ. ფსევდონიმი – ვაჟა-
ფშაველა მისმა თუშმა მეგობარმა, დიმიტრი ცისკარიშვილმა შეარქვა:
მთიელმა მეგობარმა კარგად იცოდა, რომ ფშავ-ხევსურეთში “ვაჟა” “კარგ
ბიჭს”, “ვაჟკაცს” ნიშნავდა. ლუკა რაზიკაშვილი კი სწორედ ასეთი ყოფილა.
1884 წლის შემოდგომაზე წიგნებით, ლექციების
ჩანაწერებით, „სტუდენტთა კასის” ვალით (რადგან გამოსამგზავრებელი
ფული არ ჰქონდა), მშობლიურ ჩარგალში ბრუნდება. ამ დროიდან
იწყება მისი მშფოთვარე, მძიმე ყოფითი საზრუნავითა და მძაფრი
სულიერი ჭიდილით სავსე ცხოვრება. მას ბედმა ერთობ შებოჭილი და
მძიმე ცხოვრება არგუნა. საარსებო სასუალებათა ძიების აუცილებლობამ
სოფელ ოთარაშენში თავად ამილახვრის ოჯახში მიიყვანა და ერთხანს
აკისრებინა კერძო რეპეტიტორის მძიმე და უმადური მოვალეობა. 1886
წლის გაზაფხულზე, თავად ამილახვრის ოჯახში ვაჟა-ფშაველას იმავე
ოჯახში აღზრდილი თავადის უკანონო შვილი, ძალიან ლამაზი და
მაღალი სულიერი თვისებებით გამორჩეული, იმხანად დაქვრივებული
ეკატერინე (კეკე) ნებიერიძე შეჰყვარებია და ცოლადაც შეურთავს.
თავისებური იყო ვაჟას დაქორწინების ფაქტი. ვაჟა იღებს
გადაწყვეტილებას და მის ურყეობაში დარწმუნებული ატყობინებს მამას
და ძმებს, დახვდნენ მცხეთაში. არ მისდევს ტრადიციას, სიმშვიდის,
ურთიერთგაგებისა და სიყვარულის ატმოსფერო სუფევდა ახალ
ოჯახში. ეს ხანა არაჩვეულებრივი ნაყოფიერებით გამოირჩევა ვაჟას
შემოქმედებაში.
1886 წლის 17 ოქტომბერს ვაჟა სოფელ დიდ-თონეთში იწყებს
მასწავლებლობას. ცხოვრობს აქ უკვე ცნობილი შედევრების ავტორი,
ნივთიერ სივიწროვეში; ამაყი და სიმართლის მაძიებელი ვაჟა ვერ
ურიგდება უსამართლობას, წვრილმანობას, სიტყვით და ძალით
უპირისპირდება ადგილობრივ „ბობოლებს” , სოფლის მამასახლისს
და მის დამქაშებს. იწყება განუწყვეტელი ცილისმწამებლური
საჩივრები ვაჟაზე: ვაჟას შესამოწმებლად ერთმანეთს ცვლიან
რევიზორები და „კომისრები” . ალალმართალ ვაჟას, ქართველების
სათაყვანებელ ნიჭიერ პოეტს საზოგადოების სხდომებზე, რომელსაც
ილია ჭავჭავაძე და ივანე მაჩაბელი თავმჯდომარეობდნენ, უწევს
ახსნა-განმარტებითი ბარათების წარდგენა. ჩვენი დიდი მოღვაწეებიც
ხედავენ ვაჟას სიმართლეს, მაგრამ უფრთხილდებიან მის არსებობას,
ეშინიათ, რაიმე არ შეემთხვეს დიდი მომავლის მქონე პოეტს და 1887
წლის 11 ივნისს გამგეობას გამოაქვს დადგენილება ვაჟას თონეთის
სკოლის მასწავლებლობიდან გათავისუფლების შესახებ.
რასაკვირველია, სულიერად ეს იყო დიდი ტრავმა
უსამართლოდ დაჩაგრული პოეტისათვის, რომელსაც მთელი სოფელი
პატივს სცემს და ხელმოწერითაც დოკუმენტურად ადასტურებს
მასთან თანადგომას.
1888-იდან ჩარგალში ცხოვრობდა, სხვა გლეხებივით ხნავდა
მიწას, უვლიდა საქონელს და ნადირობდა. მთის ხალხში დიდი გავლენით
სარგებლობდა. იშვიათად ჩამოდიოდა ბარად. ფშაური ზამთრის გრძელ ღამეებში
დაიწერა მისი გენიალური პოემები, მოთხრობები და ლექსები…
ჩარგალში მყოფს 1890 წელს უბედურება დაატყდა თავს, ერთი
თვის მანძილზე დაკარგა მშობლები – 56 წლის დედა და 59 წლის ჯანმაგარი მამა.
მშობლები ბურჯივით ედგნენ მხარში ვაჟას და ყოველნაირად ხელს უწყობდნენ
თავიანთ რჩეულ შვილს შემოქმედებით მუშაობაში.
ამის შემდეგ ძმები გაიყარნენ. ვაჟა საბოლოოდ დამკვიდრდა
ჩარგალში და აქ გაატარა თავისი სიცოცხლის წლები. ამ დროიდან მოყოლებული
ვაჟა ფიზიკურად ბევრს შრომობს, მაგრამ თანამედროვეთა გადმოცემით, დიდი
მეურნის უნარს ვერ ავლენს და ეს გასაგებიცაა. „სხვაგან რბის მისი გონება” _
პოეტური ცხოვრებაა მისი არსებობის ფორმა და არა გლეხკაცური ჭიდილი მთის
მწირ მიწასთან.
ვაჟა ჯერ კიდევ ახალგაზრდა კაცი იყო (30 წლისა), მაგრამ
ჯანმრთელობა უკვე შერყეული ჰქონდა. 1892 წელს ციმბირის წყლული შეეყარა
ვაჟას და მარჟვენა თვალი დაუზიანა. მძიმე ოპერაცია გადაიტანა პოეტმა…
თვალის ქუთუთო ჩამოფხავებული დარჩა და ცრემლმდინარი. ასეთი თვალის
გამო ფშაველებმა „რაზიკაანთ დევს“ „ცალთვალა“ დაუმატეს და ახლა „
რაზიკაანთ ცალთვალა დევს“ ეძახდნენ.
ვაჟა მართლაც რომ უბედურ ვარსკვლავზე დაბადებულა.
1902 წელს, მისი სახლში არყოფნის ჟამს, მოულოდნელად, 36 წლის ასაკში
დაეღუპა საყვარელი მეუღლე კეკე. “მეხუთე შვილზე უმტყუნა”. კეკე
თანამედროვე დახასიათებით “მეტად ლამაზი, გულკეთილი და ადამიანის
მოსიყვარულე ქალი” ყოფილა, რომელსაც ყველა პატივს სცემდა. მას ობლად
დარჩა 4 შვილი.
1904 წელს ითხოვა ვაჟამ მეორე ცოლი, გიორგი
დიდებაშვილის ასული ნინო, შემდეგ თამარად წოდებული. ლუკას
საქციელით შეძრწუნებულები იყვნენ მისი ახლობლები. იგი კი თავს იმით
იმართლებდა, რომ ბავშვებს მოვლა-პატრონობა სჭირდებოდათ, სახლში კი
დედაკაცი იყო საჭირო. ერთი წლის შემდეგ ოჯახს მეხუთე შვილი შეეძინა.
ვაჟა მუხლჩაუხრელად შრომობს, რომ ცოლ-შვილი არჩინოს: ხნავს, თესავს,
მკის, თიბავს, ნადირობს, მჟავე წყალთან დაკავშირებით (ახლა რომ ვაჟას
წყალს უწოდებენ) დავა აქვს და ბოლოს ხალხის სასარგებლოდ წყვეტს
საკითხს.
მგოსანი პრაქტიკული ცხოვრებისათვის არ იყო
დაბადებული, მას დიდი პოეტური სამყარო ჰქონდა, მით ცხოვრობდა და
სულდგმულობდა. ყოფის წვრილმანებთან ყოველგვარი შეხებისას ვაჟა
ღიზიანდებოდა. ასე დაეუფლა მის სულს სიფიცხე.
როცა კი თბილისში მოდიოდა, თავის ნაწერებს თურმე ერთ
ჭრელ ხურჯინში ჩააწყობდა ხოლმე და პირველად ილია ჭავჭავაძესთან
შეივლიდა – ხურჯინის “დასაბერტყად”. “ნახევარი დღის საგზლით
ჩამოსულმა ვაჟა-ფშაველამ ერს საუკუნო საგზალი ჩამოუტანა”-წერს
გიორგი სატბერაშვილი “საუკუნო საგზალში.” დიდმა ილიამ რომ
წაიკითხა რვეულის ფურცლებზე ამოგვირისტებული ლექსები და
მოთხრობები,უთქვამს:” "ეს რვეული საუკუნო საგზლად გასწვდება
საქართველოს... არა,ჩვენ,ძველებმა, ახლა კალამი ძირს უნდა
დავდოთ!...გზა ვაჟას უნდა დავუთმოთო”... გიორგი შატბერაშვილი კი
მრავალმნიშვნელოვნად ამთავრებს თავის თხზულებას:
"ღამდებოდა,მაგრამ საიდანღაც ახალი უცნაური შუქი მოსდგომოდა
საქართველოს მთების ზურგს,"-ეს შუქი ჩარგლიდან ასხივოსნებდა
ქვეყანას, რომელსაც თავისუფლების საზრდოდ,საუკუნო საგზლად ვაჟა-
ფშაველას გულზვიადი, შეუვალი შემოქმედება ებოძა, მას შემდეგ ზრდის
"შვლის ნუკრის ნაამბობი", "ხმელი წიფელი", "ალუდა ქეთელაური",
"ბახტრიონი" და სხვა მრავალი პატრიოტული დვრიტა ღირსეულ
მამულიშვილებს. დიდი ილიასა და მისი თანამებრძოლების დაწყებულმა
საქმემ მთაში გამოზრდილი ბრგე პოეტის მარჯვენაში გადაინაცვლა, მისი
კალამი შეუპოვრად ჰკაფავდა ქართული სულის ჩახშობის მიზანს”.
ბოლო წლებში ხშირად ავადმყოფობდა. ავადმყოფობის გამო აკაკი
წერეთლის დაკრძალვასაც ვერ დაესწრო. 1915 წლის გაზაფხულზე თბილისში
სამკურნალოდ ჩამოსულა. ოდნავ მოიკეთა და 23 მაისს სიტყვაკაზმული
საზოგადოების სახელით, ლიტერატურული საღამო მოუწყვეს. იმ საღამოზე
მიურთმევიათ დაფნის გვირგვინი წარწერით: “ქართული პოეზიის არწივს”.
საღამოს გათავებისას, ვაჟას ორთაჭალის ბარში კარგი სუფრა გაუშალეს, შემდეგ
იგი კვლავ ლოგინად ჩაწვა, პოეტი ნატრობს მთასა და მთის წყალს. შიო
მღვიმელი და სანდრო რაზიკაშვილი თხოვნას უსრულებენ.27 ივლისს დილით
პოეტი თითქოს კარგად გამოიყურებოდა, შუა დღის შემდეგ ცუდად გახდა.
რომელი საათიაო? – უკითხავს. – სამიო, – უპასუხია მოწყალების დას, ანიკო
კობიაშვილს. ვაჟას უთხოვია: თუ ღმერთი გწამს, ლოგინი იატაკზე გამიშალე და
გარშემო ყვავილები დამაყარეთ, – იქნებ მაშინ მაინც წარმოვიდგინო ჩემი
ძვირფასი მთაო…საღამოს ექვს საათზე პოეტმა უფრო ცუდად იგრძნო თავი და
ვერაფრით გამოაბრუნეს. გულის ცემა უჩერდებოდა, მალე გონებაც დაკარგა.
ერთი საათის შემდეგ აღესრულა ქართველთა სათაყვანებელი პოეტი – ვაჟა
ფშაველა.
საღამოს რვა საათზე მთელ ქალაქს მოედო თავზარდამცემი
ამბავი. ვაჟა დიდუბის პანთეონში ფშაური წესისა და დატირების გარეშე
დაკრძალეს. მისმა ნათლულმა, დიდმა ქართველმა მწერალმა გიორგი
ლეონიძემ და “ცისფერყანწელებმა” 20 წლის შემდეგ ვაჟას ნეშთი დიდუბიდან
მთაწმინდაზე გადაასვენეს.
ვაჟა ფშაველა
“შვლის ნუკრის ნაამბობი”
პაწაწა ვარ, ობოლი. ბედმა დამიბრიყვა: ცუდ დროს დავობლდი; ტანზედ მაცვია პატარა,
მოკლებეწვიანი, თეთრის თვლებით მოწინწკლული თხელი ქათიბი. ჯერ რქები და კბილები არ
ამომსვლია, ჩლიქებიც არ გამმაგრებია.
გზადაკარგული დავდივარ. აი დახედეთ ჩემს სისხლიან ფეხსა, - ეს წყლის დასალევად რომ ჩავედი
ხევში, მაშინ ვიტკინე... გული მიწუხს... გული... საბრალო დედაჩემი! მანამ დედა მყვანდა ცოცხალი,
სულ ალერსში ვყვანდი: ძუძუს მაწოებდა, მიალერსებდა, მაფრთხილებდა. რაღა მეშველება მე
საბრალოს ეხლა! ძუძუს აღარა ვწოვ, მხოლოდ ბალახის ნამსა ვსუტავ დილით და საღამოთი, როდესაც
ნამია, და რძის ნდომას იმითი ვიკლავ. უპატრონო რომ ვარ, სულ მეშინიან, ვკანკალებ, მუდამ დღე
სიკვდილს ველი, გზაარეული დავეხეტები... ღმერ-თო, რამდენი მტერი გვყავს!
წეღან ველის პირად გავედი დაღონებული... იქით-აქეთ თვალს ვავლებდი. უცებ ჩემს თავზედ ჭექა
გაისმა. ავიხედე მაღლა: მხრებ-შეკუმშული, ნისკარტდაღებული, უზარმაზარი ლეგა ფრინველი
მოდიოდა პირდაპირ ჩემკენ. მე, შეშინებული, ტყეში გადავხტი. წამოვიდა ის წყეული ფრინველი, ტანი
ვეღარ შეიმაგრა და ჩემს ნადგომ ადგილს დაეცა. ჟრუანტელი მივლის, როდესაც იმისი მოკაკული
ნისკარტი და ალმასივით ბრჭყალები მაგონდება. პირდაპირ მოვიდა და, იქ რომ არ დავხვდი,
ბალახებზედა და მაყლოვანზედ მხრებით ტყლაშუნი გაადინა. მიავლ-მოავლო საზარელი ყვითელი
თვალები, ეწყინა ჩემი გაქცევა, აიწია, ძლივს განთავისუფლდა, კინაღამ მაყვლებში ჩაება. მე ერთს ხეს
ვეფარე და იქიდან გულის ფანცქალით ცალის თვალით გავყურებდი.
გენაცვალე, ტყეო! შენ ბევრს მშველი, თორემ აქამდის ჩემის ქათიბის ბეწვიც არ იქნებოდა! გული
მეუბნება, რომ მტრის მსხვერპლად გავხდები. ჯერ მე გამოუცდელი ვარ, მხოლოდ ერთი კვირა ვიყავი
დედასთან. ის მასწავლიდა, ვინ იყო ჩემი მტერი და ვინ მოკეთე. ეხლა ვინღა მასწავლის? სულ შამბში
ვწვები, ვიმალები, მუმლისა და კოღოებისაგან მოსვენება აღარა მაქვს. დედასთან კარგად
ვცხოვრობდი, თავისუფლად ვსუნთქავდი...
მე და დედაჩემი, აგერ ტყიანი სერი რომ წამოწოლილა და აქეთ-იქით ხევები ჩაუდის, იქ
ვცხოვრობდით, მუდამ დაჩრდილულნი გაბურულის ტყით; უხვედრი იყო ჩვენი ბინა.
დედაჩემი დაწვებოდა ხოლმე გორაკზე, მე გვერდით მოვუწვებოდი. სამივე მხრიდამ ხეები
გვეფარა, მეოთხეს თვითონ გაიყურებოდა. ხანდახან ყურებს დააცქვეტდა, მე შევყურებდი
და ვბაძავდი იმის ქცევას, ჩემს პატარა ყურებსაც ავცქვეტდი. სამჯერ უჩვეულებრიო
ხმაურობა შემოგვესმა: ის არა ჰგვანდა არც წყლის ჩხრიალს, რომელიც მუდამ მესმის, არც
შაშვის ფაჩუნს, არც კოდალას რაკუნს, არც კიდევ ხმელის ხის წვერიდამ ჩამოვარდნილ
ტოტის რახუნს და არც ნიავისაგამ გაშრიალებულ ფოთლების ხმას... ეს შევნიშნე მე: რა წამს
ამ უცხო ხმას გაიგონებდა დედაჩემი, ზე წამოვარდებოდა და მეტყოდა: “შვილო! მომყე, მე
მომყეო!..” გაიქცეოდა და მეც მივხტოდი, რაც ძალი და ღონე მქონდა; არც ვიცოდი და არც
მესმოდა, თუ ვის უფრთხოდა. ეხლა-კი ვიცი... ოჰ! რამდენი მტერი გვყავს! ოჰ, ადამიანო!..
რატომ არ გებრალები მე, პატარა? რატომ არ მაძლევ თავისუფლებას, რომ
გულდასვენებულმა თავისუფლად ვიარო, ვთელო ლამაზი მწვანე ბალახი, გადავდგე
სერზედ და დავსტკბე საღამოს ნიავის სიოთი?! ვერ გავცილებივარ ტყეს. თუ გავედი ველად,
უნდა ტყის პირს არ მოვცილდე, - მაშინაც ნახევარი სიცოცხლე მაკლდება! სულ აქეთ-იქით
უნდა ვიყურო, ვეფარო ხეებს, კლდეებს, ბალახებსა და კანკალით ვჭამო საჭმელი, შიშისაგან
ზეზეურად უნდა დავდნე!.. რას გიშავებ, ადამიანო, მითხარი, რას? რა დაგიშავა საბრალო
დედაჩემმა, რა შეგისვა, რა შეგიჭამა, რომ მოჰკალი და უპატრონოდ დამაგდე, დამაობლე?!
ოჰ, ადამიანებო! თქვენ ხერხსა და ღონეზე ხართ დაიმედებულნი და ჩვენი ჯავრი არა
გაქვსთ... არა ჰგრძნობთ, რომ ჩვენც გვიყვარს თავისუფლება, არა ჰგრძნობთ თქვენის
შეუბრალებელის გულით, რომ ჩვენც გვიყვარს სიცოცხლე, ბუნება: ფოთლის შრიალი,
წყლის ჩქრიალი, რომელსაც სულგანაბული ეგრე ხშირად ყურს ვუგდებ ხოლმე, ბალახის
ბიბინი და ტყის ცხოველებთან ერთად ნავარდობა... შენ-კი, ოჰ, ადამიანო!..
თვალებდასისხლიანებული, გაფაციცებული დამეძებ მე და ჩემს ფერს სუსტსა და
უპატრონოს ათასს სხვას... იარაღი გაქვს, მოგვეპარები, მუხთლად გკვრავ ტყვიას და
გამოგვასალმებ წუთისოფელს
II
როგორ არ უნდა მეშინოდეს?.. ჯერ სულ ერთი კვირაა, რაც მე წუთისოფელს ვხედავ, და
რამდენი შიში და ვაება გამოვიარე! გუშინწინ წვიმიანი დღე იყო. სიცოცხლითა და
სიმშვენიერით აღსავსე დედაჩემი წიფლის გვერდზედ იდგა და გემრიელად იცოხნებოდა...
მეც გვერდით ვუდექი, მიხაროდა დედასთან დგომა, მტერი და სიკვდილი არც-კი
მაგონდებოდა დედის იმედით. ხშირის ფოთლებიდამ წვიმის ნამი კამკამით ჩამოდიოდა...
მე თავს ვუშვერდი, რომ სასიამოვნო წვეთებს გავეგრილებინე.
- არ გიამა, შვილო? - მკითხავდა დედა.
მე თავს ვუქნევდი და ვხტოდი, ხან ძუძუებში ვბურჩქნიდი.
ჩვენს წინ ერთ ხმელ ხეს გარშემო კოდალა ევლებოდა და ისე მაგრა უკაკუნებდა, რომ
მიკვირდა, - დედაჩემი ამოდენაა და არ შეუძლიან ეგრე ტყის გახმაურება, როგორც ამ პატარა
ჩიტს მეთქი! უვლიდა გარშემო ხეს ფეხების ფხაკუნით და ხან ერთსა და ხან მეორე ადგილას
ჩაჰკრავდა ნისკარტს... კოდალას ცელქობას მე სიხარულით შევყურებდი; უცებ “ჩხი!” “ჩხი!”
მომესმა. მივიხედე გვერდზე: თავზედ ერთი ჩხიკვი გვევლებოდა. “თავი მომაფარეო, -
მითხრა დედაჩემმა, - თორემ ჩხიკვი თვალებს დაგთხრისო!..” მე თავი მოვაფარე. დედაჩემი
იგერებდა თავით ამ საძაგელს. ჩხიკვი ჩემკენ იწევდა; ბევრი იცოდვილა, მერე დაგვანება
თავი, თავმოკატუნებული წიფლის ტოტზე შესკუპდა და მოჰყვა კნავილს. იმისი ხმა
სწორედ ჩემს ხმასა ჰგვანდა. დედას გაეცინა და მითხრა:
- დიდი ეშმაკი რამეა, შვილო, ეგ ჩხიკვი, გაუფრთხილდი!.. შენისთანა პატარა ნუკრებს
ძლიერ ემტერება, შვილო... კრუსუნსა და კნავილს მოჰყვება და ახლო-მახლო რომ შენისთანა
ბრიყვი და გამოუცდელი ნუკრი შეხვდეს, ბანს მისცემს, გადაეძრახნება, მაგასაც ის უნდა:
მიახტება და თვალებს გამოსჩიჩქნის!..
მე ტანში ჟრუანტელმა დამიარა...
- ხმასაც არ გავცემ, დავემალები მაშინათვე!
- ჰო, ეგრე, ეგრე, შვილო! მანამ დედა ცოცხალი გყავს, ნუ შეგეშინდება; როცა მე აღარ
გეყოლები, მაშინ სიფრთხილე გმართებს!
ოჰ, რამდენი გამოცდილება მაკლია ჯერ კიდევ მე, საცოდავსა!..
III
ერთხელ ძლიერ დაცხა. დედაჩემი საწოლიდამ ადგა და მითხრა, წყალზე
წავიდეთო. წავედით, დავყევით წვრილიანს სერს, ჩავიარეთ შამბზე და
ჩავედით ხევში. ხევი ღრმა იყო, მზის სხივები ვერ ჩასწვდომოდა, აქეთ-იქით
ნაპირებზე ხეები ერთმანერთზე გადაკვანძულიყო წვერებით. ხის ძირებზე, იქვე
ხევის პირად, ჟოლის ფესვები იყო ამოსული, წითლად თავი დაეხარათ და
გადმოჰყურებდნენ წყლის დენას. ცივი ანკარა ხევი მოჩუხჩუხებდა გალიპულს
ქვებზე, ერთის კლდიდამ მეორეზე გადადიოდა და გუბდებოდა. დედაჩემი
მივიდა და ჩადგა შიგ გუბეში. მე ძლივს დავდიოდი ქვებზე, ჩლიქები მტკიოდა.
- მოდი, შვილო, ჩადექ წყალში, საამურია სიცხეში წყალში დგომა.
მე მივედი და კრძალვით ჩავსდგი ჯერ ერთი ფეხი; წყალი საშინლად ცივი იყო
და გადმოვხტი ისევ უკან.
- ცივია, არ შემიძლიან დგომა.
- არაფერი გიშავს, უნდა ეხლავე შეეჩვიო, შვილო!
ცოტა ხანი დავდექი წყალში, და მერე გამოვბრუნდით უკან. ჩვენს ზევით
ნაკაფიანებში ხმაურობა ისმოდა.
ეგ საშიში ხალხი არ არის, მითხრა დედამ. ერთი დედაკაცი და პატარა ბალღია.
ჩვენი მტერი ეგრე არა ყვირის. ჩვენ მაინც სიფრთხილე გვმართებს: ისე
წვრილიანზე ავიაროთ, ველის პირად ნუ გამოუჩნდებით, ნუ დავენახვებით.
დედაჩემი წინ წავიდა. მე გულმა არ მომითმინა და გავხედე; ტანი დავმალე,
მხოლოდ თავი გამოვაჩინე. ამ დროს ქვეიდამ ხმა მომესმა: “ვაი, ვაი, დედილო,
მგელი, დედილოჯან, მგელი!”
- ნუ გეშინიან, შვილო, გენაცვალე. აბა სად არის, დამანახვეო? - ჰკითხავდა
დედა. - აგე, ყურები არ გადმოუცქვეტია, ადამიანო, ტყიდამ! - თვალცრემლიანი
უჩვენებდა ბავშვი თითით ჩემზე.
- უი, შენ კი გენაცვალოს დედა, მგელი-კი არ არის, შვლის ნუკრია, შვილო! ქა, რა
ლამაზია!
- დავიჭიროთ, შენი ჭირიმეო, - ეუბნებოდა პატარა დედას და თან მოუთმენლად
ემზადებოდა ჩემკენ გამოსაქცევად.
- არა, გენაცვალოს დედა, ცოდოა, შვილო, როგორ იქნება, განა მაგას არა ჰყავს
დედა! ხომ უნდა იტიროს იმან თავის შვილზე!
მე სულგანაბული ყურს ვუგდებდი და მიამა, რომ გავიგონე ერთადერთი
სიტყვა ჩვენის შებრალებისა. მე კიდევ მინდოდა ყური მეგდო, მაგრამ დედაჩემი
დაბრუნებულიყო, მოირბინა და მითხრა:
- ჰაი, შე ბრიყვო, გჯერა, რასაც ეგენი ამბობენ?! რას უყურებ იქა? წავიდეთ ჩქარა,
მომყე! ეგენი წავლენ, ასწავლიან მონადირეს ჩვენს ბინას და გამოგვასალმებენ
სიცოცხლეს.
საბრალო დედაჩემი წინადვე ჰგრძნობდა, რომ ისე იქნებოდა.
IV
შეკუნტრუშდა დედაჩემი, შევკუნტრუშდი მეც და გავსწიეთ ზეითკენ სკუპ-
სკუპით. სულ ბოლო დროს მხოლოდ ეს-ღა გავიგონე: “უი, დედაც იქა ჰყოლიაო!”
შევუდექით შამბიანს, ბუერიანს გვერდობს, ბუერის ძირები ცივის წყაროებით
იყო მორწყული. აქა-იქ ლაფზე ეტყობოდა ჩემსაებ პატარა ნუკრის ნაფეხურები.
საშინლად ცხელოდა. ვწუხდით. დავწექით ბუერებში. იმისი განიერი ფოთლები
არ გვაკარებდნენ მწვავე მზის სხივებს. უცებ გარშემო შემორტყმულ მთების
წვერებიდან ამოცვივდნენ ღრუბლები, შეიყარნენ ერთად. ცამ დაიგრიალა, იჭექა,
ელვა გაიკლაკნა.
წვიმა სვეტ-სვეტად ჩამოდგა გაღმა სერებზე, მალე ჩვენს გარეშემოც ხის
ფოთლებსა და ნამეტნავად ბუერებზე დაიწყო ტლაშა-ტყლუში. ისეთი ხმაურობა
დადგა, თითქოს ტყე და მთა-ბარი იქცეოდა. ყველა სულდგმულმა ხმა გაკმინდა:
ჩიტები ვეღარ ჰბედავდენ ჭიკჭიკს, ცელქობას... საძაგელი ჩხიკვი, რომელიც ისე
მაშინებდა წინათ, ეხლა სრულებით არ მეჩვენა ისე საზარელი; დამჯდარიყო
წიფლის შიმელაზე, მიეხუჭა თვალები და ნისკარტიდამ ცინგლი ჩამოსდიოდა,
მხრები საცოდავად ჩამოეშვა. იმის ახლოს იჯდა გულწითელი ჩიტი, “წიფლის-
ჩიტა” უწყინარი, უვნებელი, ღაბუა. მშვენიერად მიეხუჭა თვალები! მოფრინდა
“წიპრანა” და “წრიპ, წრიპ!” შესძახა. ჩხიკვს შეეშინდა, გაახილა თვალები,
გაუსკდა გული, მიასკდა ხან იქით, ხან აქეთ, უშნო “ჩხიი, ჩხის!” ძახილით. მე
გამეცინა. წინათ ყველაზედ ღონიერი ის მეგონა, ეხლა-კი გავიგე, რაც შვილი
ბრძანებულა.
გადაიქუხა. ჩიტებმა მორთეს ერთხმად სიმღერა. ბალახებმა და ხის ფოთლებმა სიხარულის
ცრემლს დაუწყეს ფრქვევა. დედაჩემს ნაწვიმზე სიარული უყვარდა... წავიდოდა ველად და
მეც თან გამიყოლიებდა. ეხლაც წავედით, შევუდექით ველის პირებს, გავსწიეთ მთისკენ,
ტკბილი ხმა ისმოდა სალამურისა. მთის ძირზე გაშლილიყო ცხვარი და ტკბილად სძოვდა
ახლად დანამულს ბალახს. მზე გორის პირას იყო ჩამალული ნახევრამდე. იმისი მკრთალი
სხივები მხოლოდ მთებისა და ტყის წვერებს ეთხოვებოდა.
გორის პირზე ზევით მხრივ იჯდა ნაბადწამოხვეული მეცხვარე და შეექცეოდა სალამურს.
იმის გვერდით წამოყუნტებულიყო ბანჯღვლიანი, საზარელი შესახედავი ძაღლი; ცოცხლად
აყოლებდა თვალებს ცხვრის ფარას და ხანდახან აჩერდებოდა ალერსიანად თავის პატრონს.
- ცუდს ადგილას მოვედითო, - მითხრა დედაჩემმა, - მეცხვარე უიარაღოა, იმისი ნუ
შეგეშინდება, მაგრამ ის ძაღლი დაიყრის ჩვენს სუნს და იქნება გამოგვეკიდოსო. მობრუნდი
უკან. თვალი გეჭიროს: თუ ჩვენსკენ გამოიქცა, მე დავენახვები და შენ ბალახებში ჩაიმალეო.
ჩვენს დანახვაზე ცხვარი წაფრთხა და დაიწყო ჩვენკენ ყურება. მე ხშირსა და დაბერებულის
არჯაკელის გროვაში ჩავიმალე და არ ვაშორებდი თვალს იმ კუდბუთქვა ძაღლს... ცხვრის
დაფრთხობა და ძაღლის წკმუტუნი ერთი იყო. სცქვიტა ყურები და გამოექანა ჩემკენ...
მეცხვარემ დაგვცა კივილი. მე ავკანკალდი. დედაჩემს შეასწრო თვალი და გაექანა იმისკენ.
დედაჩემი გასრიალდა და ერთს წამს დამეკარგა თვალიდამ. ცრემლი მომერია, გული
მომიკვდა: ვაიმე, დედავ, თუ დაგიჭიროს მაგ წყეულმა! დიდი ხანი მესმოდა ბრაგა-ბრუგი და
ხევიდამ ქვების ჩხრიალი.
ვაიმე თუ დაიჭირა დედაჩემი და თავის ალმასის კბილებით სწეწს! დაბინდდა. მეცხვარემ
მოუსტვინა ცხვარს და შეაყოლა ბინისაკენ. გულის ფანცქალით ვადევნებდი თვალს იმის
მოძრაობას. საწყალს ცხვრებს სცემდა ზოგს დიდის კომბლით და ზოგს ქვებს ესროდა. ერთს
პატარა ჩემოდენა ბატკანს მიარტყა ქვა, საბრალო წაიქცა და საცოდავად დაიწყო ფეხების
ქნევა. მეცხვარე ავიდა ზევით და დაუწყო ძახილი “ყურშიას”. ცოტა ხანს შემდეგ, ცის
ტატანზე დავინახე, რომ იმისი ყურშია, წითელ-ენაგადმოგდებული, ედგა პატრონს
გვერდით.
მე მეშინოდა; ვინ იცის, ჩემის დედის სისხლით აქვს-მეთქი გამურული ლაშ-პირი.
დაბნელდა, დაუკუნეთდა. ხმაურობა აღარსაიდამ ისმოდა. რა იქნა დედაჩემი? იქნება ვეღარ
მიპოვოს, თუ ცოცხალია?
ცოტა ხანს შემდეგ ხავილი შემომესმა. დედიჩემის ხმასა გვანდა. მეც გავეხმაურე. საბრალო
აფორთქლებული მოიჭრა ჩემთან.
- აქა ხარ, შვილო? ნუ გეშინიან, შენი დედა ცოცხალია. ძაღლი და მგელი ვერაფერს
დააკლებენ... ცოცხალი ხარო? - მკითხავდა.
- ცოცხალი ვარ, - ვუპასუხე მე.
მიალერსა დედამ... ნეტა ვის შევსტირო, ვის შევეხვეწო, ვინ არის ისეთი ძალუმი, რომ
დედიჩემის თვალებში ჩამახედოს, დამატკბოს იმისის ალერსით.
როგორ უნდა მოვინელო ეს ჯავრი? ნეტა სისხლის მსმელ მტერს მეც მოვეკალი! რისთვის
დავრჩი მე ცოცხალი!?
წინა დღეს ცოცხალს, მშვენებით სავსეს ჩემს ნუგეშს შევსტრფოდი, და რა მომაგონებდა, თუ
მეორე დღეს დამეკარგებოდა სამუდამოდ!
V
მთელი ღამე დავდიოდით ველზე, აღარ გვეშინოდა; გავედით სვილში და ტკბილად
შევექცეოდით. თენება დაიწყო, მივიქეცით ტყეში. წყეული იყოს იმ დღის გათენება.
ველზედ სქლად იწვა ბალახი. ველში იდგა ორი-სამი ძირი ბალი; ჯგუფ-ჯგუფად ეხვეოდენ
ჩიტები, შაშვები; ჟივილ-ხივილი ისმოდა; ზოგნი მოდიოდენ და ზოგნი მიდიოდენ,
მიეზიდებოდენ შვილებისათვის საზრდოს. დედამ გამაფრთხილა და მითხრა: საშიშია ამ
დროს სიარული, ჩვენი მტერი ნაწვიმზე დაგვეძებს, აქეთ-იქით თვალი გვეჭიროსო.
ეს იყო უკანასკნელი გაფრთხილება დედიჩემისაგან, დედაჩემი სწუხდა, თითქოს
სიკვდილსა ჰგრძნობდა. მოჰკვნეტდა ერთს ფოთოლს და გაუყუჩდებოდა.
ჩვენ ზევით იყო დგნალები, ერთმანერთზე მიწყობით ამოსული. იმათ წინ იდგა სამი თუ
ოთხი შეკუმშული და აწურწუტებული არყი.
უცებ, როგორც ცის ჭექამ, იგრიალა თოფმა. იმის ხმამ დაიარა მთები და კლდეები, ხის
ფოთლებმა და მცენარეებმა კანკალი დაიწყეს, ბოლი გაერთხა ნამიანს ბალახზე. დედაჩემმა
ერთი-კი ამოიკვნესა და წაიქცა. ვაიმე! მე იქვე გავისხიპე. დედაჩემი მიგორავდა, ვხედავდი,
თავქვე და სისხლიანს კვალს სტოვებდა ბალახზე. არყების უკანიდამ გამოხტა ახალგაზრდა
ბიჭი, ლეგა ჩოხის კალთები აეკვალთა. “გაუმარჯოსო!” დაიძახა და სასწრაფოს წკრიალით
გამოეკიდა დედაჩემს უკან. საწყალი დედაჩემი ცდილობდა ადგომას, წამოიწევდა ხოლმე,
მაგრამ ისევ ჩაიხვეოდა მუხლებში. დაეცემოდა და გაგორდებოდა.
მე მოვკვდი, ტანში დავიშალე, როდესაც შეჩვენებულმა მონადირემ ამოიძრო
პრიალა ხანჯალი და გამოუსო დედას ყელში. სისხლმა იფეთქა და გადაერწყია
ხეებზე. ვაჰმე! სულ ცხადად ვხედავდი, მაგრამ რითი ვუშველიდი მე, საცოდავი?!
აგერ ძუძუებზე, იმ ძუძუებზედ, რომლებსაც მე ვწოვდი, დაუსო ხანჯალი და
გამოშეშხა. შეიდო კისერზედ და გასწია. მე დავიწყე ტირილი. გული შემიწუხდა.
მას აქეთ ცოცხალ-მკვდარი ვარ; ვტირი და ეს არის ჩემი ნუგეში; დავდივარ და
შევსტირი ხეებს, მთასა და კლდეებს, დავსტირი წყალსა და ბალახს, მაგრამ
ჩემთვის დედა არა ჩნდება, დედაჩემს ვეღარა ვხედავ, ვარ ობოლი და, ვინ იცის,
ვინ დამეპატრონება, ვინ შეიღებავს ჩემის სისხლით ხელებს?!
მწერლის შემოქმედებითი ანკეტა №1 (ჯგუფი №1 )
სახელი,მამის
სახელი,გვარი
დაბადების
წელი,თვე,რიცხვი
დაბადების ადგილი
სახასიათო ნიშნები
ბავშვობისდროინდელი
ცოდნა
ბავშვობისდროინდელი
ინტერესები
განათლება
დასრულებული
სასწავლო კურსი
შეწყვეტილი
სასწავლო კურსი-
სწავლის შეწყვეტის
მიზეზი
უცხოეთიდან
სამშობლოში დაბრუნება
მწერლის შემოქმედებითი ანკეტა
სახელი,მამის
სახელი,გვარი
დაბადების
წელი,თვე,რიცხვი
დაბადების ადგილი
სახასიათო ნიშნები
ბავშვობისდროინდელი
ცოდნა
ბავშვობისდროინდელი
ინტერესები
განათლება
მწერლის შემოქმედებითი ანკეტა
მწერლის შემოქმედებითი ანკეტა
მწერლის შემოქმედებითი ანკეტა
მწერლის შემოქმედებითი ანკეტა
მწერლის შემოქმედებითი ანკეტა
მწერლის შემოქმედებითი ანკეტა
მწერლის შემოქმედებითი ანკეტა
მწერლის შემოქმედებითი ანკეტა
მწერლის შემოქმედებითი ანკეტა
მწერლის შემოქმედებითი ანკეტა
მწერლის შემოქმედებითი ანკეტა
კითხვარი
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
კითხვარი
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
კითხვარი
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
კითხვარი
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
კითხვარი
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
კითხვარი
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
კითხვარი
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
კითხვარი
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
კითხვარი
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
კითხვარი
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
კითხვარი
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
კითხვარი
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
კითხვარი
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
კითხვარი
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
კითხვარი
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
№ სიტყვა, ფრაზა განმარტება
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
№ სიტყვა, ფრაზა განმარტება
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
№ სიტყვა, ფრაზა განმარტება
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
№ სიტყვა, ფრაზა განმარტება
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
№ სიტყვა, ფრაზა განმარტება
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
№ სიტყვა, ფრაზა განმარტება
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
№ სიტყვა, ფრაზა განმარტება
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
№ სიტყვა, ფრაზა განმარტება
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
№ სიტყვა, ფრაზა განმარტება
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
№ სიტყვა, ფრაზა განმარტება
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
№ სიტყვა, ფრაზა განმარტება
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
№ სიტყვა, ფრაზა განმარტება
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
№ სიტყვა, ფრაზა განმარტება
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
№ სიტყვა, ფრაზა განმარტება
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
№ სიტყვა, ფრაზა განმარტება
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
№
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
№
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
№
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
№
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
№
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
№
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
№
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
№
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
№
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
№
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
№
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
№
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
№
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
№
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
№
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
№
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
№ სტრუქტურა დავალება
1 დებულება ბიბლიის მიხედვით, ღმერთმა ადამიანი ბოლოს შექმნა, მას
შემდეგ,რაც სრულყო მთლიანი სამყარო, კაცს კი მოსახმარად
უბოძა იგი. ზოგნი ამიტომ ფიქრობენ,რომ ბუნების შვილთა
დახოცვა დანაშაული არაა, ზოგსაც მიაჩნია,რომ ცხოველებსა და
ფრინველებს ადამიანი უნდა მოუფრთხილდეს.
2 შესავალი-ზოგადი მსჯელობა
3 საზოგადოების ერთი ნაწილის
აზრი:
არგუმენტები:
4 საზოგადოების მეორე ნაწილის
აზრი:
არგუმენტები:
5 დასკვნა: არგუმენტებით
გამყარებული საკუთარი
პოზიცია
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
გეგმა თემისათვის ვაჟა-ფშაველას
მოთხრობა “შვლის ნუკრის ნაამბობის”
განხილვა
ვაჟა ფშაველა
№ მოსწავლის სახელი, გვარი შეფასება (განმავითარებელი)
1
2
3
4
5
6
7
ჯგუფური დავალებები
თავფურცელი
სკოლა, კლასი ----------------------------------------------------------------------------------------
საგანი------------------------------------------------------------------------------------------------
თემა-------------------------------------------------------------------------------------------------
თარიღი ------------------------
დავალების შესასრულებლად მოცემული დრო------------
ჯგუფი № ----------- დავალება:
1.------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ჯგუფის წევრები:
პრეზენტატორი: სახელი,გვარი ------------------------------------------ შეფასება (განმსაზღვრელი) ------------
მასწავლებელი-------------------------------------------------------------
შენიშვნა: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
№ მოსწავლის სახელი, გვარი შეფასება (განმავითარებელი)
1
2
3
4
5
6
7
ჯგუფური დავალებები
თავფურცელი
სკოლა, კლასი ----------------------------------------------------------------------------------------
საგანი------------------------------------------------------------------------------------------------
თემა-------------------------------------------------------------------------------------------------
თარიღი ------------------------
დავალების შესასრულებლად მოცემული დრო------------
ჯგუფი № ----------- დავალება:
1.------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ჯგუფის წევრები:
პრეზენტატორი: სახელი,გვარი ------------------------------------------ შეფასება (განმსაზღვრელი) ------------
მასწავლებელი-------------------------------------------------------------
შენიშვნა: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
№ მოსწავლის სახელი, გვარი შეფასება (განმავითარებელი)
1
2
3
4
5
6
7
ჯგუფური დავალებები
თავფურცელი
სკოლა, კლასი ----------------------------------------------------------------------------------------
საგანი------------------------------------------------------------------------------------------------
თემა-------------------------------------------------------------------------------------------------
თარიღი ------------------------
დავალების შესასრულებლად მოცემული დრო------------
ჯგუფი № ----------- დავალება:
1.------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ჯგუფის წევრები:
პრეზენტატორი: სახელი,გვარი ------------------------------------------ შეფასება (განმსაზღვრელი) ------------
მასწავლებელი-------------------------------------------------------------
შენიშვნა: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
№ მოსწავლის სახელი, გვარი შეფასება (განმავითარებელი)
1
2
3
4
5
6
7
ჯგუფური დავალებები
თავფურცელი
სკოლა, კლასი ----------------------------------------------------------------------------------------
საგანი------------------------------------------------------------------------------------------------
თემა-------------------------------------------------------------------------------------------------
თარიღი ------------------------
დავალების შესასრულებლად მოცემული დრო------------
ჯგუფი № ----------- დავალება:
1.------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ჯგუფის წევრები:
პრეზენტატორი: სახელი,გვარი ------------------------------------------ შეფასება (განმსაზღვრელი) ------------
მასწავლებელი-------------------------------------------------------------
შენიშვნა: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
№ მოსწავლის სახელი, გვარი შეფასება (განმავითარებელი)
1
2
3
4
5
6
7
ჯგუფური დავალებები
თავფურცელი
სკოლა, კლასი ----------------------------------------------------------------------------------------
საგანი------------------------------------------------------------------------------------------------
თემა-------------------------------------------------------------------------------------------------
თარიღი ------------------------
დავალების შესასრულებლად მოცემული დრო------------
ჯგუფი № ----------- დავალება:
1.------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ჯგუფის წევრები:
პრეზენტატორი: სახელი,გვარი ------------------------------------------ შეფასება (განმსაზღვრელი) ------------
მასწავლებელი-------------------------------------------------------------
შენიშვნა: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
№ მოსწავლის სახელი, გვარი შეფასება (განმავითარებელი)
1
2
3
4
5
6
7
ჯგუფური დავალებები
თავფურცელი
სკოლა, კლასი ----------------------------------------------------------------------------------------
საგანი------------------------------------------------------------------------------------------------
თემა-------------------------------------------------------------------------------------------------
თარიღი ------------------------
დავალების შესასრულებლად მოცემული დრო------------
ჯგუფი № ----------- დავალება:
1.------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ჯგუფის წევრები:
პრეზენტატორი: სახელი,გვარი ------------------------------------------ შეფასება (განმსაზღვრელი) ------------
მასწავლებელი-------------------------------------------------------------
შენიშვნა: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
№ მოსწავლის სახელი, გვარი შეფასება (განმავითარებელი)
1
2
3
4
5
6
7
ჯგუფური დავალებები
თავფურცელი
სკოლა, კლასი ----------------------------------------------------------------------------------------
საგანი------------------------------------------------------------------------------------------------
თემა-------------------------------------------------------------------------------------------------
თარიღი ------------------------
დავალების შესასრულებლად მოცემული დრო------------
ჯგუფი № ----------- დავალება:
1.------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ჯგუფის წევრები:
პრეზენტატორი: სახელი,გვარი ------------------------------------------ შეფასება (განმსაზღვრელი) ------------
მასწავლებელი-------------------------------------------------------------
შენიშვნა: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
№ მოსწავლის სახელი, გვარი შეფასება (განმავითარებელი)
1
2
3
4
5
6
7
ჯგუფური დავალებები
თავფურცელი
სკოლა, კლასი ----------------------------------------------------------------------------------------
საგანი------------------------------------------------------------------------------------------------
თემა-------------------------------------------------------------------------------------------------
თარიღი ------------------------
დავალების შესასრულებლად მოცემული დრო------------
ჯგუფი № ----------- დავალება:
1.------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ჯგუფის წევრები:
პრეზენტატორი: სახელი,გვარი ------------------------------------------ შეფასება (განმსაზღვრელი) ------------
მასწავლებელი-------------------------------------------------------------
შენიშვნა: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
№ მოსწავლის სახელი, გვარი შეფასება (განმავითარებელი)
1
2
3
4
5
6
7
ჯგუფური დავალებები
თავფურცელი
სკოლა, კლასი ----------------------------------------------------------------------------------------
საგანი------------------------------------------------------------------------------------------------
თემა-------------------------------------------------------------------------------------------------
თარიღი ------------------------
დავალების შესასრულებლად მოცემული დრო------------
ჯგუფი № ----------- დავალება:
1.------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ჯგუფის წევრები:
პრეზენტატორი: სახელი,გვარი ------------------------------------------ შეფასება (განმსაზღვრელი) ------------
მასწავლებელი-------------------------------------------------------------
შენიშვნა: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
№ მოსწავლის სახელი, გვარი შეფასება (განმავითარებელი)
1
2
3
4
5
6
7
ჯგუფური დავალებები
თავფურცელი
სკოლა, კლასი ----------------------------------------------------------------------------------------
საგანი------------------------------------------------------------------------------------------------
თემა-------------------------------------------------------------------------------------------------
თარიღი ------------------------
დავალების შესასრულებლად მოცემული დრო------------
ჯგუფი № ----------- დავალება:
1.------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ჯგუფის წევრები:
პრეზენტატორი: სახელი,გვარი ------------------------------------------ შეფასება (განმსაზღვრელი) ------------
მასწავლებელი-------------------------------------------------------------
შენიშვნა: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
№ მოსწავლის სახელი, გვარი შეფასება (განმავითარებელი)
1
2
3
4
5
6
7
ჯგუფური დავალებები
თავფურცელი
სკოლა, კლასი ----------------------------------------------------------------------------------------
საგანი------------------------------------------------------------------------------------------------
თემა-------------------------------------------------------------------------------------------------
თარიღი ------------------------
დავალების შესასრულებლად მოცემული დრო------------
ჯგუფი № ----------- დავალება:
1.------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ჯგუფის წევრები:
პრეზენტატორი: სახელი,გვარი ------------------------------------------ შეფასება (განმსაზღვრელი) ------------
მასწავლებელი-------------------------------------------------------------
შენიშვნა: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
№ მოსწავლის სახელი, გვარი შეფასება (განმავითარებელი)
1
2
3
4
5
6
7
ჯგუფური დავალებები
თავფურცელი
სკოლა, კლასი ----------------------------------------------------------------------------------------
საგანი------------------------------------------------------------------------------------------------
თემა-------------------------------------------------------------------------------------------------
თარიღი ------------------------
დავალების შესასრულებლად მოცემული დრო------------
ჯგუფი № ----------- დავალება:
1.------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ჯგუფის წევრები:
პრეზენტატორი: სახელი,გვარი ------------------------------------------ შეფასება (განმსაზღვრელი) ------------
მასწავლებელი-------------------------------------------------------------
შენიშვნა: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

ვაჟა ფშველა
ვაჟა ფშველავაჟა ფშველა
ვაჟა ფშველაNatia Gvilia
 
ვაჟა ფშაველა-სიცოცხლის პოეტი
ვაჟა ფშაველა-სიცოცხლის პოეტივაჟა ფშაველა-სიცოცხლის პოეტი
ვაჟა ფშაველა-სიცოცხლის პოეტიqatamidzetamar
 
დ.გურამიშვილი
დ.გურამიშვილიდ.გურამიშვილი
დ.გურამიშვილიmarina 77
 
თორნიკე ერისთავი - გაკვეთილის გეგმა
თორნიკე ერისთავი - გაკვეთილის გეგმათორნიკე ერისთავი - გაკვეთილის გეგმა
თორნიკე ერისთავი - გაკვეთილის გეგმაmziaegiashvili
 
ილია ჭავჭავაძე - მგზავრის წერილები.pptx
ილია ჭავჭავაძე - მგზავრის წერილები.pptxილია ჭავჭავაძე - მგზავრის წერილები.pptx
ილია ჭავჭავაძე - მგზავრის წერილები.pptxნატალი ედიგაროვი
 
ვაჟა–ფშაველა
ვაჟა–ფშაველავაჟა–ფშაველა
ვაჟა–ფშაველაnonajgali77
 
ლადო ასათიანი
ლადო ასათიანილადო ასათიანი
ლადო ასათიანიNino Chkhetia
 
სულხან–საბა ორბელიანი
სულხან–საბა ორბელიანისულხან–საბა ორბელიანი
სულხან–საბა ორბელიანიirma
 
ვაჟა ფშაველას „ვერხვი
ვაჟა ფშაველას „ვერხვივაჟა ფშაველას „ვერხვი
ვაჟა ფშაველას „ვერხვიnailigogatadze
 
ნიკო ლორთქიფანიძის "გული"
ნიკო ლორთქიფანიძის "გული"ნიკო ლორთქიფანიძის "გული"
ნიკო ლორთქიფანიძის "გული"marine
 
რა არის გამოცანა?
რა არის გამოცანა?რა არის გამოცანა?
რა არის გამოცანა?lelajgamaia
 

La actualidad más candente (20)

ვაჟა ფშველა
ვაჟა ფშველავაჟა ფშველა
ვაჟა ფშველა
 
ვაჟა ფშაველა-სიცოცხლის პოეტი
ვაჟა ფშაველა-სიცოცხლის პოეტივაჟა ფშაველა-სიცოცხლის პოეტი
ვაჟა ფშაველა-სიცოცხლის პოეტი
 
აკაკი წერეთელი Pdf
აკაკი წერეთელი Pdfაკაკი წერეთელი Pdf
აკაკი წერეთელი Pdf
 
დ.გურამიშვილი
დ.გურამიშვილიდ.გურამიშვილი
დ.გურამიშვილი
 
თორნიკე ერისთავი - გაკვეთილის გეგმა
თორნიკე ერისთავი - გაკვეთილის გეგმათორნიკე ერისთავი - გაკვეთილის გეგმა
თორნიკე ერისთავი - გაკვეთილის გეგმა
 
აკაკი წერეთელი ("ჩემი თავგადასავალი")
აკაკი წერეთელი ("ჩემი თავგადასავალი")აკაკი წერეთელი ("ჩემი თავგადასავალი")
აკაკი წერეთელი ("ჩემი თავგადასავალი")
 
ილია ჭავჭავაძის პოემა "აჩრდილი"
ილია ჭავჭავაძის პოემა "აჩრდილი"ილია ჭავჭავაძის პოემა "აჩრდილი"
ილია ჭავჭავაძის პოემა "აჩრდილი"
 
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველავაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
 
ილია ჭავჭავაძე - მგზავრის წერილები.pptx
ილია ჭავჭავაძე - მგზავრის წერილები.pptxილია ჭავჭავაძე - მგზავრის წერილები.pptx
ილია ჭავჭავაძე - მგზავრის წერილები.pptx
 
იაკობ მანსვეტაშვილის "მოგონებანი" და გიორგი შატბერაშვილის "საუკუნო საგზალი...
იაკობ მანსვეტაშვილის "მოგონებანი"    და გიორგი შატბერაშვილის "საუკუნო საგზალი...იაკობ მანსვეტაშვილის "მოგონებანი"    და გიორგი შატბერაშვილის "საუკუნო საგზალი...
იაკობ მანსვეტაშვილის "მოგონებანი" და გიორგი შატბერაშვილის "საუკუნო საგზალი...
 
იაკობ გოგებაშვილი
იაკობ გოგებაშვილიიაკობ გოგებაშვილი
იაკობ გოგებაშვილი
 
ბედი ქართლისა.pptx
ბედი ქართლისა.pptxბედი ქართლისა.pptx
ბედი ქართლისა.pptx
 
ვაჟა–ფშაველა
ვაჟა–ფშაველავაჟა–ფშაველა
ვაჟა–ფშაველა
 
ლადო ასათიანი
ლადო ასათიანილადო ასათიანი
ლადო ასათიანი
 
სვანური საცხოვრებელი სახლი
სვანური საცხოვრებელი სახლისვანური საცხოვრებელი სახლი
სვანური საცხოვრებელი სახლი
 
სულხან–საბა ორბელიანი
სულხან–საბა ორბელიანისულხან–საბა ორბელიანი
სულხან–საბა ორბელიანი
 
ნიკოლოზ ბარათაშვილის ბიოგრაფია და "ფიქრნი მტკვრის პირას"
ნიკოლოზ ბარათაშვილის ბიოგრაფია და "ფიქრნი მტკვრის პირას"ნიკოლოზ ბარათაშვილის ბიოგრაფია და "ფიქრნი მტკვრის პირას"
ნიკოლოზ ბარათაშვილის ბიოგრაფია და "ფიქრნი მტკვრის პირას"
 
ვაჟა ფშაველას „ვერხვი
ვაჟა ფშაველას „ვერხვივაჟა ფშაველას „ვერხვი
ვაჟა ფშაველას „ვერხვი
 
ნიკო ლორთქიფანიძის "გული"
ნიკო ლორთქიფანიძის "გული"ნიკო ლორთქიფანიძის "გული"
ნიკო ლორთქიფანიძის "გული"
 
რა არის გამოცანა?
რა არის გამოცანა?რა არის გამოცანა?
რა არის გამოცანა?
 

Similar a ვაჟა ფშაველა

Similar a ვაჟა ფშაველა (17)

Vaja fshavela
Vaja fshavelaVaja fshavela
Vaja fshavela
 
ვაჟა ფშაველა 150
ვაჟა ფშაველა 150ვაჟა ფშაველა 150
ვაჟა ფშაველა 150
 
ვაჟა ფშაველა 150
ვაჟა ფშაველა 150ვაჟა ფშაველა 150
ვაჟა ფშაველა 150
 
ვაჟა–ფშაველა
ვაჟა–ფშაველავაჟა–ფშაველა
ვაჟა–ფშაველა
 
Mikheil Javakhishvili
Mikheil JavakhishviliMikheil Javakhishvili
Mikheil Javakhishvili
 
Zura Kavtaria
Zura KavtariaZura Kavtaria
Zura Kavtaria
 
Eqvtime Takaishvili
Eqvtime TakaishviliEqvtime Takaishvili
Eqvtime Takaishvili
 
ექვთიმე თაყაიშვილი
ექვთიმე თაყაიშვილიექვთიმე თაყაიშვილი
ექვთიმე თაყაიშვილი
 
ალექსანდრე ყაზბეგი
ალექსანდრე ყაზბეგიალექსანდრე ყაზბეგი
ალექსანდრე ყაზბეგი
 
3-ჯგუფი.pptx
3-ჯგუფი.pptx3-ჯგუფი.pptx
3-ჯგუფი.pptx
 
ვაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველავაჟა ფშაველა
ვაჟა ფშაველა
 
ილია
ილიაილია
ილია
 
ილია ჭავჭავაძე
ილია ჭავჭავაძეილია ჭავჭავაძე
ილია ჭავჭავაძე
 
აკაკი წერეთელი
აკაკი წერეთელიაკაკი წერეთელი
აკაკი წერეთელი
 
Revaz inanishvilis biograpia
Revaz inanishvilis biograpiaRevaz inanishvilis biograpia
Revaz inanishvilis biograpia
 
გაზიარებული ისტორია
გაზიარებული ისტორიაგაზიარებული ისტორია
გაზიარებული ისტორია
 
qartuli
qartuliqartuli
qartuli
 

Más de ნიტა მაისურაძე (98-საჯარო სკოლა) https://nitamaisuradze.blogspot.com/

Más de ნიტა მაისურაძე (98-საჯარო სკოლა) https://nitamaisuradze.blogspot.com/ (20)

ილუსტრირებული ლექსიკონი
ილუსტრირებული ლექსიკონიილუსტრირებული ლექსიკონი
ილუსტრირებული ლექსიკონი
 
გაკვეთილები (გრამატიკის მოდული)
გაკვეთილები (გრამატიკის მოდული)გაკვეთილები (გრამატიკის მოდული)
გაკვეთილები (გრამატიკის მოდული)
 
"ამბავი როსტევან არაბთა მეფისა" (V კლასი)
"ამბავი როსტევან არაბთა მეფისა" (V კლასი)"ამბავი როსტევან არაბთა მეფისა" (V კლასი)
"ამბავი როსტევან არაბთა მეფისა" (V კლასი)
 
რიცხვითი სახელი
რიცხვითი სახელი რიცხვითი სახელი
რიცხვითი სახელი
 
პრეტესტი მორფოლოგიაში (არსებითი სახელი)
პრეტესტი მორფოლოგიაში (არსებითი სახელი)პრეტესტი მორფოლოგიაში (არსებითი სახელი)
პრეტესტი მორფოლოგიაში (არსებითი სახელი)
 
ნაცვალსახელი
ნაცვალსახელი ნაცვალსახელი
ნაცვალსახელი
 
მეტყველების დამხმარე ნაწილები
მეტყველების დამხმარე ნაწილები მეტყველების დამხმარე ნაწილები
მეტყველების დამხმარე ნაწილები
 
ზმნიზედა
ზმნიზედა ზმნიზედა
ზმნიზედა
 
ზმნა
ზმნა ზმნა
ზმნა
 
ზედსართავი სახელი
ზედსართავი სახელიზედსართავი სახელი
ზედსართავი სახელი
 
არსებითი სახელი
არსებითი სახელი არსებითი სახელი
არსებითი სახელი
 
სულხან- საბა ორბელიანი
სულხან- საბა ორბელიანი სულხან- საბა ორბელიანი
სულხან- საბა ორბელიანი
 
თედო რაზიკაშვილის "მონადირე"
თედო რაზიკაშვილის "მონადირე" თედო რაზიკაშვილის "მონადირე"
თედო რაზიკაშვილის "მონადირე"
 
პოეტისა და პოეზიის დანიშნულების საკითხი ილიასთან,აკაკისთან და ვაჟასთან
პოეტისა და პოეზიის დანიშნულების საკითხი ილიასთან,აკაკისთან და ვაჟასთანპოეტისა და პოეზიის დანიშნულების საკითხი ილიასთან,აკაკისთან და ვაჟასთან
პოეტისა და პოეზიის დანიშნულების საკითხი ილიასთან,აკაკისთან და ვაჟასთან
 
ნოდარ დუმბაძის " კორიდა"
ნოდარ დუმბაძის " კორიდა" ნოდარ დუმბაძის " კორიდა"
ნოდარ დუმბაძის " კორიდა"
 
კითხვარი (ილია ჭავჭავაძის "აჩრდილი")
კითხვარი (ილია ჭავჭავაძის "აჩრდილი")კითხვარი (ილია ჭავჭავაძის "აჩრდილი")
კითხვარი (ილია ჭავჭავაძის "აჩრდილი")
 
დავით კლდიაშვილის "დარისპანის გასაჭირი"
დავით კლდიაშვილის "დარისპანის გასაჭირი" დავით კლდიაშვილის "დარისპანის გასაჭირი"
დავით კლდიაშვილის "დარისპანის გასაჭირი"
 
გიორგი ლეონიძის „მარიტა“
გიორგი ლეონიძის „მარიტა“  გიორგი ლეონიძის „მარიტა“
გიორგი ლეონიძის „მარიტა“
 
აკაკი წერეთლის "ბაში- აჩუკი" (ფაბულა და სიუჟეტი სრულად)
აკაკი წერეთლის "ბაში- აჩუკი" (ფაბულა და სიუჟეტი სრულად)აკაკი წერეთლის "ბაში- აჩუკი" (ფაბულა და სიუჟეტი სრულად)
აკაკი წერეთლის "ბაში- აჩუკი" (ფაბულა და სიუჟეტი სრულად)
 
პრეტესტი ("ანდერძი")
პრეტესტი ("ანდერძი")პრეტესტი ("ანდერძი")
პრეტესტი ("ანდერძი")
 

ვაჟა ფშაველა

  • 2. ფშავში, მდინარე ჩაგლურას ნაპირას, დგას პატარა ქვიტკირის სახლი. სწორედ ამ სახლში 1861 წლის 14 ივლისს დაიბადა ვაჟა-ფშაველა (ნამდვილი სახელი და გვარი ლუკა პავლეს ძე რაზიკაშვილი) ერთი გადმოცემის თანახმად, ვაჟას შორეული წინაპრები მოხევეები ყოფილან, სოფელ სნოდან. რაზიკაშვილთა წინაპარი ხევსური ყოფილა, გოგოჭური. თვით ვაჟა ამას სიამაყით აცხადებდა და ფსევდონიმადაც წერდა ,,ჟულაკა გოგოჭურს.“ ახალდაბადებულს შავი თმა თვალებზე ჰქონია ჩამოფარებული. მნახველებს უთქვამთ, ეს თმიანობა იმისი ნიშანია, დავლათიანი იქნება, სახელიანიო. ვაჟას გარდა მის მშობლებს კიდევ ხუთი შვილი ჰყოლია: გიორგი, მართა, ნიკო (ბაჩანა), თედო და ალექსანდრე (სანდრო). ვაჟას მამა იშვიათი ნიჭის პატრონი, მჭევრმეტყველი, ცნობისმოყვარე და მწიგნობარი კაცი ყოფილა. მას თვითონ შეუსწავლია წერა-კითხვა და მღვდელი გამხდარა. ასე გვამცნობს ვაჟა მამის – პავლე რაზიკაშვილის პიროვნებას: „მე როცა მამაჩემი ვიცანი მამად, მაშინ იგი მთავარ დიაკვნად იყო სოფელ მაღაროსკარში, სოფელ ჩარგალზე რვა ვერსზედ დაშორებით“. ვაჟას თქმით, პავლე რაზიკაშვილი გარდა პირადი სამსახურისა, ვაჭრობასაც მისდევდა, რამდენიმე ადგილას დუქნები ჰქონდა“.
  • 3. სწორედ პავლე რაზიკაშვილმა, პირშიმთქმელმა, სიზარმაცის მოძულემ და ვაჟკაცობის ტრფიალმა, ჩაუნერგა პატარა ლუკას წიგნის სიყვარული. პავლე უამბობდა შვილებს დავით აღმაშენებელზე, ნაპოლეონსა და გამბეტაზე, აყვარებდა „ვეფხისტყაოსანს”, მზეჭაბუკისა და ჯიმშერის ამბავს, ვიქტორ ჰიუგოსა და ჟორჟ სანდის ნაწარმოებთა პერსონაჟებს; რასაკვირველია, სახელოვანი თანამედროვეების – ილიასა და აკაკის ქმნილებებს. მღვდელი პავლე რაზიკაშვილისათვის მით უფრო ძნელი არ იყო , ჩაენერგა შვილებისათვის სასულიერო წიგნებისადმი სიყვარული. „ჩაუჯდებოდა ხორცს საკეფლად ფიცარზე, იქვე ტახტზე მეც ჩავუჯდებოდი პირდაპირ და ვუგდებდი გაფაციცებით ყურს იმის ტკბილ საუბარს. მუდამ მიამბობდა მოთხრობებს ძველი საღმრთო ისტორიიდან”, – გვიყვება ვაჟა. დედა, – ბარბალე (გულქან) ფხიკელაშვილი საგმირო ამბებს, ფშაურ თქმულებებსა და ლექსებს აცნობდა. დედის წყალობით ვაჟამ უამრავი ხალხური ლექსი იცოდა ზეპირად, ისე რომ ყველას უკვირდა, ერთი ადამიანი როგორ ახრეხებდა ამდენი ლექსის დამახსოვრებას. ვაჟა-ფშაველა ასე გვამცნობდა დედას: “მე ვარ წმინდა ფშაველი ჩამომავლობით, როგორც დედით, ისე მამით. დედაჩემი იყო ივრელი ქალი, სოფელ სხლოვნიდან, ფხიკლიანთ გვარისა… სათემო გვარი ფხიკლეშვილებისა არის გაბიდოური. ღვიძლი ბიძა დედაჩემისა პარასკევა პირველი მოლექსე იყო ფშავში. საუბედუროდ, წერა-კითხვა სრულიად არ სცოდნია… წერა-კითხვა არც დედაჩემმა იცოდა, თუმც ბუნებით იყო ფრიად ნიჭიერი, შესანიშნავი მეოჯახე და მოწყალე, გლახის გამკითხველი, მეზობლის დამხმარე”…
  • 4. ვაჟა რვა წლისა თელავის სასულიერო სასწავლებელში მიაბარეს. აქედან დაიწყო მომავალი პოეტის სულიერი ტანჯვა. მდიდარ სულიერ საზრდოს ნაჩვევი ბავშვისათვის გონების ბორკილად იქცა სწავლის უვარგისი სისტემა. მშობლები მაშინდელ სკოლაში შვილებს, ვაჟას თქმით, „განსაკაცებლად აბარებდნენ და არა გასამხეცებლად”, მაგრამ აბა, რა სიკეთე შეიძლება მოემკო ადამიანს იმნაირი სწავლისაგან, როცა ბავშვი საკუთარ მეობას, თავის ეროვნებას და მშობლიურ ენას ივიწყებდა. თვით ლუკა რაზიკაშვილიც კი, რომელიც მშვენიერი სულიერი საგზლით მივიდა სკოლაში, ლამის გადაგვარდა. „მაშინ რაზიკოვად ვიწერებოდი და არა რაზიკაშვილად. იქნებ შეურაცხყოფადაც კი მიმეღო, თუ ვინმე რაზიკაშვილს დამიძახებდა, ასე ძვირფასად მიმაჩნდა ჩემი გვარის დაბოლოვება „ოვი”-ო, – მწარედ შენიშნავს „ჩემს წუთისოფელში” ვაჟა. გასაკვირი არაა, როცა ამნაირ სკოლას ვაჟა „საპყრობილეს” უწოდებს იმიტომაც, რომ „ვერ აკმაყოფილებდა” და „ნოყიერ საზრდოს ვერ აწვდიდა” მის სულს. მკვირცხლი გონების ლუკა რაზიკაშვილი ამ სულის შემხუთავი ატმოსფეროდან გამოსავალს ეძებდა, აქეთ-იქით აწყდებოდა, რომ თავისი ცნობისწადილი დაეკმაყოფილებინა და ამით სულიერი შვება ეგრძნო, „იძულებული ვიყავი მიმემართა სხვადასხვა წიგნებისათვის, რაც ძნელი საშოვარი აღმოჩნდა. ვკითხულობდი, რაც შემხვდებოდა განურჩევლად, რადგან ხელმძღვანელი არა მყავდა და ამის გამო ასტრონომიულს, რისიც არაფერი გამეგებოდა,უფრო ბევრსა ვკითხულობდი, ვიდრე საბუნებისმეტყველო, ან საისტორიო წიგნს: ცაზე დავფრინავდი, როცა დედამიწისა არაფერი გამეგებოდა”, – წერს ვაჟა მისი ცხოვრების ამ მონაკვეთის შესახებ.
  • 5. ნიჭი და მოზღვავებული ყმაწვილური ენერგია გამოსავალს ეძებდა და როცა პატარა ლუკა საღი გონებრივი ვარჯიშისათვის შესაფერის ასპარეზს ვერ პოულობდა, ფიზიკური ვარჯიშისაკენ მიისწრაფოდა, ლუკას მოუთოკავი სულიერი ენერგია ფიზიკურ ძალად გადაიქცა სპორტში, კრივსა და ჭიდაობაში ლამობდა სურვილების დაკმაყოფილებას. საბედნიეროდ, ნიჭთან ერთან ბევრი გამორჩეული თვისება და მათ შორის მტკიცე ნებისყოფაზე დამყარებული პიროვნული ძლიერების შეგრძნების განსაკუთრებული უნარიც იყო ის ფაქტორი, რამაც შესაძლებელი გახადა ამ დიდი ნიჭის გადარჩენა. თელავის სასწავლებელში მიღებული ცოდნა საკმარისი არ აღმოჩნდა და 1877 წელს შევიდა თბილისის სამასწავლებლო ინსტიტუტთან არსებულ ორკლასიან სამოქალაქო სასწავლებელში, რომელიც 1879 წელს დაამთავრა. 1879 წელის სექტემბერს ვაჟა შედის გორის საოსტატო სემინარიაში. არც თუ დიდი წარმატებით აბარებს გამოცდებს, მაგრამ შემდეგ დიდი მონდომებით ეკიდება სწავლას.
  • 6. სემინარია 1882 წელს დაამთავრა. სიმართლისმაძიებლის თანდაყოლილმა მოწოდებამ ვაჟა-ფშაველა გორის ხალხოსანთა წრესთან დააახლოვა. 1882 წელს ვაჟა გაანაწილეს სკოლის მასწავლებლად სოფ. ტოლათსოფელში. 1883 წლის აგვისტოში, 22 წლის ლუკა რაზიკაშვილი სწავლის გასაგრძელებლად პეტერბურგში გაემგზავრა და შედის თავისუფალ მსმენელად უნივერსიტეტში, იურიდიულ ფაკულტეტზე. დიდი მეცნიერისა და მამულიშვილის ექვთიმე თაყაიშვილის მოგონებით, პეტერბურგში ვაჟა „ესწრებოდა ქართველი სტუდენტების სხდომებს სათვისტომოს საკითხების შესახებ. ფშავ-ხევსურეთის სახალხო პოეზიიდან აუარებელი ლექსები იცოდა ზეპირად … და ყველანი განცვიფრებულნი ვიყავით, როგორ შეეძლო ამდენი ლექსების ზეპირად დამახსოვრება”. თუმცა ხელმოკლეობის გამო ერთ წელიწადში კვლავ საქართველოში დაბრუნდა. მაინც მნიშვნელოვანი აღმოჩნდა პეტერბურგში გატარებული ერთი წელიწადი; იქ ყოფნას უკავშირდება მისი ფსევდონიმიც – ვაჟა- ფშაველა. მანამდე კი მისი ფსევდონიმები იყო: „ლ. რაზ–ვი“, „ლ. კათაკმეველი“, „მგელია ხინკალჭამიაშვილი“ და ა. შ. ფსევდონიმი – ვაჟა- ფშაველა მისმა თუშმა მეგობარმა, დიმიტრი ცისკარიშვილმა შეარქვა: მთიელმა მეგობარმა კარგად იცოდა, რომ ფშავ-ხევსურეთში “ვაჟა” “კარგ ბიჭს”, “ვაჟკაცს” ნიშნავდა. ლუკა რაზიკაშვილი კი სწორედ ასეთი ყოფილა.
  • 7. 1884 წლის შემოდგომაზე წიგნებით, ლექციების ჩანაწერებით, „სტუდენტთა კასის” ვალით (რადგან გამოსამგზავრებელი ფული არ ჰქონდა), მშობლიურ ჩარგალში ბრუნდება. ამ დროიდან იწყება მისი მშფოთვარე, მძიმე ყოფითი საზრუნავითა და მძაფრი სულიერი ჭიდილით სავსე ცხოვრება. მას ბედმა ერთობ შებოჭილი და მძიმე ცხოვრება არგუნა. საარსებო სასუალებათა ძიების აუცილებლობამ სოფელ ოთარაშენში თავად ამილახვრის ოჯახში მიიყვანა და ერთხანს აკისრებინა კერძო რეპეტიტორის მძიმე და უმადური მოვალეობა. 1886 წლის გაზაფხულზე, თავად ამილახვრის ოჯახში ვაჟა-ფშაველას იმავე ოჯახში აღზრდილი თავადის უკანონო შვილი, ძალიან ლამაზი და მაღალი სულიერი თვისებებით გამორჩეული, იმხანად დაქვრივებული ეკატერინე (კეკე) ნებიერიძე შეჰყვარებია და ცოლადაც შეურთავს. თავისებური იყო ვაჟას დაქორწინების ფაქტი. ვაჟა იღებს გადაწყვეტილებას და მის ურყეობაში დარწმუნებული ატყობინებს მამას და ძმებს, დახვდნენ მცხეთაში. არ მისდევს ტრადიციას, სიმშვიდის, ურთიერთგაგებისა და სიყვარულის ატმოსფერო სუფევდა ახალ ოჯახში. ეს ხანა არაჩვეულებრივი ნაყოფიერებით გამოირჩევა ვაჟას შემოქმედებაში.
  • 8. 1886 წლის 17 ოქტომბერს ვაჟა სოფელ დიდ-თონეთში იწყებს მასწავლებლობას. ცხოვრობს აქ უკვე ცნობილი შედევრების ავტორი, ნივთიერ სივიწროვეში; ამაყი და სიმართლის მაძიებელი ვაჟა ვერ ურიგდება უსამართლობას, წვრილმანობას, სიტყვით და ძალით უპირისპირდება ადგილობრივ „ბობოლებს” , სოფლის მამასახლისს და მის დამქაშებს. იწყება განუწყვეტელი ცილისმწამებლური საჩივრები ვაჟაზე: ვაჟას შესამოწმებლად ერთმანეთს ცვლიან რევიზორები და „კომისრები” . ალალმართალ ვაჟას, ქართველების სათაყვანებელ ნიჭიერ პოეტს საზოგადოების სხდომებზე, რომელსაც ილია ჭავჭავაძე და ივანე მაჩაბელი თავმჯდომარეობდნენ, უწევს ახსნა-განმარტებითი ბარათების წარდგენა. ჩვენი დიდი მოღვაწეებიც ხედავენ ვაჟას სიმართლეს, მაგრამ უფრთხილდებიან მის არსებობას, ეშინიათ, რაიმე არ შეემთხვეს დიდი მომავლის მქონე პოეტს და 1887 წლის 11 ივნისს გამგეობას გამოაქვს დადგენილება ვაჟას თონეთის სკოლის მასწავლებლობიდან გათავისუფლების შესახებ. რასაკვირველია, სულიერად ეს იყო დიდი ტრავმა უსამართლოდ დაჩაგრული პოეტისათვის, რომელსაც მთელი სოფელი პატივს სცემს და ხელმოწერითაც დოკუმენტურად ადასტურებს მასთან თანადგომას.
  • 9. 1888-იდან ჩარგალში ცხოვრობდა, სხვა გლეხებივით ხნავდა მიწას, უვლიდა საქონელს და ნადირობდა. მთის ხალხში დიდი გავლენით სარგებლობდა. იშვიათად ჩამოდიოდა ბარად. ფშაური ზამთრის გრძელ ღამეებში დაიწერა მისი გენიალური პოემები, მოთხრობები და ლექსები… ჩარგალში მყოფს 1890 წელს უბედურება დაატყდა თავს, ერთი თვის მანძილზე დაკარგა მშობლები – 56 წლის დედა და 59 წლის ჯანმაგარი მამა. მშობლები ბურჯივით ედგნენ მხარში ვაჟას და ყოველნაირად ხელს უწყობდნენ თავიანთ რჩეულ შვილს შემოქმედებით მუშაობაში. ამის შემდეგ ძმები გაიყარნენ. ვაჟა საბოლოოდ დამკვიდრდა ჩარგალში და აქ გაატარა თავისი სიცოცხლის წლები. ამ დროიდან მოყოლებული ვაჟა ფიზიკურად ბევრს შრომობს, მაგრამ თანამედროვეთა გადმოცემით, დიდი მეურნის უნარს ვერ ავლენს და ეს გასაგებიცაა. „სხვაგან რბის მისი გონება” _ პოეტური ცხოვრებაა მისი არსებობის ფორმა და არა გლეხკაცური ჭიდილი მთის მწირ მიწასთან. ვაჟა ჯერ კიდევ ახალგაზრდა კაცი იყო (30 წლისა), მაგრამ ჯანმრთელობა უკვე შერყეული ჰქონდა. 1892 წელს ციმბირის წყლული შეეყარა ვაჟას და მარჟვენა თვალი დაუზიანა. მძიმე ოპერაცია გადაიტანა პოეტმა… თვალის ქუთუთო ჩამოფხავებული დარჩა და ცრემლმდინარი. ასეთი თვალის გამო ფშაველებმა „რაზიკაანთ დევს“ „ცალთვალა“ დაუმატეს და ახლა „ რაზიკაანთ ცალთვალა დევს“ ეძახდნენ.
  • 10. ვაჟა მართლაც რომ უბედურ ვარსკვლავზე დაბადებულა. 1902 წელს, მისი სახლში არყოფნის ჟამს, მოულოდნელად, 36 წლის ასაკში დაეღუპა საყვარელი მეუღლე კეკე. “მეხუთე შვილზე უმტყუნა”. კეკე თანამედროვე დახასიათებით “მეტად ლამაზი, გულკეთილი და ადამიანის მოსიყვარულე ქალი” ყოფილა, რომელსაც ყველა პატივს სცემდა. მას ობლად დარჩა 4 შვილი. 1904 წელს ითხოვა ვაჟამ მეორე ცოლი, გიორგი დიდებაშვილის ასული ნინო, შემდეგ თამარად წოდებული. ლუკას საქციელით შეძრწუნებულები იყვნენ მისი ახლობლები. იგი კი თავს იმით იმართლებდა, რომ ბავშვებს მოვლა-პატრონობა სჭირდებოდათ, სახლში კი დედაკაცი იყო საჭირო. ერთი წლის შემდეგ ოჯახს მეხუთე შვილი შეეძინა. ვაჟა მუხლჩაუხრელად შრომობს, რომ ცოლ-შვილი არჩინოს: ხნავს, თესავს, მკის, თიბავს, ნადირობს, მჟავე წყალთან დაკავშირებით (ახლა რომ ვაჟას წყალს უწოდებენ) დავა აქვს და ბოლოს ხალხის სასარგებლოდ წყვეტს საკითხს. მგოსანი პრაქტიკული ცხოვრებისათვის არ იყო დაბადებული, მას დიდი პოეტური სამყარო ჰქონდა, მით ცხოვრობდა და სულდგმულობდა. ყოფის წვრილმანებთან ყოველგვარი შეხებისას ვაჟა ღიზიანდებოდა. ასე დაეუფლა მის სულს სიფიცხე.
  • 11. როცა კი თბილისში მოდიოდა, თავის ნაწერებს თურმე ერთ ჭრელ ხურჯინში ჩააწყობდა ხოლმე და პირველად ილია ჭავჭავაძესთან შეივლიდა – ხურჯინის “დასაბერტყად”. “ნახევარი დღის საგზლით ჩამოსულმა ვაჟა-ფშაველამ ერს საუკუნო საგზალი ჩამოუტანა”-წერს გიორგი სატბერაშვილი “საუკუნო საგზალში.” დიდმა ილიამ რომ წაიკითხა რვეულის ფურცლებზე ამოგვირისტებული ლექსები და მოთხრობები,უთქვამს:” "ეს რვეული საუკუნო საგზლად გასწვდება საქართველოს... არა,ჩვენ,ძველებმა, ახლა კალამი ძირს უნდა დავდოთ!...გზა ვაჟას უნდა დავუთმოთო”... გიორგი შატბერაშვილი კი მრავალმნიშვნელოვნად ამთავრებს თავის თხზულებას: "ღამდებოდა,მაგრამ საიდანღაც ახალი უცნაური შუქი მოსდგომოდა საქართველოს მთების ზურგს,"-ეს შუქი ჩარგლიდან ასხივოსნებდა ქვეყანას, რომელსაც თავისუფლების საზრდოდ,საუკუნო საგზლად ვაჟა- ფშაველას გულზვიადი, შეუვალი შემოქმედება ებოძა, მას შემდეგ ზრდის "შვლის ნუკრის ნაამბობი", "ხმელი წიფელი", "ალუდა ქეთელაური", "ბახტრიონი" და სხვა მრავალი პატრიოტული დვრიტა ღირსეულ მამულიშვილებს. დიდი ილიასა და მისი თანამებრძოლების დაწყებულმა საქმემ მთაში გამოზრდილი ბრგე პოეტის მარჯვენაში გადაინაცვლა, მისი კალამი შეუპოვრად ჰკაფავდა ქართული სულის ჩახშობის მიზანს”.
  • 12. ბოლო წლებში ხშირად ავადმყოფობდა. ავადმყოფობის გამო აკაკი წერეთლის დაკრძალვასაც ვერ დაესწრო. 1915 წლის გაზაფხულზე თბილისში სამკურნალოდ ჩამოსულა. ოდნავ მოიკეთა და 23 მაისს სიტყვაკაზმული საზოგადოების სახელით, ლიტერატურული საღამო მოუწყვეს. იმ საღამოზე მიურთმევიათ დაფნის გვირგვინი წარწერით: “ქართული პოეზიის არწივს”. საღამოს გათავებისას, ვაჟას ორთაჭალის ბარში კარგი სუფრა გაუშალეს, შემდეგ იგი კვლავ ლოგინად ჩაწვა, პოეტი ნატრობს მთასა და მთის წყალს. შიო მღვიმელი და სანდრო რაზიკაშვილი თხოვნას უსრულებენ.27 ივლისს დილით პოეტი თითქოს კარგად გამოიყურებოდა, შუა დღის შემდეგ ცუდად გახდა. რომელი საათიაო? – უკითხავს. – სამიო, – უპასუხია მოწყალების დას, ანიკო კობიაშვილს. ვაჟას უთხოვია: თუ ღმერთი გწამს, ლოგინი იატაკზე გამიშალე და გარშემო ყვავილები დამაყარეთ, – იქნებ მაშინ მაინც წარმოვიდგინო ჩემი ძვირფასი მთაო…საღამოს ექვს საათზე პოეტმა უფრო ცუდად იგრძნო თავი და ვერაფრით გამოაბრუნეს. გულის ცემა უჩერდებოდა, მალე გონებაც დაკარგა. ერთი საათის შემდეგ აღესრულა ქართველთა სათაყვანებელი პოეტი – ვაჟა ფშაველა. საღამოს რვა საათზე მთელ ქალაქს მოედო თავზარდამცემი ამბავი. ვაჟა დიდუბის პანთეონში ფშაური წესისა და დატირების გარეშე დაკრძალეს. მისმა ნათლულმა, დიდმა ქართველმა მწერალმა გიორგი ლეონიძემ და “ცისფერყანწელებმა” 20 წლის შემდეგ ვაჟას ნეშთი დიდუბიდან მთაწმინდაზე გადაასვენეს.
  • 14. “შვლის ნუკრის ნაამბობი” პაწაწა ვარ, ობოლი. ბედმა დამიბრიყვა: ცუდ დროს დავობლდი; ტანზედ მაცვია პატარა, მოკლებეწვიანი, თეთრის თვლებით მოწინწკლული თხელი ქათიბი. ჯერ რქები და კბილები არ ამომსვლია, ჩლიქებიც არ გამმაგრებია. გზადაკარგული დავდივარ. აი დახედეთ ჩემს სისხლიან ფეხსა, - ეს წყლის დასალევად რომ ჩავედი ხევში, მაშინ ვიტკინე... გული მიწუხს... გული... საბრალო დედაჩემი! მანამ დედა მყვანდა ცოცხალი, სულ ალერსში ვყვანდი: ძუძუს მაწოებდა, მიალერსებდა, მაფრთხილებდა. რაღა მეშველება მე საბრალოს ეხლა! ძუძუს აღარა ვწოვ, მხოლოდ ბალახის ნამსა ვსუტავ დილით და საღამოთი, როდესაც ნამია, და რძის ნდომას იმითი ვიკლავ. უპატრონო რომ ვარ, სულ მეშინიან, ვკანკალებ, მუდამ დღე სიკვდილს ველი, გზაარეული დავეხეტები... ღმერ-თო, რამდენი მტერი გვყავს! წეღან ველის პირად გავედი დაღონებული... იქით-აქეთ თვალს ვავლებდი. უცებ ჩემს თავზედ ჭექა გაისმა. ავიხედე მაღლა: მხრებ-შეკუმშული, ნისკარტდაღებული, უზარმაზარი ლეგა ფრინველი მოდიოდა პირდაპირ ჩემკენ. მე, შეშინებული, ტყეში გადავხტი. წამოვიდა ის წყეული ფრინველი, ტანი ვეღარ შეიმაგრა და ჩემს ნადგომ ადგილს დაეცა. ჟრუანტელი მივლის, როდესაც იმისი მოკაკული ნისკარტი და ალმასივით ბრჭყალები მაგონდება. პირდაპირ მოვიდა და, იქ რომ არ დავხვდი, ბალახებზედა და მაყლოვანზედ მხრებით ტყლაშუნი გაადინა. მიავლ-მოავლო საზარელი ყვითელი თვალები, ეწყინა ჩემი გაქცევა, აიწია, ძლივს განთავისუფლდა, კინაღამ მაყვლებში ჩაება. მე ერთს ხეს ვეფარე და იქიდან გულის ფანცქალით ცალის თვალით გავყურებდი. გენაცვალე, ტყეო! შენ ბევრს მშველი, თორემ აქამდის ჩემის ქათიბის ბეწვიც არ იქნებოდა! გული მეუბნება, რომ მტრის მსხვერპლად გავხდები. ჯერ მე გამოუცდელი ვარ, მხოლოდ ერთი კვირა ვიყავი დედასთან. ის მასწავლიდა, ვინ იყო ჩემი მტერი და ვინ მოკეთე. ეხლა ვინღა მასწავლის? სულ შამბში ვწვები, ვიმალები, მუმლისა და კოღოებისაგან მოსვენება აღარა მაქვს. დედასთან კარგად ვცხოვრობდი, თავისუფლად ვსუნთქავდი...
  • 15. მე და დედაჩემი, აგერ ტყიანი სერი რომ წამოწოლილა და აქეთ-იქით ხევები ჩაუდის, იქ ვცხოვრობდით, მუდამ დაჩრდილულნი გაბურულის ტყით; უხვედრი იყო ჩვენი ბინა. დედაჩემი დაწვებოდა ხოლმე გორაკზე, მე გვერდით მოვუწვებოდი. სამივე მხრიდამ ხეები გვეფარა, მეოთხეს თვითონ გაიყურებოდა. ხანდახან ყურებს დააცქვეტდა, მე შევყურებდი და ვბაძავდი იმის ქცევას, ჩემს პატარა ყურებსაც ავცქვეტდი. სამჯერ უჩვეულებრიო ხმაურობა შემოგვესმა: ის არა ჰგვანდა არც წყლის ჩხრიალს, რომელიც მუდამ მესმის, არც შაშვის ფაჩუნს, არც კოდალას რაკუნს, არც კიდევ ხმელის ხის წვერიდამ ჩამოვარდნილ ტოტის რახუნს და არც ნიავისაგამ გაშრიალებულ ფოთლების ხმას... ეს შევნიშნე მე: რა წამს ამ უცხო ხმას გაიგონებდა დედაჩემი, ზე წამოვარდებოდა და მეტყოდა: “შვილო! მომყე, მე მომყეო!..” გაიქცეოდა და მეც მივხტოდი, რაც ძალი და ღონე მქონდა; არც ვიცოდი და არც მესმოდა, თუ ვის უფრთხოდა. ეხლა-კი ვიცი... ოჰ! რამდენი მტერი გვყავს! ოჰ, ადამიანო!.. რატომ არ გებრალები მე, პატარა? რატომ არ მაძლევ თავისუფლებას, რომ გულდასვენებულმა თავისუფლად ვიარო, ვთელო ლამაზი მწვანე ბალახი, გადავდგე სერზედ და დავსტკბე საღამოს ნიავის სიოთი?! ვერ გავცილებივარ ტყეს. თუ გავედი ველად, უნდა ტყის პირს არ მოვცილდე, - მაშინაც ნახევარი სიცოცხლე მაკლდება! სულ აქეთ-იქით უნდა ვიყურო, ვეფარო ხეებს, კლდეებს, ბალახებსა და კანკალით ვჭამო საჭმელი, შიშისაგან ზეზეურად უნდა დავდნე!.. რას გიშავებ, ადამიანო, მითხარი, რას? რა დაგიშავა საბრალო დედაჩემმა, რა შეგისვა, რა შეგიჭამა, რომ მოჰკალი და უპატრონოდ დამაგდე, დამაობლე?! ოჰ, ადამიანებო! თქვენ ხერხსა და ღონეზე ხართ დაიმედებულნი და ჩვენი ჯავრი არა გაქვსთ... არა ჰგრძნობთ, რომ ჩვენც გვიყვარს თავისუფლება, არა ჰგრძნობთ თქვენის შეუბრალებელის გულით, რომ ჩვენც გვიყვარს სიცოცხლე, ბუნება: ფოთლის შრიალი, წყლის ჩქრიალი, რომელსაც სულგანაბული ეგრე ხშირად ყურს ვუგდებ ხოლმე, ბალახის ბიბინი და ტყის ცხოველებთან ერთად ნავარდობა... შენ-კი, ოჰ, ადამიანო!.. თვალებდასისხლიანებული, გაფაციცებული დამეძებ მე და ჩემს ფერს სუსტსა და უპატრონოს ათასს სხვას... იარაღი გაქვს, მოგვეპარები, მუხთლად გკვრავ ტყვიას და გამოგვასალმებ წუთისოფელს
  • 16. II როგორ არ უნდა მეშინოდეს?.. ჯერ სულ ერთი კვირაა, რაც მე წუთისოფელს ვხედავ, და რამდენი შიში და ვაება გამოვიარე! გუშინწინ წვიმიანი დღე იყო. სიცოცხლითა და სიმშვენიერით აღსავსე დედაჩემი წიფლის გვერდზედ იდგა და გემრიელად იცოხნებოდა... მეც გვერდით ვუდექი, მიხაროდა დედასთან დგომა, მტერი და სიკვდილი არც-კი მაგონდებოდა დედის იმედით. ხშირის ფოთლებიდამ წვიმის ნამი კამკამით ჩამოდიოდა... მე თავს ვუშვერდი, რომ სასიამოვნო წვეთებს გავეგრილებინე. - არ გიამა, შვილო? - მკითხავდა დედა. მე თავს ვუქნევდი და ვხტოდი, ხან ძუძუებში ვბურჩქნიდი. ჩვენს წინ ერთ ხმელ ხეს გარშემო კოდალა ევლებოდა და ისე მაგრა უკაკუნებდა, რომ მიკვირდა, - დედაჩემი ამოდენაა და არ შეუძლიან ეგრე ტყის გახმაურება, როგორც ამ პატარა ჩიტს მეთქი! უვლიდა გარშემო ხეს ფეხების ფხაკუნით და ხან ერთსა და ხან მეორე ადგილას ჩაჰკრავდა ნისკარტს... კოდალას ცელქობას მე სიხარულით შევყურებდი; უცებ “ჩხი!” “ჩხი!” მომესმა. მივიხედე გვერდზე: თავზედ ერთი ჩხიკვი გვევლებოდა. “თავი მომაფარეო, - მითხრა დედაჩემმა, - თორემ ჩხიკვი თვალებს დაგთხრისო!..” მე თავი მოვაფარე. დედაჩემი იგერებდა თავით ამ საძაგელს. ჩხიკვი ჩემკენ იწევდა; ბევრი იცოდვილა, მერე დაგვანება თავი, თავმოკატუნებული წიფლის ტოტზე შესკუპდა და მოჰყვა კნავილს. იმისი ხმა სწორედ ჩემს ხმასა ჰგვანდა. დედას გაეცინა და მითხრა: - დიდი ეშმაკი რამეა, შვილო, ეგ ჩხიკვი, გაუფრთხილდი!.. შენისთანა პატარა ნუკრებს ძლიერ ემტერება, შვილო... კრუსუნსა და კნავილს მოჰყვება და ახლო-მახლო რომ შენისთანა ბრიყვი და გამოუცდელი ნუკრი შეხვდეს, ბანს მისცემს, გადაეძრახნება, მაგასაც ის უნდა: მიახტება და თვალებს გამოსჩიჩქნის!.. მე ტანში ჟრუანტელმა დამიარა... - ხმასაც არ გავცემ, დავემალები მაშინათვე! - ჰო, ეგრე, ეგრე, შვილო! მანამ დედა ცოცხალი გყავს, ნუ შეგეშინდება; როცა მე აღარ გეყოლები, მაშინ სიფრთხილე გმართებს! ოჰ, რამდენი გამოცდილება მაკლია ჯერ კიდევ მე, საცოდავსა!..
  • 17. III ერთხელ ძლიერ დაცხა. დედაჩემი საწოლიდამ ადგა და მითხრა, წყალზე წავიდეთო. წავედით, დავყევით წვრილიანს სერს, ჩავიარეთ შამბზე და ჩავედით ხევში. ხევი ღრმა იყო, მზის სხივები ვერ ჩასწვდომოდა, აქეთ-იქით ნაპირებზე ხეები ერთმანერთზე გადაკვანძულიყო წვერებით. ხის ძირებზე, იქვე ხევის პირად, ჟოლის ფესვები იყო ამოსული, წითლად თავი დაეხარათ და გადმოჰყურებდნენ წყლის დენას. ცივი ანკარა ხევი მოჩუხჩუხებდა გალიპულს ქვებზე, ერთის კლდიდამ მეორეზე გადადიოდა და გუბდებოდა. დედაჩემი მივიდა და ჩადგა შიგ გუბეში. მე ძლივს დავდიოდი ქვებზე, ჩლიქები მტკიოდა. - მოდი, შვილო, ჩადექ წყალში, საამურია სიცხეში წყალში დგომა. მე მივედი და კრძალვით ჩავსდგი ჯერ ერთი ფეხი; წყალი საშინლად ცივი იყო და გადმოვხტი ისევ უკან. - ცივია, არ შემიძლიან დგომა. - არაფერი გიშავს, უნდა ეხლავე შეეჩვიო, შვილო! ცოტა ხანი დავდექი წყალში, და მერე გამოვბრუნდით უკან. ჩვენს ზევით ნაკაფიანებში ხმაურობა ისმოდა. ეგ საშიში ხალხი არ არის, მითხრა დედამ. ერთი დედაკაცი და პატარა ბალღია. ჩვენი მტერი ეგრე არა ყვირის. ჩვენ მაინც სიფრთხილე გვმართებს: ისე წვრილიანზე ავიაროთ, ველის პირად ნუ გამოუჩნდებით, ნუ დავენახვებით.
  • 18. დედაჩემი წინ წავიდა. მე გულმა არ მომითმინა და გავხედე; ტანი დავმალე, მხოლოდ თავი გამოვაჩინე. ამ დროს ქვეიდამ ხმა მომესმა: “ვაი, ვაი, დედილო, მგელი, დედილოჯან, მგელი!” - ნუ გეშინიან, შვილო, გენაცვალე. აბა სად არის, დამანახვეო? - ჰკითხავდა დედა. - აგე, ყურები არ გადმოუცქვეტია, ადამიანო, ტყიდამ! - თვალცრემლიანი უჩვენებდა ბავშვი თითით ჩემზე. - უი, შენ კი გენაცვალოს დედა, მგელი-კი არ არის, შვლის ნუკრია, შვილო! ქა, რა ლამაზია! - დავიჭიროთ, შენი ჭირიმეო, - ეუბნებოდა პატარა დედას და თან მოუთმენლად ემზადებოდა ჩემკენ გამოსაქცევად. - არა, გენაცვალოს დედა, ცოდოა, შვილო, როგორ იქნება, განა მაგას არა ჰყავს დედა! ხომ უნდა იტიროს იმან თავის შვილზე! მე სულგანაბული ყურს ვუგდებდი და მიამა, რომ გავიგონე ერთადერთი სიტყვა ჩვენის შებრალებისა. მე კიდევ მინდოდა ყური მეგდო, მაგრამ დედაჩემი დაბრუნებულიყო, მოირბინა და მითხრა: - ჰაი, შე ბრიყვო, გჯერა, რასაც ეგენი ამბობენ?! რას უყურებ იქა? წავიდეთ ჩქარა, მომყე! ეგენი წავლენ, ასწავლიან მონადირეს ჩვენს ბინას და გამოგვასალმებენ სიცოცხლეს. საბრალო დედაჩემი წინადვე ჰგრძნობდა, რომ ისე იქნებოდა.
  • 19. IV შეკუნტრუშდა დედაჩემი, შევკუნტრუშდი მეც და გავსწიეთ ზეითკენ სკუპ- სკუპით. სულ ბოლო დროს მხოლოდ ეს-ღა გავიგონე: “უი, დედაც იქა ჰყოლიაო!” შევუდექით შამბიანს, ბუერიანს გვერდობს, ბუერის ძირები ცივის წყაროებით იყო მორწყული. აქა-იქ ლაფზე ეტყობოდა ჩემსაებ პატარა ნუკრის ნაფეხურები. საშინლად ცხელოდა. ვწუხდით. დავწექით ბუერებში. იმისი განიერი ფოთლები არ გვაკარებდნენ მწვავე მზის სხივებს. უცებ გარშემო შემორტყმულ მთების წვერებიდან ამოცვივდნენ ღრუბლები, შეიყარნენ ერთად. ცამ დაიგრიალა, იჭექა, ელვა გაიკლაკნა. წვიმა სვეტ-სვეტად ჩამოდგა გაღმა სერებზე, მალე ჩვენს გარეშემოც ხის ფოთლებსა და ნამეტნავად ბუერებზე დაიწყო ტლაშა-ტყლუში. ისეთი ხმაურობა დადგა, თითქოს ტყე და მთა-ბარი იქცეოდა. ყველა სულდგმულმა ხმა გაკმინდა: ჩიტები ვეღარ ჰბედავდენ ჭიკჭიკს, ცელქობას... საძაგელი ჩხიკვი, რომელიც ისე მაშინებდა წინათ, ეხლა სრულებით არ მეჩვენა ისე საზარელი; დამჯდარიყო წიფლის შიმელაზე, მიეხუჭა თვალები და ნისკარტიდამ ცინგლი ჩამოსდიოდა, მხრები საცოდავად ჩამოეშვა. იმის ახლოს იჯდა გულწითელი ჩიტი, “წიფლის- ჩიტა” უწყინარი, უვნებელი, ღაბუა. მშვენიერად მიეხუჭა თვალები! მოფრინდა “წიპრანა” და “წრიპ, წრიპ!” შესძახა. ჩხიკვს შეეშინდა, გაახილა თვალები, გაუსკდა გული, მიასკდა ხან იქით, ხან აქეთ, უშნო “ჩხიი, ჩხის!” ძახილით. მე გამეცინა. წინათ ყველაზედ ღონიერი ის მეგონა, ეხლა-კი გავიგე, რაც შვილი ბრძანებულა.
  • 20. გადაიქუხა. ჩიტებმა მორთეს ერთხმად სიმღერა. ბალახებმა და ხის ფოთლებმა სიხარულის ცრემლს დაუწყეს ფრქვევა. დედაჩემს ნაწვიმზე სიარული უყვარდა... წავიდოდა ველად და მეც თან გამიყოლიებდა. ეხლაც წავედით, შევუდექით ველის პირებს, გავსწიეთ მთისკენ, ტკბილი ხმა ისმოდა სალამურისა. მთის ძირზე გაშლილიყო ცხვარი და ტკბილად სძოვდა ახლად დანამულს ბალახს. მზე გორის პირას იყო ჩამალული ნახევრამდე. იმისი მკრთალი სხივები მხოლოდ მთებისა და ტყის წვერებს ეთხოვებოდა. გორის პირზე ზევით მხრივ იჯდა ნაბადწამოხვეული მეცხვარე და შეექცეოდა სალამურს. იმის გვერდით წამოყუნტებულიყო ბანჯღვლიანი, საზარელი შესახედავი ძაღლი; ცოცხლად აყოლებდა თვალებს ცხვრის ფარას და ხანდახან აჩერდებოდა ალერსიანად თავის პატრონს. - ცუდს ადგილას მოვედითო, - მითხრა დედაჩემმა, - მეცხვარე უიარაღოა, იმისი ნუ შეგეშინდება, მაგრამ ის ძაღლი დაიყრის ჩვენს სუნს და იქნება გამოგვეკიდოსო. მობრუნდი უკან. თვალი გეჭიროს: თუ ჩვენსკენ გამოიქცა, მე დავენახვები და შენ ბალახებში ჩაიმალეო. ჩვენს დანახვაზე ცხვარი წაფრთხა და დაიწყო ჩვენკენ ყურება. მე ხშირსა და დაბერებულის არჯაკელის გროვაში ჩავიმალე და არ ვაშორებდი თვალს იმ კუდბუთქვა ძაღლს... ცხვრის დაფრთხობა და ძაღლის წკმუტუნი ერთი იყო. სცქვიტა ყურები და გამოექანა ჩემკენ... მეცხვარემ დაგვცა კივილი. მე ავკანკალდი. დედაჩემს შეასწრო თვალი და გაექანა იმისკენ. დედაჩემი გასრიალდა და ერთს წამს დამეკარგა თვალიდამ. ცრემლი მომერია, გული მომიკვდა: ვაიმე, დედავ, თუ დაგიჭიროს მაგ წყეულმა! დიდი ხანი მესმოდა ბრაგა-ბრუგი და ხევიდამ ქვების ჩხრიალი.
  • 21. ვაიმე თუ დაიჭირა დედაჩემი და თავის ალმასის კბილებით სწეწს! დაბინდდა. მეცხვარემ მოუსტვინა ცხვარს და შეაყოლა ბინისაკენ. გულის ფანცქალით ვადევნებდი თვალს იმის მოძრაობას. საწყალს ცხვრებს სცემდა ზოგს დიდის კომბლით და ზოგს ქვებს ესროდა. ერთს პატარა ჩემოდენა ბატკანს მიარტყა ქვა, საბრალო წაიქცა და საცოდავად დაიწყო ფეხების ქნევა. მეცხვარე ავიდა ზევით და დაუწყო ძახილი “ყურშიას”. ცოტა ხანს შემდეგ, ცის ტატანზე დავინახე, რომ იმისი ყურშია, წითელ-ენაგადმოგდებული, ედგა პატრონს გვერდით. მე მეშინოდა; ვინ იცის, ჩემის დედის სისხლით აქვს-მეთქი გამურული ლაშ-პირი. დაბნელდა, დაუკუნეთდა. ხმაურობა აღარსაიდამ ისმოდა. რა იქნა დედაჩემი? იქნება ვეღარ მიპოვოს, თუ ცოცხალია? ცოტა ხანს შემდეგ ხავილი შემომესმა. დედიჩემის ხმასა გვანდა. მეც გავეხმაურე. საბრალო აფორთქლებული მოიჭრა ჩემთან. - აქა ხარ, შვილო? ნუ გეშინიან, შენი დედა ცოცხალია. ძაღლი და მგელი ვერაფერს დააკლებენ... ცოცხალი ხარო? - მკითხავდა. - ცოცხალი ვარ, - ვუპასუხე მე. მიალერსა დედამ... ნეტა ვის შევსტირო, ვის შევეხვეწო, ვინ არის ისეთი ძალუმი, რომ დედიჩემის თვალებში ჩამახედოს, დამატკბოს იმისის ალერსით. როგორ უნდა მოვინელო ეს ჯავრი? ნეტა სისხლის მსმელ მტერს მეც მოვეკალი! რისთვის დავრჩი მე ცოცხალი!? წინა დღეს ცოცხალს, მშვენებით სავსეს ჩემს ნუგეშს შევსტრფოდი, და რა მომაგონებდა, თუ მეორე დღეს დამეკარგებოდა სამუდამოდ!
  • 22. V მთელი ღამე დავდიოდით ველზე, აღარ გვეშინოდა; გავედით სვილში და ტკბილად შევექცეოდით. თენება დაიწყო, მივიქეცით ტყეში. წყეული იყოს იმ დღის გათენება. ველზედ სქლად იწვა ბალახი. ველში იდგა ორი-სამი ძირი ბალი; ჯგუფ-ჯგუფად ეხვეოდენ ჩიტები, შაშვები; ჟივილ-ხივილი ისმოდა; ზოგნი მოდიოდენ და ზოგნი მიდიოდენ, მიეზიდებოდენ შვილებისათვის საზრდოს. დედამ გამაფრთხილა და მითხრა: საშიშია ამ დროს სიარული, ჩვენი მტერი ნაწვიმზე დაგვეძებს, აქეთ-იქით თვალი გვეჭიროსო. ეს იყო უკანასკნელი გაფრთხილება დედიჩემისაგან, დედაჩემი სწუხდა, თითქოს სიკვდილსა ჰგრძნობდა. მოჰკვნეტდა ერთს ფოთოლს და გაუყუჩდებოდა. ჩვენ ზევით იყო დგნალები, ერთმანერთზე მიწყობით ამოსული. იმათ წინ იდგა სამი თუ ოთხი შეკუმშული და აწურწუტებული არყი. უცებ, როგორც ცის ჭექამ, იგრიალა თოფმა. იმის ხმამ დაიარა მთები და კლდეები, ხის ფოთლებმა და მცენარეებმა კანკალი დაიწყეს, ბოლი გაერთხა ნამიანს ბალახზე. დედაჩემმა ერთი-კი ამოიკვნესა და წაიქცა. ვაიმე! მე იქვე გავისხიპე. დედაჩემი მიგორავდა, ვხედავდი, თავქვე და სისხლიანს კვალს სტოვებდა ბალახზე. არყების უკანიდამ გამოხტა ახალგაზრდა ბიჭი, ლეგა ჩოხის კალთები აეკვალთა. “გაუმარჯოსო!” დაიძახა და სასწრაფოს წკრიალით გამოეკიდა დედაჩემს უკან. საწყალი დედაჩემი ცდილობდა ადგომას, წამოიწევდა ხოლმე, მაგრამ ისევ ჩაიხვეოდა მუხლებში. დაეცემოდა და გაგორდებოდა.
  • 23. მე მოვკვდი, ტანში დავიშალე, როდესაც შეჩვენებულმა მონადირემ ამოიძრო პრიალა ხანჯალი და გამოუსო დედას ყელში. სისხლმა იფეთქა და გადაერწყია ხეებზე. ვაჰმე! სულ ცხადად ვხედავდი, მაგრამ რითი ვუშველიდი მე, საცოდავი?! აგერ ძუძუებზე, იმ ძუძუებზედ, რომლებსაც მე ვწოვდი, დაუსო ხანჯალი და გამოშეშხა. შეიდო კისერზედ და გასწია. მე დავიწყე ტირილი. გული შემიწუხდა. მას აქეთ ცოცხალ-მკვდარი ვარ; ვტირი და ეს არის ჩემი ნუგეში; დავდივარ და შევსტირი ხეებს, მთასა და კლდეებს, დავსტირი წყალსა და ბალახს, მაგრამ ჩემთვის დედა არა ჩნდება, დედაჩემს ვეღარა ვხედავ, ვარ ობოლი და, ვინ იცის, ვინ დამეპატრონება, ვინ შეიღებავს ჩემის სისხლით ხელებს?!
  • 24. მწერლის შემოქმედებითი ანკეტა №1 (ჯგუფი №1 ) სახელი,მამის სახელი,გვარი დაბადების წელი,თვე,რიცხვი დაბადების ადგილი სახასიათო ნიშნები ბავშვობისდროინდელი ცოდნა ბავშვობისდროინდელი ინტერესები განათლება დასრულებული სასწავლო კურსი შეწყვეტილი სასწავლო კურსი- სწავლის შეწყვეტის მიზეზი უცხოეთიდან სამშობლოში დაბრუნება
  • 25. მწერლის შემოქმედებითი ანკეტა სახელი,მამის სახელი,გვარი დაბადების წელი,თვე,რიცხვი დაბადების ადგილი სახასიათო ნიშნები ბავშვობისდროინდელი ცოდნა ბავშვობისდროინდელი ინტერესები განათლება
  • 52. № სიტყვა, ფრაზა განმარტება 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
  • 53. № სიტყვა, ფრაზა განმარტება 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
  • 54. № სიტყვა, ფრაზა განმარტება 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
  • 55. № სიტყვა, ფრაზა განმარტება 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
  • 56. № სიტყვა, ფრაზა განმარტება 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
  • 57. № სიტყვა, ფრაზა განმარტება 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
  • 58. № სიტყვა, ფრაზა განმარტება 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
  • 59. № სიტყვა, ფრაზა განმარტება 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
  • 60. № სიტყვა, ფრაზა განმარტება 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
  • 61. № სიტყვა, ფრაზა განმარტება 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
  • 62. № სიტყვა, ფრაზა განმარტება 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
  • 63. № სიტყვა, ფრაზა განმარტება 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
  • 64. № სიტყვა, ფრაზა განმარტება 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
  • 65. № სიტყვა, ფრაზა განმარტება 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
  • 66. № სიტყვა, ფრაზა განმარტება 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
  • 83. № სტრუქტურა დავალება 1 დებულება ბიბლიის მიხედვით, ღმერთმა ადამიანი ბოლოს შექმნა, მას შემდეგ,რაც სრულყო მთლიანი სამყარო, კაცს კი მოსახმარად უბოძა იგი. ზოგნი ამიტომ ფიქრობენ,რომ ბუნების შვილთა დახოცვა დანაშაული არაა, ზოგსაც მიაჩნია,რომ ცხოველებსა და ფრინველებს ადამიანი უნდა მოუფრთხილდეს. 2 შესავალი-ზოგადი მსჯელობა 3 საზოგადოების ერთი ნაწილის აზრი: არგუმენტები: 4 საზოგადოების მეორე ნაწილის აზრი: არგუმენტები: 5 დასკვნა: არგუმენტებით გამყარებული საკუთარი პოზიცია
  • 86. № მოსწავლის სახელი, გვარი შეფასება (განმავითარებელი) 1 2 3 4 5 6 7 ჯგუფური დავალებები თავფურცელი სკოლა, კლასი ---------------------------------------------------------------------------------------- საგანი------------------------------------------------------------------------------------------------ თემა------------------------------------------------------------------------------------------------- თარიღი ------------------------ დავალების შესასრულებლად მოცემული დრო------------ ჯგუფი № ----------- დავალება: 1.------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 2. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ჯგუფის წევრები: პრეზენტატორი: სახელი,გვარი ------------------------------------------ შეფასება (განმსაზღვრელი) ------------ მასწავლებელი------------------------------------------------------------- შენიშვნა: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
  • 87. № მოსწავლის სახელი, გვარი შეფასება (განმავითარებელი) 1 2 3 4 5 6 7 ჯგუფური დავალებები თავფურცელი სკოლა, კლასი ---------------------------------------------------------------------------------------- საგანი------------------------------------------------------------------------------------------------ თემა------------------------------------------------------------------------------------------------- თარიღი ------------------------ დავალების შესასრულებლად მოცემული დრო------------ ჯგუფი № ----------- დავალება: 1.------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 2. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ჯგუფის წევრები: პრეზენტატორი: სახელი,გვარი ------------------------------------------ შეფასება (განმსაზღვრელი) ------------ მასწავლებელი------------------------------------------------------------- შენიშვნა: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
  • 88. № მოსწავლის სახელი, გვარი შეფასება (განმავითარებელი) 1 2 3 4 5 6 7 ჯგუფური დავალებები თავფურცელი სკოლა, კლასი ---------------------------------------------------------------------------------------- საგანი------------------------------------------------------------------------------------------------ თემა------------------------------------------------------------------------------------------------- თარიღი ------------------------ დავალების შესასრულებლად მოცემული დრო------------ ჯგუფი № ----------- დავალება: 1.------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 2. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ჯგუფის წევრები: პრეზენტატორი: სახელი,გვარი ------------------------------------------ შეფასება (განმსაზღვრელი) ------------ მასწავლებელი------------------------------------------------------------- შენიშვნა: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
  • 89. № მოსწავლის სახელი, გვარი შეფასება (განმავითარებელი) 1 2 3 4 5 6 7 ჯგუფური დავალებები თავფურცელი სკოლა, კლასი ---------------------------------------------------------------------------------------- საგანი------------------------------------------------------------------------------------------------ თემა------------------------------------------------------------------------------------------------- თარიღი ------------------------ დავალების შესასრულებლად მოცემული დრო------------ ჯგუფი № ----------- დავალება: 1.------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 2. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ჯგუფის წევრები: პრეზენტატორი: სახელი,გვარი ------------------------------------------ შეფასება (განმსაზღვრელი) ------------ მასწავლებელი------------------------------------------------------------- შენიშვნა: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
  • 90. № მოსწავლის სახელი, გვარი შეფასება (განმავითარებელი) 1 2 3 4 5 6 7 ჯგუფური დავალებები თავფურცელი სკოლა, კლასი ---------------------------------------------------------------------------------------- საგანი------------------------------------------------------------------------------------------------ თემა------------------------------------------------------------------------------------------------- თარიღი ------------------------ დავალების შესასრულებლად მოცემული დრო------------ ჯგუფი № ----------- დავალება: 1.------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 2. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ჯგუფის წევრები: პრეზენტატორი: სახელი,გვარი ------------------------------------------ შეფასება (განმსაზღვრელი) ------------ მასწავლებელი------------------------------------------------------------- შენიშვნა: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
  • 91. № მოსწავლის სახელი, გვარი შეფასება (განმავითარებელი) 1 2 3 4 5 6 7 ჯგუფური დავალებები თავფურცელი სკოლა, კლასი ---------------------------------------------------------------------------------------- საგანი------------------------------------------------------------------------------------------------ თემა------------------------------------------------------------------------------------------------- თარიღი ------------------------ დავალების შესასრულებლად მოცემული დრო------------ ჯგუფი № ----------- დავალება: 1.------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 2. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ჯგუფის წევრები: პრეზენტატორი: სახელი,გვარი ------------------------------------------ შეფასება (განმსაზღვრელი) ------------ მასწავლებელი------------------------------------------------------------- შენიშვნა: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
  • 92. № მოსწავლის სახელი, გვარი შეფასება (განმავითარებელი) 1 2 3 4 5 6 7 ჯგუფური დავალებები თავფურცელი სკოლა, კლასი ---------------------------------------------------------------------------------------- საგანი------------------------------------------------------------------------------------------------ თემა------------------------------------------------------------------------------------------------- თარიღი ------------------------ დავალების შესასრულებლად მოცემული დრო------------ ჯგუფი № ----------- დავალება: 1.------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 2. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ჯგუფის წევრები: პრეზენტატორი: სახელი,გვარი ------------------------------------------ შეფასება (განმსაზღვრელი) ------------ მასწავლებელი------------------------------------------------------------- შენიშვნა: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
  • 93. № მოსწავლის სახელი, გვარი შეფასება (განმავითარებელი) 1 2 3 4 5 6 7 ჯგუფური დავალებები თავფურცელი სკოლა, კლასი ---------------------------------------------------------------------------------------- საგანი------------------------------------------------------------------------------------------------ თემა------------------------------------------------------------------------------------------------- თარიღი ------------------------ დავალების შესასრულებლად მოცემული დრო------------ ჯგუფი № ----------- დავალება: 1.------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 2. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ჯგუფის წევრები: პრეზენტატორი: სახელი,გვარი ------------------------------------------ შეფასება (განმსაზღვრელი) ------------ მასწავლებელი------------------------------------------------------------- შენიშვნა: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
  • 94. № მოსწავლის სახელი, გვარი შეფასება (განმავითარებელი) 1 2 3 4 5 6 7 ჯგუფური დავალებები თავფურცელი სკოლა, კლასი ---------------------------------------------------------------------------------------- საგანი------------------------------------------------------------------------------------------------ თემა------------------------------------------------------------------------------------------------- თარიღი ------------------------ დავალების შესასრულებლად მოცემული დრო------------ ჯგუფი № ----------- დავალება: 1.------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 2. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ჯგუფის წევრები: პრეზენტატორი: სახელი,გვარი ------------------------------------------ შეფასება (განმსაზღვრელი) ------------ მასწავლებელი------------------------------------------------------------- შენიშვნა: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
  • 95. № მოსწავლის სახელი, გვარი შეფასება (განმავითარებელი) 1 2 3 4 5 6 7 ჯგუფური დავალებები თავფურცელი სკოლა, კლასი ---------------------------------------------------------------------------------------- საგანი------------------------------------------------------------------------------------------------ თემა------------------------------------------------------------------------------------------------- თარიღი ------------------------ დავალების შესასრულებლად მოცემული დრო------------ ჯგუფი № ----------- დავალება: 1.------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 2. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ჯგუფის წევრები: პრეზენტატორი: სახელი,გვარი ------------------------------------------ შეფასება (განმსაზღვრელი) ------------ მასწავლებელი------------------------------------------------------------- შენიშვნა: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
  • 96. № მოსწავლის სახელი, გვარი შეფასება (განმავითარებელი) 1 2 3 4 5 6 7 ჯგუფური დავალებები თავფურცელი სკოლა, კლასი ---------------------------------------------------------------------------------------- საგანი------------------------------------------------------------------------------------------------ თემა------------------------------------------------------------------------------------------------- თარიღი ------------------------ დავალების შესასრულებლად მოცემული დრო------------ ჯგუფი № ----------- დავალება: 1.------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 2. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ჯგუფის წევრები: პრეზენტატორი: სახელი,გვარი ------------------------------------------ შეფასება (განმსაზღვრელი) ------------ მასწავლებელი------------------------------------------------------------- შენიშვნა: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
  • 97. № მოსწავლის სახელი, გვარი შეფასება (განმავითარებელი) 1 2 3 4 5 6 7 ჯგუფური დავალებები თავფურცელი სკოლა, კლასი ---------------------------------------------------------------------------------------- საგანი------------------------------------------------------------------------------------------------ თემა------------------------------------------------------------------------------------------------- თარიღი ------------------------ დავალების შესასრულებლად მოცემული დრო------------ ჯგუფი № ----------- დავალება: 1.------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 2. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ჯგუფის წევრები: პრეზენტატორი: სახელი,გვარი ------------------------------------------ შეფასება (განმსაზღვრელი) ------------ მასწავლებელი------------------------------------------------------------- შენიშვნა: ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------