SlideShare una empresa de Scribd logo
1 de 20
Descargar para leer sin conexión
See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.net/publication/329316820
‫اﻟﺪوﻟﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻮاﺻﻔﺔ‬ ‫ﺑﺎﺳﺘﺨﺪام‬ ‫اﻻﺟﺘﻤﺎﻋﻴﺔ‬ ‫واﻟﺸﺆون‬ ‫اﻟﻌﻤﻞ‬ ‫وزارة‬ ‫ﻓﻲ‬ ‫اﻟﺠﻮدة‬ ‫ﻣﺘﻄﻠﺒﺎت‬ ‫ﺗﻄﺒﻴﻖ‬ (ISO
9001:2015) ‫اﻟﻜﻮري‬ ‫اﻟﻌﺮاﻗﻲ‬ ‫اﻟﻤﺮﻛﺰ‬ ‫ﺣﺎﻟﺔ‬ ‫دراﺳﺔ‬
Article in Journal of Economics and Administrative Sciences · December 2017
DOI: 10.33095/jeas.v23i101.171
CITATION
1
READS
7,463
2 authors, including:
Some of the authors of this publication are also working on these related projects:
‫واﻟﺘﺮﺑﻮﻳﺔ‬ ‫اﻟﻨﻔﺴﻴﺔ‬ ‫واﻟﺪراﺳﺎت‬ ‫اﻟﺒﺤﻮث‬ ‫ﻣﺴﺘﻮدع‬ The repository of psychological and educational studies View project
‫ﻋﻠﻤﻴﺔ‬ ‫ﺳﻴﺮة‬ View project
‫ﺣﺎﻓﻆ‬ ‫ﻋﻠﻚ‬ ‫ﻋﺒﺪاﻟﻨﺎﺻﺮ‬
ministry of higher education and scientific research Baghdad Iraq
72 PUBLICATIONS 4 CITATIONS
SEE PROFILE
All content following this page was uploaded by ‫ﺣﺎﻓﻆ‬ ‫ﻋﻠﻚ‬ ‫ﻋﺒﺪاﻟﻨﺎﺻﺮ‬ on 14 April 2019.
The user has requested enhancement of the downloaded file.
:‫ى‬ٚ‫تنصقد‬ ‫خ‬ٚ‫شثر‬
22
/
3
/
2016
:‫تنقدٕل‬ ‫خ‬ٚ‫شثر‬
8
/
6
/
2016
:‫املسخخهص‬
‫در‬‫د‬ ‫رت‬ ٗ‫د‬‫د‬‫تن‬ ‫دط‬‫د‬‫تندف‬ ‫دلت‬‫د‬ْ ‫دده‬‫د‬ٓٚ
‫در‬‫د‬ٛ‫آن‬
‫در‬‫د‬ٛ‫تندٔن‬ ‫دور‬‫د‬‫تنًٕتغ‬ ‫دثز‬‫د‬‫يصكهد‬ ‫دم‬‫د‬ٛ‫شكد‬
(
ISO 9001 : 2015
ٙ‫د‬‫د‬‫ف‬ )
ٙ‫د‬‫د‬ ‫تنًرت‬ ‫دا‬‫د‬‫تنًرك‬
–
ًٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫ددر‬‫د‬‫تنص‬ ‫درذ‬‫د‬‫تب‬ ٗ‫د‬‫د‬‫تن‬ ‫دد‬‫د‬‫تنًثب‬ ٙ‫د‬‫د‬ًُٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫ددر‬‫د‬‫نهص‬ ٘‫دٕر‬‫د‬‫تنك‬
ٌٔ ‫د‬‫د‬‫ٔتنط‬ ‫دم‬‫د‬ًً‫تن‬ ‫ترذ‬ ٔ ٙ‫د‬‫د‬‫ف‬ ٙ‫د‬‫د‬ُ
‫در‬‫د‬ٛ‫تندٔن‬ ‫دور‬‫د‬‫تنًٕتغ‬ ‫دثز‬‫د‬‫يصكهد‬ ‫دى‬‫د‬‫ي‬ ‫در‬‫د‬‫تنًكثخق‬ ‫ذ‬ ‫دٓث‬‫د‬‫ض‬ ٗ‫د‬‫د‬‫يه‬ ‫دٕل‬‫د‬‫نهفػ‬ ‫دا‬‫د‬‫تنًرك‬ ‫در‬‫د‬‫ة‬ٛٓ‫ٔش‬ ‫ددت‬‫د‬‫تي‬ ‫درؼ‬‫د‬‫نض‬ ‫در‬‫د‬ٛ‫تالؼصًثي‬
(
ISO 9001 :2015
ٌ‫ت‬ ‫خًدد‬ ‫تنًدفدٕض‬ ‫تنًركدا‬ ٙ‫فد‬ ‫تنًقدير‬ ‫ٔتنخديثز‬ ‫تء‬ ‫تال‬ ٖٕ‫خًسص‬ ٙ‫شرشق‬ ‫ضأَٓث‬ ٍ‫ي‬ ٙ‫تنص‬ )
‫يد‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽد‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫َهثو‬ ‫ـثل‬ ‫ى‬ ‫ٔت‬ ‫ر‬ ‫رت‬ ٔ ‫تنصًره‬ ‫صى‬ٚ
‫ع‬ٛ‫نصطدخ‬ ‫تنُهدثو‬ ٙ‫فد‬ ‫ٔتنؿدًا‬ ‫تنقدٕذ‬ ‫َقدثـ‬ ‫دد‬ٚ‫شفد‬ ‫خدلل‬ ٍ
‫ٔشدى‬ ‫تندفدط‬ ‫الؼدرتء‬ ‫تنفثندر‬ ‫در‬ ‫رت‬ ‫يدُٓػ‬ ٌ‫تندثـعدث‬ ‫ٔتيصًدد‬ ‫تنوؽدٕذ‬ ‫شهك‬ ‫خًًثنؽر‬ ‫هر‬ٛ‫تنكو‬ ‫تنسدم‬ ‫ؽث‬ٚ‫ٔت‬ ‫تنوؽٕذ‬
( ‫تنوفدع‬ ‫دٕتبى‬ ‫دصخدتو‬ ‫ت‬
CHICK LIST
( ‫در‬ٛ‫تندٔن‬ ‫خثنًٕتغدور‬ ‫تنخثغدر‬ )
IS0 9001: 2015
‫خدلل‬ ٍ‫ٔيد‬ )
‫ٔتؼرت‬ ‫ر‬َٛ‫دت‬ًٛ‫تن‬ ‫طر‬ٚ‫تنًًث‬
‫دث‬ٛ ‫شدى‬ ‫تم‬ ‫يدر‬ ‫تنل‬ ‫ثَدثز‬ٛ‫تند‬ ‫ؼًدى‬ ‫شى‬ ‫ٔتنٕظثبم‬ ‫تنسؽلز‬ ٗ‫يه‬ ‫ٔتالقلو‬ ‫تنًقثخلز‬ ‫ء‬
‫يدد‬ ٗ‫تند‬ ٌ‫تندثـعدث‬ ‫ٔشٕغدم‬ ‫تنًدرؼؿ‬ ٙ‫تنفسدثخ‬ ‫دف‬ ٕ‫ٔتن‬ ‫در‬ٕٚ‫تنًة‬ ‫تنُسح‬ ٗ‫يه‬ ‫خثاليصًث‬ ‫م‬ٛ‫ٔتنصٕظ‬ ‫م‬ٛ‫تنصكد‬ ٖ‫يد‬
‫د‬‫د‬‫يصكهد‬ ‫دم‬‫د‬ٛ‫نصكد‬ ‫ْث‬ ‫دصًدت‬‫د‬ ‫ٔت‬ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽ‬ ‫دثز‬‫د‬ ‫نًًثر‬ ‫دث‬‫د‬ٛ‫تنًه‬ ‫تز‬ ‫دث‬‫د‬ٛ‫تنق‬ ٙ‫د‬‫د‬ُ‫شد‬ ‫دث‬‫د‬ْ ‫تخر‬ ٌ‫دث‬‫د‬‫ك‬ ‫دثبػ‬‫د‬‫تنُص‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬
‫دور‬‫د‬‫تنًٕتغ‬ ‫ثز‬
‫دور‬‫د‬‫تنًٕتغ‬ ‫دثز‬‫د‬‫يصكهد‬ ‫دم‬‫د‬ٛ‫شكد‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ّ‫د‬‫د‬‫ْه‬ ‫ش‬ ‫ر‬ٛ‫د‬‫د‬ ‫ث‬ ‫ت‬ ‫در‬‫د‬ٛ‫شفص‬ ‫در‬‫د‬ُٛ‫خ‬ ‫دا‬‫د‬‫تنًرك‬ ‫دصلم‬‫د‬‫ٔتي‬ ‫در‬‫د‬ٛ‫تندٔن‬
‫دا‬‫د‬‫تنًرك‬ ٙ‫د‬‫د‬‫ف‬ ٍٛ‫دثيه‬‫د‬ً‫ٔتن‬
‫دػ‬‫د‬َٓ ‫دصًًثل‬‫د‬ ‫خث‬ ‫دا‬‫د‬‫تنًرك‬ ‫دثو‬‫د‬ٛ ‫ددو‬‫د‬‫ي‬ ٌ‫ت‬ ‫تال‬ ‫دديثز‬‫د‬‫تنخ‬ ‫دم‬‫د‬‫تفؿ‬ ‫ى‬ٚ‫دد‬‫د‬‫نصق‬ ‫ْهٓى‬ ‫د‬‫د‬‫ش‬ ٙ‫د‬‫د‬‫تنص‬ ‫دثرتز‬‫د‬ًٓ‫ٔتن‬ ‫دثنخدرتز‬‫د‬‫خ‬ ٌٕ‫د‬‫د‬ً‫صًص‬ٚ
‫يًدم‬ ‫ثق‬ٛ‫كس‬ ‫ٔتنورظ‬ ‫تنًخثقر‬ ٗ‫يه‬ ُٙ‫تنًد‬ ‫ر‬ٛ‫ٔتنصوك‬ ‫ر‬ٛ‫تنًًه‬
‫ًث‬ٛ‫د‬ ‫ٔال‬ ‫تنًركدا‬ ‫تخدم‬ ‫تالؼدرتءتز‬ ‫كثفدر‬ ٙ‫فد‬ ‫يصددى‬
‫ـثؼدثز‬ ‫در‬ٛ‫نصهد‬ ‫تالؼدرتءتز‬ ‫ى‬ْٛ‫يودث‬ ‫دا‬ٛ‫شٕن‬ ‫رتم‬ ‫ت‬ ٙ‫فد‬ ٍٚ‫شددث‬ ٕ‫ٔؼ‬ ٍٛ‫نهًصدرخ‬ ‫قديٓث‬ٚ ٙ‫تنص‬ ‫ر‬ٛ‫د‬ٚ‫تنصدر‬ ‫ر‬ٛ‫تنًًه‬ ٙ‫ف‬
‫شددتخم‬ ٕ‫ٔؼد‬ ٍ‫يد‬ ‫فؿدل‬ ‫ر‬ٛ‫تنخثرؼ‬ ‫ةر‬ٛ‫تند‬ ‫رتز‬ٛ‫نًصض‬ ‫صؽثخر‬ ‫تال‬ ‫رير‬ ٔ ‫ثؼثز‬ٛ‫تالـص‬ ‫د‬ٚ‫شفد‬ ‫ط‬ٛ‫ـ‬ ٍ‫ي‬ ‫تنًًم‬ ‫ٕق‬
‫ن‬ ‫ف‬ٛ‫تنصخك‬ ‫ر‬ٛ‫يًه‬ ٙ‫ف‬
. ‫خثنًركا‬ ‫تنخثظ‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫ُهثو‬
‫امل‬
‫ا‬ ‫طصلهاتث‬
‫ال‬
‫ستسيت‬
‫نهباذ‬
/
‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫َهثو‬
.ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬
*
‫ر‬ٛ‫يثؼسص‬ ‫ثنر‬ ‫ر‬ ٍ‫ي‬ ‫يسصم‬ ‫تندفط‬
‫االجتماعية‬ ‫والشؤون‬ ‫العمل‬ ‫وزارة‬ ‫يف‬ ‫اجلودة‬ ‫متطلبات‬ ‫تطبيق‬
‫الدولية‬ ‫املواصفة‬ ‫باشتخدام‬
(ISO 9001:2015)
‫الكوري‬ ‫العراقي‬ ‫املركس‬ ‫حالة‬ ‫دراشة‬
‫حافظ‬ ‫علك‬ ‫الهاصر‬ ‫عبد‬.‫د‬.‫م‬.‫أ‬
/
‫العالي‬ ‫التعليم‬ ‫وزارة‬
‫العلمي‬ ‫والبحث‬
‫فرمان‬ ‫ناظم‬ ‫قتيبة‬ / ‫الباحث‬
/
‫االجتماعية‬ ‫والشؤون‬ ‫العمل‬ ‫وزارة‬
‫العلوم‬ ‫جملة‬
‫العلوم‬ ‫جملة‬
‫واإلدارية‬ ‫االقتصادية‬
‫واإلدارية‬ ‫االقتصادية‬
‫العدد‬
‫العدد‬
101
101
‫اجمللد‬
‫اجمللد‬
2
23
3
‫الصفحات‬
‫الصفحات‬
99
99
-
-
111
111
100 ‫واإلدارية‬ ‫االقتصادية‬ ‫العلوم‬ ‫جملة‬
‫ال‬
‫عد‬
( ‫د‬
101
‫اجمل‬ )
‫ل‬
( ‫د‬
23
‫لصنة‬ )
2011
(ISO 9001:2015)
:‫املقذمت‬
‫دى‬‫د‬ًُ‫ن‬ ‫در‬‫د‬ٛ‫ثب‬ ٕ‫تن‬ ‫درتءتز‬‫د‬‫تمؼ‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫دد‬‫د‬ٚ‫تنًد‬ ‫دثم‬‫د‬‫ٔتشخ‬ ‫دثيهر‬‫د‬‫تنط‬ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫دم‬‫د‬ٛ‫خصكد‬ ‫دثَصٓث‬‫د‬‫ـػ‬ ‫دثز‬‫د‬ً‫تنًُه‬ ‫ز‬ ‫دا‬‫د‬‫ي‬
ً‫نهًُه‬ ‫ثز‬ ‫تالخصرت‬
‫در‬ٛ‫تندٔن‬ ‫نهًُهًدثز‬ ‫تنوثيهدر‬ ‫در‬ٛ‫ؽثخ‬ٚ‫ٔتال‬ ‫ر‬ٛ‫د‬ ‫ث‬ٛ‫تنق‬ ‫در‬ٛ‫تندٔن‬ ‫ر‬ٛٚ‫تنًًدث‬ ٍ‫يد‬ ‫ت‬ ‫يدد‬ ُٙ‫شد‬ ‫خلل‬ ٍ‫ي‬ ‫ثز‬
( ٛٚ‫دث‬‫د‬‫نهًق‬ ‫در‬ًٛ‫تنًثن‬ ‫در‬‫د‬ً‫تنًُه‬ ‫ْدث‬ ‫تخر‬ ٍ‫ٔيد‬
ISO
)
‫دى‬‫د‬‫ـؽ‬ ‫ؾدٕء‬ ٙ‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫نًسدصقدهُث‬ ‫دفر‬‫د‬‫ٔتؾ‬ ‫در‬ٚ‫رو‬ ‫ٔؾدى‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫الخدد‬ ‫تم‬
ٙ‫تنًُٓد‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ‫يرتكا‬ ‫ٔنؽًم‬ ‫كثفر‬ ‫ر‬ٛ‫ٔتنخدي‬ ‫ر‬ٛ‫تالَصثؼ‬ ‫تنًؽثالز‬ ٙ‫ف‬ ‫رذ‬ٛ‫تنكد‬ ‫تنصكٕرتز‬
‫يؽدثل‬ ٙ‫فد‬ ‫تنػددترذ‬ ‫شصدد‬
‫دم‬َٛٔ ‫رؾدثْى‬ ‫فقدم‬ٚ ‫خًدث‬ ‫خدديثشٓث‬ ٍ‫ي‬ ٍٚ‫د‬ٛ‫تنًسصو‬ ‫ثؼثز‬ٛ‫تـص‬ ٙ‫شهد‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ر‬ٛ‫يثن‬ ‫ر‬ٛ‫تـصرتف‬ ‫قر‬ٚ‫خكر‬ ‫تنخديثز‬ ‫ى‬ٚ‫شقد‬
‫تيؽثخٓى‬
ٍ‫ي‬ ‫فؿل‬
‫تبٓى‬ ‫ت‬ ٖٕ‫يسص‬ ٍٛ‫ٔشفس‬ ٍٛ‫تنًٕنو‬ ‫ا‬ٛ‫شفو‬
‫دم‬ٛ‫شفق‬ ِ‫مكدر‬ ‫شدى‬ ‫يدث‬ ‫شًدا‬ ٙ‫تنصد‬ ‫ى‬ٛ‫تنقد‬ ‫تخدر‬ ٍ‫ٔي‬
‫ٔال‬ ‫ح‬ٚ‫ددر‬‫د‬‫تنص‬ ‫دا‬‫د‬‫يرتك‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ٙ‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽ‬
‫ت‬ ‫دصى‬‫د‬ٚ
‫دثز‬‫د‬‫خًصكهد‬ ‫دثء‬‫د‬‫و‬ٚ‫ٔتال‬ ‫داتو‬‫د‬‫تالنص‬ ٗ‫د‬‫د‬‫يه‬ ‫دم‬‫د‬ًً‫تن‬ ‫دلل‬‫د‬‫خ‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫تال‬ ‫دلنك‬‫د‬‫ن‬ ‫دٕل‬‫د‬‫نٕغ‬
( ‫ذ‬ ‫ضٓث‬ ٗ‫يه‬ ‫تنفػٕل‬
ISO9001
‫در‬ًٛ‫يثن‬ ‫ر‬ٛ‫د‬ ‫ث‬ ‫ت‬ ‫ر‬ٛٚ‫يًدث‬ ‫ٔفدم‬ ‫شًدد‬ ‫ٔضدرٔـ‬ ‫يصكهددثز‬ ‫يددذ‬ ٗ‫يه‬ ‫شطصًم‬ ٙ‫تنص‬ )
. ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫خُهثو‬ ‫خثغر‬
‫ترخًر‬ ًٍ‫صؿ‬ٚ ٌ‫ت‬ ‫تندفط‬ ‫ؾرٔرذ‬ ‫صؿس‬ ‫ت‬ ‫د‬ ٔ
ٙ‫تنًُٓؽد‬ ‫تالقدثر‬ ‫تالٔل‬ ‫تنًفٕر‬ ‫شُثٔل‬ ‫ط‬ٛ‫ـ‬ ‫يفثٔر‬
‫دثخقر‬ ‫دثز‬ ‫رت‬ ٔ
‫تيث‬
‫تنًفدٕر‬ ‫م‬
‫ت‬‫در‬ٛ‫ٔتخ‬ ‫نهدفدط‬ ٙ‫قد‬ٛ‫تنصكد‬ ‫تنؽثَدح‬ ‫صُثٔل‬ٛ‫ن‬ ‫تنعثنط‬ ‫تنًفٕر‬ ‫ٔؼثء‬ ‫نهدفط‬ ٘‫تنُهر‬ ‫ر‬ٛ‫تنصأق‬ ًٍ‫شؿ‬ َٙ‫تنعث‬ ‫تنًفٕر‬
.‫ثز‬ٛ‫تنصٕغ‬ ‫صُصثؼثز‬ ‫تال‬ ٗ‫يه‬ ‫م‬‫ث‬ٕٚ‫يفص‬ ‫تنرتخى‬
‫االول‬ ‫احملىر‬
/
‫ستبقت‬ ‫معزفيت‬ ‫وجهىد‬ ‫انباذ‬ ‫منهجيت‬
‫انباذ‬ ‫منهجيت‬ :‫اوال‬
1
‫م‬ .
‫انباذ‬ ‫شكهت‬
( ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًٕتغور‬ ‫يصكهدثز‬ ُٙ‫شد‬ ٌ‫ت‬
ISO9001:2015
‫تنًُهًدثز‬ ٙ‫فد‬ ‫در‬ٚ‫تر‬ ‫تال‬ ‫دثز‬ ‫تنًًثر‬ ‫ر‬ٕٚ‫شك‬ ٙ‫ف‬ ‫سٓى‬ٚ )
ٍ‫ي‬ ‫فؿل‬
‫تالؼرتءتز‬ ٍٛ‫شفس‬
ٌ‫ٔخثميكث‬
: ‫ر‬ٛ‫تالش‬ ‫تنصسثوالز‬ ‫خلل‬ ٍ‫ي‬ ‫تندفط‬ ‫يطكهر‬ ٍ‫ي‬ ‫ر‬ٛ‫تنصًد‬
1
.
( ‫در‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًٕتغدور‬ ‫يصكهدثز‬ ‫م‬ٛ‫شكد‬ ٍ‫ًك‬ٚ ‫ْم‬
ISO 9001:2015
‫ت‬ ‫تنًركدا‬ ٗ‫)يهد‬
ٙ‫د‬ ‫نًرت‬
-
‫ح‬ٚ‫نهصددر‬ ٘‫تنكدٕر‬
.ًُٙٓ‫تن‬
2
.
( ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًٕتغور‬ ‫م‬ٛ‫شكد‬ ‫سٓى‬ٚ ‫ْم‬
ISO9001:2015
ٙ ‫تنًرت‬ ‫تنًركا‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫تء‬ ‫ت‬ ٖٕ‫يسص‬ ‫خرفى‬ )
–
٘‫تنكٕر‬
. ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫نهصدر‬
3
.
( ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًٕتغور‬ ‫م‬ٛ‫شكد‬ ٗ‫يه‬ ‫ظر‬ ‫ش‬ ٙ‫تنص‬ ‫قثز‬ًًٛ‫تن‬ ْٙ‫يث‬
ISO9001:2015
ٙ ‫تنًرت‬ ‫تنًركا‬ ٙ‫ف‬ )
-
٘‫تنكدٕر‬
‫ح‬ٚ‫نهصدر‬
ًٓ‫تن‬
‫ى‬
2
‫اهم‬ .
‫انباذ‬ ‫يت‬
:‫ٓث‬ٛ‫ف‬ ‫نهدفط‬ ٙ‫تنًًه‬ ‫م‬ٛ‫شكد‬ ‫صى‬ٚ ٙ‫تنص‬ ‫تنًُهًر‬ ٔ ‫تنًٕؾٕو‬ ‫ر‬ًْٛ‫ت‬ ٍ‫ي‬ ‫تندفط‬ ‫ر‬ًْٛ‫ت‬ ‫شُكهم‬
.‫أ‬
( ‫در‬‫د‬ٛ‫تندٔن‬ ‫دور‬‫د‬‫تنًٕتغ‬ ‫دم‬‫د‬ٛ‫نصكد‬ ‫دد‬‫د‬ًٛٓ‫خثنص‬ ٙ‫دثن‬‫د‬‫تنف‬ ‫دط‬‫د‬‫تندف‬ ‫دٓى‬‫د‬‫س‬ٚ
ISO9001:2015
)
ٖ‫دد‬‫د‬‫ن‬ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽ‬ ‫در‬‫د‬‫ظقثف‬ ‫ى‬ٛ‫د‬‫د‬ًً‫ٔش‬
. ‫م‬
‫ل‬ْٛ‫شأ‬ ‫تكعر‬ ‫ٔؼًهٓث‬ ‫تنقدرتز‬ ‫ندُثء‬ ‫ٔرْث‬ ‫ا‬ٚ‫ٔشًا‬ ‫تنًدفٕض‬ ‫تنًركا‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬
‫ي‬ .‫ج‬
ٍ‫يد‬ ‫ٔتفدرت‬ ‫يُهًدثز‬ ٍٚ‫د‬ٛ‫تنًسدصو‬ ‫نفثؼدثز‬ ‫دصؽثخر‬ ‫تال‬ ٙ‫ف‬ ‫ر‬ٛ‫د‬ٚ‫تنصدر‬ ‫تنًرتكا‬ ّ‫شٕؼ‬ ‫يى‬ ٙ‫ف‬ ‫تنًسثًْر‬ ‫فثٔنر‬
.‫رؾثْى‬ ‫م‬ٛ‫ٔشفق‬ ‫نفثؼصٓى‬ ‫صؽثخر‬ ‫تال‬ ‫خلل‬
ٖ‫تالخدر‬ ‫ٔتنًفثفهدثز‬ ‫خضددت‬ ‫يفثفهدر‬ ٌ‫نسدكث‬ ‫خثنُسددر‬ ‫ر‬ٛ‫د‬ٚ‫تنصدر‬ ‫تنًرتكا‬ ‫ر‬ًْٛ‫ت‬ ‫تخرت‬ ٗ‫تن‬ ٙ‫تنفثن‬ ‫تندفط‬ ‫سٓى‬ٚ .‫غ‬
٘‫تنل‬ ٙ ‫ث‬ ‫تال‬ ‫تنًػدر‬ ‫نكَٕٓث‬
‫خثألفرت‬ ‫تنًًم‬ ‫ٕق‬ ‫رفد‬ٚٔ ‫ر‬ُٛ‫تنو‬ ‫تنًلكثز‬ ‫ًد‬ٚ
ًُٛٛٓ‫تن‬
ٍ
‫خُدثء‬ ٙ‫فد‬ ًٌٕٓ‫سد‬ٚ ٍٚ‫تنل‬
.‫تنًؽصًى‬
3
.
‫انباذ‬ ‫اهذاف‬
‫يث‬ ‫ؾٕء‬ ٙ‫ف‬
‫تالْدته‬ ٍ‫ي‬ ‫يؽًٕير‬ ٗ‫تن‬ ‫تنصٕغم‬ ٍ‫ًك‬ٚ ّ‫ص‬ًْٛ‫ٔت‬ ‫تندفط‬ ‫يطكهر‬ ٙ‫ف‬ ‫شقدو‬
‫سر‬ٛ‫تنرب‬
ًٗ‫س‬ٚ ٙ‫تنص‬
:ٙ‫خثالش‬ ‫شصهخع‬ ٙ‫ٔتنص‬ ‫قٓث‬ٛ‫شفق‬ ‫تندفط‬
.‫أ‬
‫تن‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ٖٕ‫يسص‬ ‫ى‬ ‫ٔت‬ ٍ‫ي‬ ‫تنكطا‬
.‫تنًدفٕض‬ ‫تنًركا‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ٙ‫ف‬ ‫ذ‬ ٕ‫ؽ‬
.‫ج‬
‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًٕتغور‬ ‫تز‬ ‫يفد‬ ‫ٔفم‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫يصكهدثز‬ ‫م‬ٛ‫شكد‬ ‫ر‬َٛ‫تيكث‬ ٖٕ‫يسص‬ ‫د‬ٚ‫شفد‬
(ISO 9001:2015)
.‫تنًدفٕض‬ ‫تنًركا‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ٙ‫ف‬
101 ‫واإلدارية‬ ‫االقتصادية‬ ‫العلوم‬ ‫جملة‬
‫ال‬
‫عد‬
( ‫د‬
101
‫اجمل‬ )
‫ل‬
( ‫د‬
23
‫لصنة‬ )
2011
(ISO 9001:2015)
.‫غ‬
( ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًٕتغور‬ ‫يصكهدثز‬ ‫م‬ٛ‫شكد‬ ‫د‬ٚ‫شفد‬
ISO 9001:2015
.٘‫تنكٕر‬ ٙ ‫تنًرت‬ ‫تنًركا‬ ٗ‫يه‬ )
.‫ز‬
ُ‫تنًًك‬ ‫ثز‬ٛ‫تالن‬ ‫ى‬ٚ‫شقد‬
( ‫در‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًٕتغدور‬ ‫يصكهدثز‬ ‫م‬ٛ‫شكد‬ ٙ‫ف‬ ‫شسٓى‬ ٙ‫تنص‬ ‫ر‬
ISO 9001:2015
‫يرتكدا‬ ٗ‫يهد‬ )
.ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬
4
‫انباذ‬ ‫حذود‬.
:‫ر‬َٛ‫تنايث‬ ٔ‫تنفد‬.‫أ‬
ٍٛ‫يثخ‬ ‫خثندفط‬ ‫تنخثغر‬ ‫تنًًهٕيثز‬ ‫صقػثء‬ ‫ٔت‬ ‫ثَثز‬ٛ‫تند‬ ‫نؽًى‬ ‫ذ‬ ‫تنًفد‬ ‫ر‬ُٛ‫تناي‬ ‫تنوصرذ‬
(
2015/10/13
-
2016/5/19
.)
‫تنًركا‬ ٙ‫ف‬ ‫شصًعم‬ :‫ر‬َٛ‫تنًكث‬ ٔ‫تنفد‬.‫ج‬
ٙ ‫تنًرت‬
–
ٌٔ ‫ٔتنط‬ ‫تنًًم‬ ‫ترذ‬ ٔ ‫يقر‬ ٙ‫ف‬ ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫نهصدر‬ ٘‫تنكٕر‬
‫خضدت‬ ‫تنًثغًر‬ ٙ‫ف‬ ‫ر‬ٛ‫تالؼصًثي‬
.5
‫انبيتنتث‬ ‫مجع‬ ‫استنيب‬
‫أ‬
.
: ‫خلل‬ ٍ‫ي‬ ‫تنؽثَح‬ ‫ْلت‬ ‫تغُثء‬ ‫شى‬ ‫د‬ ٔ :٘‫تنُهر‬ ‫تنؽثَح‬
1
.
.‫ر‬ٛ‫ٔتالؼُد‬ ‫ر‬ٛ‫تنًرخ‬ ‫تنكصح‬
2
.
. ‫ر‬ٛ‫ٔتالؼُد‬ ‫ر‬ٛ‫تنًرخ‬ ‫ر‬ًٛ‫تنؽثي‬ ‫ثبم‬ ‫ٔتنر‬ ‫تالقرٔـثز‬
3
.
‫ش‬ ً‫ٔتن‬ ‫ٔتندفٕض‬ ‫ثز‬ٚ‫تندٔر‬
. ‫ر‬ٛ‫ٔتالؼُد‬ ‫ر‬ٛ‫تنًرخ‬ ‫ٔتنُدٔتز‬ ‫ًرتز‬
4
.
‫يثو‬ ‫رذ‬ ‫تنػث‬ ٔ‫ا‬ٚ‫تال‬ ‫يٕتغوثز‬ ‫هسهر‬
2008
ٔ
2015
.
‫ج‬
.
: ‫ثَثز‬ٛ‫تند‬ ‫نؽًى‬ ‫ر‬ٛ‫تالش‬ ‫ح‬ٛ‫ثن‬ ‫تال‬ ‫صخدتو‬ ‫ت‬ ‫شى‬ :ٙ‫تنًًه‬ ‫تنؽثَح‬
:‫ر‬ٛ‫تنطخػ‬ ‫تنًقثخلز‬
ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ‫تبرذ‬ ‫سثو‬ ‫ت‬ ‫يدرتء‬ ٍ‫ي‬ ‫ر‬ ‫تنًل‬ ٘ٔ‫م‬ ‫يى‬ ‫كهر‬ًٛٓ‫تن‬ ‫تنًقثخلز‬ ‫خلل‬ ٍ‫ي‬
ٚ‫تنصدر‬ ‫تنًرتكا‬ ‫ٔيدرتء‬
.‫تنًدفٕض‬ ‫تنًركا‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ٙ‫ٔن‬ ‫ٔيس‬ ‫ر‬ٛ‫د‬
6
.
‫انباذ‬ ‫منهج‬
ٗ‫تن‬ ‫نهٕغٕل‬ ‫تنًدفٕض‬ ‫تنًركا‬ ‫ى‬ ‫ٔت‬ ‫ر‬ ‫ندرت‬ ‫تندفط‬ ‫يٕؾٕو‬ ‫شُثٔل‬ ٙ‫ف‬ ‫تنفثنر‬ ‫ر‬ ‫رت‬ ‫يُٓػ‬ ‫تندثـط‬ ‫تيصًد‬
.‫تندفط‬ ‫ْده‬
7
‫االحطصتئيت‬ ‫واالدواث‬ ‫االستنيب‬.
( ‫تنوفع‬ ‫ٕتبى‬ ‫خلل‬ ٍ‫ي‬ ‫ٓث‬ٛ‫يه‬ ‫تنفػٕل‬ ‫شى‬ ٙ‫تنص‬ ‫ثَثز‬ٛ‫تند‬ ‫شرؼًر‬ ‫خٓده‬
Check Lists
)
‫ر‬ًٛ‫ك‬ ‫ر‬ٛ‫شًثخ‬ ٗ‫تن‬
‫ث‬ٛ‫نق‬ ‫ٔمنك‬ ٙ‫تنسدثي‬ ‫ث‬ٛ‫تنًق‬ ‫صخدتو‬ ‫ت‬ ‫صى‬ٛ ‫ٓث‬ٛ‫ف‬ ‫ذ‬ ‫تنٕتر‬ ‫ثَثز‬ٛ‫تند‬ ‫م‬ٛ‫نصفه‬ ‫يًكُر‬ ‫ر‬ ‫تكعر‬ ٗ‫يه‬ ‫ٔنهفػٕل‬
( ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًٕتغور‬ ‫نًصكهدثز‬ ٙ‫تنوًه‬ ‫م‬ٛ‫تنصكد‬ ٖ‫يد‬
ISO 9001:2015
‫نكم‬ ‫يفد‬ ٌ ٔ ‫ع‬ٛ‫شخػ‬ ‫خلل‬ ٍ‫ي‬ )
‫ث‬ٛ‫تنًق‬ ٙ‫ف‬ ‫فقرذ‬
‫ى‬ٛ‫ه‬ (
2001
:
88
( ‫تنؽدٔل‬ ٙ‫ف‬ ‫يٕؾؿ‬ ‫كًث‬ )
1
.)
( ‫ؼدٔل‬
1
)
ٙ‫تنسدثي‬ ‫ث‬ٛ‫تنًق‬ ‫فقرتز‬
ٙ‫تنسدثي‬ ‫ث‬ٛ‫تنًق‬ ‫فقرتز‬
)‫(تندرؼر‬ ٌ ٕ‫تن‬
‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬
6
‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬
5
‫يٕظم‬ ‫ر‬ٛ‫ٔغ‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬
4
‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬
3
‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬
2
‫يٕظم‬ ‫ر‬ٛ‫ٔغ‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬
1
‫يٕظم‬ ‫ر‬ٛ‫ٔغ‬ ‫يكدم‬ ‫ر‬ٛ‫غ‬
0
102 ‫واإلدارية‬ ‫االقتصادية‬ ‫العلوم‬ ‫جملة‬
‫ال‬
‫عد‬
( ‫د‬
101
‫اجمل‬ )
‫ل‬
( ‫د‬
23
‫لصنة‬ )
2011
(ISO 9001:2015)
:‫ر‬ٛ‫تالش‬ ‫ر‬ٛ‫تالـػثب‬ ‫ٔتز‬ ‫تال‬ ‫صخدتو‬ ‫ت‬ ‫صى‬ٛ ٔ
‫أ‬
.
( ‫تنًرؼؿ‬ ٙ‫تنفسثخ‬ ‫ف‬ ٕ‫تن‬
Weighted mean
‫يصكهدثز‬ ‫يى‬ ‫تنًكثخقر‬ ٖ‫نًد‬ ٙ‫د‬ٚ‫تنصقر‬ ‫تنًًدل‬ ‫نفسثج‬:)
( ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًٕتغور‬
ISO 9001 :2015
‫تنًدفٕض‬ ‫تنًركا‬ ٙ‫ف‬ )
‫نكم‬ ‫تنصكرترتز‬ ‫ى‬ٛ ‫تـصسثج‬ ‫صى‬ٚ ٌ‫ت‬ ‫خًد‬
‫تنوفع‬ ‫ٕتبى‬ ٍ‫ي‬ ‫ثبًر‬
)*(
‫ت‬ ‫نر‬ ‫تنًًث‬ ‫ٔـسح‬
: ‫ر‬ٛ‫الش‬
= ‫تنًرؼؿ‬ ٙ‫تنفسثخ‬ ‫ف‬ ٕ‫تن‬
ٌ‫ت‬ ٔ‫(تال‬ ‫يؽًٕو‬
X
‫تنصكرترتز‬ ‫يؽًٕو‬ / )‫شكرترتشٓث‬
‫ج‬
.
‫ر‬ٕٚ‫تنًة‬ ‫تنُسح‬
(
Percentages
‫دم‬ ٍ‫ي‬ ٙ‫تنوًه‬ ‫ل‬ٛ‫تنصُو‬ ‫يكثخقر‬ ٖ‫نًد‬ ‫ر‬ٕٚ‫تنًة‬ ‫تنُسدر‬ ‫تـصسثج‬ ‫صى‬ٚ: )
( ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًٕتغور‬ ‫يصكهدثز‬ ‫يى‬ ‫تنًدفٕض‬ ‫تنًركا‬
ISO 9001 : 2015
‫ر‬ٛ‫تالش‬ ‫نر‬ ‫تنًًث‬ ‫ٔـسح‬ )
ً‫(تن‬
‫ثؾ‬ٛ
2009
:
6
:)
/ ‫تنًرؼؿ‬ ٙ‫تنفسثخ‬ ‫ف‬ ٕ‫=تن‬ ‫تنًكثخقر‬ ٖ‫نًد‬ ‫ر‬ٕٚ‫تنًة‬ ‫تنُسدر‬
6
: ‫ر‬ٛ‫تالش‬ ‫نر‬ ‫تنًًث‬ ‫كر‬ ‫خٕت‬ ‫ففع‬ ‫ثبًر‬ ‫نكم‬ ‫تنًصٕندذ‬ ‫تنوؽٕذ‬ ‫ـؽى‬ ‫ـسثج‬ ‫صى‬ٛ ٔ
= ‫ففع‬ ‫ثبًر‬ ‫نكم‬ ‫تنوؽٕذ‬ ‫ـؽى‬
1
–
. ‫تنًكثخقر‬ ٖ‫نًد‬ ‫ر‬ٕٚ‫تنًة‬ ‫تنُسدر‬
‫انستبقت‬ ‫املعزفيت‬ ‫اجلهىد‬ ‫نبعض‬ ‫عزض‬:‫رتنيت‬
1
.
ٔ ‫ٕج‬ٚ‫ت‬ ‫ر‬ ‫رت‬
‫يدد‬
2013
‫ر‬ ‫تندرت‬ ٌ‫يُٕت‬
. ‫تنًٕغم‬ ‫ُر‬ٚ‫يد‬ ٙ‫ف‬ ‫ر‬َٛ‫دت‬ٛ‫ي‬ ‫ر‬ٛ‫تؼصًثي‬ ‫ر‬ ‫رت‬ ‫ٔتالفثق‬ ‫تنًرتق‬ ٙ‫ف‬ ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬
‫ر‬ ‫تندرت‬ ‫ر‬ًْٛ‫ٔت‬ ‫ْده‬
.‫ٕتؼٓٓث‬ٚ ٙ‫تنص‬ ‫تنػًٕخثز‬ ‫تْى‬ ‫ع‬ٛ‫ٔشطخ‬ ‫تنًرتق‬ ٙ‫ف‬ ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ‫ى‬ ‫ٔت‬ ٗ‫يه‬ ‫تنصًره‬
‫ر‬ ‫تندرت‬ ٌ‫يكث‬
.َُٖٕٛ ٙ‫ف‬ ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ‫يركا‬
‫در‬‫د‬‫دددددددددد‬ ‫تندرت‬ ‫در‬‫د‬‫ُدددددددددد‬ٛ‫ي‬
ٔ
‫تال‬
‫تنًسصخدير‬ ‫ٔتز‬
ٙ‫تنًُٓد‬ ‫ح‬ٚ‫تنصددر‬ ‫يركدا‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ٗ‫يه‬ ‫تنقثبى‬ ‫ر‬ ‫ٔتنكث‬ ٍٛ‫ٔتنًدرخ‬ ٍٛ‫تنًصدرخ‬ ٗ‫يه‬ ‫ر‬ ‫تندرت‬ ‫ُر‬ٛ‫ي‬ ‫ضًهس‬
‫هر‬ٛ‫د‬ ٕ‫ك‬ ‫دصدثَر‬ ‫ٔتال‬ ‫ر‬ٚ‫ٔتنصقدثر‬ ‫در‬َٛ‫دت‬ًٛ‫تن‬ ‫دثرتز‬ٚ‫خثنا‬ ‫تنًصًعهدر‬ ‫تندفدط‬ ‫ٔتز‬ ‫خدأ‬ ٌ‫صًث‬ ‫ت‬ ‫تندثـط‬ ٌ‫ٔت‬
. ‫تنُصثبػ‬ ‫م‬ٛ‫نصفه‬ ‫ر‬ٛ‫تمـػثب‬ ‫ثبم‬ ٕ‫تن‬ ٍ‫ي‬ ‫ٔيؽًٕير‬ ‫ثَثز‬ٛ‫تند‬ ‫نؽًى‬
‫تنُصثبػ‬ ‫تخر‬
‫ى‬ٕٚ‫نصق‬ ‫تاليصدثر‬ ‫خُهر‬ ‫تخلْث‬ ‫ؽح‬ٚ ‫ر‬ٛ‫د‬ٚ‫تنصدر‬ ‫ر‬ٛ‫تنًًه‬ ٗ‫يه‬ ‫هدث‬ ‫شٕظر‬ ٙ‫تنص‬ ‫ثز‬ ًًٕ‫تن‬ ٍ‫ي‬ ‫د‬ٚ‫تنًد‬ ٕ‫ٔؼ‬
.ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ‫ى‬ ‫ٔت‬
.2
‫ر‬ ‫رت‬
GIATMAN
2015
‫ر‬ ‫تندرت‬ ٌ‫يُٕت‬
( ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫َهثو‬ ‫ل‬ٛ‫شُو‬ ٍ‫ي‬ ‫ذ‬ ‫صوث‬ ‫تال‬ ‫ى‬ٛ‫شًه‬
ISO9001:2008
ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫ٔتنصدر‬ ‫ى‬ٛ‫تنصًه‬ ٙ‫ف‬ )
‫ْده‬
‫ر‬ ‫تندرت‬ ‫ر‬ًْٛ‫ٔت‬
( ‫ذ‬ ٕ‫تنؽد‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫َهدثو‬ ‫دم‬ٛ‫شكد‬ ٍ‫يد‬ ‫ذ‬ ‫صوث‬ ‫تال‬ ٖٕ‫يسص‬ ٗ‫يه‬ ‫تنصًره‬
ISO9001:2008
‫يؽدثل‬ ٙ‫فد‬ )
ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫ٔتنصدر‬ ‫ى‬ٛ‫تنصًه‬
‫ر‬ ‫تندرت‬ ٌ‫يكث‬
‫ر‬ ‫تنُٓد‬ ‫ر‬ٛ‫كه‬/‫تَػ‬ ‫خث‬ ‫ر‬ٚ‫ٔال‬ ‫ؼثيًر‬
‫در‬‫د‬‫ددددددددد‬ ‫تندرت‬ ‫در‬‫د‬‫ُددددددددد‬ٛ‫ي‬
‫تنًسصخدير‬ ‫ٔتز‬ ‫ٔتال‬
( ٗ‫يه‬ ‫ر‬ ‫تندرت‬ ‫ُر‬ٛ‫ي‬ ‫ضًهس‬
121
)
‫ت‬ ٙ‫ف‬ ٍٛ‫تنًثيه‬ ٍٛ‫تنًٕنو‬ ٍ‫ي‬ ‫فر‬
‫ترذ‬ ‫تال‬ ٙ‫فد‬ ٍٛ‫ٔتنًصًعهد‬ ‫ر‬ٛ‫نكه‬
‫در‬‫د‬‫تنًصًعه‬ ‫دط‬‫د‬‫تندف‬ ‫ٔتز‬ ‫دأ‬‫د‬‫خ‬ ٌ‫دصًث‬‫د‬ ‫ت‬ ‫دط‬‫د‬‫تندثـ‬ ٌ‫ٔت‬ ٙ‫د‬‫د‬ُ‫ٔف‬ ‫در‬‫د‬‫يفثؾ‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫ر‬ٛ‫د‬‫د‬‫س‬ٚ‫تنصدر‬ ‫در‬‫د‬‫ة‬ٛٓ‫تن‬ ‫دثء‬‫د‬‫ٔتيؿ‬
‫ددثبم‬ ٕ‫تن‬ ٍ‫يدد‬ ‫ٔيؽًٕيددر‬ ‫ثَددثز‬ٛ‫تند‬ ‫نؽًددى‬ ‫هر‬ٛ‫دد‬ ٕ‫ك‬ ‫ددصدثَر‬ ‫ٔتال‬ ‫ر‬ٚ‫ٔتنصقددثر‬ ‫ددر‬َٛ‫دت‬ًٛ‫تن‬ ‫ددثرتز‬ٚ‫خثنا‬
‫تنُصثبػ‬ ‫م‬ٛ‫نصفه‬ ‫ر‬ٛ‫تمـػثب‬
‫تنُصثبػ‬ ‫تخر‬
(‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫َهدثو‬ ‫دل‬ٛ‫شُو‬ ٌ‫ت‬
ISO9001:2008
‫ى‬ٛ‫د‬‫د‬‫تنصًه‬ ‫سدثز‬ ‫ي‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫يصُٕيدر‬ ‫در‬‫د‬‫يؽًٕي‬ ٙ‫فد‬ )
. ‫سر‬ ً‫نه‬ ‫ر‬ًٛٛ‫تنصُه‬ ‫ترذ‬ ‫تال‬ ‫ر‬ٛ‫َٕي‬ ٍٛ‫شفس‬ ٍ‫ي‬ ٍ‫شًك‬ ًُٙٓ‫ٔتن‬ ُٙ‫تنصق‬ ‫ح‬ٚ‫ٔتنصدر‬
)*(
‫نهًركدا‬ ‫دم‬ٛ‫ٔتنصٕظ‬ ‫دم‬ٛ‫تنصكد‬ ٖٕ‫يسدص‬ ‫دد‬ٛ‫شف‬ ٙ‫فد‬ ‫ؿ‬ٛ‫غف‬ ‫يد‬ ‫رج‬ ‫ت‬ ٗ‫تن‬ ‫دٓث‬ٚ‫شقر‬ ‫خًد‬ ‫تنًًدل‬ ‫رؼثز‬ ‫تيصًث‬ ‫صى‬ٛ :‫يلـهر‬
( ‫م‬
‫ل‬‫يع‬ ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًٕتغور‬ ‫يصكهدثز‬ ٍ‫ي‬ ‫يصكهح‬ ‫نكم‬
3.7
ٗ‫تن‬ ‫شقرج‬
4
3.3
ٗ‫تن‬ ‫شقرج‬
3
)
103 ‫واإلدارية‬ ‫االقتصادية‬ ‫العلوم‬ ‫جملة‬
‫ال‬
‫عد‬
( ‫د‬
101
‫اجمل‬ )
‫ل‬
( ‫د‬
23
‫لصنة‬ )
2011
(ISO 9001:2015)
‫انزتني‬ ‫احملىر‬
/
‫نهباذ‬ ‫اننظزي‬ ‫االطتر‬
‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫يوٕٓو‬ ‫شُثٔل‬ ‫ر‬ٛ‫ف‬ ًٗ‫ُس‬ ٘‫ٔتنل‬ ‫نهدفط‬ ‫ر‬ٛ ‫ث‬ ‫تال‬ ‫ى‬ْٛ‫نهًوث‬ ٘‫تنُهر‬ ‫تنًرؼ‬ ‫تنًفٕر‬ ‫ْلت‬ ‫صُثٔل‬ٚ
‫ٔيوٕٓو‬
:ٙ‫ٔكثالش‬ ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬
‫اجلىدة‬ ‫مفهىو‬: ‫اوال‬
‫دم‬‫د‬ًً‫تن‬ ‫دثل‬‫د‬‫ٔنًؽ‬ ٌ‫ٔتنًكدث‬ ٌ‫دث‬‫د‬‫تناي‬ ‫ٔـسدح‬ ‫دم‬‫د‬ٛ‫ؼ‬ ٗ‫تند‬ ‫دم‬‫د‬ٛ‫ؼ‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ٔي‬ ‫آخدر‬ ٗ‫د‬‫د‬‫تن‬ ‫خثـدط‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽد‬ ‫ى‬ْٛ‫دث‬‫د‬‫يو‬ ‫شصًدد‬
( ‫دكهؿ‬‫د‬‫تنًػ‬ ‫دلت‬‫د‬ْ ‫دؿ‬‫د‬‫يلي‬ ‫دثر‬‫د‬ٓ‫ٔحن‬ ‫ؿ‬ٛ‫د‬‫د‬‫شٕؾ‬ ٙ‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫درذ‬‫د‬ٛ‫كد‬ ‫در‬‫د‬ًْٛ‫ت‬ ‫دع‬‫د‬‫ٔتنصخػ‬
Goetsch&Davis,2010:4
‫دلنك‬‫د‬‫ن‬.)
‫تنصوٕق‬: ‫خثَٓث‬ ‫ٔغوٓث‬ ٍٛ‫تندثـع‬ ‫خًؽ‬
(
superiority
)
(‫ا‬ًٛ‫تنص‬ ٔ‫ت‬
excellence
)
‫يؽدثل‬ ٙ‫فد‬ ٔ‫ت‬ ‫تالَصدثغ‬ ‫يؽثل‬ ٙ‫ف‬
( ‫دٕج‬ًٛ‫تن‬ ٌٔ‫خدد‬ ‫تنخديدر‬ ٔ‫ت‬ ‫تنًُصػ‬ ٌ‫ٔتشقث‬ ‫تكصًثل‬ ٔ‫ت‬ ‫تنخديثز‬
Lowenthal,2010:17
.)
ٍ‫ٔيد‬ ٌٔ‫تخدر‬ ‫ًصقدد‬ٚٔ
‫دح‬‫د‬‫ددد‬ ‫تنًُث‬ ‫دًر‬‫د‬‫تنسددد‬ ‫دلنك‬‫د‬‫ٔكددد‬ ‫دهًر‬‫د‬‫تنسددد‬ ٔ‫ت‬ ‫دصػ‬‫د‬‫نهًُددد‬ ٙ‫دثرؼ‬‫د‬‫تنخددد‬ ‫در‬‫د‬‫تنًهٓددد‬ ٙ‫د‬‫د‬‫ْددد‬: ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽددد‬ ٌ‫ت‬ ‫دصٓهك‬‫د‬‫تنًسددد‬ ‫دًُٓى‬‫د‬‫ؾددد‬
(
Noronha,2002:13
‫ر‬ ‫تكدز‬ . )
( ٗ‫يه‬ ‫س‬ٚ‫تؼر‬ ‫ر‬ ‫ت‬
86
‫تنًصفددذ‬ ‫دثز‬ٚ‫تنٕال‬ ٍ‫يد‬ ٙ ‫تنطدر‬ ‫تنؽثَدح‬ ٙ‫فد‬ ‫يُهًر‬ )
‫ثز‬ ‫ث‬ٛ‫ٔتنسد‬ ‫ر‬ٛٚ‫تنًًدث‬ ‫يدى‬ ‫ٔتنصكثخم‬ ‫تنصٕتفم‬ ‫م‬ٛ‫تنصٕغ‬ ‫رير‬ ‫تنطٕتبح‬ ‫تنر‬ ‫ت‬ ‫م‬ ‫تنصُث‬ ‫تنكًثل‬ : ْٙ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ٌ‫ت‬
( ‫تنًسصٓهك‬ ‫ٔترؾثء‬ ‫ٔخدير‬ ‫ًث‬ ‫ت‬
Evans&Dean,2003:9
‫يصًدد‬ ‫يوٓدٕو‬ ٕ‫ْد‬ : ‫ح‬ٚ‫تنصددر‬ ٙ‫فد‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ٌ‫ٔت‬ . )
‫تال‬
‫دا‬‫د‬‫يرتك‬ ٙ‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫در‬‫د‬ًٛٚ ‫تالكث‬ ‫دثذ‬‫د‬ٛ‫تنف‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫داتء‬‫د‬‫ؼ‬ ‫دكم‬‫د‬‫شط‬ ٙ‫د‬‫د‬‫تنص‬ ‫دهر‬‫د‬‫تنػ‬ ‫متز‬ ‫دكر‬‫د‬‫ٔتالَط‬ ‫دثو‬‫د‬ًٓ‫تن‬ ‫دى‬‫د‬ًٛ‫ؼ‬ ‫دًم‬‫د‬‫شط‬ ٙ‫د‬‫د‬‫تنص‬ ‫دث‬‫د‬ً‫خ‬
‫ح‬ٚ‫تنصدر‬
‫تنًقديدر‬ ‫ٔتنًُدثْػ‬ ‫در‬ٛ‫تنصفص‬ ُٗ‫ٔتند‬ ٍٛ‫تنًدرخ‬ ‫ر‬ٛ‫َٕي‬ ‫تاليصدثر‬ ًٍٛ‫خ‬ ‫شثخل‬ ٌ‫ت‬ ‫ؽح‬ٚ ‫ذ‬ ٕ‫نهؽ‬ ‫تقثر‬ ‫ى‬ٚ‫شقد‬ ٌ‫فث‬
( ‫تنًٕتر‬ ‫ى‬ٛٛ‫ٔشق‬ ‫يًٓى‬ ‫ٔخديثز‬ ٍٛ‫نهًصدرخ‬
Akhtar,2007:3
. )
‫رت‬
: ‫نهجىدة‬ ‫انخترخيي‬ ‫انخلىر‬ :
ً
‫نيت‬
‫ى‬ْٛ‫يوث‬ ٌ‫ٔت‬ ‫تنًًثغرذ‬ ‫تاليًثل‬ ‫ٔضركثز‬ ‫يُهًثز‬ ‫ى‬ًٛ‫ؼ‬ ‫ر‬ٚ‫رو‬ ٙ‫ف‬ ‫يصقدير‬ ‫ر‬ٛ‫ؽ‬ٛ‫صرتش‬ ‫ت‬ ‫ر‬ًْٛ‫ت‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫م‬
‫تنفؿدثرذ‬ ‫شكدٕر‬ ‫يرتـدم‬ ٙ‫فد‬ ‫در‬ٛ‫خ‬ٚ‫تنصثر‬ ِ‫ؼدلٔر‬ ّ‫ند‬ ‫ٔتًَدث‬ ‫يًثغدرت‬ ‫تخصكدثرت‬ ٍ‫شكد‬ ‫ندى‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽد‬ ‫يدى‬ ‫تنصًثيدم‬ ‫ح‬ٛ‫ثن‬ ‫ٔت‬
‫ص‬ًٛ‫(خٕك‬
2011
:
25
. )
‫تالضث‬ ‫تْى‬ ‫ٔشُسح‬
ٍ‫ًك‬ٚ ٙ‫تنص‬ ‫ذ‬ ٕ‫نهؽ‬ ‫ر‬ٛ‫خ‬ٚ‫تنصثر‬ ‫رتز‬
‫رْث‬ٛ‫شأض‬
‫تنفؿثرذ‬ ‫يػر‬ ْٕٔ ‫ل‬ًٛ‫تن‬ ‫دم‬ ‫يطر‬ ٍ‫تنعثي‬ ٌ‫تنقر‬ ٗ‫تن‬
‫تنطدرتبى‬ ٍ‫يد‬ ‫دد‬ٚ‫تنًد‬ ‫شؿدًُس‬ ‫خ‬ٚ‫تنصدثر‬ ٙ‫فد‬ ‫يسدهر‬ ‫ٔتضدٓر‬ ‫تٔل‬ ‫ضدرو‬ ٘‫ٔتندل‬ ))ٙ‫((ـًٕرتخ‬ ‫يهٕكٓث‬ ‫تضٓر‬ ‫ـكى‬ ‫نوصرذ‬ ‫ر‬ٛ‫تندثخه‬
‫صػث‬ ‫ٔتال‬ ‫ر‬ٛ ‫ث‬ٛ‫ٔتنس‬ ‫ر‬ٛ‫تالؼصًثي‬ ‫ثذ‬ٛ‫تنف‬ ‫َهًس‬ ٙ‫تنص‬ ‫ٔتالـكثو‬ ٍَٛ‫ٔتنقٕت‬
‫ٔيث‬ ‫ر‬ٚ
‫كد‬ ٚ ‫ٔتنصاتو‬ ‫ٔتْصًثو‬ ‫ى‬ٛ‫شُه‬ ٍ‫ي‬ ‫ٓث‬ٛ‫ف‬ ‫ؼثء‬
‫ٔيدث‬ ‫(ـثفم‬ ))‫ذ‬ ٕ‫((تنؽ‬ ‫ٔتالَصثغ‬ ‫تنًًم‬ ٙ‫ف‬ ‫ر‬ ‫ٔتند‬ ٌ‫تالشقث‬ ‫خؿرٔرذ‬
2015
:
36
. )
ٗ‫يهد‬ ‫تكددز‬ ‫ًدر‬ٚ‫تنقد‬ ‫ر‬ٚ‫تنًػدر‬ ‫نهفؿدثرذ‬ ‫ل‬ٛ‫تنًد‬ ‫ددم‬ ‫يطدر‬ ‫تنخدثي‬ ٌ‫تنقدر‬ ٗ‫تند‬ ٕ‫شًد‬ ‫ٔتؾدفر‬ ‫تضدثرتز‬ ‫ُْثندك‬ ‫كلنك‬
‫ٔتنفد‬ ‫تنًٓدثرتز‬ ٍ‫يد‬ ‫دد‬ٚ‫تنًد‬ ٙ‫ف‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬
ِ‫نٓدل‬ ‫در‬ٛ‫خ‬ٚ‫تنصثر‬ ‫تالضدثرتز‬ ‫تخدر‬ ‫تالْرتيدثز‬ ‫ٔنًدم‬ ‫تنًخصهودر‬ ‫در‬َٛ‫تنًًرت‬ ‫ٔتنًًدثنى‬ ‫ره‬
ٌ‫دت‬ٚ ( ‫تنفؿثرذ‬
2010
:
28
. )
: ‫اجلىدة‬ ‫مفهىو‬ ‫حلىر‬ ‫مزاحم‬
ٌ‫ثخدث‬ٛ‫تن‬ ٙ‫ف‬ ٍٚ‫تنًطر‬ ٌ‫تنقر‬ ٍ‫ي‬ ‫تنخثي‬ ‫تنًقد‬ ‫ر‬ٚ‫خدت‬ ٗ‫تن‬ ‫ُٓث‬ٛ‫ٔشفس‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫يوٕٓو‬ ‫ذ‬ ‫ٔال‬ ٌ‫ت‬ ٗ‫تن‬ ‫ر‬ ‫تنًػث‬ ‫يًهى‬ ‫ر‬ٛ‫شط‬
‫د‬‫د‬‫تند‬ ‫دثرْث‬‫د‬‫تَصطد‬ ‫دد‬‫د‬‫تيصد‬ ‫دى‬‫د‬‫ظد‬
ٗ‫د‬‫د‬‫تند‬ ٕ‫د‬‫د‬‫ًد‬ٚ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽد‬ ‫دٕو‬‫د‬‫يوٓد‬ ‫دٕر‬‫د‬‫نصكد‬ ‫وثز‬ُٛ‫د‬‫د‬‫تنصػد‬ ‫دى‬‫د‬‫تْد‬ ٌ‫ت‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ٔنكد‬ ‫در‬‫د‬‫د‬ٛ‫تنضرخ‬ ‫دث‬‫د‬‫ٔترخد‬ ‫دث‬‫د‬‫كد‬ٚ‫تير‬ ‫دًثل‬‫د‬‫ضد‬ ٗ
(
Feigbebaum
‫دديٓث‬ ‫ٔـسح‬ ٛٚ‫ٔتنًقث‬ ‫نهًٕتغوثز‬ ‫ر‬ٛ‫تنًرخ‬ ‫نهًُهًر‬ ‫تنًثير‬ ‫تاليثَر‬ ‫دم‬ ٍ‫ي‬ ‫ا‬ُٛ‫تنصػ‬ ‫ْلت‬ ‫ًصًد‬ٚ ‫ظى‬ )
ٙ‫تالش‬ ٕ‫تنُف‬ ٗ‫ٔيه‬ ٙ‫خ‬ٚ‫تنصثر‬
:
ٌٔ‫ٔتخر‬ ٘ ‫(تنٕت‬
2012
:
25
: )
‫يث‬ : ٗ‫تالٔن‬ ‫تنًرـهر‬
‫ر‬ٛ‫تنػُثي‬ ‫تنعٕرذ‬ ‫دم‬
-
. ‫نهًػثَى‬ ٕ‫ٔؼ‬ ‫ٔال‬ ‫رذ‬ٛ‫غض‬ ‫يًم‬ ‫ٔرش‬ ٗ‫يه‬ ‫تنًرـهر‬ ِ‫ْل‬ ‫شقصػر‬
-
. ٌٕ‫تناخ‬ ‫ٔقهدثز‬ ‫رغدثز‬ ٗ‫يه‬ ‫شًصًد‬ ‫كر‬ٛ‫خس‬ ‫ر‬ٛٚ‫يًث‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ر‬ٛٚ‫يًث‬
-
ٙ‫ه‬ٛ‫(يق‬ ‫تنٕرضر‬ ‫نػثـح‬ ٙ‫َٓثب‬ ‫م‬ٛ ‫شد‬ ‫يى‬ ّ‫َوس‬ ‫تنًثيم‬ ‫دم‬ ٍ‫ي‬ ‫شصى‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ٗ‫يه‬ ‫ثخر‬ ‫تنر‬ ‫ر‬ٛ‫يًه‬
2009
:
22
.)
‫ي‬ :‫ر‬َٛ‫تنعث‬ ‫تنًرـهر‬
‫ث‬
‫ر‬ٛ‫تنػُثي‬ ‫تنعٕرذ‬ ‫خًد‬
-
. ‫ر‬ٛ‫تنفرف‬ ‫تنٕرش‬ ‫خدل‬ ‫تنًػثَى‬ ‫نٕٓر‬
-
‫تنًػُى‬ ٙ‫ف‬ ٍٛ‫تنًثيه‬ ‫يد‬ ‫تشسثو‬
-
. ‫تنًُهًر‬
-
‫صخدتو‬ ‫ت‬ ‫خسدح‬ ‫تالَصثغ‬ ‫ـؽى‬ ‫ذ‬ ‫ث‬ٚ
‫نر‬ٜ‫ت‬
.
-
. ‫تنًًم‬ ٙ‫ف‬ ‫تالنر‬ ‫صخدتو‬ ‫ت‬ ‫خسدح‬ ‫نهًُصؽثز‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ٖٕ‫يسص‬ ‫ترشوثو‬
104 ‫واإلدارية‬ ‫االقتصادية‬ ‫العلوم‬ ‫جملة‬
‫ال‬
‫عد‬
( ‫د‬
101
‫اجمل‬ )
‫ل‬
( ‫د‬
23
‫لصنة‬ )
2011
(ISO 9001:2015)
-
‫تنًدثضر‬ ‫تنًطره‬ ‫دم‬ ٍ‫ي‬ ‫شصى‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ٗ‫يه‬ ‫ثخر‬ ‫تنر‬ ‫ر‬ٛ‫يًه‬
ٌ‫(ضًدث‬
2009
:
21
. )
‫ر‬ًٛ‫تنًه‬ ‫ترذ‬ ‫تال‬ :‫تنعثنعر‬ ‫تنًرـهر‬
-
. ٍٚ‫تنًطر‬ ٌ‫تنقر‬ ‫يكهى‬ ‫يُل‬ ‫تنًرـهر‬ ِ‫ْل‬ ‫ر‬ٚ‫خدت‬
-
( ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ففع‬ ‫يوٕٓو‬ ‫نٕٓر‬
Inspection Quality
. )
-
. ‫تنًدثضر‬ ‫تنًطره‬ ٍ‫ي‬ ‫خدال‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ٗ‫يه‬ ٙ‫ثخ‬ ‫تنر‬ ‫خثنًًم‬ ٍٛ‫يخصػ‬ ٍٛ‫يوصط‬ ٗ‫تن‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ٗ‫يه‬ ‫ثخر‬ ‫تنر‬ ‫ُث‬ ‫ت‬
-
‫ي‬ ‫تنصفقم‬
‫تنًُؽداذ‬ ٔ‫ت‬ ‫تنًصفققدر‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽد‬ ‫يدى‬ ‫يسددقث‬ ‫ذ‬ ‫يفدد‬ ‫ر‬ٛٚ‫يًدث‬ ٍٛ‫خد‬ ‫تنًكثخقدر‬ ‫تؼدرتء‬ ٗ‫يهد‬ ‫شًصًدد‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽد‬ ٍ
. ‫نهًُصػ‬
-
‫يُٓدددث‬ ‫ٔل‬ ‫د‬‫د‬‫تنًسد‬ ‫دد‬‫د‬‫د‬ٚ‫ٔشفد‬ ‫دصػ‬‫د‬‫تنًُد‬ ٙ‫فددد‬ ‫دٕج‬‫د‬‫د‬ًٛ‫ٔتن‬ ‫دثء‬‫د‬‫تالخكد‬ ‫دد‬‫د‬‫د‬ٚ‫شفد‬ ٗ‫د‬‫د‬‫تند‬ ‫شٓدددده‬ ‫در‬‫د‬‫تنًرـهد‬ ِ‫دل‬‫د‬‫ْد‬ ٙ‫د‬‫د‬‫فد‬ ‫در‬‫د‬‫ثخد‬ ‫تنر‬
(
Rhee&Sigter,2005:318
. )
‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ٗ‫يه‬ ‫ر‬ٛ‫تالـػثب‬ ‫ثخر‬ ‫تنر‬ :‫تنرتخًر‬ ‫تنًرـهر‬
-
‫يثو‬ ‫يُل‬ ‫تنًرـهر‬ ِ‫ْل‬ ‫ر‬ٚ‫خدت‬
1931
.
-
. ‫ر‬ٛ‫تنكد‬ ‫تالَصثغ‬ ‫هٕج‬ ‫ت‬ ‫نٕٓر‬
-
. ‫ُثز‬ًٛ‫خثن‬ ‫تنخثغر‬ ‫ر‬ٛ‫تالـػثب‬ ‫ح‬ٛ‫ثن‬ ‫تال‬ ‫صخدتو‬ ‫خث‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ٗ‫يه‬ ‫كرذ‬ٛ‫تنس‬ ‫قثز‬ٛ‫شكد‬ ‫تيصًث‬
-
‫ح‬ٛ‫ٔتنخك‬ ًًٙٛ‫(تنص‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫نؿدف‬ ‫يسصقم‬ ‫د‬ٚ‫ؼد‬ ‫سى‬ ٛ ‫شأ‬ ‫ر‬ٚ‫خدت‬
2008
:
26
. )
‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫د‬ٛ‫شأك‬ :‫تنخثيسر‬ ‫تنًرـهر‬
-
‫ر‬ٚ‫خدت‬
‫يثو‬ ‫يُل‬ ‫تنًرـهر‬ ِ‫ْل‬
1956
.
-
(‫تخكثء‬ ٌٔ‫خد‬ ‫تالَصثغ‬ ‫ضًثر‬ ‫يددتء‬ ٗ‫يه‬ ‫م‬ٛ‫شفق‬ ٗ‫تن‬ ‫تنًرـهر‬ ِ‫ْل‬ ‫شًصًد‬
Zero defect
.)
-
. ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ٍ‫ي‬ ٙ‫يثن‬ ٖٕ‫يسص‬ ‫م‬ٛ‫شفق‬ ٗ‫تن‬ ‫تنًرـهر‬ ِ‫ْل‬ ‫شٓده‬
-
)‫در‬‫د‬‫د‬ٚ‫خًد‬ ‫در‬‫د‬‫ثخد‬ ‫ر‬ ‫در‬‫د‬‫د‬ًٛ‫يرؼ‬ ‫در‬‫د‬‫ثخد‬ ‫ر‬ ‫در‬‫د‬‫د‬ٛ‫ثب‬ ٔ ‫در‬‫د‬‫ثخد‬ ‫(ر‬ ‫در‬‫د‬‫ثخد‬ ‫تنر‬ ٍ‫د‬‫د‬‫يد‬ ‫دٕتو‬‫د‬‫تَد‬ ‫دلض‬‫د‬‫ظد‬ ‫دصخدتو‬‫د‬‫د‬ ‫ت‬ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽد‬ ‫دد‬‫د‬‫د‬ٛ‫شثك‬ ٗ‫د‬‫د‬‫صدُد‬ٚ
(
Arora,2008:2
. )
‫ذ‬ ٕ‫نهؽ‬ ‫ر‬ٛ‫ؽ‬ٛ‫صرتش‬ ‫تال‬ ‫ترذ‬ ‫تال‬ ‫يرـهر‬ :‫ر‬ ‫تنسث‬ ‫تنًرـهر‬
-
‫يثو‬ ‫يُل‬ ‫تنًرـهر‬ ِ‫ْل‬ ‫ر‬ٚ‫خدت‬
1970
.
-
. ‫م‬ٕٚ‫تنك‬ ٖ‫تنًد‬ ٗ‫يه‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ٍٛ‫شفس‬ ٗ‫تن‬ ‫شٓده‬
-
‫تنًسصٓهك‬ ‫ر‬ٚ‫ـًث‬ ‫ٕج‬ًٛ‫نه‬ ‫تنًسدقر‬ ‫تنًًرفر‬ : ْٙ ‫تنًرـهر‬ ِ‫نٓل‬ ‫تنًًٓر‬ ‫ئ‬ ‫تنًدث‬ ٍ‫ي‬
. ‫تنًًم‬ ‫تظرتء‬ ‫تنًطثركر‬
-
. ‫ف‬ٛ‫ٔتنًف‬ ‫تنًؽصًى‬ ٗ‫يه‬ ‫تظرْث‬ ‫تاليصدثر‬ ‫خُهر‬ ٍٚ‫تخل‬ ‫تَصثغ‬ ٌُٕ‫ف‬ ‫ر‬ٛٛ‫ٔشس‬ ‫يُصؽثز‬ ‫خهم‬
-
ّ‫ثيدش‬ ٗ‫ـص‬ ًٙٛ‫تنصُه‬ ‫تنٓرو‬ ‫ًر‬ ٍ‫ي‬ ‫ى‬ًٛ‫تنؽ‬ ‫ر‬ٛ‫ٔن‬ ‫يس‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬
ٙ‫س‬ٛ‫(تنس‬
2
2011
:
16
.)
‫تنطثيهر‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ :‫تنسثخًر‬ ‫تنًرـهر‬
-
. ٍٚ‫تنًطر‬ ٌ‫تنقر‬ ٍ‫ي‬ ٍ‫تنعثي‬ ‫تنًقد‬ ‫ر‬ٚ‫خدت‬ ‫تنًرـهر‬ ِ‫ْل‬ ‫نٕٓر‬
-
-
. ٍٚ ‫ٔتنًٕر‬ ٍ‫تناخثب‬ ‫يى‬ ‫ٔتنصًثيم‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ٍٛ‫شفس‬ ‫يؽثل‬ ٙ‫ف‬ ‫يصكٕرذ‬ ‫ح‬ٛ‫ثن‬ ‫ت‬ ‫صخدتو‬ ‫ت‬
-
. ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ٗ‫يه‬ ‫م‬
‫ث‬ٛ‫ؽ‬ٛ‫صرتش‬ ‫ت‬ ‫ث‬ٛ‫ثخ‬ ‫ر‬ ‫هٕخث‬ ‫ت‬ ‫ػدؿ‬ٛ‫ن‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫د‬ٛ‫شأك‬ ‫هٕج‬ ‫ت‬ ‫م‬ًٛ‫شو‬
-
‫ٔتنصُد‬ ‫ر‬ ‫تنكث‬ ‫ر‬ٚ‫ـًث‬ ْٙ ‫تنًرـهر‬ ِ‫ْل‬ ٙ‫ف‬ ‫تنًثير‬ ‫ئ‬ ‫تنًدث‬
‫خثألخكثر‬
ٗ‫تند‬ ‫تنًٕؼٓدر‬ ‫تالشػثل‬ ‫ر‬ًُٛ‫ٔش‬ ‫ر‬ٛ‫تنػُثي‬
‫ظ‬ ‫رفى‬
(. ‫تنؽًٕٓر‬ ‫قر‬
Besterfield,2009:4
)
-
‫دخى‬‫د‬‫ٔتنصؿدد‬ ‫دددا‬ٛ‫تنصكه‬ ‫ؽ‬ٛ‫د‬‫د‬‫ٔشخودد‬ ‫تنًُدددصػ‬ ٍ‫يددد‬ ‫در‬‫د‬‫تنًُوًدد‬ ‫فصدددرذ‬ ‫دى‬‫د‬‫ٔرفدد‬ ‫تنًُصؽدددثز‬ ‫تخكدددثر‬ ‫دم‬‫د‬‫دد‬ٛ‫شقه‬ ٗ‫تنددد‬ ‫شٓدددده‬
(
Ross,1999:10
.)
105 ‫واإلدارية‬ ‫االقتصادية‬ ‫العلوم‬ ‫جملة‬
‫ال‬
‫عد‬
( ‫د‬
101
‫اجمل‬ )
‫ل‬
( ‫د‬
23
‫لصنة‬ )
2011
(ISO 9001:2015)
‫انشتمهت‬ ‫اجلىدة‬ ‫ادارة‬ ‫مفهىو‬ :
ً
‫رتنزت‬
Total QualityManagement
‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫دٕو‬‫د‬ٓ‫يو‬ ‫دٕر‬‫د‬‫شك‬ ‫دم‬‫د‬‫نًرتـ‬ ٙ‫خ‬ٚ‫دثر‬‫د‬‫تنص‬ ‫دُث‬‫د‬‫صًرتؾ‬ ‫ت‬ ‫دلل‬‫د‬‫خ‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬
‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫دٕو‬‫د‬ٓ‫يو‬ ٌ‫ت‬ ‫دث‬‫د‬ُ‫ن‬ ‫دؿ‬‫د‬‫صؿ‬ٚ
))‫در‬‫د‬ًٚ‫((تنقد‬ ‫ترذ‬ ‫تال‬ ‫دٕو‬‫د‬ٓ‫يو‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫دثل‬‫د‬‫ٔتالَصق‬ ‫دٕر‬‫د‬‫تنصك‬ ‫دلت‬‫د‬ٓ‫ن‬ ‫در‬‫د‬‫ؽ‬ٛ‫َص‬ ٕ‫د‬‫د‬ْ ‫دثيهر‬‫د‬‫تنط‬
‫در‬‫د‬‫ٔيًثغ‬ ‫ط‬ٚ‫دد‬‫د‬‫ـ‬ ٘‫تر‬ ‫ت‬ ‫دٕو‬‫د‬ٓ‫يو‬ ٗ‫د‬‫د‬‫تن‬
٘‫ت‬ ‫ًدث‬ًٛ‫ؼ‬ ‫طدًهٓث‬ٚ ‫خدم‬ ‫تنًُهًدر‬ ‫تخدم‬ ‫يفد‬ ًٍٛ‫ي‬ ‫يؽثل‬ ٗ‫يه‬ ‫قصػر‬ٚ‫ٔال‬ ‫ضا‬ ‫كم‬ ٙ‫ف‬ ‫ث‬ٛ‫تنًه‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫م‬ٛ‫شفق‬ ‫نضرؼ‬
‫تنًًم‬ ‫يوثغم‬ ‫ى‬ًٛ‫نؽ‬ ‫فًثنر‬ ‫خًطثركر‬
‫تنًسصًر‬ ‫تالرشقثء‬ ‫م‬ٛ‫نصفق‬ ) ‫تنخ‬ ...‫ر‬ٚ‫ل‬ٛ‫تنصُو‬ ‫ٔتنًرتـم‬ ‫ٔتنٕنثبا‬ ‫ثز‬ٛ‫تنًًه‬ (
‫(تـًد‬ ٍ‫تناخثب‬ ‫رؾث‬ ‫ٔكسح‬
2009
:
64
. )
‫شفدثٔل‬ ٙ‫ٔتنصد‬ ‫تاليًدثل‬ ‫الؼرتء‬ ‫ح‬ٛ‫ثن‬ ‫ٔتال‬ ‫تنكرتبم‬ ٍ‫ي‬ ‫يؽًٕير‬ ْٙ ‫تنطثيهر‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫ا‬ٚ‫شًر‬ ٍ‫ًك‬ٚٔ
‫تن‬ ٍٛ‫د‬‫د‬‫ٔتنصفس‬ ‫ر‬ٕٚ‫د‬‫د‬‫تنصك‬ ‫دلل‬‫د‬‫خ‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫دثز‬‫د‬ً‫تنًُه‬ ٍٛ‫د‬‫د‬‫خ‬ ‫در‬‫د‬‫تنًُثفس‬ ‫ذ‬ ‫دث‬‫د‬ٚ
‫دثز‬‫د‬‫تنًُصؽ‬ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫نؽ‬ ‫دصًر‬‫د‬‫ًس‬
‫ٔت‬
‫دديثز‬‫د‬‫نخ‬
ٔ
ٍٛ‫دثيه‬‫د‬ً‫تن‬
ٔ
( ‫تنًًم‬ ‫ةر‬ٛ‫ٔخ‬ ‫تنكرق‬
Goetch&Davis,2006:8
. )
‫را‬
‫ي‬ ‫اات‬
‫ا‬‫نهمق‬ ‫اات‬
‫ا‬‫انذوني‬ ‫اات‬
‫ا‬‫املنظم‬ :
ً
‫اات‬
‫ا‬‫بع‬
ISO
: )
International Standardization
Organization
( ‫يػكهؿ‬ ٌ‫ت‬
ISO
ْٙٔ ‫ر‬ٛ ‫ث‬ٛ‫تنق‬ ‫نهًٕتغوثز‬ ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًُهًر‬ ‫ى‬ ‫ال‬ ‫تخصػثر‬ ‫ًعم‬ٚ )
International Standardization Organization)
‫ذ‬ ٕ‫)(ؼد‬
2010
:
307
ٍ‫يد‬ ‫صٓث‬ًٛ‫شسد‬ ‫دصًدز‬ ‫ٔت‬ )
‫در‬‫د‬َٛ‫َٕث‬ٛ‫تن‬ ‫در‬‫د‬ً‫تنكه‬
ISOS
ٙ‫د‬‫د‬ًُ‫ش‬ ٙ‫د‬‫د‬‫ٔتنص‬
Equal
‫تز‬ ‫دث‬‫د‬ٚ‫ٔتنا‬ ‫دد‬‫د‬ٛ‫ل(يؽ‬ ‫تنصًث‬ ٔ‫ت‬ ٘ٔ‫دث‬‫د‬‫تنصس‬
2008
:
69
)
ٙ‫د‬‫د‬ْٔ
‫ر‬ٛ ‫ث‬ٛ‫تنق‬ ‫تنًٕتغوثز‬ ٙ‫ف‬ ‫شخػػس‬ ‫ر‬ٛ‫ـكٕي‬ ‫ر‬ٛ‫غ‬ ‫ر‬ًٛ‫يثن‬ ‫يُهًر‬
‫ةثز‬ٛٓ‫تن‬ ٍ‫ي‬ ‫د‬ٚ‫تنًد‬ ‫ؾى‬ ًٙ‫يثن‬ ‫تشفث‬ ‫ؿث‬ٚ‫ت‬ ْٙٔ
ُٛ‫تنٕق‬
‫يثو‬ ٗ‫تن‬ ‫سٓث‬ٛ ‫شأ‬ ‫رؼى‬ٚٔ ‫تنًثنى‬ ‫ٔل‬ ‫نًخصها‬ ٛٛ‫نهصق‬ ‫ر‬
1947
‫ؾدى‬ ٘‫تندل‬ ٌ‫نُد‬ ‫تؼصًثو‬ ‫خًد‬
25
‫يدثو‬ ‫ٔندر‬
1946
‫ا‬ُٛ‫ؼ‬ ‫ر‬ٚ‫سر‬ٕٚ‫تنس‬ ‫تنًثغًر‬ ْٙ ‫تنًُهًر‬ ِ‫نٓل‬ ‫تندتبى‬ ‫تنًقر‬
‫تيؿدثبٓث‬ ‫يد‬ ‫خهغ‬
150
‫كدم‬ ٌ‫ت‬ ‫يهًث‬ ‫يؿدٕت‬
‫ٔتـدذ‬ ‫ٔنر‬ ‫ًعم‬ٚ ٕ‫يؿ‬
‫ح‬ٛ‫ٔتنخك‬ ًًٙٛ‫(تنص‬
2008
:
52
.)
( ٔ‫ا‬ٚ‫تال‬ ‫يُهًر‬ ‫شًًم‬
ISO
‫يددت‬ ‫يدث‬ ) ‫در‬ٛ‫ٔتالَصثؼ‬ ‫در‬ٛ‫(تنخدي‬ ‫تنًؽدثالز‬ ‫دى‬ًٛ‫ؼ‬ ٙ‫فد‬ ‫تنًٕتغدوثز‬ ‫ر‬ٕٚ‫شكد‬ ٗ‫يهد‬ )
( ‫دددر‬ُٛ‫تنصق‬ ‫دوثز‬‫د‬‫تنًٕتغد‬
Technical Specifications
‫ر‬ٛ‫ددد‬ ‫تنُٓد‬ ‫دُثيثز‬‫د‬‫ٔتنػد‬ ‫خثالخصػثغدددثز‬ ‫در‬‫د‬‫ٔتنًصًهقد‬ )
‫در‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنهؽُدر‬ ‫تخصػدثظ‬ ٍ‫يد‬ ‫نكَٕٓدث‬ ‫ر‬ٛ‫ك‬َٛ‫كث‬ًٛ‫ٔتن‬ ‫ر‬َٛٔ‫ٔتالنكصر‬ ‫ر‬ٛ‫ٔتنكٓرخثب‬
( ‫دك‬َٛ‫كث‬ٛ‫نإلنكصرٔي‬
International
Electromechanical Commitec
()
I.E.C.
‫سٓث‬ٛ ‫شأ‬ ‫دقس‬ ٙ‫ٔتنص‬ )
1906
‫ص‬ًٛ‫(خٕك‬
2011
:
103
. )
‫در‬‫د‬ٛ‫ٔتنخدي‬ ‫در‬ٛ‫تالَصثؼ‬ ‫دثز‬‫د‬ً‫تنًُه‬ ٙ‫فد‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽد‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫دثو‬‫د‬‫نُه‬ ‫در‬ًٛ‫يثن‬ ٛٚ‫دث‬‫د‬‫يق‬ ‫ٔؾدى‬ ٗ‫يهد‬ ‫در‬‫د‬ً‫تنًُه‬ ‫يًدم‬ ٍ‫كًد‬ٚ
ٗ‫تند‬ ًٗ‫شسد‬ ‫ٔكدلنك‬ ٙ‫د‬ ‫ث‬ٛ‫تنق‬ ‫دد‬ٛ‫تنصٕـ‬ ‫دثز‬ٛ‫يًه‬ ٙ‫فد‬ ‫ط‬ٚ‫ٔتنصفد‬ ‫ر‬ٕٚ‫تنصك‬ ‫تيصًث‬ ٗ‫يه‬ ‫تبًث‬ ًٗ‫ٔشس‬
‫م‬ٛٓ‫ٔشسد‬ ٌ‫ؾدًث‬
( ‫تنًثنى‬ ‫ٔل‬ ٍٛ‫خ‬ ٘‫تنصؽثر‬ ‫ل‬ ‫تنصدث‬
Stevenson,2012:390
. )
( ٔ‫ددا‬ٚ‫تال‬ ًٍ‫د‬‫د‬‫ٔشؿ‬
ISO
‫ددر‬ًٛ‫تنًه‬ ‫ةددثز‬ٛٓ‫ٔتن‬ ‫تنفكٕيددثز‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫تنًخصهوددر‬ ‫تالقددرته‬ ‫يػددثنؿ‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫ددر‬ٛ‫تنصًد‬ )
‫دثرت‬‫د‬ًٛ‫ي‬ ‫دوثز‬‫د‬‫تنًٕتغ‬ ‫دس‬‫د‬َ‫كث‬ ‫دلنك‬‫د‬‫ن‬ . ‫در‬‫د‬ٛ‫تندٔن‬ ‫دوثز‬‫د‬‫تنًٕتغ‬ ‫ددت‬‫د‬‫تي‬ ٙ‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫درتكٓى‬‫د‬‫تض‬ ‫دلل‬‫د‬‫خ‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ٍٛ‫دصخدي‬‫د‬‫ٔتنًس‬ ٍٛ‫د‬‫د‬‫ٔتنًُصؽ‬
‫ٔنض‬ ‫نهصوثْى‬
ٍٛ‫خد‬ ‫ٔنهًقثرَدر‬ ‫ى‬ُٛ‫خثنصػ‬ ‫ٔتالرشقثء‬ ‫دذ‬ٛ‫تنؽ‬ ‫ر‬ٛ‫تنُٕي‬ ٌ‫نؿًث‬ ‫هر‬ٛ ٔ ‫ٔشًد‬ ‫ٓث‬ٛ‫تن‬ ‫تالـصكثو‬ ‫صى‬ٚ ‫يطصركر‬ ‫ر‬
ٌٔ‫ٔتخر‬ ٙ‫تنكثب‬ ( ‫تنًصًثظهر‬ ‫تنًُصؽثز‬
2014
:
96
. )
: ‫زو‬ ‫اال‬ ‫مىاصفت‬ ‫عن‬ ‫حترخييت‬ ‫نبذة‬ :
ً
‫ختمست‬
‫د‬‫د‬‫تنفثؼ‬ ‫درز‬‫د‬ٓ‫ن‬ ‫دديث‬‫د‬ُ‫ي‬ ‫دك‬‫د‬‫ٔمن‬ ٙ‫د‬‫د‬‫تنًثؾ‬ ٌ‫در‬‫د‬‫تنق‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫ُثز‬ٛ‫دص‬‫د‬‫ٔتنس‬ ‫ُثز‬ٛ‫د‬‫د‬‫تنخًس‬ ‫دلل‬‫د‬‫خ‬ ‫درذ‬‫د‬‫تنوك‬ ‫ددأز‬‫د‬‫خ‬
‫ترذ‬ ٔ ٖ‫دد‬‫د‬‫ن‬ ‫ر‬
‫تنًُصؽدر‬ ‫تنطدركثز‬ ‫دكر‬ ‫خٕت‬ ‫ددتْث‬ٚ‫شٕر‬ ‫صى‬ٚ ٙ‫تنص‬ ‫ٔتنًًدتز‬ ‫هفر‬ ‫تال‬ ‫ذ‬ ٕ‫ؼ‬ ٍ‫ي‬ ‫نهصفقم‬ ‫َهثو‬ ٗ‫تن‬ ‫ر‬َٛ‫كث‬ٚ‫تندر‬ ‫تندفثو‬
( ‫تنددفثو‬ ‫يٕتغدوثز‬ ًٗ‫سد‬ٚ ‫خًدث‬ ‫تنًًدم‬ ‫خدتء‬ ٙ‫ٔخثنصثن‬
Defense Standards
‫ددم‬ ٍ‫يد‬ ‫خٓدث‬ ‫تالنصداتو‬ ‫ؽدح‬ٚ ٙ‫تنصد‬ )
ًٕ‫(ـ‬ ‫ر‬ٛ‫تنفرخ‬ ‫نهًًدتز‬ ٍٚ ‫ٔتنًٕر‬ ٍٛ‫تنًُصؽ‬
2010
:
561
)
‫تنفهودثء‬ ‫خًٕتغدوثز‬ ‫شًدره‬ ‫تغددؿ‬ ‫ًدث‬ٛ‫ف‬ ‫الـقدث‬ ‫يؽٓدث‬ ‫شدى‬ ‫فقدد‬ ‫َؽدثؾ‬ ٍ‫يد‬ ‫تنًٕتغدوثز‬ ِ‫ْدل‬ ّ‫ـققصد‬ ‫نًث‬ ‫َٔهرت‬
ٙ‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫دك‬‫د‬‫من‬ ٌ‫دث‬‫د‬‫ٔك‬ )ٕ‫دثش‬‫د‬ُ‫تن‬ ‫دا‬‫د‬‫(ـه‬ ‫دا‬‫د‬‫تنفه‬ ٗ‫د‬‫د‬‫تن‬ ‫ذ‬ ‫دٕر‬‫د‬ً‫تن‬ ‫در‬‫د‬ٛ‫تنفرخ‬ ‫ددتز‬‫د‬ًً‫تن‬ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫ؼ‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫دد‬‫د‬‫نهصأك‬ ‫دصخديس‬‫د‬ ‫ت‬ ٙ‫د‬‫د‬‫تنص‬ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫نهؽ‬
ّ‫ق‬ٛ‫شكد‬ ٍ‫ًك‬ٚ ‫ذ‬ ٕ‫نهؽ‬ ‫يًثظم‬ ‫َهثو‬ ٗ‫تن‬ ‫خًد‬ ‫ًث‬ٛ‫ف‬ ‫تنفثؼر‬ ‫نٓرز‬ ‫ظى‬. ‫ُثز‬ًٛ‫تنسد‬
‫كثَدس‬ ‫دٕتء‬ ٖ‫تالخدر‬ ‫تنًؽدثالز‬ ٙ‫ف‬
‫يدثو‬ ٙ‫ٔفد‬ ‫در‬ٛ‫خدي‬ ٔ‫ت‬ ‫ر‬ٛ‫تَصثؼ‬
1979
‫در‬َٛ‫كث‬ٚ‫تندر‬ ‫تنًٕتغدور‬ ‫تغددتر‬ ‫شدى‬
BS 5750
‫در‬ٛ‫تنض‬ ‫نلَصدثغ‬ ‫شسدصخدو‬ ٙ‫تنصد‬
ٌ‫دت‬ٚ ( ٙ‫ـرخ‬
2010
:
266
. )
106 ‫واإلدارية‬ ‫االقتصادية‬ ‫العلوم‬ ‫جملة‬
‫ال‬
‫عد‬
( ‫د‬
101
‫اجمل‬ )
‫ل‬
( ‫د‬
23
‫لصنة‬ )
2011
(ISO 9001:2015)
‫يدثو‬ ٙ‫ٔفد‬
1987
‫ذ‬ ٕ‫تنؽد‬ ‫ندُهى‬ ‫در‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًٕتغدور‬ ‫تغددتر‬ ‫شدى‬
ISO 9000)
)
‫تنًُثفسدر‬ ‫ـددذ‬ ‫دث‬ٚ ‫ال‬ ‫َهدرت‬
‫تال‬ ‫ٔتَوصثؾ‬
‫ر‬َٛ‫كث‬ٚ‫تندر‬ ‫نهًٕتغور‬ ‫يكثخقر‬ ْٙٔ ‫ٔتنخديثز‬ ‫تنسهى‬ ‫شؽثرذ‬ ‫ر‬ٚ‫ٔشفر‬ ‫ٕتق‬
BS 5750
‫تقهم‬ ‫ٔنلنك‬
‫تنًٕتغور‬ ‫ى‬ ‫ت‬ ‫ٓث‬ٛ‫يه‬
ISO900
/
BS 5750
.
‫ٔيدث‬ ‫(ـثفم‬.
2015
:
208
)
( ‫تنًٕتغور‬ ‫نصكثخم‬ ‫َٔهرت‬
ISO 9000
( ‫ر‬َٛ‫كث‬ٚ‫تندر‬ ‫تنًٕتغور‬ ‫يى‬ )
(BS
‫ر‬ٛ‫ك‬ٚ‫تالير‬ ‫ٔتنًٕتغور‬
EN)
‫شدى‬ )
‫تنًٕت‬ ‫ى‬ ‫ت‬ ‫م‬ٚ‫شًد‬ ‫م‬ٚ‫شًد‬
ٙ‫تنصد‬ ٕ‫تنُفد‬ ٗ‫ٔيهد‬ ‫غور‬
9000
BS/EN/ISO
‫ٔتخصػدثرت‬
ISO9000
‫يدثو‬ ٙ‫فد‬ ‫ْدلت‬ ٌ‫كدث‬
1994
ٌ‫(ضًدث‬ ‫ٔتنًػكهفثز‬ ‫ى‬ْٛ‫تنًوث‬ ‫خًؽ‬ ٗ‫يه‬ ‫م‬ٚ‫تنصًد‬ ‫تضصًم‬ ‫كًث‬
2009
:
225
. )
‫تالٔل‬ ‫تالغددتر‬ ‫ركدا‬ ‫دد‬ ٔ
ISO 9001 : 1987
‫ذ‬ ٕ‫تنؽد‬ ‫ؾددف‬ ٗ‫يهد‬
Quality Control
‫دم‬ٛ‫شكد‬ ٙ‫ًُد‬ٚ ٘‫ٔتندل‬
‫ح‬ٛ‫ثن‬ ‫ٔتال‬ ‫تنُطثقثز‬
‫تكصطدثه‬ ٗ‫يهد‬ ‫دا‬ٛ‫تنصرك‬ ٌ‫كدث‬ ‫تخر‬ ًًُٗ‫ٔخ‬ ‫م‬ًًٛ‫تن‬ ‫يصكهدثز‬ ‫يصثخًر‬ ‫صًرتر‬ ‫ت‬ ٌ‫خؿًث‬ ‫تنًصًهقر‬
‫تالخكثء‬
Detection
ٌٔ‫ٔتخر‬ ٘ ‫تالٔنٗ(تنٕت‬ ‫خثندرؼر‬ ‫فٓث‬ٛ‫ٔشػف‬
2012
:
75
)
َٙ‫تنعث‬ ‫تالغدتر‬ ‫تيث‬
ISO 9001:1994
‫يثو‬ ٙ‫ف‬ ٌ‫كث‬ ٘‫ٔتنل‬
1994
‫ذ‬ ٕ‫تنؽد‬ ‫دد‬ٛ‫شأك‬ ٗ‫يهد‬ ‫ركا‬ ‫فقد‬
Quality
Assurance
ًُٙٚ ٘‫ٔتنل‬
‫ُْدث‬ ٍ‫ٔيد‬ ‫م‬ًًٛ‫تن‬ ‫يصكهدثز‬ ٙ‫هد‬ٚ ‫تنًُصػ‬ ٌ‫خث‬ ‫تنعقر‬ ‫ر‬ٛ‫نصٕف‬ ‫ر‬ٚ‫تنؿرٔر‬ ‫تالَطكر‬ ‫م‬ٛ‫شكد‬
‫تالخكثء‬ ‫ٕو‬ ٔ ‫يُى‬ ٗ‫يه‬ ‫ا‬ٛ‫تنصرك‬ ٌ‫كث‬
Prevention
ٌ‫(يهٕت‬ ‫ـدٔظٓث‬ ٍ‫ي‬ ‫ر‬ٚ‫ث‬ ٕ‫ٔتن‬
2006
:
268
. )
‫تنعثنط‬ ‫تالغدتر‬ ٍٛ‫فف‬
ISO 9001 :2000
‫يدثو‬ ٙ‫فد‬ ‫غددر‬ ٘‫ٔتنل‬
2000
‫ذ‬ ٕ‫تنؽد‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫َهدثو‬ ٗ‫يهد‬ ‫ركدا‬ ‫فقدد‬
Quality Management system
ٌ‫ت‬ ‫دط‬ٛ‫ـ‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫خث‬ ‫تنًصًهقر‬ ‫ح‬ٛ‫ثن‬ ‫ٔتال‬ ‫تنُطثقثز‬ ‫م‬ٛ‫شكد‬ ًُٙٚ ‫يًث‬
ّ‫د‬‫د‬‫دددددددددد‬ٛ‫تنصٕؼ‬ ٗ‫د‬‫د‬‫يهدددددددددد‬ ٌ‫دث‬‫د‬‫كدددددددددد‬ ‫دا‬‫د‬‫دددددددددد‬ٛ‫تنصرك‬
Direction
ٗ‫د‬‫د‬‫تالٔندددددددددد‬ ‫در‬‫د‬‫خثندرؼدددددددددد‬ ‫در‬‫د‬‫تنًخصهودددددددددد‬ ِ‫در‬‫د‬‫خًُثغدددددددددد‬
(
Janakiraman&Gopal,2008:153
. )
‫تنرتخى‬ ‫ٔتالغدتر‬
2008
:
ISO 9001
‫يثو‬ ٙ‫ف‬ ‫غدر‬ ٘‫ٔتنل‬
2008
ٗ‫يه‬ ‫ا‬ٛ‫خثنصرك‬ ‫يكًل‬ ‫ؼثء‬
‫ذ‬ ٕ‫تنؽد‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫ئ‬ ‫يددث‬
‫سدثز‬ ً‫تن‬ ‫خًخصهدا‬ ‫ٔمندك‬ ‫دم‬ًًٛ‫تن‬ ‫ًدثز‬ ٕ‫ٔش‬ ‫خًصكهددثز‬ ‫تنٕفدثء‬ ٗ‫تند‬ ٘ ‫د‬ٚ ٘‫تندل‬ ‫تء‬ ‫تال‬ ٍٛ‫شفسد‬ ‫تؼدم‬ ٍ‫ي‬ ‫تنطثيهر‬
( ‫َطثقٓث‬ ‫ًر‬ٛ‫قد‬ ٔ‫ت‬ ‫ـؽًٓث‬ ٌ‫كث‬ ‫يًٓث‬
Foster,2010:115
. )
‫ٔتنخدثي‬ ‫در‬ٛ‫تالخ‬ ‫تالغدتر‬ ‫تيث‬
ISO 9000:2015
‫يدثو‬ ٙ‫فد‬ ‫غددر‬ ٘‫ٔتندل‬
2015
( ‫دى‬ ‫ر‬ ‫تنًهفدم‬ ٗ‫تند‬ ‫ُهدر‬ٚ
13
)
ٔ
.‫م‬ٛ‫خثنصوػ‬ ‫تالغدتر‬ ‫ْلت‬ ‫ٕؾؿ‬ٚ ٘‫تنل‬
‫انذونيت‬ ‫املىاصفتث‬ ‫سهست‬ :
ً
‫ستدست‬
ISO 9000)
: )
( ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫ر‬ٛ ‫ث‬ٛ‫تنق‬ ‫تنًٕتغوثز‬ ‫هسهر‬ ٌٕ‫شصك‬
ISO 9000
‫ر‬ٛ‫د‬ ‫ث‬ٛ‫تنق‬ ‫ر‬ٛٚ‫تنًًدث‬ ٍ‫يد‬ ‫در‬ٛ‫يصصثن‬ ‫يؽًٕيدر‬ ٍ‫يد‬ )
‫ٔيددز‬ ‫تنًُهًدثز‬ ّ‫د‬ ‫شًثر‬ ٘‫تندل‬ ‫تنُطدثـ‬ ‫ًر‬ٛ‫ٔقد‬ ‫َٕو‬ ‫خثخصله‬ ‫ؿث‬ٚ‫ٔت‬ ‫صٓث‬ٚ‫ٔغث‬ ‫تْدتفٓث‬ ‫ـسح‬ ‫تنًصُٕير‬
ِ‫ْدل‬
‫تنًثنى‬ ‫ٔل‬ ٙ‫ف‬ ‫ٔتَصطثرت‬ ‫قث‬ٛ‫شكد‬ ‫تالكعر‬ ْٙ ‫تنسهسهر‬
ٌ‫فث‬ٕٚ‫ٔؼ‬ ٘‫(تنصرشٕر‬
2009
:
118
. )
1
.
( ٔ‫ا‬ٚ‫تال‬ ‫يٕتغور‬
ISO 9000
: )
‫خثكًهٓدددددث‬ ‫دددددر‬ٛ‫تندٔن‬ ٔ‫دددددا‬ٚ‫تال‬ ٛٚ‫يقدددددث‬ ‫دددددصخدتو‬ ‫ال‬ ‫تالْدددددى‬ ‫م‬ٛ‫تنددددددن‬ ‫كَٕٓدددددث‬ ‫تنًٕتغدددددور‬ ِ‫ْدددددل‬ ‫دددددر‬ًْٛ‫ت‬ ٍ‫شكًددددد‬
(
9001
9002
9003
)
ISO
‫نُث‬ ‫شفد‬ ‫ؿث‬ٚ‫ت‬ ْٙٔ
‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ٌ‫ٔؾًث‬ ‫ى‬ْٛ‫يوث‬ ‫يليؿ‬
‫ح‬ٛ‫ٔتنخك‬ ًًٙٛ‫(تنص‬
2008
:
53
. )
2
.
( ٔ‫ا‬ٚ‫تال‬ ‫يٕتغور‬
9001
IS0
: )
‫ى‬ًٛ‫تنصػد‬ ‫در‬ٛ‫يًه‬ ٍ‫يد‬ ‫خددتء‬ ‫در‬ٛ‫تنخدي‬ ٔ‫ت‬ ‫در‬ٛ‫تالَصثؼ‬ ‫تنًُهًثز‬ ٙ‫ف‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫َهثو‬ ‫ؾٕتخف‬ ‫تنًٕتغور‬ ِ‫ْل‬ ‫ز‬ ‫ـد‬
( ‫تنًٕتغور‬ ِ‫ْل‬ ‫شؿى‬ ‫ى‬ٛ‫تند‬ ‫خًد‬ ‫يث‬ ‫خخديثز‬ ‫م‬
‫ت‬‫ٔتَصٓثء‬
20
‫تنؽ‬ ‫يُثغر‬ ٍ‫ي‬ ‫يُػرت‬ )
‫ذ‬ ٕ
(
Summers,2009:54
. )
3
.
( ٔ‫ا‬ٚ‫تال‬ ‫يٕتغور‬
ISO 9002
: )
‫ال‬ ٙ‫د‬‫د‬‫تنص‬ ‫در‬‫د‬ٛ‫ٔتنخدي‬ ‫در‬‫د‬ٛ‫تالَصثؼ‬ ‫دثز‬‫د‬ً‫نهًُه‬ ‫دح‬‫د‬ٛ‫ٔتنصرك‬ ‫دثغ‬‫د‬‫تالَص‬ ٙ‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽ‬ ٌ‫دًث‬‫د‬‫ؾ‬ ‫دور‬‫د‬‫تنًٕتغ‬ ِ‫دل‬‫د‬ْ ‫ز‬ ‫دد‬‫د‬‫ـ‬
ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫ددخم‬‫د‬ٚ
ٔ‫ت‬ ‫ى‬ًٛ‫تنصػ‬ ‫تخصػثغٓث‬
‫يث‬ ‫تنخديثز‬ ‫ى‬ٚ‫شقد‬
‫ى‬ٛ‫تند‬ ‫خًد‬
( ًٍ‫ٔشصؿ‬
18
)
‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫يُثغر‬ ٍ‫ي‬ ‫يُػرت‬
‫(تنًثنى‬
2010
:
69
.)
4
.
‫يٕتغور‬
( ٔ‫ا‬ٚ‫تال‬
ISO 9003
: )
ٙ‫د‬‫د‬‫تنص‬ ‫دثز‬‫د‬ً‫تنًُه‬ ‫دور‬‫د‬‫تنًٕتغ‬ ِ‫دل‬‫د‬ْ ‫دع‬‫د‬‫ٔشخ‬ ٙ‫دثب‬‫د‬ُٓ‫تن‬ ‫ص‬ٛ‫د‬‫د‬‫ٔتنصوص‬ ‫دع‬‫د‬‫تنوف‬ ٙ‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽ‬ ٌ‫دًث‬‫د‬‫ؾ‬ ‫دور‬‫د‬‫تنًٕتغ‬ ِ‫دل‬‫د‬ْ ‫ز‬ ‫دد‬‫د‬‫ـ‬
‫الشًًم‬
‫تنخدير‬ ‫ى‬ٚ‫شقد‬ ٔ‫ت‬ ‫تالَصثغ‬ ٙ‫ف‬
ٙ‫س‬ٛ‫(تنس‬ ‫ٔتالخصدثر‬ ‫ص‬ٛ‫ٔتنصوص‬ ‫تنوفع‬ ٗ‫يه‬ ‫يًهٓث‬ ‫قصػر‬ٚ ‫ٔتًَث‬
1
2011
:
177
. )
107 ‫واإلدارية‬ ‫االقتصادية‬ ‫العلوم‬ ‫جملة‬
‫ال‬
‫عد‬
( ‫د‬
101
‫اجمل‬ )
‫ل‬
( ‫د‬
23
‫لصنة‬ )
2011
(ISO 9001:2015)
5
.
( ٔ‫ا‬ٚ‫تال‬ ‫يٕتغور‬
ISO 9004
: )
‫دل‬‫د‬ْ ‫ز‬ ‫دد‬‫د‬‫ـ‬
‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫دى‬‫د‬‫َه‬ ‫تء‬ ‫ت‬ ٍٛ‫د‬‫د‬‫نصفس‬ ‫تز‬ ‫دث‬‫د‬‫ٔتالرض‬ ‫دثز‬‫د‬ٓٛ‫تنصٕؼ‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫دهر‬‫د‬‫هس‬ ‫در‬‫د‬‫يد‬ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽ‬ ٌ‫دًث‬‫د‬‫ؾ‬ ‫دور‬‫د‬‫تنًٕتغ‬ ِ
( ‫دوثز‬‫د‬‫تنًٕتغ‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫ث‬ٚ‫دلر‬‫د‬‫ؼ‬ ‫دا‬‫د‬‫شخصه‬ ‫دلنك‬‫د‬‫خ‬ ٙ‫د‬‫د‬ْٔ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽ‬
9001
9002
9003
)
ISO
ٔ‫ت‬ ‫داتو‬‫د‬‫تالنص‬ ‫ضر‬ٛ‫د‬‫د‬‫غ‬ ‫متز‬
( ‫فقف‬ ‫ر‬ٚ ‫ترضث‬ ‫ضر‬ٛ‫غ‬ ‫متز‬ ‫تنًٕتغور‬ ِ‫ْل‬ ٍ‫ٔنك‬ ‫د‬ ‫تنصًث‬
Wadsworth,2004:63
. )
‫صؿ‬ٚ ‫يثشقدو‬ ‫خلل‬ ٍ‫ي‬
( ‫تنًٕتغوثز‬ ٌ‫ت‬ ‫نُث‬ ‫ؿ‬
9000
9004
)
ISO
‫تنًٕتغدوثز‬ ‫تيدث‬ ‫يثيدر‬ ‫يٕتغوثز‬ ْٙ
(
9001
9002
9003
)
ISO
‫دح‬‫د‬‫ـس‬ ‫در‬‫د‬ً‫يُه‬ ٘‫ال‬ ‫دم‬‫د‬ٛ‫نهصكد‬ ‫دوثز‬‫د‬‫تنًٕتغ‬ ‫دثر‬‫د‬ٛ‫تخص‬ ٘‫در‬‫د‬‫ؽ‬ٚ ‫دلنك‬‫د‬‫ٔخ‬ ‫در‬‫د‬‫خثغ‬ ٙ‫د‬‫د‬ْ
. ‫َطثقٓث‬ ‫ر‬ًٛٛ‫قد‬
‫زو‬ ‫اال‬ ‫انذونيت‬ ‫املىاصفت‬ :
ً
‫ستبعت‬
9001
)
ISO
ٔ‫ا‬ٚ‫تال‬ ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًٕتغور‬ ‫يدز‬
9001)
ISO
‫تض‬ )
‫قٓدث‬ٛ‫شكد‬ ‫دصى‬ٚٔ ‫كهٓدث‬ ٔ‫دا‬ٚ‫تال‬ ‫هسدهر‬ ٙ‫فد‬ ‫قر‬ٛ‫ٔظ‬ ‫ٔتيى‬ ‫ًم‬
‫تز‬ ‫ث‬ٚ‫ٔتنا‬ ‫د‬ٛ‫(يؽ‬ ‫ر‬ٛ‫ٔتنخدي‬ ‫ر‬ٛ‫ٔتالَطثب‬ ‫ر‬ٛ ‫تنُٓد‬ ‫تنًُهًثز‬ ‫كثفر‬ ٗ‫يه‬
2008
:
70
‫يثيدر‬ ‫در‬ًٛ‫يثن‬ ‫يٕتغور‬ ْٙٔ )
‫دثو‬ٛ‫نهق‬ ‫ر‬ٛٚ‫يًدث‬ ٗ‫يهد‬ ٕ٘‫شفصد‬ ‫دط‬ٛ‫ـ‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽد‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫نُهثو‬
‫خأَطدكر‬
‫ترذ‬ ‫ٔت‬ ‫ٔؾددف‬ ّ‫د‬ٛ‫شٕؼ‬ ‫تؼدم‬ ٍ‫يد‬ ‫ٔيُسدقر‬ ‫يػدًًر‬
‫ت‬ ‫خع‬ٚ ‫ًث‬ٛ‫ف‬ ‫تنًُهًر‬
ٙ‫(تنًه‬ ‫ذ‬ ٕ‫نؽ‬
2010
:
331
. )
‫ى‬ًٛ‫د‬‫د‬‫تنصػددد‬ ٙ‫د‬‫د‬‫فددد‬ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽددد‬ ‫دد‬‫د‬‫ددد‬ٛ‫نصٕك‬ ‫دث‬‫د‬‫ًَٕمؼددد‬ ًٍ‫د‬‫د‬‫ٔشصؿددد‬
Design
‫ر‬ٕٚ‫د‬‫د‬‫ٔتنصكددد‬
Development
‫دثغ‬‫د‬‫ٔتالَصددد‬
Prouduction
‫دثر‬‫د‬‫ٔتالخصد‬ ‫دع‬‫د‬‫ٔتنوف‬
Inspection and Testing
‫دح‬‫د‬ٛ‫ٔتنصرك‬
Installation
‫در‬‫د‬‫ٔتنخدي‬
Servicing
ًٕ‫(ـ‬ ‫تنًُثغر‬ ‫ى‬ًٛ‫ؼ‬ ٗ‫يه‬ ‫يطصًهر‬
2010
:
68
. )
‫امل‬ ‫حلبيق‬ ‫فىائذ‬
‫انذونيت‬ ‫ىاصفت‬
ISO 9001
: )
( ‫در‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًٕتغدور‬ ‫دم‬ٛ‫شكد‬ ٌ‫ت‬
ISO 9001
‫نهًُهًدثز‬ ‫تنوٕتبدد‬ ٍ‫يد‬ ‫دد‬ٚ‫تنًد‬ ‫نٓدث‬ ‫فقدم‬ٚ ‫تنًُهًدثز‬ ‫ددم‬ ٍ‫يد‬ )
ٙ‫تالش‬ ‫تًْٓث‬ ٍ‫ٔي‬ ‫ٓث‬ٛ‫ف‬ ٍٛ‫ٔتنًثيه‬ ‫يُصؽثشٓث‬ ٔ‫ت‬ ‫خدتيثشٓث‬ ٍ‫ي‬ ٍٚ‫د‬ٛ‫ٔتنًسصو‬ ‫متشٓث‬
ٌٔ‫ٔتخر‬ ٙ‫(تنكثب‬
2009
:
317
:)
1
.
‫ٔتنخد‬ ‫ددر‬ٛ‫تالَصثؼ‬ ‫دثز‬‫د‬ً‫تنًُه‬ ٌ‫ت‬
ٗ‫يهدد‬ ‫اْددث‬ًٛ‫ش‬ ‫ر‬ٛ‫شُثفسدد‬ ‫دداذ‬ٛ‫ي‬ ‫شكصسددح‬ ٔ‫ددا‬ٚ‫تال‬ ‫ذ‬ ‫ضددٓث‬ ٗ‫يهدد‬ ‫شفػددم‬ ٙ‫تنصدد‬ ‫ددر‬ٛ‫ي‬
‫دذ‬ٚ‫تنؽد‬ ‫ٕتق‬ ‫تال‬ ‫خٕل‬ ٗ‫يه‬ ‫ٔشسثيدْث‬ ٖ‫تالخر‬ ‫تنًُهًثز‬
‫ٕذ‬ٛ‫ٔخثض‬ ٘‫(تندرٔتر‬
2011
:
53
)
2
.
‫َهدثو‬ ‫ٔؾدى‬ ‫خدلل‬ ٍ‫يد‬ ‫ٔتنخدديثز‬ ‫تنًُصؽدثز‬ ‫ذ‬ ٕ‫خؽد‬ ‫تنًصًهقدر‬ ‫دثز‬ٛ‫ٔتنًًه‬ ‫نلَطكر‬ ‫تء‬ ‫تال‬ ‫ٔكوثءذ‬ ‫ذ‬ ٕ‫ؼ‬ ٌ‫ؾًث‬
‫ـث‬ ‫نًُى‬ ‫يفد‬ ٙ‫ثب‬ ٔ ٘‫تر‬ ‫ت‬
ٍ‫تناخثب‬ ‫يصكهدثز‬ ‫يى‬ ‫تنًكثخقر‬ ‫يدو‬ ‫الز‬
‫ى‬ُٛ‫(غ‬
2009
:
66
. )
3
.
‫در‬ٚ‫تر‬ ‫تال‬ ‫دثز‬ٛ‫ٔتنًًك‬ ‫نلؼدرتءتز‬ ٘ ‫تالرضدث‬ ‫م‬ٛ‫تنددن‬ ‫شًعدم‬ ٙ‫تنصد‬ ‫تنٕظدثبم‬ ٍ‫يد‬ ‫يصكثيهدر‬ ‫يؽًٕيدر‬ ‫ر‬ٕٚ‫ٔشكد‬ ‫ر‬ٛ‫شٕف‬
٘ٔ‫(تنًات‬ ‫تفؿم‬ ‫خػٕرذ‬ ‫ثز‬ٛ‫تنًًه‬ ‫ى‬ًٛ‫ؼ‬ ‫تء‬ ‫ت‬ ‫م‬ٛ‫شفق‬ ٙ‫ف‬ ‫ٔتنًسثًْر‬ ‫ر‬ُٛ‫ٔتنو‬
2015
:
69
.)
4
.
‫تن‬ ‫غٕرذ‬ ٍٛ‫شفس‬
‫يًث‬ ‫تنًقدير‬ ‫ٔخديثشٓث‬ ‫خًُصٕؼثشٓث‬ ‫تنعقر‬ ‫ذ‬ ‫ث‬ٚ ٔ ‫ًُهًر‬
ٍ‫تناخدثب‬ ‫رؾدث‬ ‫ذ‬ ‫ث‬ٚ ٗ‫تن‬ ‫ـصًث‬ ٘ ٚ
‫ذ‬ ٕ‫خثنؽ‬ ‫تنًصًهقر‬ ٘ٔ‫تنطكث‬ ‫م‬ٛ‫ٔشقه‬ ‫اْث‬ٚ‫ٔشًا‬
(
Evans&Lindsay,2011:133
)
5
.
‫درتء‬‫د‬‫تؼ‬ ‫دح‬‫د‬‫شصكه‬ ‫ئ‬ ‫دث‬‫د‬‫تنًد‬ ِ‫دل‬‫د‬ْ ٌ‫دث‬‫د‬‫ف‬ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫ئ‬ ‫دث‬‫د‬‫خًد‬ ‫در‬‫د‬ً‫تنًُه‬ ‫دس‬‫د‬‫يًه‬ ‫دث‬‫د‬ً‫فكه‬ ‫دصًر‬‫د‬‫تنًس‬ ٍٛ‫د‬‫د‬‫تنصفس‬ ‫درتءتز‬‫د‬‫تؼ‬
‫ت‬ ‫ُثز‬ٛ‫تنصفس‬
‫ثز‬ٛ‫ٔتنًًه‬ ‫تالَطكر‬ ‫كثفر‬ ٙ‫ف‬ ‫نًسصًرذ‬
ٌ‫دت‬ٚ (
2
2010
:
66
.)
6
.
‫در‬‫د‬ٛ‫ٔن‬ ‫دور‬‫د‬‫يٕتغ‬ ‫دم‬‫د‬‫ٔف‬ ‫دم‬‫د‬ًًٚ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫ؼ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫دثو‬‫د‬‫َه‬ ‫دثء‬‫د‬ُ‫خ‬ ‫دلل‬‫د‬‫خ‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫دثز‬‫د‬ٛ‫تنًًه‬ ‫دثز‬‫د‬ٛ‫فًثن‬ ‫ذ‬ ‫دث‬‫د‬ٚ ٔ ‫ا‬ٛ‫دثن‬‫د‬‫تنصك‬ ‫ؽ‬ٛ‫د‬‫د‬‫شخو‬
(
Chatterjee,2014:194
. )
7
.
( ‫قٓث‬ٛ‫شكد‬ ٗ‫يه‬ ‫تنًُهًثز‬ ‫شًًم‬ ٙ‫تنص‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫خرتيػ‬ ‫م‬ٛ‫شٕظ‬ ‫ر‬ٛ‫يًه‬ ‫تـكثو‬
Krajewski&etal,2010:200
. )
( ‫نهًٕتغدور‬ ‫دد‬ٚ‫تنؽد‬ ‫تالغددتر‬ ‫دا‬ًٛ‫ش‬ ‫تم‬
ISO 9001 :2015
)
( ‫تغددتر‬ ٍ‫يد‬
ISO 9001 :2008
ٍ‫يد‬ ‫خًدد‬ )
: ‫تًْٓث‬ ٍ‫ي‬ ‫تنُقثـ‬
1
.
‫ددتر‬‫د‬‫تالغدد‬ ٙ‫د‬‫د‬‫فدد‬ ‫دثز‬‫د‬‫يصكهددد‬ ‫در‬‫د‬‫خًسدد‬ ٍ‫د‬‫د‬‫يدد‬ ‫م‬
‫ال‬‫دد‬‫د‬‫خدد‬ ‫دثز‬‫د‬‫يصكهددد‬ ‫ددًر‬‫د‬‫دد‬ ‫دور‬‫د‬‫نهًٕتغدد‬ ‫ر‬ٛ‫د‬‫د‬‫دد‬ ‫ث‬ ‫تال‬ ‫دثز‬‫د‬‫تنًصكهددد‬ ‫ددفس‬‫د‬‫تغدد‬
(
ISO 9001 :2008
. ِ‫تيل‬ ‫تنؽدٔل‬ ٙ‫ف‬ ُّٛ‫يد‬ ‫كًث‬ )
2
.
‫در‬‫د‬‫تنٓثي‬ ‫دثز‬‫د‬‫تنًصكهد‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬
‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫دثو‬‫د‬‫نُه‬ ‫دم‬‫د‬ٛ‫ن‬ ‫دثء‬‫د‬‫تَط‬ ‫دث‬‫د‬ًْ ‫در‬‫د‬ٚ‫تؼدثر‬ ‫دس‬‫د‬َ‫كث‬ ‫دديث‬‫د‬ً‫خ‬ ‫در‬‫د‬ٚ‫ثر‬ٛ‫تخص‬ ‫ددفس‬‫د‬‫تغ‬ ٙ‫د‬‫د‬‫تنص‬
. ‫ترذ‬ ‫تال‬ ‫يًعم‬ ًٍٛٛ‫ٔش‬
3
.
ٙ‫فد‬ ٌ‫كدث‬ ‫كًدث‬ ‫در‬ٛ‫ثب‬ ٕ‫تن‬ ‫خدثمؼرتءتز‬ ‫خدثظ‬ ‫خُدد‬ ٕ‫ٔؼد‬ ٍ‫يد‬ ‫خددال‬ ‫ر‬ٛ‫ثب‬ ٔ ‫ـثنر‬ ْٕ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫َهثو‬ ‫كم‬ ‫تيصًث‬
.‫تنسثخم‬
108 ‫واإلدارية‬ ‫االقتصادية‬ ‫العلوم‬ ‫جملة‬
‫ال‬
‫عد‬
( ‫د‬
101
‫اجمل‬ )
‫ل‬
( ‫د‬
23
‫لصنة‬ )
2011
(ISO 9001:2015)
( ‫تنؽدٔل‬ ٍٛ‫د‬ٚٔ
2
‫تنًػكهفثز‬ ٙ‫ف‬ ‫لز‬ٚ‫تنصًد‬ ‫تْى‬ )
.
( ‫ؼدٔل‬
2
‫تنًػكهفثز‬ ٙ‫ف‬ ‫لز‬ٚ‫تنصًد‬ ‫تْى‬ )
ISO 9001 :2008
ISO 9001 :2015
‫تنًُصؽثز‬
‫ٔتنخديثز‬ ‫تنًُصؽثز‬
‫صعُثءتز‬ ‫تال‬
‫تنًٕتغور‬ ٍ‫ي‬ ًٍٛ‫ي‬ ‫خُد‬ ٙ‫ف‬ ‫يفد‬ ‫ر‬ٛ‫غ‬ ‫ؿث‬ٚ‫ٔت‬ )‫يكثخم‬ ‫ر‬ٛ‫(غ‬ ُّ‫ي‬ ‫خدال‬ ‫سصخدو‬ٚ
‫ٔتنسؽلز‬ ‫تنٕظثبم‬
‫تنًٕظقر‬ ‫تنًًهٕيثز‬
‫تنًًم‬ ‫ةر‬ٛ‫خ‬
ٛ‫شُو‬ ‫ةر‬ٛ‫خ‬
‫ثز‬ٛ‫تنًًه‬ ‫ل‬
‫تنًطصرتذ‬ ‫تنًُصؽثز‬
‫ر‬ٛ‫خثرؼ‬ ‫ؼٓثز‬ ٍ‫ي‬ ‫تنًقدير‬ ‫ٔتنخديثز‬ ‫تنًُصؽثز‬
‫تنًٕر‬
ٙ‫تنخثرؼ‬ ٔ‫تنًا‬
‫تالفرت‬ ‫تَديثغ‬
‫تالفرت‬ ‫يطثركر‬
‫تنًسصًر‬ ٍٛ‫تنصفس‬
ٍٛ‫تنصفس‬
‫تنفقثبم‬ ٗ‫يه‬ ‫ت‬ ‫صُث‬ ‫ت‬ ‫تنقرترتز‬ ‫تشخثم‬
‫نر‬ ‫تال‬ ‫ث‬ ‫ت‬ ٗ‫يه‬ ‫تنقرترتز‬ ‫تشخثم‬
ٍٚ ‫تنًٕر‬ ‫يى‬ ‫تنًُوًر‬ ‫ل‬ ‫شدث‬ ‫ثز‬ ‫يل‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ثز‬ ‫تنًل‬ ‫رذ‬
‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًٕتغور‬ ٗ‫يه‬ ‫خثاليصًث‬ ٌ‫تندثـعث‬ ‫تيدت‬ ٍ‫ي‬ :‫تنًػدر‬
(
ISO 9001 :2015
(ٔ)
ISO 9001 :2008
.)
: ‫املهني‬ ‫ب‬ ‫انخذر‬
ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫نهصدر‬ ‫خثغر‬ ‫يكثَر‬ ‫تنًصقدير‬ ‫تندٔل‬ ‫تٔنس‬
ّ‫خٕغو‬
‫ًدد‬ٚ ‫تنًؽصًدى‬ ‫خُدثء‬ ٙ‫فد‬ ‫تنٓثيدر‬ ‫تنركدثبا‬ ‫تـد‬
‫دث‬‫د‬ُ‫خ‬ ٙ‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫در‬‫د‬ًًٓ‫تن‬ ‫دثبا‬‫د‬‫تنرك‬ ٖ‫دد‬‫د‬‫تـ‬ ٙ‫د‬‫د‬ًُٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫ددر‬‫د‬‫تنص‬
‫دم‬‫د‬‫تؼ‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫ددو‬‫د‬‫ٔتنصق‬ ‫دٕر‬‫د‬‫تنصك‬ ‫در‬‫د‬‫نًٕتكد‬ ‫در‬‫د‬‫يهف‬ ‫درٔرذ‬‫د‬‫ٔؾ‬ ‫دى‬‫د‬ً‫تنًؽص‬ ‫ء‬
‫(تنفدت‬ ‫ر‬ٚ‫تندطر‬ ٖٕ‫تنق‬ ‫لـٓث‬ ‫ضثيهر‬ ‫ر‬ًُٛ‫ش‬ ‫م‬ٛ‫شفق‬
2009
:
3
‫فدر‬ ‫ر‬ٛ‫شسد‬ ٙ‫فد‬ ‫دث‬ٚ‫ٔيفٕر‬ ‫ْثيدث‬ ‫ٔرت‬ ٘ ٚ ‫ط‬ٛ‫ـ‬ )
‫ر‬ٛ‫س‬ٛ‫تنرب‬ ‫تنرٔتفد‬ ‫تـد‬ ِ‫خثيصدثر‬ ‫ر‬ٛ‫ٔتالؼصًثي‬ ‫ر‬ٚ ‫صػث‬ ‫تال‬ ‫ثذ‬ٛ‫تنف‬
‫تندكثندر‬ ‫ٔيكثففدر‬ ‫در‬ُٛ‫تنٕق‬ ‫تنًلكدثز‬ ‫تيددت‬ ٙ‫ف‬
‫ٔرفدى‬
‫ي‬
‫طر‬ًًٛ‫تن‬ ٖٕ‫سص‬
‫ح‬ٚ‫نهصدر‬ ‫خثغر‬ َّ‫يكث‬ ‫تنًصقدير‬ ‫تندٔل‬ ‫تٔنس‬ ‫د‬ ٔ
ٗ‫(تنًٕن‬ ‫رذ‬ٛ‫كد‬ ‫ر‬ًْٛ‫ٔت‬ ًُٙٓ‫تن‬
2012
:
411
. )
‫دا‬ٛ‫تنصٕن‬ ‫تؼدم‬ ٍ‫يد‬ ًٙ‫تنًدثن‬ ‫تنًًثندر‬ ‫خرَثيػ‬ ‫ثق‬ٛ ٙ‫ف‬ ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ٌ‫خطث‬ ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًًم‬ ‫يُهًر‬ ‫ٔشركا‬
( ‫تالفرت‬ ِ‫ٔرفث‬ ‫تنلبم‬ ‫ٔتنًًم‬
UNESCO,2006:5
ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ‫نًح‬ )
‫تنًثيهدر‬ ‫تنقدٕذ‬ ‫ر‬ٕٚ‫شك‬ ٙ‫ف‬ ‫م‬
‫ث‬‫ْثي‬ ‫م‬
‫ت‬‫ٔر‬
‫ح‬ٚ‫تنصددر‬ ‫َهدثو‬ ‫ى‬ٛٛ‫شق‬ ٗ‫يه‬ ‫تيصًدز‬ ٙ‫تنص‬ ‫ر‬ٚ‫تنكٕر‬ ‫تنصؽرخر‬ ‫ٔيث‬ ٌ‫تندهدت‬ ٍ‫ي‬ ‫د‬ٚ‫نهًد‬ ‫ر‬ٚ ‫صػث‬ ‫تال‬ ‫ر‬ًُٛ‫تنص‬ ‫خلل‬ ‫تنًثْرذ‬
‫دح‬ ‫تنًُث‬ ‫دس‬ ٕ‫تن‬ ٙ‫فد‬ ‫ًر‬ٚ‫تنسدر‬ ‫ر‬ٚ ‫صػدث‬ ‫تال‬ ‫ر‬ًُٛ‫نهص‬ ‫ير‬ ‫تنل‬ ‫خثنًٓثرذ‬ ٘‫تندطر‬ ‫تنًثل‬ ‫رت‬ ‫د‬ٚٔ‫نصا‬ ‫ث‬ٚ‫كٕر‬ ٙ‫ف‬ ًُٙٓ‫تن‬
‫ح‬ ‫تنًُث‬ ٌ‫ٔتنًكث‬
( ‫منك‬ ٗ‫يه‬ ‫م‬ٛ‫ن‬ ‫ر‬ٛ‫خ‬ ْٙ ‫تال‬
Chae&Chung,2009:1
. )
: ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ‫يوٕٓو‬ .‫أ‬
-
‫نلفدرت‬ ٙ‫ٔتنًُٓد‬ ٙ‫تنُوسد‬ ‫تنسهٕم‬ ‫رتز‬ٛ‫شض‬ ‫تـدتض‬ ٗ‫يه‬ ‫شًًم‬ ‫يػًًر‬ ‫فر‬ ‫ْث‬ ‫ر‬َٛ‫تَسث‬ ‫ر‬ٛ‫يًه‬ ْٕ ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬
‫دثو‬‫د‬ٛ‫تنق‬ ٗ‫يهد‬ ‫دثيدْى‬‫د‬‫شس‬ ‫قدر‬ٚ‫خكر‬
‫خأيًدثنٓى‬
‫دم‬‫د‬ ‫خأ‬
ٔ‫ٔيدر‬ ‫يخككدر‬ ‫درتيػ‬‫د‬‫خ‬ ‫ٔفدم‬ ‫تء‬ ‫ت‬ ‫دم‬‫د‬‫ٔتفؿ‬ ‫ٔكهودر‬ ‫دس‬‫د‬ ٔ
‫ددقث‬‫د‬‫يس‬ ‫در‬‫د‬
٘‫ٔتنطًر‬ ٘‫(تنسًد‬
2010
:
3
. )
-
‫يره‬ ‫كًث‬
Mortaki
‫تنًًدثره‬ ‫َقدم‬ ‫تؼدم‬ ٍ‫يد‬ ‫تنًػدًًر‬ ‫تالَطدكر‬ ٍ‫يد‬ ‫يؽًٕيدر‬ ٔ‫ت‬ ‫َطدثـ‬ ْٕ ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬
ٍ‫ي‬ ‫ُر‬ًٛ‫ي‬ ‫الَٕتو‬ ‫ذ‬ ‫يفد‬ ‫ـثؼثز‬ ‫الضدثو‬ ‫ؿث‬ٚ‫ت‬ ‫ر‬ًُٛٓ‫تن‬ ‫ٔتنًٓثرتز‬ ‫ر‬ٚ‫تنُهر‬
( ‫تنٕنثبا‬
Mortaki ,2012 : 52
. )
-
‫تنًٓدثرتز‬ ‫تالفدرت‬ ‫تكسثج‬ ٗ‫تن‬ ‫ٓده‬ٚ ٘‫تنل‬ ‫تنًصٕتغم‬ ‫تنًخكف‬ ‫تنؽٓد‬ ْٕ ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ٌ‫خث‬ ‫ٔيدد‬ ‫ٕج‬ٚ‫ت‬ ‫كد‬ ٚٔ
‫يًدم‬ ‫فرغدر‬ ‫ؽدث‬ٚ‫ت‬ ٍ‫يد‬ ‫ٔشًكدُٓى‬ ‫فر‬ٛ‫غف‬ ‫قر‬ٚ‫خكر‬ ‫تاليًثل‬ ‫تء‬ ‫ت‬ ٍ‫ي‬ ‫شًكُٓى‬ ٙ‫ٔتنص‬ ‫در‬ ‫تنًُث‬ ‫ٔتنًًثره‬ ‫ٔتنخدرتز‬
‫يدد‬ ٔ ‫ٕج‬ٚ‫(ت‬ ‫يلبًر‬
2013
:
128
‫يو‬ ٌ‫ت‬ ِ‫تيل‬ ‫ا‬ٚ‫تنصًثر‬ ٍ‫ي‬ ‫صؿؿ‬ٚ )
‫يوٕٓو‬ ٍ‫ي‬ ‫دصًد‬ٚ‫ال‬ ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ‫ٕٓو‬
. ‫تنًدفط‬ ‫ْلت‬ ‫ر‬ٚ‫خدت‬ ٙ‫ف‬ ‫ؿثـر‬ٚ‫ت‬ ‫شى‬ ٘‫تنل‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬
: ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ‫خػثبع‬ .‫ج‬
‫در‬ٛ‫تنُهثي‬ ‫ر‬ٛ‫تنطًٕن‬ ‫تنًًم‬ ‫خسٕق‬ ‫تالرشدثـ‬ ‫ْث‬ ‫تخر‬ ٍ‫ٔي‬ ‫تنخػثبع‬ ٍ‫ي‬ ‫خًؽًٕير‬ ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ‫ًصث‬ٚ
ًً‫تن‬ ‫ٔتنًٓثرتز‬ ‫ر‬ٚ‫تنُهر‬ ‫تنًًهٕيثز‬ ‫ط‬ٛ‫ـ‬ ٍ‫ي‬ ‫ٔتنًرَٔر‬
‫ًر‬ٛ‫تنسه‬ ‫ٔتنصٕؼٓثز‬ ‫ر‬ٛ‫ه‬
‫(تنفدت‬
2009
:
11
. )
109 ‫واإلدارية‬ ‫االقتصادية‬ ‫العلوم‬ ‫جملة‬
‫ال‬
‫عد‬
( ‫د‬
101
‫اجمل‬ )
‫ل‬
( ‫د‬
23
‫لصنة‬ )
2011
(ISO 9001:2015)
: ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ‫ر‬ًْٛ‫ت‬ .‫ز‬
1
.
‫ر‬ٛ‫شدٕف‬ ‫خدلل‬ ٍ‫يد‬ ‫تنًًدم‬ ‫دٕق‬ ٙ‫فد‬ ‫تالخدصلالز‬ ‫ٔيًثنؽدر‬ ‫نهًُهًدثز‬ ‫ر‬ٛ‫تنصُثفسد‬ ‫تنقددرذ‬ ‫ا‬ٚ‫شًا‬ ٙ‫ف‬ ‫تنًسثًْر‬
( ‫ا‬ٛ‫تنصك‬ ٗ‫يه‬ ‫ٔتنقدرذ‬ ‫تنًثيهر‬ ‫د‬ٛ‫تن‬ ‫شُقم‬ ٍٛ‫ٔشفس‬ ٍٛٚ‫تنًٓثر‬ ‫تالفرت‬
Agrawal ,2013:16
.)
2
.
‫شا‬
‫خثفؿدم‬ ‫ٔندثبوٓى‬ ‫تء‬ ‫ت‬ ‫تؼدم‬ ٍ‫يد‬ ‫در‬ٛ‫ٔكثف‬ ‫ر‬ٚ‫ؾدرٔر‬ ‫شًصددر‬ ٙ‫تنصد‬ ‫ٔتنكوثءتز‬ ‫ٔتنًٓثرتز‬ ‫خثنًًرفر‬ ‫تالفرت‬ ‫د‬ٚٔ
( ‫رذ‬ٛ‫يصض‬ ‫نًصكهدثز‬ ‫يٓثرتشٓى‬ ‫يى‬ ‫ا‬ٛ‫ٔتنصك‬ ‫غٕرذ‬
Descy,2001:8
.)
3
.
.‫ٕتء‬ ‫ـد‬ ٗ‫يه‬ ‫ٔتنًُهًثز‬ ‫نلفرت‬ ‫ر‬ٚ ‫صػث‬ ‫ت‬ ‫ٔيُثفى‬ ‫نلفرت‬ ‫ر‬ٛ‫تؼصًثي‬ ‫يُثفى‬ ‫م‬ٛ‫شفق‬
4
.
ً‫تنص‬ ٙ‫ف‬ ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ‫سٓى‬ٚ
ٙ‫فد‬ ٕ‫نهًُد‬ ‫ددذ‬ٚ‫ؼد‬ ‫ر‬ٛ‫ؽ‬ٛ‫دصرتش‬ ‫ت‬ ‫خدلل‬ ٍ‫يد‬ ‫ر‬ٚ ‫صػدث‬ ‫تال‬ ‫يثز‬ ‫تال‬ ٍ‫ي‬ ‫ى‬ٚ‫تنسر‬ ٙ‫ثف‬
‫ٔتنًسصدتو‬ ‫تنطثيم‬ ًُٕ‫تن‬ ‫م‬ٛ‫نصفق‬ ‫ر‬ٚ‫تندطر‬ ‫تنًٕتر‬ ٙ‫ف‬ ‫صعًثر‬ ‫تال‬
(
Cedefop,2011:6,7
.)
: ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ‫تْدته‬ .‫ض‬
: ٙ‫تالش‬ ‫تًْث‬ ٍ‫ٔي‬ ‫تالْدته‬ ٍ‫ي‬ ‫يد‬ ‫م‬ٛ‫نصفق‬ ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ًٗ‫س‬ٚ
1
.
‫ث‬ٛ‫نف‬ ‫تالفرت‬ ‫تيدت‬
‫ـسدح‬ ‫ُدر‬ًٛ‫ي‬ ‫يُٓدر‬ ‫تء‬ ‫ال‬ ‫يدر‬ ‫تنل‬ ‫در‬ٛ‫تنًًه‬ ‫ٔتنًٓثرتز‬ ‫ر‬ًُٛٓ‫تن‬ ‫تنًًرفر‬ ‫ر‬ٕٚ‫شك‬ ٍ‫ي‬ ‫تنًًم‬ ‫ذ‬
( ‫تنًًم‬ ‫ٕق‬ ‫ثؼثز‬ٛ‫ٔتـص‬ ‫يصكهدثز‬
Huber &Other ,2015 :4
.)
2
.
‫در‬‫د‬ًُٛٓ‫تن‬ ‫در‬‫د‬ٛ‫تالؼصًثي‬ ‫دةر‬‫د‬‫تنصُط‬ ‫دلل‬‫د‬‫خ‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫در‬‫د‬‫تنعقثف‬ ‫دػ‬‫د‬‫ي‬ ٔ ‫در‬‫د‬ٛ‫تالؼصًثي‬ ‫ى‬ٛ‫د‬‫د‬‫تنق‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ٕ‫د‬‫د‬‫ري‬ ‫در‬‫د‬‫يًرف‬ ٙ‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫دٓثو‬‫د‬ ‫تال‬
‫ر‬ٛ‫تالؼصًثي‬ ‫تنسهٕم‬ ‫يدَٔر‬ ‫ٔتَطثء‬
(‫ر‬ًُٛٓ‫تن‬ ‫تالخلق‬ ‫يهى‬ ‫شطكم‬ ٙ‫تنص‬
Mortaki ,2012 :52
)
3
.
(ٙ‫تنلتش‬ ‫نهًًم‬ ‫ذ‬ ‫يفد‬ ‫يٓثرتز‬ ‫ر‬ٛ‫ٔشٕف‬ ‫ر‬ٛ‫تنؽًثي‬ ‫تندكثنر‬ ٍ‫ي‬ ‫ا‬ٛ‫تنصخو‬
Agrawal,2013:16
.)
4
.
‫كثيدثز‬ ٙ‫فد‬ ٍ‫تنًٓد‬ ‫يخصهدا‬ ٙ‫فد‬ ‫تنًًدم‬ ‫دا‬ ‫يٕت‬ ‫نًٕتؼٓدر‬ ‫تنًًرفدر‬ ‫ٔفٓدى‬ ‫در‬ٛ‫تنًًه‬ ‫نهًٓدثرتز‬ ‫تالفرت‬ ‫صُثء‬ ‫ت‬
( ‫ر‬ٛ‫ٔتالؼصًثي‬ ‫ر‬ٚ ‫صػث‬ ‫تال‬ ‫ثذ‬ٛ‫تنف‬
Bello&etal,2007:57
.)
‫انزتنذ‬ ‫احملىر‬
/
‫املباىد‬ ‫املزكز‬ ‫يف‬ ‫اجلىدة‬ ‫ادارة‬ ‫نظتو‬ ‫وحتهيم‬ ‫عزض‬
‫م‬ٛ‫شكد‬ ٖ‫يد‬ ‫نًًرفر‬ ‫تنًسصخدير‬ ‫تنوفع‬ ‫ٕتبى‬ ‫تنٓرشٓث‬ ٙ‫تنص‬ ‫ثَثز‬ٛ‫تند‬ ‫م‬ٛ‫ٔشفه‬ ‫يرؼ‬ ٗ‫تن‬ ‫تنًفٕر‬ ‫ْلت‬ ‫ٓده‬ٚ
( ‫در‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًٕتغدور‬ ‫خًصكهددثز‬ ‫خًقثرَصٓدث‬ ‫تنًدفدٕض‬ ‫تنًركدا‬ ٙ‫فد‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫َهثو‬ ‫م‬ٛ‫ٔشٕظ‬
ISO9001:2015
)
: ‫ر‬ٛ‫تالش‬ ‫تنخكٕتز‬ ٍ‫ي‬ ‫يؽًٕير‬ ‫خلل‬ ٍ‫ي‬
1
.
( ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًٕتغور‬ ‫يصكهدثز‬ ٍٛ‫خ‬ ‫تنوؽٕذ‬ ‫م‬ٛ‫ٔشفه‬ ‫ع‬ٛ‫شطخ‬ ‫خٓده‬
ISO9001:2015
‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫َهدثو‬ ‫دى‬ ‫ٔت‬ ٍٛ‫ٔخد‬ )
( ‫تنوفدع‬ ‫دٕتبى‬ ٗ‫يهد‬ ‫تاليصًدث‬ ‫شدى‬ ‫فقدد‬ ‫تنًدفدٕض‬ ‫نهًركدا‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽد‬
Check Lists
ٔ‫دا‬ٚ‫تال‬ ‫يُهًدر‬ ٍ‫يد‬ ‫رذ‬ ‫تنػدث‬ )
( ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫خثنًٕتغور‬ ‫ٔتنخثغر‬
ISO9001:2015
. )
2
.
‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽ‬ ‫در‬‫د‬ُ‫نؽ‬ ‫دى‬‫د‬‫ي‬ ‫دثٔر‬‫د‬‫ٔتنصط‬ ‫م‬ٛ‫د‬‫د‬‫تنصُس‬ ‫دلل‬‫د‬‫خ‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫دع‬‫د‬‫تنوف‬ ‫در‬‫د‬ً‫ثب‬ ٙ‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫دح‬‫د‬‫يصكه‬ ‫دم‬‫د‬‫خك‬ ‫در‬‫د‬‫تنخثغ‬ ‫درتز‬‫د‬‫تنوق‬ ‫ء‬ٙ‫د‬‫د‬‫يه‬ ‫دى‬‫د‬‫ش‬
‫خثنًركا‬ ‫تنخثغر‬
‫ٔخإضدرتم‬
ٍ‫يد‬ ‫فؿدل‬ ‫تالخصػدثظ‬ ‫ـسدح‬ ‫م‬
‫ل‬‫ٔكد‬ ‫در‬ًًُٛ‫تن‬ ‫ٔتندٕرش‬ ‫ٔتنٕـددتز‬ ‫تنطدًح‬ ٙ‫ٔن‬ ‫يسد‬
. ‫ر‬ ‫تنًل‬ ‫متز‬ ‫ر‬ٚ‫ٔتنصقثر‬ ‫ٔتنٕظثبم‬ ‫تنسؽلز‬ ٗ‫يه‬ ‫تالقلو‬
3
.
‫تنًٕت‬ ٌٕ‫شصك‬
( ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫غور‬
ISO9001:2015
ٙ‫ْد‬ ٗ‫تالٔند‬ ‫تنعلظدر‬ ‫تنًصكهددثز‬ ٌ‫ت‬ ‫دط‬ٛ‫ـ‬ ‫يصكهددثز‬ ‫يطدرذ‬ ٍ‫ي‬ )
‫خثنًؽثل‬ ‫ٔتنًصًعهر‬ ‫يثير‬
‫در‬ٚ‫ثر‬ًًٛ‫تن‬ ‫ٔتنًرتؼى‬
‫ا‬ٚ‫ٔتنصًدثر‬ ‫ٔتنًػدكهفثز‬
‫تنًصكهددثز‬ ٗ‫يهد‬ ‫دا‬ٛ‫تنصرك‬ ‫شدى‬ ‫فقدد‬ ‫ندلت‬
‫تاليصًدث‬ ‫شدى‬ ٙ‫تنص‬ ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫خثنًٕتغور‬ ‫تنخثغر‬ ‫تنوفع‬ ‫ٕتبى‬ ‫تيدت‬ ٙ‫ف‬ ‫ر‬ٛ ‫ث‬ ‫تال‬ ‫تنسدًر‬
‫دى‬ ‫تنٕت‬ ‫خع‬ٛ‫نصطد‬ ‫ٓدث‬ٛ‫يه‬
‫دٕض‬‫د‬‫تنًدف‬ ‫دا‬‫د‬‫نهًرك‬ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫دثو‬‫د‬‫نُه‬ ٙ‫دثن‬‫د‬‫تنف‬
( ‫ددٔل‬‫د‬‫تنؽ‬ ٍٛ‫د‬‫د‬‫د‬ٚٔ
3
)
‫در‬‫د‬ٛ‫تنوري‬ ‫دث‬‫د‬ْ ُٕ‫ٔخ‬ ‫ددًر‬‫د‬‫تنس‬ ‫دثز‬‫د‬‫تنًصكهد‬ ِ‫دل‬‫د‬ْ
‫ٔـسح‬ ‫م‬ٛ‫ٔتنصكد‬ ‫م‬ٛ‫تنصٕظ‬ ٖ‫نًد‬ ٙ‫فري‬ ‫ٔخُد‬ ‫يصكهح‬ ‫نكم‬ ‫ر‬ٕٚ‫تنًة‬ ‫ٔتنُسح‬
‫تنًٕتغدور‬ ‫ذ‬ ٕ‫يسد‬ ٙ‫ف‬ ‫ٔر‬ ٘‫تنل‬ ‫تنصسهسم‬
. ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬
110 ‫واإلدارية‬ ‫االقتصادية‬ ‫العلوم‬ ‫جملة‬
‫ال‬
‫عد‬
( ‫د‬
101
‫اجمل‬ )
‫ل‬
( ‫د‬
23
‫لصنة‬ )
2011
(ISO 9001:2015)
( ‫ؼدٔل‬
3
‫ر‬ٛ‫تنُٓثب‬ ‫تنوفع‬ ‫ٕتبى‬ ‫َصثبػ‬ )
‫تنًٕتغور‬ ُٕ‫خ‬
‫تنًًدل‬
ٖ‫نًد‬ ‫ر‬ٕٚ‫تنًة‬ ‫تنُسدر‬
‫تنًكثخقر‬
‫تنوؽٕذ‬ ‫ـؽى‬
‫نهًصكهح‬
‫م‬ٛ‫ٔتنصٕظ‬ ‫م‬ٛ‫تنصكد‬ ٖٕ‫يسص‬
4
‫تنًُهًر‬ ‫ثق‬ٛ
4.61
69
%
31
%
‫يٕظم‬ ‫ر‬ٛ‫ٔغ‬ ‫م‬
‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬
1.4
‫ٓث‬ ‫ث‬ٛ ٔ ‫تنًُهًر‬ ‫فٓى‬
4.5
75
%
25
%
‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬
2.4
‫تالقرته‬ ‫ًثز‬ ٕ‫ٔش‬ ‫ـثؼثز‬ ‫فٓى‬
‫ر‬ًًُٛ‫تن‬
4.33
72
%
28
%
‫يٕظم‬ ‫ر‬ٛ‫ٔغ‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬
3.4
‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫َهثو‬ ‫يؽثل‬ ‫د‬ٚ‫شفد‬
4.5
75
%
25
%
‫م‬
‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬
4.4
ّ‫ثش‬ٛ‫ٔيًه‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫َهثو‬
3.33
55
%
45
%
‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬
5
‫ذ‬ ‫ث‬ٛ‫تنق‬
3.36
56
%
44
%
‫م‬
‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫م‬
‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬
5.1
‫ٔتالنصاتو‬ ‫ذ‬ ‫ث‬ٛ‫تنق‬
4.14
69
%
31
%
‫يٕظم‬ ‫ر‬ٛ‫ٔغ‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬
2.5
‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ر‬ ‫ث‬ٛ
3.14
52
%
48
%
‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬
3.5
‫ثز‬ٛ‫ٔن‬ ‫ٔتنًس‬ ‫ٔتر‬ ‫تال‬ ‫ى‬ٛ‫شُه‬
‫ثز‬ٛ‫ٔتنػلـ‬
2.8
47
%
53
%
‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬
6
‫ف‬ٛ‫تنصخك‬
3.12
51
%
49
%
‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬
1.6
‫نهصًثيم‬ ‫تالؼرتءتز‬
‫تنًخثقر‬ ‫يى‬
‫ٔتنورظ‬
2.45
40
%
60
%
‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬
2.6
‫قٓث‬ٛ‫نصفق‬ ‫ف‬ٛ‫ٔتنصخك‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫تْدته‬
3.53
58
%
42
%
‫يٕظم‬ ‫ر‬ٛ‫ٔغ‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬
3.6
‫رتز‬ٛ‫نهصض‬ ‫ف‬ٛ‫تنصخك‬
3.4
56
%
44
%
‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬
7
‫تنديى‬
3.83
63
%
37
%
‫يٕظم‬ ‫ر‬ٛ‫ٔغ‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬
1.7
‫تنًٕتر‬
3.8
63
%
37
%
‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬
‫يٕظم‬ ‫ر‬ٛ‫ٔغ‬
2.7
‫تنكوثءذ‬
5.16
86
%
14
%
‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬
3.7
‫ر‬ٛ‫تنصٕي‬
2.50
41
%
59
%
‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬
4.7
‫تالشػثالز‬
4.6
76
%
24
%
‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬
5.7
‫تنًٕظقر‬ ‫تنًًهٕيثز‬
3.09
51
%
49
%
‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬
8
‫م‬ٛ‫تنصطض‬
3.41
58
%
42
%
‫ك‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬
‫ث‬ٛ‫ه‬
1.8
‫م‬ٛ‫تنصطض‬ ‫ٔؾدف‬ ‫ف‬ٛ‫شخك‬
5.16
86
%
14
%
‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬
2.8
‫ٔتنخديثز‬ ‫تنًُصؽثز‬ ‫يصكهدثز‬
4.37
72
%
28
%
‫يٕظم‬ ‫ر‬ٛ‫ٔغ‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬
3.8
‫ٔتنخديثز‬ ‫تنًُصؽثز‬ ‫ر‬ٕٚ‫ٔشك‬ ‫ى‬ًٛ‫شػ‬
2.85
47
%
53
%
‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬
4.8
‫ٔتنخديثز‬ ‫ٔتنًُصؽثز‬ ‫ثز‬ٛ‫تنًًه‬ ‫ؾدف‬
ٛ‫خثرؼ‬ ‫ؼٓثز‬ ٍ‫ي‬ ‫تنًقدير‬
‫ر‬
3.63
60
%
40
%
‫يٕظم‬ ‫ر‬ٛ‫ٔغ‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬
5.8
‫تنخديثز‬ ‫ى‬ٚ‫ٔشقد‬ ‫تالَصثغ‬
2.62
43
%
57
%
‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬
6.8
‫ٔتنخديثز‬ ‫تنًُصؽثز‬ ‫تقلق‬
2.5
41
%
59
%
‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬
7.8
‫ثز‬ٛ‫تنًًه‬ ‫نُصثبػ‬ ‫تنًكثخقر‬ ‫يدو‬ ‫ؾدف‬
‫ٔتنخديثز‬ ‫ٔنهًُصؽثز‬
3.54
59
%
41
%
‫يٕظم‬ ‫ر‬ٛ‫ٔغ‬ ‫م‬
‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬
9
‫تء‬ ‫تال‬ ‫ى‬ٛٛ‫شق‬
3.63
60
%
40
%
‫ريٕظم‬ٛ‫ٔغ‬ ‫م‬
‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬
1.9
‫ى‬ٛٛ‫ٔتنصق‬ ‫م‬ٛ‫ٔتنصفه‬ ‫ث‬ٛ‫ٔتنق‬ ‫در‬ ‫تنًرت‬
4.2
70
%
30
%
‫يٕظم‬ ‫ر‬ٛ‫ٔغ‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬
2.9
ٙ‫تندتخه‬ ‫م‬ٛ ‫تنصد‬
4
66
%
44
%
‫يٕظم‬ ‫ر‬ٛ‫ٔغ‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬
3.9
‫ترذ‬ ‫تال‬ ‫يرتؼًر‬
2.70
45
%
55
%
‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬
10
ٍٛ‫تنصفس‬
3.96
65
%
35
%
‫يكدم‬
‫يٕظم‬ ‫ر‬ٛ‫ٔغ‬ ‫م‬
‫ث‬ٛ‫كه‬
1.10
‫يثو‬
4.25
70
%
30
%
‫يٕظم‬ ‫ر‬ٛ‫ٔغ‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬
2.10
‫تنًكثخقر‬ ‫نًدو‬ ‫ر‬ٛ‫ف‬ٛ‫تنصػف‬ ‫تالؼرتءتز‬
4.63
77
%
23
%
‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬
3.10
‫تنًسصًر‬ ٍٛ‫تنصفس‬
3
50
%
50
%
‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬
ٙ‫تنكه‬ ‫تنًؽًٕو‬
3.64
60
%
40
%
‫يٕظم‬ ‫ر‬ٛ‫ٔغ‬ ‫م‬
‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬
تطبيق متطلبات الجودة في وازرة العمل والشؤون الاجتماعية باستخدام المواصفة الدولية حافظ وفرمان  مجلة العلوم الاقتصادية والإدارية، جامعة بغداد.pdf
تطبيق متطلبات الجودة في وازرة العمل والشؤون الاجتماعية باستخدام المواصفة الدولية حافظ وفرمان  مجلة العلوم الاقتصادية والإدارية، جامعة بغداد.pdf
تطبيق متطلبات الجودة في وازرة العمل والشؤون الاجتماعية باستخدام المواصفة الدولية حافظ وفرمان  مجلة العلوم الاقتصادية والإدارية، جامعة بغداد.pdf
تطبيق متطلبات الجودة في وازرة العمل والشؤون الاجتماعية باستخدام المواصفة الدولية حافظ وفرمان  مجلة العلوم الاقتصادية والإدارية، جامعة بغداد.pdf
تطبيق متطلبات الجودة في وازرة العمل والشؤون الاجتماعية باستخدام المواصفة الدولية حافظ وفرمان  مجلة العلوم الاقتصادية والإدارية، جامعة بغداد.pdf
تطبيق متطلبات الجودة في وازرة العمل والشؤون الاجتماعية باستخدام المواصفة الدولية حافظ وفرمان  مجلة العلوم الاقتصادية والإدارية، جامعة بغداد.pdf
تطبيق متطلبات الجودة في وازرة العمل والشؤون الاجتماعية باستخدام المواصفة الدولية حافظ وفرمان  مجلة العلوم الاقتصادية والإدارية، جامعة بغداد.pdf

Más contenido relacionado

Destacado

Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)contently
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024Albert Qian
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsKurio // The Social Media Age(ncy)
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Search Engine Journal
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summarySpeakerHub
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Tessa Mero
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentLily Ray
 
Time Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity -  Best PracticesTime Management & Productivity -  Best Practices
Time Management & Productivity - Best PracticesVit Horky
 
The six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementThe six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementMindGenius
 
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...RachelPearson36
 
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...Applitools
 
12 Ways to Increase Your Influence at Work
12 Ways to Increase Your Influence at Work12 Ways to Increase Your Influence at Work
12 Ways to Increase Your Influence at WorkGetSmarter
 
Ride the Storm: Navigating Through Unstable Periods / Katerina Rudko (Belka G...
Ride the Storm: Navigating Through Unstable Periods / Katerina Rudko (Belka G...Ride the Storm: Navigating Through Unstable Periods / Katerina Rudko (Belka G...
Ride the Storm: Navigating Through Unstable Periods / Katerina Rudko (Belka G...DevGAMM Conference
 
Barbie - Brand Strategy Presentation
Barbie - Brand Strategy PresentationBarbie - Brand Strategy Presentation
Barbie - Brand Strategy PresentationErica Santiago
 
Good Stuff Happens in 1:1 Meetings: Why you need them and how to do them well
Good Stuff Happens in 1:1 Meetings: Why you need them and how to do them wellGood Stuff Happens in 1:1 Meetings: Why you need them and how to do them well
Good Stuff Happens in 1:1 Meetings: Why you need them and how to do them wellSaba Software
 

Destacado (20)

Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
 
How to have difficult conversations
How to have difficult conversations How to have difficult conversations
How to have difficult conversations
 
Introduction to Data Science
Introduction to Data ScienceIntroduction to Data Science
Introduction to Data Science
 
Time Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity -  Best PracticesTime Management & Productivity -  Best Practices
Time Management & Productivity - Best Practices
 
The six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementThe six step guide to practical project management
The six step guide to practical project management
 
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
 
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
 
12 Ways to Increase Your Influence at Work
12 Ways to Increase Your Influence at Work12 Ways to Increase Your Influence at Work
12 Ways to Increase Your Influence at Work
 
ChatGPT webinar slides
ChatGPT webinar slidesChatGPT webinar slides
ChatGPT webinar slides
 
More than Just Lines on a Map: Best Practices for U.S Bike Routes
More than Just Lines on a Map: Best Practices for U.S Bike RoutesMore than Just Lines on a Map: Best Practices for U.S Bike Routes
More than Just Lines on a Map: Best Practices for U.S Bike Routes
 
Ride the Storm: Navigating Through Unstable Periods / Katerina Rudko (Belka G...
Ride the Storm: Navigating Through Unstable Periods / Katerina Rudko (Belka G...Ride the Storm: Navigating Through Unstable Periods / Katerina Rudko (Belka G...
Ride the Storm: Navigating Through Unstable Periods / Katerina Rudko (Belka G...
 
Barbie - Brand Strategy Presentation
Barbie - Brand Strategy PresentationBarbie - Brand Strategy Presentation
Barbie - Brand Strategy Presentation
 
Good Stuff Happens in 1:1 Meetings: Why you need them and how to do them well
Good Stuff Happens in 1:1 Meetings: Why you need them and how to do them wellGood Stuff Happens in 1:1 Meetings: Why you need them and how to do them well
Good Stuff Happens in 1:1 Meetings: Why you need them and how to do them well
 

تطبيق متطلبات الجودة في وازرة العمل والشؤون الاجتماعية باستخدام المواصفة الدولية حافظ وفرمان مجلة العلوم الاقتصادية والإدارية، جامعة بغداد.pdf

  • 1. See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.net/publication/329316820 ‫اﻟﺪوﻟﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻮاﺻﻔﺔ‬ ‫ﺑﺎﺳﺘﺨﺪام‬ ‫اﻻﺟﺘﻤﺎﻋﻴﺔ‬ ‫واﻟﺸﺆون‬ ‫اﻟﻌﻤﻞ‬ ‫وزارة‬ ‫ﻓﻲ‬ ‫اﻟﺠﻮدة‬ ‫ﻣﺘﻄﻠﺒﺎت‬ ‫ﺗﻄﺒﻴﻖ‬ (ISO 9001:2015) ‫اﻟﻜﻮري‬ ‫اﻟﻌﺮاﻗﻲ‬ ‫اﻟﻤﺮﻛﺰ‬ ‫ﺣﺎﻟﺔ‬ ‫دراﺳﺔ‬ Article in Journal of Economics and Administrative Sciences · December 2017 DOI: 10.33095/jeas.v23i101.171 CITATION 1 READS 7,463 2 authors, including: Some of the authors of this publication are also working on these related projects: ‫واﻟﺘﺮﺑﻮﻳﺔ‬ ‫اﻟﻨﻔﺴﻴﺔ‬ ‫واﻟﺪراﺳﺎت‬ ‫اﻟﺒﺤﻮث‬ ‫ﻣﺴﺘﻮدع‬ The repository of psychological and educational studies View project ‫ﻋﻠﻤﻴﺔ‬ ‫ﺳﻴﺮة‬ View project ‫ﺣﺎﻓﻆ‬ ‫ﻋﻠﻚ‬ ‫ﻋﺒﺪاﻟﻨﺎﺻﺮ‬ ministry of higher education and scientific research Baghdad Iraq 72 PUBLICATIONS 4 CITATIONS SEE PROFILE All content following this page was uploaded by ‫ﺣﺎﻓﻆ‬ ‫ﻋﻠﻚ‬ ‫ﻋﺒﺪاﻟﻨﺎﺻﺮ‬ on 14 April 2019. The user has requested enhancement of the downloaded file.
  • 2. :‫ى‬ٚ‫تنصقد‬ ‫خ‬ٚ‫شثر‬ 22 / 3 / 2016 :‫تنقدٕل‬ ‫خ‬ٚ‫شثر‬ 8 / 6 / 2016 :‫املسخخهص‬ ‫در‬‫د‬ ‫رت‬ ٗ‫د‬‫د‬‫تن‬ ‫دط‬‫د‬‫تندف‬ ‫دلت‬‫د‬ْ ‫دده‬‫د‬ٓٚ ‫در‬‫د‬ٛ‫آن‬ ‫در‬‫د‬ٛ‫تندٔن‬ ‫دور‬‫د‬‫تنًٕتغ‬ ‫دثز‬‫د‬‫يصكهد‬ ‫دم‬‫د‬ٛ‫شكد‬ ( ISO 9001 : 2015 ٙ‫د‬‫د‬‫ف‬ ) ٙ‫د‬‫د‬ ‫تنًرت‬ ‫دا‬‫د‬‫تنًرك‬ – ًٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫ددر‬‫د‬‫تنص‬ ‫درذ‬‫د‬‫تب‬ ٗ‫د‬‫د‬‫تن‬ ‫دد‬‫د‬‫تنًثب‬ ٙ‫د‬‫د‬ًُٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫ددر‬‫د‬‫نهص‬ ٘‫دٕر‬‫د‬‫تنك‬ ٌٔ ‫د‬‫د‬‫ٔتنط‬ ‫دم‬‫د‬ًً‫تن‬ ‫ترذ‬ ٔ ٙ‫د‬‫د‬‫ف‬ ٙ‫د‬‫د‬ُ ‫در‬‫د‬ٛ‫تندٔن‬ ‫دور‬‫د‬‫تنًٕتغ‬ ‫دثز‬‫د‬‫يصكهد‬ ‫دى‬‫د‬‫ي‬ ‫در‬‫د‬‫تنًكثخق‬ ‫ذ‬ ‫دٓث‬‫د‬‫ض‬ ٗ‫د‬‫د‬‫يه‬ ‫دٕل‬‫د‬‫نهفػ‬ ‫دا‬‫د‬‫تنًرك‬ ‫در‬‫د‬‫ة‬ٛٓ‫ٔش‬ ‫ددت‬‫د‬‫تي‬ ‫درؼ‬‫د‬‫نض‬ ‫در‬‫د‬ٛ‫تالؼصًثي‬ ( ISO 9001 :2015 ٌ‫ت‬ ‫خًدد‬ ‫تنًدفدٕض‬ ‫تنًركدا‬ ٙ‫فد‬ ‫تنًقدير‬ ‫ٔتنخديثز‬ ‫تء‬ ‫تال‬ ٖٕ‫خًسص‬ ٙ‫شرشق‬ ‫ضأَٓث‬ ٍ‫ي‬ ٙ‫تنص‬ ) ‫يد‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽد‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫َهثو‬ ‫ـثل‬ ‫ى‬ ‫ٔت‬ ‫ر‬ ‫رت‬ ٔ ‫تنصًره‬ ‫صى‬ٚ ‫ع‬ٛ‫نصطدخ‬ ‫تنُهدثو‬ ٙ‫فد‬ ‫ٔتنؿدًا‬ ‫تنقدٕذ‬ ‫َقدثـ‬ ‫دد‬ٚ‫شفد‬ ‫خدلل‬ ٍ ‫ٔشدى‬ ‫تندفدط‬ ‫الؼدرتء‬ ‫تنفثندر‬ ‫در‬ ‫رت‬ ‫يدُٓػ‬ ٌ‫تندثـعدث‬ ‫ٔتيصًدد‬ ‫تنوؽدٕذ‬ ‫شهك‬ ‫خًًثنؽر‬ ‫هر‬ٛ‫تنكو‬ ‫تنسدم‬ ‫ؽث‬ٚ‫ٔت‬ ‫تنوؽٕذ‬ ( ‫تنوفدع‬ ‫دٕتبى‬ ‫دصخدتو‬ ‫ت‬ CHICK LIST ( ‫در‬ٛ‫تندٔن‬ ‫خثنًٕتغدور‬ ‫تنخثغدر‬ ) IS0 9001: 2015 ‫خدلل‬ ٍ‫ٔيد‬ ) ‫ٔتؼرت‬ ‫ر‬َٛ‫دت‬ًٛ‫تن‬ ‫طر‬ٚ‫تنًًث‬ ‫دث‬ٛ ‫شدى‬ ‫تم‬ ‫يدر‬ ‫تنل‬ ‫ثَدثز‬ٛ‫تند‬ ‫ؼًدى‬ ‫شى‬ ‫ٔتنٕظثبم‬ ‫تنسؽلز‬ ٗ‫يه‬ ‫ٔتالقلو‬ ‫تنًقثخلز‬ ‫ء‬ ‫يدد‬ ٗ‫تند‬ ٌ‫تندثـعدث‬ ‫ٔشٕغدم‬ ‫تنًدرؼؿ‬ ٙ‫تنفسدثخ‬ ‫دف‬ ٕ‫ٔتن‬ ‫در‬ٕٚ‫تنًة‬ ‫تنُسح‬ ٗ‫يه‬ ‫خثاليصًث‬ ‫م‬ٛ‫ٔتنصٕظ‬ ‫م‬ٛ‫تنصكد‬ ٖ‫يد‬ ‫د‬‫د‬‫يصكهد‬ ‫دم‬‫د‬ٛ‫نصكد‬ ‫ْث‬ ‫دصًدت‬‫د‬ ‫ٔت‬ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽ‬ ‫دثز‬‫د‬ ‫نًًثر‬ ‫دث‬‫د‬ٛ‫تنًه‬ ‫تز‬ ‫دث‬‫د‬ٛ‫تنق‬ ٙ‫د‬‫د‬ُ‫شد‬ ‫دث‬‫د‬ْ ‫تخر‬ ٌ‫دث‬‫د‬‫ك‬ ‫دثبػ‬‫د‬‫تنُص‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫دور‬‫د‬‫تنًٕتغ‬ ‫ثز‬ ‫دور‬‫د‬‫تنًٕتغ‬ ‫دثز‬‫د‬‫يصكهد‬ ‫دم‬‫د‬ٛ‫شكد‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ّ‫د‬‫د‬‫ْه‬ ‫ش‬ ‫ر‬ٛ‫د‬‫د‬ ‫ث‬ ‫ت‬ ‫در‬‫د‬ٛ‫شفص‬ ‫در‬‫د‬ُٛ‫خ‬ ‫دا‬‫د‬‫تنًرك‬ ‫دصلم‬‫د‬‫ٔتي‬ ‫در‬‫د‬ٛ‫تندٔن‬ ‫دا‬‫د‬‫تنًرك‬ ٙ‫د‬‫د‬‫ف‬ ٍٛ‫دثيه‬‫د‬ً‫ٔتن‬ ‫دػ‬‫د‬َٓ ‫دصًًثل‬‫د‬ ‫خث‬ ‫دا‬‫د‬‫تنًرك‬ ‫دثو‬‫د‬ٛ ‫ددو‬‫د‬‫ي‬ ٌ‫ت‬ ‫تال‬ ‫دديثز‬‫د‬‫تنخ‬ ‫دم‬‫د‬‫تفؿ‬ ‫ى‬ٚ‫دد‬‫د‬‫نصق‬ ‫ْهٓى‬ ‫د‬‫د‬‫ش‬ ٙ‫د‬‫د‬‫تنص‬ ‫دثرتز‬‫د‬ًٓ‫ٔتن‬ ‫دثنخدرتز‬‫د‬‫خ‬ ٌٕ‫د‬‫د‬ً‫صًص‬ٚ ‫يًدم‬ ‫ثق‬ٛ‫كس‬ ‫ٔتنورظ‬ ‫تنًخثقر‬ ٗ‫يه‬ ُٙ‫تنًد‬ ‫ر‬ٛ‫ٔتنصوك‬ ‫ر‬ٛ‫تنًًه‬ ‫ًث‬ٛ‫د‬ ‫ٔال‬ ‫تنًركدا‬ ‫تخدم‬ ‫تالؼدرتءتز‬ ‫كثفدر‬ ٙ‫فد‬ ‫يصددى‬ ‫ـثؼدثز‬ ‫در‬ٛ‫نصهد‬ ‫تالؼدرتءتز‬ ‫ى‬ْٛ‫يودث‬ ‫دا‬ٛ‫شٕن‬ ‫رتم‬ ‫ت‬ ٙ‫فد‬ ٍٚ‫شددث‬ ٕ‫ٔؼ‬ ٍٛ‫نهًصدرخ‬ ‫قديٓث‬ٚ ٙ‫تنص‬ ‫ر‬ٛ‫د‬ٚ‫تنصدر‬ ‫ر‬ٛ‫تنًًه‬ ٙ‫ف‬ ‫شددتخم‬ ٕ‫ٔؼد‬ ٍ‫يد‬ ‫فؿدل‬ ‫ر‬ٛ‫تنخثرؼ‬ ‫ةر‬ٛ‫تند‬ ‫رتز‬ٛ‫نًصض‬ ‫صؽثخر‬ ‫تال‬ ‫رير‬ ٔ ‫ثؼثز‬ٛ‫تالـص‬ ‫د‬ٚ‫شفد‬ ‫ط‬ٛ‫ـ‬ ٍ‫ي‬ ‫تنًًم‬ ‫ٕق‬ ‫ن‬ ‫ف‬ٛ‫تنصخك‬ ‫ر‬ٛ‫يًه‬ ٙ‫ف‬ . ‫خثنًركا‬ ‫تنخثظ‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫ُهثو‬ ‫امل‬ ‫ا‬ ‫طصلهاتث‬ ‫ال‬ ‫ستسيت‬ ‫نهباذ‬ / ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫َهثو‬ .ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ * ‫ر‬ٛ‫يثؼسص‬ ‫ثنر‬ ‫ر‬ ٍ‫ي‬ ‫يسصم‬ ‫تندفط‬ ‫االجتماعية‬ ‫والشؤون‬ ‫العمل‬ ‫وزارة‬ ‫يف‬ ‫اجلودة‬ ‫متطلبات‬ ‫تطبيق‬ ‫الدولية‬ ‫املواصفة‬ ‫باشتخدام‬ (ISO 9001:2015) ‫الكوري‬ ‫العراقي‬ ‫املركس‬ ‫حالة‬ ‫دراشة‬ ‫حافظ‬ ‫علك‬ ‫الهاصر‬ ‫عبد‬.‫د‬.‫م‬.‫أ‬ / ‫العالي‬ ‫التعليم‬ ‫وزارة‬ ‫العلمي‬ ‫والبحث‬ ‫فرمان‬ ‫ناظم‬ ‫قتيبة‬ / ‫الباحث‬ / ‫االجتماعية‬ ‫والشؤون‬ ‫العمل‬ ‫وزارة‬ ‫العلوم‬ ‫جملة‬ ‫العلوم‬ ‫جملة‬ ‫واإلدارية‬ ‫االقتصادية‬ ‫واإلدارية‬ ‫االقتصادية‬ ‫العدد‬ ‫العدد‬ 101 101 ‫اجمللد‬ ‫اجمللد‬ 2 23 3 ‫الصفحات‬ ‫الصفحات‬ 99 99 - - 111 111
  • 3. 100 ‫واإلدارية‬ ‫االقتصادية‬ ‫العلوم‬ ‫جملة‬ ‫ال‬ ‫عد‬ ( ‫د‬ 101 ‫اجمل‬ ) ‫ل‬ ( ‫د‬ 23 ‫لصنة‬ ) 2011 (ISO 9001:2015) :‫املقذمت‬ ‫دى‬‫د‬ًُ‫ن‬ ‫در‬‫د‬ٛ‫ثب‬ ٕ‫تن‬ ‫درتءتز‬‫د‬‫تمؼ‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫دد‬‫د‬ٚ‫تنًد‬ ‫دثم‬‫د‬‫ٔتشخ‬ ‫دثيهر‬‫د‬‫تنط‬ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫دم‬‫د‬ٛ‫خصكد‬ ‫دثَصٓث‬‫د‬‫ـػ‬ ‫دثز‬‫د‬ً‫تنًُه‬ ‫ز‬ ‫دا‬‫د‬‫ي‬ ً‫نهًُه‬ ‫ثز‬ ‫تالخصرت‬ ‫در‬ٛ‫تندٔن‬ ‫نهًُهًدثز‬ ‫تنوثيهدر‬ ‫در‬ٛ‫ؽثخ‬ٚ‫ٔتال‬ ‫ر‬ٛ‫د‬ ‫ث‬ٛ‫تنق‬ ‫در‬ٛ‫تندٔن‬ ‫ر‬ٛٚ‫تنًًدث‬ ٍ‫يد‬ ‫ت‬ ‫يدد‬ ُٙ‫شد‬ ‫خلل‬ ٍ‫ي‬ ‫ثز‬ ( ٛٚ‫دث‬‫د‬‫نهًق‬ ‫در‬ًٛ‫تنًثن‬ ‫در‬‫د‬ً‫تنًُه‬ ‫ْدث‬ ‫تخر‬ ٍ‫ٔيد‬ ISO ) ‫دى‬‫د‬‫ـؽ‬ ‫ؾدٕء‬ ٙ‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫نًسدصقدهُث‬ ‫دفر‬‫د‬‫ٔتؾ‬ ‫در‬ٚ‫رو‬ ‫ٔؾدى‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫الخدد‬ ‫تم‬ ٙ‫تنًُٓد‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ‫يرتكا‬ ‫ٔنؽًم‬ ‫كثفر‬ ‫ر‬ٛ‫ٔتنخدي‬ ‫ر‬ٛ‫تالَصثؼ‬ ‫تنًؽثالز‬ ٙ‫ف‬ ‫رذ‬ٛ‫تنكد‬ ‫تنصكٕرتز‬ ‫يؽدثل‬ ٙ‫فد‬ ‫تنػددترذ‬ ‫شصدد‬ ‫دم‬َٛٔ ‫رؾدثْى‬ ‫فقدم‬ٚ ‫خًدث‬ ‫خدديثشٓث‬ ٍ‫ي‬ ٍٚ‫د‬ٛ‫تنًسصو‬ ‫ثؼثز‬ٛ‫تـص‬ ٙ‫شهد‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ر‬ٛ‫يثن‬ ‫ر‬ٛ‫تـصرتف‬ ‫قر‬ٚ‫خكر‬ ‫تنخديثز‬ ‫ى‬ٚ‫شقد‬ ‫تيؽثخٓى‬ ٍ‫ي‬ ‫فؿل‬ ‫تبٓى‬ ‫ت‬ ٖٕ‫يسص‬ ٍٛ‫ٔشفس‬ ٍٛ‫تنًٕنو‬ ‫ا‬ٛ‫شفو‬ ‫دم‬ٛ‫شفق‬ ِ‫مكدر‬ ‫شدى‬ ‫يدث‬ ‫شًدا‬ ٙ‫تنصد‬ ‫ى‬ٛ‫تنقد‬ ‫تخدر‬ ٍ‫ٔي‬ ‫ٔال‬ ‫ح‬ٚ‫ددر‬‫د‬‫تنص‬ ‫دا‬‫د‬‫يرتك‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ٙ‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽ‬ ‫ت‬ ‫دصى‬‫د‬ٚ ‫دثز‬‫د‬‫خًصكهد‬ ‫دثء‬‫د‬‫و‬ٚ‫ٔتال‬ ‫داتو‬‫د‬‫تالنص‬ ٗ‫د‬‫د‬‫يه‬ ‫دم‬‫د‬ًً‫تن‬ ‫دلل‬‫د‬‫خ‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫تال‬ ‫دلنك‬‫د‬‫ن‬ ‫دٕل‬‫د‬‫نٕغ‬ ( ‫ذ‬ ‫ضٓث‬ ٗ‫يه‬ ‫تنفػٕل‬ ISO9001 ‫در‬ًٛ‫يثن‬ ‫ر‬ٛ‫د‬ ‫ث‬ ‫ت‬ ‫ر‬ٛٚ‫يًدث‬ ‫ٔفدم‬ ‫شًدد‬ ‫ٔضدرٔـ‬ ‫يصكهددثز‬ ‫يددذ‬ ٗ‫يه‬ ‫شطصًم‬ ٙ‫تنص‬ ) . ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫خُهثو‬ ‫خثغر‬ ‫ترخًر‬ ًٍ‫صؿ‬ٚ ٌ‫ت‬ ‫تندفط‬ ‫ؾرٔرذ‬ ‫صؿس‬ ‫ت‬ ‫د‬ ٔ ٙ‫تنًُٓؽد‬ ‫تالقدثر‬ ‫تالٔل‬ ‫تنًفٕر‬ ‫شُثٔل‬ ‫ط‬ٛ‫ـ‬ ‫يفثٔر‬ ‫دثخقر‬ ‫دثز‬ ‫رت‬ ٔ ‫تيث‬ ‫تنًفدٕر‬ ‫م‬ ‫ت‬‫در‬ٛ‫ٔتخ‬ ‫نهدفدط‬ ٙ‫قد‬ٛ‫تنصكد‬ ‫تنؽثَدح‬ ‫صُثٔل‬ٛ‫ن‬ ‫تنعثنط‬ ‫تنًفٕر‬ ‫ٔؼثء‬ ‫نهدفط‬ ٘‫تنُهر‬ ‫ر‬ٛ‫تنصأق‬ ًٍ‫شؿ‬ َٙ‫تنعث‬ ‫تنًفٕر‬ .‫ثز‬ٛ‫تنصٕغ‬ ‫صُصثؼثز‬ ‫تال‬ ٗ‫يه‬ ‫م‬‫ث‬ٕٚ‫يفص‬ ‫تنرتخى‬ ‫االول‬ ‫احملىر‬ / ‫ستبقت‬ ‫معزفيت‬ ‫وجهىد‬ ‫انباذ‬ ‫منهجيت‬ ‫انباذ‬ ‫منهجيت‬ :‫اوال‬ 1 ‫م‬ . ‫انباذ‬ ‫شكهت‬ ( ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًٕتغور‬ ‫يصكهدثز‬ ُٙ‫شد‬ ٌ‫ت‬ ISO9001:2015 ‫تنًُهًدثز‬ ٙ‫فد‬ ‫در‬ٚ‫تر‬ ‫تال‬ ‫دثز‬ ‫تنًًثر‬ ‫ر‬ٕٚ‫شك‬ ٙ‫ف‬ ‫سٓى‬ٚ ) ٍ‫ي‬ ‫فؿل‬ ‫تالؼرتءتز‬ ٍٛ‫شفس‬ ٌ‫ٔخثميكث‬ : ‫ر‬ٛ‫تالش‬ ‫تنصسثوالز‬ ‫خلل‬ ٍ‫ي‬ ‫تندفط‬ ‫يطكهر‬ ٍ‫ي‬ ‫ر‬ٛ‫تنصًد‬ 1 . ( ‫در‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًٕتغدور‬ ‫يصكهدثز‬ ‫م‬ٛ‫شكد‬ ٍ‫ًك‬ٚ ‫ْم‬ ISO 9001:2015 ‫ت‬ ‫تنًركدا‬ ٗ‫)يهد‬ ٙ‫د‬ ‫نًرت‬ - ‫ح‬ٚ‫نهصددر‬ ٘‫تنكدٕر‬ .ًُٙٓ‫تن‬ 2 . ( ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًٕتغور‬ ‫م‬ٛ‫شكد‬ ‫سٓى‬ٚ ‫ْم‬ ISO9001:2015 ٙ ‫تنًرت‬ ‫تنًركا‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫تء‬ ‫ت‬ ٖٕ‫يسص‬ ‫خرفى‬ ) – ٘‫تنكٕر‬ . ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫نهصدر‬ 3 . ( ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًٕتغور‬ ‫م‬ٛ‫شكد‬ ٗ‫يه‬ ‫ظر‬ ‫ش‬ ٙ‫تنص‬ ‫قثز‬ًًٛ‫تن‬ ْٙ‫يث‬ ISO9001:2015 ٙ ‫تنًرت‬ ‫تنًركا‬ ٙ‫ف‬ ) - ٘‫تنكدٕر‬ ‫ح‬ٚ‫نهصدر‬ ًٓ‫تن‬ ‫ى‬ 2 ‫اهم‬ . ‫انباذ‬ ‫يت‬ :‫ٓث‬ٛ‫ف‬ ‫نهدفط‬ ٙ‫تنًًه‬ ‫م‬ٛ‫شكد‬ ‫صى‬ٚ ٙ‫تنص‬ ‫تنًُهًر‬ ٔ ‫تنًٕؾٕو‬ ‫ر‬ًْٛ‫ت‬ ٍ‫ي‬ ‫تندفط‬ ‫ر‬ًْٛ‫ت‬ ‫شُكهم‬ .‫أ‬ ( ‫در‬‫د‬ٛ‫تندٔن‬ ‫دور‬‫د‬‫تنًٕتغ‬ ‫دم‬‫د‬ٛ‫نصكد‬ ‫دد‬‫د‬ًٛٓ‫خثنص‬ ٙ‫دثن‬‫د‬‫تنف‬ ‫دط‬‫د‬‫تندف‬ ‫دٓى‬‫د‬‫س‬ٚ ISO9001:2015 ) ٖ‫دد‬‫د‬‫ن‬ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽ‬ ‫در‬‫د‬‫ظقثف‬ ‫ى‬ٛ‫د‬‫د‬ًً‫ٔش‬ . ‫م‬ ‫ل‬ْٛ‫شأ‬ ‫تكعر‬ ‫ٔؼًهٓث‬ ‫تنقدرتز‬ ‫ندُثء‬ ‫ٔرْث‬ ‫ا‬ٚ‫ٔشًا‬ ‫تنًدفٕض‬ ‫تنًركا‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫ي‬ .‫ج‬ ٍ‫يد‬ ‫ٔتفدرت‬ ‫يُهًدثز‬ ٍٚ‫د‬ٛ‫تنًسدصو‬ ‫نفثؼدثز‬ ‫دصؽثخر‬ ‫تال‬ ٙ‫ف‬ ‫ر‬ٛ‫د‬ٚ‫تنصدر‬ ‫تنًرتكا‬ ّ‫شٕؼ‬ ‫يى‬ ٙ‫ف‬ ‫تنًسثًْر‬ ‫فثٔنر‬ .‫رؾثْى‬ ‫م‬ٛ‫ٔشفق‬ ‫نفثؼصٓى‬ ‫صؽثخر‬ ‫تال‬ ‫خلل‬ ٖ‫تالخدر‬ ‫ٔتنًفثفهدثز‬ ‫خضددت‬ ‫يفثفهدر‬ ٌ‫نسدكث‬ ‫خثنُسددر‬ ‫ر‬ٛ‫د‬ٚ‫تنصدر‬ ‫تنًرتكا‬ ‫ر‬ًْٛ‫ت‬ ‫تخرت‬ ٗ‫تن‬ ٙ‫تنفثن‬ ‫تندفط‬ ‫سٓى‬ٚ .‫غ‬ ٘‫تنل‬ ٙ ‫ث‬ ‫تال‬ ‫تنًػدر‬ ‫نكَٕٓث‬ ‫خثألفرت‬ ‫تنًًم‬ ‫ٕق‬ ‫رفد‬ٚٔ ‫ر‬ُٛ‫تنو‬ ‫تنًلكثز‬ ‫ًد‬ٚ ًُٛٛٓ‫تن‬ ٍ ‫خُدثء‬ ٙ‫فد‬ ًٌٕٓ‫سد‬ٚ ٍٚ‫تنل‬ .‫تنًؽصًى‬ 3 . ‫انباذ‬ ‫اهذاف‬ ‫يث‬ ‫ؾٕء‬ ٙ‫ف‬ ‫تالْدته‬ ٍ‫ي‬ ‫يؽًٕير‬ ٗ‫تن‬ ‫تنصٕغم‬ ٍ‫ًك‬ٚ ّ‫ص‬ًْٛ‫ٔت‬ ‫تندفط‬ ‫يطكهر‬ ٙ‫ف‬ ‫شقدو‬ ‫سر‬ٛ‫تنرب‬ ًٗ‫س‬ٚ ٙ‫تنص‬ :ٙ‫خثالش‬ ‫شصهخع‬ ٙ‫ٔتنص‬ ‫قٓث‬ٛ‫شفق‬ ‫تندفط‬ .‫أ‬ ‫تن‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ٖٕ‫يسص‬ ‫ى‬ ‫ٔت‬ ٍ‫ي‬ ‫تنكطا‬ .‫تنًدفٕض‬ ‫تنًركا‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ٙ‫ف‬ ‫ذ‬ ٕ‫ؽ‬ .‫ج‬ ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًٕتغور‬ ‫تز‬ ‫يفد‬ ‫ٔفم‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫يصكهدثز‬ ‫م‬ٛ‫شكد‬ ‫ر‬َٛ‫تيكث‬ ٖٕ‫يسص‬ ‫د‬ٚ‫شفد‬ (ISO 9001:2015) .‫تنًدفٕض‬ ‫تنًركا‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ٙ‫ف‬
  • 4. 101 ‫واإلدارية‬ ‫االقتصادية‬ ‫العلوم‬ ‫جملة‬ ‫ال‬ ‫عد‬ ( ‫د‬ 101 ‫اجمل‬ ) ‫ل‬ ( ‫د‬ 23 ‫لصنة‬ ) 2011 (ISO 9001:2015) .‫غ‬ ( ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًٕتغور‬ ‫يصكهدثز‬ ‫م‬ٛ‫شكد‬ ‫د‬ٚ‫شفد‬ ISO 9001:2015 .٘‫تنكٕر‬ ٙ ‫تنًرت‬ ‫تنًركا‬ ٗ‫يه‬ ) .‫ز‬ ُ‫تنًًك‬ ‫ثز‬ٛ‫تالن‬ ‫ى‬ٚ‫شقد‬ ( ‫در‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًٕتغدور‬ ‫يصكهدثز‬ ‫م‬ٛ‫شكد‬ ٙ‫ف‬ ‫شسٓى‬ ٙ‫تنص‬ ‫ر‬ ISO 9001:2015 ‫يرتكدا‬ ٗ‫يهد‬ ) .ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ 4 ‫انباذ‬ ‫حذود‬. :‫ر‬َٛ‫تنايث‬ ٔ‫تنفد‬.‫أ‬ ٍٛ‫يثخ‬ ‫خثندفط‬ ‫تنخثغر‬ ‫تنًًهٕيثز‬ ‫صقػثء‬ ‫ٔت‬ ‫ثَثز‬ٛ‫تند‬ ‫نؽًى‬ ‫ذ‬ ‫تنًفد‬ ‫ر‬ُٛ‫تناي‬ ‫تنوصرذ‬ ( 2015/10/13 - 2016/5/19 .) ‫تنًركا‬ ٙ‫ف‬ ‫شصًعم‬ :‫ر‬َٛ‫تنًكث‬ ٔ‫تنفد‬.‫ج‬ ٙ ‫تنًرت‬ – ٌٔ ‫ٔتنط‬ ‫تنًًم‬ ‫ترذ‬ ٔ ‫يقر‬ ٙ‫ف‬ ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫نهصدر‬ ٘‫تنكٕر‬ ‫خضدت‬ ‫تنًثغًر‬ ٙ‫ف‬ ‫ر‬ٛ‫تالؼصًثي‬ .5 ‫انبيتنتث‬ ‫مجع‬ ‫استنيب‬ ‫أ‬ . : ‫خلل‬ ٍ‫ي‬ ‫تنؽثَح‬ ‫ْلت‬ ‫تغُثء‬ ‫شى‬ ‫د‬ ٔ :٘‫تنُهر‬ ‫تنؽثَح‬ 1 . .‫ر‬ٛ‫ٔتالؼُد‬ ‫ر‬ٛ‫تنًرخ‬ ‫تنكصح‬ 2 . . ‫ر‬ٛ‫ٔتالؼُد‬ ‫ر‬ٛ‫تنًرخ‬ ‫ر‬ًٛ‫تنؽثي‬ ‫ثبم‬ ‫ٔتنر‬ ‫تالقرٔـثز‬ 3 . ‫ش‬ ً‫ٔتن‬ ‫ٔتندفٕض‬ ‫ثز‬ٚ‫تندٔر‬ . ‫ر‬ٛ‫ٔتالؼُد‬ ‫ر‬ٛ‫تنًرخ‬ ‫ٔتنُدٔتز‬ ‫ًرتز‬ 4 . ‫يثو‬ ‫رذ‬ ‫تنػث‬ ٔ‫ا‬ٚ‫تال‬ ‫يٕتغوثز‬ ‫هسهر‬ 2008 ٔ 2015 . ‫ج‬ . : ‫ثَثز‬ٛ‫تند‬ ‫نؽًى‬ ‫ر‬ٛ‫تالش‬ ‫ح‬ٛ‫ثن‬ ‫تال‬ ‫صخدتو‬ ‫ت‬ ‫شى‬ :ٙ‫تنًًه‬ ‫تنؽثَح‬ :‫ر‬ٛ‫تنطخػ‬ ‫تنًقثخلز‬ ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ‫تبرذ‬ ‫سثو‬ ‫ت‬ ‫يدرتء‬ ٍ‫ي‬ ‫ر‬ ‫تنًل‬ ٘ٔ‫م‬ ‫يى‬ ‫كهر‬ًٛٓ‫تن‬ ‫تنًقثخلز‬ ‫خلل‬ ٍ‫ي‬ ٚ‫تنصدر‬ ‫تنًرتكا‬ ‫ٔيدرتء‬ .‫تنًدفٕض‬ ‫تنًركا‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ٙ‫ٔن‬ ‫ٔيس‬ ‫ر‬ٛ‫د‬ 6 . ‫انباذ‬ ‫منهج‬ ٗ‫تن‬ ‫نهٕغٕل‬ ‫تنًدفٕض‬ ‫تنًركا‬ ‫ى‬ ‫ٔت‬ ‫ر‬ ‫ندرت‬ ‫تندفط‬ ‫يٕؾٕو‬ ‫شُثٔل‬ ٙ‫ف‬ ‫تنفثنر‬ ‫ر‬ ‫رت‬ ‫يُٓػ‬ ‫تندثـط‬ ‫تيصًد‬ .‫تندفط‬ ‫ْده‬ 7 ‫االحطصتئيت‬ ‫واالدواث‬ ‫االستنيب‬. ( ‫تنوفع‬ ‫ٕتبى‬ ‫خلل‬ ٍ‫ي‬ ‫ٓث‬ٛ‫يه‬ ‫تنفػٕل‬ ‫شى‬ ٙ‫تنص‬ ‫ثَثز‬ٛ‫تند‬ ‫شرؼًر‬ ‫خٓده‬ Check Lists ) ‫ر‬ًٛ‫ك‬ ‫ر‬ٛ‫شًثخ‬ ٗ‫تن‬ ‫ث‬ٛ‫نق‬ ‫ٔمنك‬ ٙ‫تنسدثي‬ ‫ث‬ٛ‫تنًق‬ ‫صخدتو‬ ‫ت‬ ‫صى‬ٛ ‫ٓث‬ٛ‫ف‬ ‫ذ‬ ‫تنٕتر‬ ‫ثَثز‬ٛ‫تند‬ ‫م‬ٛ‫نصفه‬ ‫يًكُر‬ ‫ر‬ ‫تكعر‬ ٗ‫يه‬ ‫ٔنهفػٕل‬ ( ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًٕتغور‬ ‫نًصكهدثز‬ ٙ‫تنوًه‬ ‫م‬ٛ‫تنصكد‬ ٖ‫يد‬ ISO 9001:2015 ‫نكم‬ ‫يفد‬ ٌ ٔ ‫ع‬ٛ‫شخػ‬ ‫خلل‬ ٍ‫ي‬ ) ‫ث‬ٛ‫تنًق‬ ٙ‫ف‬ ‫فقرذ‬ ‫ى‬ٛ‫ه‬ ( 2001 : 88 ( ‫تنؽدٔل‬ ٙ‫ف‬ ‫يٕؾؿ‬ ‫كًث‬ ) 1 .) ( ‫ؼدٔل‬ 1 ) ٙ‫تنسدثي‬ ‫ث‬ٛ‫تنًق‬ ‫فقرتز‬ ٙ‫تنسدثي‬ ‫ث‬ٛ‫تنًق‬ ‫فقرتز‬ )‫(تندرؼر‬ ٌ ٕ‫تن‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬ 6 ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬ 5 ‫يٕظم‬ ‫ر‬ٛ‫ٔغ‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬ 4 ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬ 3 ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬ 2 ‫يٕظم‬ ‫ر‬ٛ‫ٔغ‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬ 1 ‫يٕظم‬ ‫ر‬ٛ‫ٔغ‬ ‫يكدم‬ ‫ر‬ٛ‫غ‬ 0
  • 5. 102 ‫واإلدارية‬ ‫االقتصادية‬ ‫العلوم‬ ‫جملة‬ ‫ال‬ ‫عد‬ ( ‫د‬ 101 ‫اجمل‬ ) ‫ل‬ ( ‫د‬ 23 ‫لصنة‬ ) 2011 (ISO 9001:2015) :‫ر‬ٛ‫تالش‬ ‫ر‬ٛ‫تالـػثب‬ ‫ٔتز‬ ‫تال‬ ‫صخدتو‬ ‫ت‬ ‫صى‬ٛ ٔ ‫أ‬ . ( ‫تنًرؼؿ‬ ٙ‫تنفسثخ‬ ‫ف‬ ٕ‫تن‬ Weighted mean ‫يصكهدثز‬ ‫يى‬ ‫تنًكثخقر‬ ٖ‫نًد‬ ٙ‫د‬ٚ‫تنصقر‬ ‫تنًًدل‬ ‫نفسثج‬:) ( ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًٕتغور‬ ISO 9001 :2015 ‫تنًدفٕض‬ ‫تنًركا‬ ٙ‫ف‬ ) ‫نكم‬ ‫تنصكرترتز‬ ‫ى‬ٛ ‫تـصسثج‬ ‫صى‬ٚ ٌ‫ت‬ ‫خًد‬ ‫تنوفع‬ ‫ٕتبى‬ ٍ‫ي‬ ‫ثبًر‬ )*( ‫ت‬ ‫نر‬ ‫تنًًث‬ ‫ٔـسح‬ : ‫ر‬ٛ‫الش‬ = ‫تنًرؼؿ‬ ٙ‫تنفسثخ‬ ‫ف‬ ٕ‫تن‬ ٌ‫ت‬ ٔ‫(تال‬ ‫يؽًٕو‬ X ‫تنصكرترتز‬ ‫يؽًٕو‬ / )‫شكرترتشٓث‬ ‫ج‬ . ‫ر‬ٕٚ‫تنًة‬ ‫تنُسح‬ ( Percentages ‫دم‬ ٍ‫ي‬ ٙ‫تنوًه‬ ‫ل‬ٛ‫تنصُو‬ ‫يكثخقر‬ ٖ‫نًد‬ ‫ر‬ٕٚ‫تنًة‬ ‫تنُسدر‬ ‫تـصسثج‬ ‫صى‬ٚ: ) ( ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًٕتغور‬ ‫يصكهدثز‬ ‫يى‬ ‫تنًدفٕض‬ ‫تنًركا‬ ISO 9001 : 2015 ‫ر‬ٛ‫تالش‬ ‫نر‬ ‫تنًًث‬ ‫ٔـسح‬ ) ً‫(تن‬ ‫ثؾ‬ٛ 2009 : 6 :) / ‫تنًرؼؿ‬ ٙ‫تنفسثخ‬ ‫ف‬ ٕ‫=تن‬ ‫تنًكثخقر‬ ٖ‫نًد‬ ‫ر‬ٕٚ‫تنًة‬ ‫تنُسدر‬ 6 : ‫ر‬ٛ‫تالش‬ ‫نر‬ ‫تنًًث‬ ‫كر‬ ‫خٕت‬ ‫ففع‬ ‫ثبًر‬ ‫نكم‬ ‫تنًصٕندذ‬ ‫تنوؽٕذ‬ ‫ـؽى‬ ‫ـسثج‬ ‫صى‬ٛ ٔ = ‫ففع‬ ‫ثبًر‬ ‫نكم‬ ‫تنوؽٕذ‬ ‫ـؽى‬ 1 – . ‫تنًكثخقر‬ ٖ‫نًد‬ ‫ر‬ٕٚ‫تنًة‬ ‫تنُسدر‬ ‫انستبقت‬ ‫املعزفيت‬ ‫اجلهىد‬ ‫نبعض‬ ‫عزض‬:‫رتنيت‬ 1 . ٔ ‫ٕج‬ٚ‫ت‬ ‫ر‬ ‫رت‬ ‫يدد‬ 2013 ‫ر‬ ‫تندرت‬ ٌ‫يُٕت‬ . ‫تنًٕغم‬ ‫ُر‬ٚ‫يد‬ ٙ‫ف‬ ‫ر‬َٛ‫دت‬ٛ‫ي‬ ‫ر‬ٛ‫تؼصًثي‬ ‫ر‬ ‫رت‬ ‫ٔتالفثق‬ ‫تنًرتق‬ ٙ‫ف‬ ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ‫ر‬ ‫تندرت‬ ‫ر‬ًْٛ‫ٔت‬ ‫ْده‬ .‫ٕتؼٓٓث‬ٚ ٙ‫تنص‬ ‫تنػًٕخثز‬ ‫تْى‬ ‫ع‬ٛ‫ٔشطخ‬ ‫تنًرتق‬ ٙ‫ف‬ ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ‫ى‬ ‫ٔت‬ ٗ‫يه‬ ‫تنصًره‬ ‫ر‬ ‫تندرت‬ ٌ‫يكث‬ .َُٖٕٛ ٙ‫ف‬ ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ‫يركا‬ ‫در‬‫د‬‫دددددددددد‬ ‫تندرت‬ ‫در‬‫د‬‫ُدددددددددد‬ٛ‫ي‬ ٔ ‫تال‬ ‫تنًسصخدير‬ ‫ٔتز‬ ٙ‫تنًُٓد‬ ‫ح‬ٚ‫تنصددر‬ ‫يركدا‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ٗ‫يه‬ ‫تنقثبى‬ ‫ر‬ ‫ٔتنكث‬ ٍٛ‫ٔتنًدرخ‬ ٍٛ‫تنًصدرخ‬ ٗ‫يه‬ ‫ر‬ ‫تندرت‬ ‫ُر‬ٛ‫ي‬ ‫ضًهس‬ ‫هر‬ٛ‫د‬ ٕ‫ك‬ ‫دصدثَر‬ ‫ٔتال‬ ‫ر‬ٚ‫ٔتنصقدثر‬ ‫در‬َٛ‫دت‬ًٛ‫تن‬ ‫دثرتز‬ٚ‫خثنا‬ ‫تنًصًعهدر‬ ‫تندفدط‬ ‫ٔتز‬ ‫خدأ‬ ٌ‫صًث‬ ‫ت‬ ‫تندثـط‬ ٌ‫ٔت‬ . ‫تنُصثبػ‬ ‫م‬ٛ‫نصفه‬ ‫ر‬ٛ‫تمـػثب‬ ‫ثبم‬ ٕ‫تن‬ ٍ‫ي‬ ‫ٔيؽًٕير‬ ‫ثَثز‬ٛ‫تند‬ ‫نؽًى‬ ‫تنُصثبػ‬ ‫تخر‬ ‫ى‬ٕٚ‫نصق‬ ‫تاليصدثر‬ ‫خُهر‬ ‫تخلْث‬ ‫ؽح‬ٚ ‫ر‬ٛ‫د‬ٚ‫تنصدر‬ ‫ر‬ٛ‫تنًًه‬ ٗ‫يه‬ ‫هدث‬ ‫شٕظر‬ ٙ‫تنص‬ ‫ثز‬ ًًٕ‫تن‬ ٍ‫ي‬ ‫د‬ٚ‫تنًد‬ ٕ‫ٔؼ‬ .ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ‫ى‬ ‫ٔت‬ .2 ‫ر‬ ‫رت‬ GIATMAN 2015 ‫ر‬ ‫تندرت‬ ٌ‫يُٕت‬ ( ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫َهثو‬ ‫ل‬ٛ‫شُو‬ ٍ‫ي‬ ‫ذ‬ ‫صوث‬ ‫تال‬ ‫ى‬ٛ‫شًه‬ ISO9001:2008 ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫ٔتنصدر‬ ‫ى‬ٛ‫تنصًه‬ ٙ‫ف‬ ) ‫ْده‬ ‫ر‬ ‫تندرت‬ ‫ر‬ًْٛ‫ٔت‬ ( ‫ذ‬ ٕ‫تنؽد‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫َهدثو‬ ‫دم‬ٛ‫شكد‬ ٍ‫يد‬ ‫ذ‬ ‫صوث‬ ‫تال‬ ٖٕ‫يسص‬ ٗ‫يه‬ ‫تنصًره‬ ISO9001:2008 ‫يؽدثل‬ ٙ‫فد‬ ) ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫ٔتنصدر‬ ‫ى‬ٛ‫تنصًه‬ ‫ر‬ ‫تندرت‬ ٌ‫يكث‬ ‫ر‬ ‫تنُٓد‬ ‫ر‬ٛ‫كه‬/‫تَػ‬ ‫خث‬ ‫ر‬ٚ‫ٔال‬ ‫ؼثيًر‬ ‫در‬‫د‬‫ددددددددد‬ ‫تندرت‬ ‫در‬‫د‬‫ُددددددددد‬ٛ‫ي‬ ‫تنًسصخدير‬ ‫ٔتز‬ ‫ٔتال‬ ( ٗ‫يه‬ ‫ر‬ ‫تندرت‬ ‫ُر‬ٛ‫ي‬ ‫ضًهس‬ 121 ) ‫ت‬ ٙ‫ف‬ ٍٛ‫تنًثيه‬ ٍٛ‫تنًٕنو‬ ٍ‫ي‬ ‫فر‬ ‫ترذ‬ ‫تال‬ ٙ‫فد‬ ٍٛ‫ٔتنًصًعهد‬ ‫ر‬ٛ‫نكه‬ ‫در‬‫د‬‫تنًصًعه‬ ‫دط‬‫د‬‫تندف‬ ‫ٔتز‬ ‫دأ‬‫د‬‫خ‬ ٌ‫دصًث‬‫د‬ ‫ت‬ ‫دط‬‫د‬‫تندثـ‬ ٌ‫ٔت‬ ٙ‫د‬‫د‬ُ‫ٔف‬ ‫در‬‫د‬‫يفثؾ‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫ر‬ٛ‫د‬‫د‬‫س‬ٚ‫تنصدر‬ ‫در‬‫د‬‫ة‬ٛٓ‫تن‬ ‫دثء‬‫د‬‫ٔتيؿ‬ ‫ددثبم‬ ٕ‫تن‬ ٍ‫يدد‬ ‫ٔيؽًٕيددر‬ ‫ثَددثز‬ٛ‫تند‬ ‫نؽًددى‬ ‫هر‬ٛ‫دد‬ ٕ‫ك‬ ‫ددصدثَر‬ ‫ٔتال‬ ‫ر‬ٚ‫ٔتنصقددثر‬ ‫ددر‬َٛ‫دت‬ًٛ‫تن‬ ‫ددثرتز‬ٚ‫خثنا‬ ‫تنُصثبػ‬ ‫م‬ٛ‫نصفه‬ ‫ر‬ٛ‫تمـػثب‬ ‫تنُصثبػ‬ ‫تخر‬ (‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫َهدثو‬ ‫دل‬ٛ‫شُو‬ ٌ‫ت‬ ISO9001:2008 ‫ى‬ٛ‫د‬‫د‬‫تنصًه‬ ‫سدثز‬ ‫ي‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫يصُٕيدر‬ ‫در‬‫د‬‫يؽًٕي‬ ٙ‫فد‬ ) . ‫سر‬ ً‫نه‬ ‫ر‬ًٛٛ‫تنصُه‬ ‫ترذ‬ ‫تال‬ ‫ر‬ٛ‫َٕي‬ ٍٛ‫شفس‬ ٍ‫ي‬ ٍ‫شًك‬ ًُٙٓ‫ٔتن‬ ُٙ‫تنصق‬ ‫ح‬ٚ‫ٔتنصدر‬ )*( ‫نهًركدا‬ ‫دم‬ٛ‫ٔتنصٕظ‬ ‫دم‬ٛ‫تنصكد‬ ٖٕ‫يسدص‬ ‫دد‬ٛ‫شف‬ ٙ‫فد‬ ‫ؿ‬ٛ‫غف‬ ‫يد‬ ‫رج‬ ‫ت‬ ٗ‫تن‬ ‫دٓث‬ٚ‫شقر‬ ‫خًد‬ ‫تنًًدل‬ ‫رؼثز‬ ‫تيصًث‬ ‫صى‬ٛ :‫يلـهر‬ ( ‫م‬ ‫ل‬‫يع‬ ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًٕتغور‬ ‫يصكهدثز‬ ٍ‫ي‬ ‫يصكهح‬ ‫نكم‬ 3.7 ٗ‫تن‬ ‫شقرج‬ 4 3.3 ٗ‫تن‬ ‫شقرج‬ 3 )
  • 6. 103 ‫واإلدارية‬ ‫االقتصادية‬ ‫العلوم‬ ‫جملة‬ ‫ال‬ ‫عد‬ ( ‫د‬ 101 ‫اجمل‬ ) ‫ل‬ ( ‫د‬ 23 ‫لصنة‬ ) 2011 (ISO 9001:2015) ‫انزتني‬ ‫احملىر‬ / ‫نهباذ‬ ‫اننظزي‬ ‫االطتر‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫يوٕٓو‬ ‫شُثٔل‬ ‫ر‬ٛ‫ف‬ ًٗ‫ُس‬ ٘‫ٔتنل‬ ‫نهدفط‬ ‫ر‬ٛ ‫ث‬ ‫تال‬ ‫ى‬ْٛ‫نهًوث‬ ٘‫تنُهر‬ ‫تنًرؼ‬ ‫تنًفٕر‬ ‫ْلت‬ ‫صُثٔل‬ٚ ‫ٔيوٕٓو‬ :ٙ‫ٔكثالش‬ ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ‫اجلىدة‬ ‫مفهىو‬: ‫اوال‬ ‫دم‬‫د‬ًً‫تن‬ ‫دثل‬‫د‬‫ٔنًؽ‬ ٌ‫ٔتنًكدث‬ ٌ‫دث‬‫د‬‫تناي‬ ‫ٔـسدح‬ ‫دم‬‫د‬ٛ‫ؼ‬ ٗ‫تند‬ ‫دم‬‫د‬ٛ‫ؼ‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ٔي‬ ‫آخدر‬ ٗ‫د‬‫د‬‫تن‬ ‫خثـدط‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽد‬ ‫ى‬ْٛ‫دث‬‫د‬‫يو‬ ‫شصًدد‬ ( ‫دكهؿ‬‫د‬‫تنًػ‬ ‫دلت‬‫د‬ْ ‫دؿ‬‫د‬‫يلي‬ ‫دثر‬‫د‬ٓ‫ٔحن‬ ‫ؿ‬ٛ‫د‬‫د‬‫شٕؾ‬ ٙ‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫درذ‬‫د‬ٛ‫كد‬ ‫در‬‫د‬ًْٛ‫ت‬ ‫دع‬‫د‬‫ٔتنصخػ‬ Goetsch&Davis,2010:4 ‫دلنك‬‫د‬‫ن‬.) ‫تنصوٕق‬: ‫خثَٓث‬ ‫ٔغوٓث‬ ٍٛ‫تندثـع‬ ‫خًؽ‬ ( superiority ) (‫ا‬ًٛ‫تنص‬ ٔ‫ت‬ excellence ) ‫يؽدثل‬ ٙ‫فد‬ ٔ‫ت‬ ‫تالَصدثغ‬ ‫يؽثل‬ ٙ‫ف‬ ( ‫دٕج‬ًٛ‫تن‬ ٌٔ‫خدد‬ ‫تنخديدر‬ ٔ‫ت‬ ‫تنًُصػ‬ ٌ‫ٔتشقث‬ ‫تكصًثل‬ ٔ‫ت‬ ‫تنخديثز‬ Lowenthal,2010:17 .) ٍ‫ٔيد‬ ٌٔ‫تخدر‬ ‫ًصقدد‬ٚٔ ‫دح‬‫د‬‫ددد‬ ‫تنًُث‬ ‫دًر‬‫د‬‫تنسددد‬ ‫دلنك‬‫د‬‫ٔكددد‬ ‫دهًر‬‫د‬‫تنسددد‬ ٔ‫ت‬ ‫دصػ‬‫د‬‫نهًُددد‬ ٙ‫دثرؼ‬‫د‬‫تنخددد‬ ‫در‬‫د‬‫تنًهٓددد‬ ٙ‫د‬‫د‬‫ْددد‬: ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽددد‬ ٌ‫ت‬ ‫دصٓهك‬‫د‬‫تنًسددد‬ ‫دًُٓى‬‫د‬‫ؾددد‬ ( Noronha,2002:13 ‫ر‬ ‫تكدز‬ . ) ( ٗ‫يه‬ ‫س‬ٚ‫تؼر‬ ‫ر‬ ‫ت‬ 86 ‫تنًصفددذ‬ ‫دثز‬ٚ‫تنٕال‬ ٍ‫يد‬ ٙ ‫تنطدر‬ ‫تنؽثَدح‬ ٙ‫فد‬ ‫يُهًر‬ ) ‫ثز‬ ‫ث‬ٛ‫ٔتنسد‬ ‫ر‬ٛٚ‫تنًًدث‬ ‫يدى‬ ‫ٔتنصكثخم‬ ‫تنصٕتفم‬ ‫م‬ٛ‫تنصٕغ‬ ‫رير‬ ‫تنطٕتبح‬ ‫تنر‬ ‫ت‬ ‫م‬ ‫تنصُث‬ ‫تنكًثل‬ : ْٙ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ٌ‫ت‬ ( ‫تنًسصٓهك‬ ‫ٔترؾثء‬ ‫ٔخدير‬ ‫ًث‬ ‫ت‬ Evans&Dean,2003:9 ‫يصًدد‬ ‫يوٓدٕو‬ ٕ‫ْد‬ : ‫ح‬ٚ‫تنصددر‬ ٙ‫فد‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ٌ‫ٔت‬ . ) ‫تال‬ ‫دا‬‫د‬‫يرتك‬ ٙ‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫در‬‫د‬ًٛٚ ‫تالكث‬ ‫دثذ‬‫د‬ٛ‫تنف‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫داتء‬‫د‬‫ؼ‬ ‫دكم‬‫د‬‫شط‬ ٙ‫د‬‫د‬‫تنص‬ ‫دهر‬‫د‬‫تنػ‬ ‫متز‬ ‫دكر‬‫د‬‫ٔتالَط‬ ‫دثو‬‫د‬ًٓ‫تن‬ ‫دى‬‫د‬ًٛ‫ؼ‬ ‫دًم‬‫د‬‫شط‬ ٙ‫د‬‫د‬‫تنص‬ ‫دث‬‫د‬ً‫خ‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ‫تنًقديدر‬ ‫ٔتنًُدثْػ‬ ‫در‬ٛ‫تنصفص‬ ُٗ‫ٔتند‬ ٍٛ‫تنًدرخ‬ ‫ر‬ٛ‫َٕي‬ ‫تاليصدثر‬ ًٍٛ‫خ‬ ‫شثخل‬ ٌ‫ت‬ ‫ؽح‬ٚ ‫ذ‬ ٕ‫نهؽ‬ ‫تقثر‬ ‫ى‬ٚ‫شقد‬ ٌ‫فث‬ ( ‫تنًٕتر‬ ‫ى‬ٛٛ‫ٔشق‬ ‫يًٓى‬ ‫ٔخديثز‬ ٍٛ‫نهًصدرخ‬ Akhtar,2007:3 . ) ‫رت‬ : ‫نهجىدة‬ ‫انخترخيي‬ ‫انخلىر‬ : ً ‫نيت‬ ‫ى‬ْٛ‫يوث‬ ٌ‫ٔت‬ ‫تنًًثغرذ‬ ‫تاليًثل‬ ‫ٔضركثز‬ ‫يُهًثز‬ ‫ى‬ًٛ‫ؼ‬ ‫ر‬ٚ‫رو‬ ٙ‫ف‬ ‫يصقدير‬ ‫ر‬ٛ‫ؽ‬ٛ‫صرتش‬ ‫ت‬ ‫ر‬ًْٛ‫ت‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫م‬ ‫تنفؿدثرذ‬ ‫شكدٕر‬ ‫يرتـدم‬ ٙ‫فد‬ ‫در‬ٛ‫خ‬ٚ‫تنصثر‬ ِ‫ؼدلٔر‬ ّ‫ند‬ ‫ٔتًَدث‬ ‫يًثغدرت‬ ‫تخصكدثرت‬ ٍ‫شكد‬ ‫ندى‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽد‬ ‫يدى‬ ‫تنصًثيدم‬ ‫ح‬ٛ‫ثن‬ ‫ٔت‬ ‫ص‬ًٛ‫(خٕك‬ 2011 : 25 . ) ‫تالضث‬ ‫تْى‬ ‫ٔشُسح‬ ٍ‫ًك‬ٚ ٙ‫تنص‬ ‫ذ‬ ٕ‫نهؽ‬ ‫ر‬ٛ‫خ‬ٚ‫تنصثر‬ ‫رتز‬ ‫رْث‬ٛ‫شأض‬ ‫تنفؿثرذ‬ ‫يػر‬ ْٕٔ ‫ل‬ًٛ‫تن‬ ‫دم‬ ‫يطر‬ ٍ‫تنعثي‬ ٌ‫تنقر‬ ٗ‫تن‬ ‫تنطدرتبى‬ ٍ‫يد‬ ‫دد‬ٚ‫تنًد‬ ‫شؿدًُس‬ ‫خ‬ٚ‫تنصدثر‬ ٙ‫فد‬ ‫يسدهر‬ ‫ٔتضدٓر‬ ‫تٔل‬ ‫ضدرو‬ ٘‫ٔتندل‬ ))ٙ‫((ـًٕرتخ‬ ‫يهٕكٓث‬ ‫تضٓر‬ ‫ـكى‬ ‫نوصرذ‬ ‫ر‬ٛ‫تندثخه‬ ‫صػث‬ ‫ٔتال‬ ‫ر‬ٛ ‫ث‬ٛ‫ٔتنس‬ ‫ر‬ٛ‫تالؼصًثي‬ ‫ثذ‬ٛ‫تنف‬ ‫َهًس‬ ٙ‫تنص‬ ‫ٔتالـكثو‬ ٍَٛ‫ٔتنقٕت‬ ‫ٔيث‬ ‫ر‬ٚ ‫كد‬ ٚ ‫ٔتنصاتو‬ ‫ٔتْصًثو‬ ‫ى‬ٛ‫شُه‬ ٍ‫ي‬ ‫ٓث‬ٛ‫ف‬ ‫ؼثء‬ ‫ٔيدث‬ ‫(ـثفم‬ ))‫ذ‬ ٕ‫((تنؽ‬ ‫ٔتالَصثغ‬ ‫تنًًم‬ ٙ‫ف‬ ‫ر‬ ‫ٔتند‬ ٌ‫تالشقث‬ ‫خؿرٔرذ‬ 2015 : 36 . ) ٗ‫يهد‬ ‫تكددز‬ ‫ًدر‬ٚ‫تنقد‬ ‫ر‬ٚ‫تنًػدر‬ ‫نهفؿدثرذ‬ ‫ل‬ٛ‫تنًد‬ ‫ددم‬ ‫يطدر‬ ‫تنخدثي‬ ٌ‫تنقدر‬ ٗ‫تند‬ ٕ‫شًد‬ ‫ٔتؾدفر‬ ‫تضدثرتز‬ ‫ُْثندك‬ ‫كلنك‬ ‫ٔتنفد‬ ‫تنًٓدثرتز‬ ٍ‫يد‬ ‫دد‬ٚ‫تنًد‬ ٙ‫ف‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ِ‫نٓدل‬ ‫در‬ٛ‫خ‬ٚ‫تنصثر‬ ‫تالضدثرتز‬ ‫تخدر‬ ‫تالْرتيدثز‬ ‫ٔنًدم‬ ‫تنًخصهودر‬ ‫در‬َٛ‫تنًًرت‬ ‫ٔتنًًدثنى‬ ‫ره‬ ٌ‫دت‬ٚ ( ‫تنفؿثرذ‬ 2010 : 28 . ) : ‫اجلىدة‬ ‫مفهىو‬ ‫حلىر‬ ‫مزاحم‬ ٌ‫ثخدث‬ٛ‫تن‬ ٙ‫ف‬ ٍٚ‫تنًطر‬ ٌ‫تنقر‬ ٍ‫ي‬ ‫تنخثي‬ ‫تنًقد‬ ‫ر‬ٚ‫خدت‬ ٗ‫تن‬ ‫ُٓث‬ٛ‫ٔشفس‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫يوٕٓو‬ ‫ذ‬ ‫ٔال‬ ٌ‫ت‬ ٗ‫تن‬ ‫ر‬ ‫تنًػث‬ ‫يًهى‬ ‫ر‬ٛ‫شط‬ ‫د‬‫د‬‫تند‬ ‫دثرْث‬‫د‬‫تَصطد‬ ‫دد‬‫د‬‫تيصد‬ ‫دى‬‫د‬‫ظد‬ ٗ‫د‬‫د‬‫تند‬ ٕ‫د‬‫د‬‫ًد‬ٚ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽد‬ ‫دٕو‬‫د‬‫يوٓد‬ ‫دٕر‬‫د‬‫نصكد‬ ‫وثز‬ُٛ‫د‬‫د‬‫تنصػد‬ ‫دى‬‫د‬‫تْد‬ ٌ‫ت‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ٔنكد‬ ‫در‬‫د‬‫د‬ٛ‫تنضرخ‬ ‫دث‬‫د‬‫ٔترخد‬ ‫دث‬‫د‬‫كد‬ٚ‫تير‬ ‫دًثل‬‫د‬‫ضد‬ ٗ ( Feigbebaum ‫دديٓث‬ ‫ٔـسح‬ ٛٚ‫ٔتنًقث‬ ‫نهًٕتغوثز‬ ‫ر‬ٛ‫تنًرخ‬ ‫نهًُهًر‬ ‫تنًثير‬ ‫تاليثَر‬ ‫دم‬ ٍ‫ي‬ ‫ا‬ُٛ‫تنصػ‬ ‫ْلت‬ ‫ًصًد‬ٚ ‫ظى‬ ) ٙ‫تالش‬ ٕ‫تنُف‬ ٗ‫ٔيه‬ ٙ‫خ‬ٚ‫تنصثر‬ : ٌٔ‫ٔتخر‬ ٘ ‫(تنٕت‬ 2012 : 25 : ) ‫يث‬ : ٗ‫تالٔن‬ ‫تنًرـهر‬ ‫ر‬ٛ‫تنػُثي‬ ‫تنعٕرذ‬ ‫دم‬ - . ‫نهًػثَى‬ ٕ‫ٔؼ‬ ‫ٔال‬ ‫رذ‬ٛ‫غض‬ ‫يًم‬ ‫ٔرش‬ ٗ‫يه‬ ‫تنًرـهر‬ ِ‫ْل‬ ‫شقصػر‬ - . ٌٕ‫تناخ‬ ‫ٔقهدثز‬ ‫رغدثز‬ ٗ‫يه‬ ‫شًصًد‬ ‫كر‬ٛ‫خس‬ ‫ر‬ٛٚ‫يًث‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ر‬ٛٚ‫يًث‬ - ٙ‫ه‬ٛ‫(يق‬ ‫تنٕرضر‬ ‫نػثـح‬ ٙ‫َٓثب‬ ‫م‬ٛ ‫شد‬ ‫يى‬ ّ‫َوس‬ ‫تنًثيم‬ ‫دم‬ ٍ‫ي‬ ‫شصى‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ٗ‫يه‬ ‫ثخر‬ ‫تنر‬ ‫ر‬ٛ‫يًه‬ 2009 : 22 .) ‫ي‬ :‫ر‬َٛ‫تنعث‬ ‫تنًرـهر‬ ‫ث‬ ‫ر‬ٛ‫تنػُثي‬ ‫تنعٕرذ‬ ‫خًد‬ - . ‫ر‬ٛ‫تنفرف‬ ‫تنٕرش‬ ‫خدل‬ ‫تنًػثَى‬ ‫نٕٓر‬ - ‫تنًػُى‬ ٙ‫ف‬ ٍٛ‫تنًثيه‬ ‫يد‬ ‫تشسثو‬ - . ‫تنًُهًر‬ - ‫صخدتو‬ ‫ت‬ ‫خسدح‬ ‫تالَصثغ‬ ‫ـؽى‬ ‫ذ‬ ‫ث‬ٚ ‫نر‬ٜ‫ت‬ . - . ‫تنًًم‬ ٙ‫ف‬ ‫تالنر‬ ‫صخدتو‬ ‫ت‬ ‫خسدح‬ ‫نهًُصؽثز‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ٖٕ‫يسص‬ ‫ترشوثو‬
  • 7. 104 ‫واإلدارية‬ ‫االقتصادية‬ ‫العلوم‬ ‫جملة‬ ‫ال‬ ‫عد‬ ( ‫د‬ 101 ‫اجمل‬ ) ‫ل‬ ( ‫د‬ 23 ‫لصنة‬ ) 2011 (ISO 9001:2015) - ‫تنًدثضر‬ ‫تنًطره‬ ‫دم‬ ٍ‫ي‬ ‫شصى‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ٗ‫يه‬ ‫ثخر‬ ‫تنر‬ ‫ر‬ٛ‫يًه‬ ٌ‫(ضًدث‬ 2009 : 21 . ) ‫ر‬ًٛ‫تنًه‬ ‫ترذ‬ ‫تال‬ :‫تنعثنعر‬ ‫تنًرـهر‬ - . ٍٚ‫تنًطر‬ ٌ‫تنقر‬ ‫يكهى‬ ‫يُل‬ ‫تنًرـهر‬ ِ‫ْل‬ ‫ر‬ٚ‫خدت‬ - ( ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ففع‬ ‫يوٕٓو‬ ‫نٕٓر‬ Inspection Quality . ) - . ‫تنًدثضر‬ ‫تنًطره‬ ٍ‫ي‬ ‫خدال‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ٗ‫يه‬ ٙ‫ثخ‬ ‫تنر‬ ‫خثنًًم‬ ٍٛ‫يخصػ‬ ٍٛ‫يوصط‬ ٗ‫تن‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ٗ‫يه‬ ‫ثخر‬ ‫تنر‬ ‫ُث‬ ‫ت‬ - ‫ي‬ ‫تنصفقم‬ ‫تنًُؽداذ‬ ٔ‫ت‬ ‫تنًصفققدر‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽد‬ ‫يدى‬ ‫يسددقث‬ ‫ذ‬ ‫يفدد‬ ‫ر‬ٛٚ‫يًدث‬ ٍٛ‫خد‬ ‫تنًكثخقدر‬ ‫تؼدرتء‬ ٗ‫يهد‬ ‫شًصًدد‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽد‬ ٍ . ‫نهًُصػ‬ - ‫يُٓدددث‬ ‫ٔل‬ ‫د‬‫د‬‫تنًسد‬ ‫دد‬‫د‬‫د‬ٚ‫ٔشفد‬ ‫دصػ‬‫د‬‫تنًُد‬ ٙ‫فددد‬ ‫دٕج‬‫د‬‫د‬ًٛ‫ٔتن‬ ‫دثء‬‫د‬‫تالخكد‬ ‫دد‬‫د‬‫د‬ٚ‫شفد‬ ٗ‫د‬‫د‬‫تند‬ ‫شٓدددده‬ ‫در‬‫د‬‫تنًرـهد‬ ِ‫دل‬‫د‬‫ْد‬ ٙ‫د‬‫د‬‫فد‬ ‫در‬‫د‬‫ثخد‬ ‫تنر‬ ( Rhee&Sigter,2005:318 . ) ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ٗ‫يه‬ ‫ر‬ٛ‫تالـػثب‬ ‫ثخر‬ ‫تنر‬ :‫تنرتخًر‬ ‫تنًرـهر‬ - ‫يثو‬ ‫يُل‬ ‫تنًرـهر‬ ِ‫ْل‬ ‫ر‬ٚ‫خدت‬ 1931 . - . ‫ر‬ٛ‫تنكد‬ ‫تالَصثغ‬ ‫هٕج‬ ‫ت‬ ‫نٕٓر‬ - . ‫ُثز‬ًٛ‫خثن‬ ‫تنخثغر‬ ‫ر‬ٛ‫تالـػثب‬ ‫ح‬ٛ‫ثن‬ ‫تال‬ ‫صخدتو‬ ‫خث‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ٗ‫يه‬ ‫كرذ‬ٛ‫تنس‬ ‫قثز‬ٛ‫شكد‬ ‫تيصًث‬ - ‫ح‬ٛ‫ٔتنخك‬ ًًٙٛ‫(تنص‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫نؿدف‬ ‫يسصقم‬ ‫د‬ٚ‫ؼد‬ ‫سى‬ ٛ ‫شأ‬ ‫ر‬ٚ‫خدت‬ 2008 : 26 . ) ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫د‬ٛ‫شأك‬ :‫تنخثيسر‬ ‫تنًرـهر‬ - ‫ر‬ٚ‫خدت‬ ‫يثو‬ ‫يُل‬ ‫تنًرـهر‬ ِ‫ْل‬ 1956 . - (‫تخكثء‬ ٌٔ‫خد‬ ‫تالَصثغ‬ ‫ضًثر‬ ‫يددتء‬ ٗ‫يه‬ ‫م‬ٛ‫شفق‬ ٗ‫تن‬ ‫تنًرـهر‬ ِ‫ْل‬ ‫شًصًد‬ Zero defect .) - . ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ٍ‫ي‬ ٙ‫يثن‬ ٖٕ‫يسص‬ ‫م‬ٛ‫شفق‬ ٗ‫تن‬ ‫تنًرـهر‬ ِ‫ْل‬ ‫شٓده‬ - )‫در‬‫د‬‫د‬ٚ‫خًد‬ ‫در‬‫د‬‫ثخد‬ ‫ر‬ ‫در‬‫د‬‫د‬ًٛ‫يرؼ‬ ‫در‬‫د‬‫ثخد‬ ‫ر‬ ‫در‬‫د‬‫د‬ٛ‫ثب‬ ٔ ‫در‬‫د‬‫ثخد‬ ‫(ر‬ ‫در‬‫د‬‫ثخد‬ ‫تنر‬ ٍ‫د‬‫د‬‫يد‬ ‫دٕتو‬‫د‬‫تَد‬ ‫دلض‬‫د‬‫ظد‬ ‫دصخدتو‬‫د‬‫د‬ ‫ت‬ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽد‬ ‫دد‬‫د‬‫د‬ٛ‫شثك‬ ٗ‫د‬‫د‬‫صدُد‬ٚ ( Arora,2008:2 . ) ‫ذ‬ ٕ‫نهؽ‬ ‫ر‬ٛ‫ؽ‬ٛ‫صرتش‬ ‫تال‬ ‫ترذ‬ ‫تال‬ ‫يرـهر‬ :‫ر‬ ‫تنسث‬ ‫تنًرـهر‬ - ‫يثو‬ ‫يُل‬ ‫تنًرـهر‬ ِ‫ْل‬ ‫ر‬ٚ‫خدت‬ 1970 . - . ‫م‬ٕٚ‫تنك‬ ٖ‫تنًد‬ ٗ‫يه‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ٍٛ‫شفس‬ ٗ‫تن‬ ‫شٓده‬ - ‫تنًسصٓهك‬ ‫ر‬ٚ‫ـًث‬ ‫ٕج‬ًٛ‫نه‬ ‫تنًسدقر‬ ‫تنًًرفر‬ : ْٙ ‫تنًرـهر‬ ِ‫نٓل‬ ‫تنًًٓر‬ ‫ئ‬ ‫تنًدث‬ ٍ‫ي‬ . ‫تنًًم‬ ‫تظرتء‬ ‫تنًطثركر‬ - . ‫ف‬ٛ‫ٔتنًف‬ ‫تنًؽصًى‬ ٗ‫يه‬ ‫تظرْث‬ ‫تاليصدثر‬ ‫خُهر‬ ٍٚ‫تخل‬ ‫تَصثغ‬ ٌُٕ‫ف‬ ‫ر‬ٛٛ‫ٔشس‬ ‫يُصؽثز‬ ‫خهم‬ - ّ‫ثيدش‬ ٗ‫ـص‬ ًٙٛ‫تنصُه‬ ‫تنٓرو‬ ‫ًر‬ ٍ‫ي‬ ‫ى‬ًٛ‫تنؽ‬ ‫ر‬ٛ‫ٔن‬ ‫يس‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ٙ‫س‬ٛ‫(تنس‬ 2 2011 : 16 .) ‫تنطثيهر‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ :‫تنسثخًر‬ ‫تنًرـهر‬ - . ٍٚ‫تنًطر‬ ٌ‫تنقر‬ ٍ‫ي‬ ٍ‫تنعثي‬ ‫تنًقد‬ ‫ر‬ٚ‫خدت‬ ‫تنًرـهر‬ ِ‫ْل‬ ‫نٕٓر‬ - - . ٍٚ ‫ٔتنًٕر‬ ٍ‫تناخثب‬ ‫يى‬ ‫ٔتنصًثيم‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ٍٛ‫شفس‬ ‫يؽثل‬ ٙ‫ف‬ ‫يصكٕرذ‬ ‫ح‬ٛ‫ثن‬ ‫ت‬ ‫صخدتو‬ ‫ت‬ - . ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ٗ‫يه‬ ‫م‬ ‫ث‬ٛ‫ؽ‬ٛ‫صرتش‬ ‫ت‬ ‫ث‬ٛ‫ثخ‬ ‫ر‬ ‫هٕخث‬ ‫ت‬ ‫ػدؿ‬ٛ‫ن‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫د‬ٛ‫شأك‬ ‫هٕج‬ ‫ت‬ ‫م‬ًٛ‫شو‬ - ‫ٔتنصُد‬ ‫ر‬ ‫تنكث‬ ‫ر‬ٚ‫ـًث‬ ْٙ ‫تنًرـهر‬ ِ‫ْل‬ ٙ‫ف‬ ‫تنًثير‬ ‫ئ‬ ‫تنًدث‬ ‫خثألخكثر‬ ٗ‫تند‬ ‫تنًٕؼٓدر‬ ‫تالشػثل‬ ‫ر‬ًُٛ‫ٔش‬ ‫ر‬ٛ‫تنػُثي‬ ‫ظ‬ ‫رفى‬ (. ‫تنؽًٕٓر‬ ‫قر‬ Besterfield,2009:4 ) - ‫دخى‬‫د‬‫ٔتنصؿدد‬ ‫دددا‬ٛ‫تنصكه‬ ‫ؽ‬ٛ‫د‬‫د‬‫ٔشخودد‬ ‫تنًُدددصػ‬ ٍ‫يددد‬ ‫در‬‫د‬‫تنًُوًدد‬ ‫فصدددرذ‬ ‫دى‬‫د‬‫ٔرفدد‬ ‫تنًُصؽدددثز‬ ‫تخكدددثر‬ ‫دم‬‫د‬‫دد‬ٛ‫شقه‬ ٗ‫تنددد‬ ‫شٓدددده‬ ( Ross,1999:10 .)
  • 8. 105 ‫واإلدارية‬ ‫االقتصادية‬ ‫العلوم‬ ‫جملة‬ ‫ال‬ ‫عد‬ ( ‫د‬ 101 ‫اجمل‬ ) ‫ل‬ ( ‫د‬ 23 ‫لصنة‬ ) 2011 (ISO 9001:2015) ‫انشتمهت‬ ‫اجلىدة‬ ‫ادارة‬ ‫مفهىو‬ : ً ‫رتنزت‬ Total QualityManagement ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫دٕو‬‫د‬ٓ‫يو‬ ‫دٕر‬‫د‬‫شك‬ ‫دم‬‫د‬‫نًرتـ‬ ٙ‫خ‬ٚ‫دثر‬‫د‬‫تنص‬ ‫دُث‬‫د‬‫صًرتؾ‬ ‫ت‬ ‫دلل‬‫د‬‫خ‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫دٕو‬‫د‬ٓ‫يو‬ ٌ‫ت‬ ‫دث‬‫د‬ُ‫ن‬ ‫دؿ‬‫د‬‫صؿ‬ٚ ))‫در‬‫د‬ًٚ‫((تنقد‬ ‫ترذ‬ ‫تال‬ ‫دٕو‬‫د‬ٓ‫يو‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫دثل‬‫د‬‫ٔتالَصق‬ ‫دٕر‬‫د‬‫تنصك‬ ‫دلت‬‫د‬ٓ‫ن‬ ‫در‬‫د‬‫ؽ‬ٛ‫َص‬ ٕ‫د‬‫د‬ْ ‫دثيهر‬‫د‬‫تنط‬ ‫در‬‫د‬‫ٔيًثغ‬ ‫ط‬ٚ‫دد‬‫د‬‫ـ‬ ٘‫تر‬ ‫ت‬ ‫دٕو‬‫د‬ٓ‫يو‬ ٗ‫د‬‫د‬‫تن‬ ٘‫ت‬ ‫ًدث‬ًٛ‫ؼ‬ ‫طدًهٓث‬ٚ ‫خدم‬ ‫تنًُهًدر‬ ‫تخدم‬ ‫يفد‬ ًٍٛ‫ي‬ ‫يؽثل‬ ٗ‫يه‬ ‫قصػر‬ٚ‫ٔال‬ ‫ضا‬ ‫كم‬ ٙ‫ف‬ ‫ث‬ٛ‫تنًه‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫م‬ٛ‫شفق‬ ‫نضرؼ‬ ‫تنًًم‬ ‫يوثغم‬ ‫ى‬ًٛ‫نؽ‬ ‫فًثنر‬ ‫خًطثركر‬ ‫تنًسصًر‬ ‫تالرشقثء‬ ‫م‬ٛ‫نصفق‬ ) ‫تنخ‬ ...‫ر‬ٚ‫ل‬ٛ‫تنصُو‬ ‫ٔتنًرتـم‬ ‫ٔتنٕنثبا‬ ‫ثز‬ٛ‫تنًًه‬ ( ‫(تـًد‬ ٍ‫تناخثب‬ ‫رؾث‬ ‫ٔكسح‬ 2009 : 64 . ) ‫شفدثٔل‬ ٙ‫ٔتنصد‬ ‫تاليًدثل‬ ‫الؼرتء‬ ‫ح‬ٛ‫ثن‬ ‫ٔتال‬ ‫تنكرتبم‬ ٍ‫ي‬ ‫يؽًٕير‬ ْٙ ‫تنطثيهر‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫ا‬ٚ‫شًر‬ ٍ‫ًك‬ٚٔ ‫تن‬ ٍٛ‫د‬‫د‬‫ٔتنصفس‬ ‫ر‬ٕٚ‫د‬‫د‬‫تنصك‬ ‫دلل‬‫د‬‫خ‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫دثز‬‫د‬ً‫تنًُه‬ ٍٛ‫د‬‫د‬‫خ‬ ‫در‬‫د‬‫تنًُثفس‬ ‫ذ‬ ‫دث‬‫د‬ٚ ‫دثز‬‫د‬‫تنًُصؽ‬ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫نؽ‬ ‫دصًر‬‫د‬‫ًس‬ ‫ٔت‬ ‫دديثز‬‫د‬‫نخ‬ ٔ ٍٛ‫دثيه‬‫د‬ً‫تن‬ ٔ ( ‫تنًًم‬ ‫ةر‬ٛ‫ٔخ‬ ‫تنكرق‬ Goetch&Davis,2006:8 . ) ‫را‬ ‫ي‬ ‫اات‬ ‫ا‬‫نهمق‬ ‫اات‬ ‫ا‬‫انذوني‬ ‫اات‬ ‫ا‬‫املنظم‬ : ً ‫اات‬ ‫ا‬‫بع‬ ISO : ) International Standardization Organization ( ‫يػكهؿ‬ ٌ‫ت‬ ISO ْٙٔ ‫ر‬ٛ ‫ث‬ٛ‫تنق‬ ‫نهًٕتغوثز‬ ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًُهًر‬ ‫ى‬ ‫ال‬ ‫تخصػثر‬ ‫ًعم‬ٚ ) International Standardization Organization) ‫ذ‬ ٕ‫)(ؼد‬ 2010 : 307 ٍ‫يد‬ ‫صٓث‬ًٛ‫شسد‬ ‫دصًدز‬ ‫ٔت‬ ) ‫در‬‫د‬َٛ‫َٕث‬ٛ‫تن‬ ‫در‬‫د‬ً‫تنكه‬ ISOS ٙ‫د‬‫د‬ًُ‫ش‬ ٙ‫د‬‫د‬‫ٔتنص‬ Equal ‫تز‬ ‫دث‬‫د‬ٚ‫ٔتنا‬ ‫دد‬‫د‬ٛ‫ل(يؽ‬ ‫تنصًث‬ ٔ‫ت‬ ٘ٔ‫دث‬‫د‬‫تنصس‬ 2008 : 69 ) ٙ‫د‬‫د‬ْٔ ‫ر‬ٛ ‫ث‬ٛ‫تنق‬ ‫تنًٕتغوثز‬ ٙ‫ف‬ ‫شخػػس‬ ‫ر‬ٛ‫ـكٕي‬ ‫ر‬ٛ‫غ‬ ‫ر‬ًٛ‫يثن‬ ‫يُهًر‬ ‫ةثز‬ٛٓ‫تن‬ ٍ‫ي‬ ‫د‬ٚ‫تنًد‬ ‫ؾى‬ ًٙ‫يثن‬ ‫تشفث‬ ‫ؿث‬ٚ‫ت‬ ْٙٔ ُٛ‫تنٕق‬ ‫يثو‬ ٗ‫تن‬ ‫سٓث‬ٛ ‫شأ‬ ‫رؼى‬ٚٔ ‫تنًثنى‬ ‫ٔل‬ ‫نًخصها‬ ٛٛ‫نهصق‬ ‫ر‬ 1947 ‫ؾدى‬ ٘‫تندل‬ ٌ‫نُد‬ ‫تؼصًثو‬ ‫خًد‬ 25 ‫يدثو‬ ‫ٔندر‬ 1946 ‫ا‬ُٛ‫ؼ‬ ‫ر‬ٚ‫سر‬ٕٚ‫تنس‬ ‫تنًثغًر‬ ْٙ ‫تنًُهًر‬ ِ‫نٓل‬ ‫تندتبى‬ ‫تنًقر‬ ‫تيؿدثبٓث‬ ‫يد‬ ‫خهغ‬ 150 ‫كدم‬ ٌ‫ت‬ ‫يهًث‬ ‫يؿدٕت‬ ‫ٔتـدذ‬ ‫ٔنر‬ ‫ًعم‬ٚ ٕ‫يؿ‬ ‫ح‬ٛ‫ٔتنخك‬ ًًٙٛ‫(تنص‬ 2008 : 52 .) ( ٔ‫ا‬ٚ‫تال‬ ‫يُهًر‬ ‫شًًم‬ ISO ‫يددت‬ ‫يدث‬ ) ‫در‬ٛ‫ٔتالَصثؼ‬ ‫در‬ٛ‫(تنخدي‬ ‫تنًؽدثالز‬ ‫دى‬ًٛ‫ؼ‬ ٙ‫فد‬ ‫تنًٕتغدوثز‬ ‫ر‬ٕٚ‫شكد‬ ٗ‫يهد‬ ) ( ‫دددر‬ُٛ‫تنصق‬ ‫دوثز‬‫د‬‫تنًٕتغد‬ Technical Specifications ‫ر‬ٛ‫ددد‬ ‫تنُٓد‬ ‫دُثيثز‬‫د‬‫ٔتنػد‬ ‫خثالخصػثغدددثز‬ ‫در‬‫د‬‫ٔتنًصًهقد‬ ) ‫در‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنهؽُدر‬ ‫تخصػدثظ‬ ٍ‫يد‬ ‫نكَٕٓدث‬ ‫ر‬ٛ‫ك‬َٛ‫كث‬ًٛ‫ٔتن‬ ‫ر‬َٛٔ‫ٔتالنكصر‬ ‫ر‬ٛ‫ٔتنكٓرخثب‬ ( ‫دك‬َٛ‫كث‬ٛ‫نإلنكصرٔي‬ International Electromechanical Commitec () I.E.C. ‫سٓث‬ٛ ‫شأ‬ ‫دقس‬ ٙ‫ٔتنص‬ ) 1906 ‫ص‬ًٛ‫(خٕك‬ 2011 : 103 . ) ‫در‬‫د‬ٛ‫ٔتنخدي‬ ‫در‬ٛ‫تالَصثؼ‬ ‫دثز‬‫د‬ً‫تنًُه‬ ٙ‫فد‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽد‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫دثو‬‫د‬‫نُه‬ ‫در‬ًٛ‫يثن‬ ٛٚ‫دث‬‫د‬‫يق‬ ‫ٔؾدى‬ ٗ‫يهد‬ ‫در‬‫د‬ً‫تنًُه‬ ‫يًدم‬ ٍ‫كًد‬ٚ ٗ‫تند‬ ًٗ‫شسد‬ ‫ٔكدلنك‬ ٙ‫د‬ ‫ث‬ٛ‫تنق‬ ‫دد‬ٛ‫تنصٕـ‬ ‫دثز‬ٛ‫يًه‬ ٙ‫فد‬ ‫ط‬ٚ‫ٔتنصفد‬ ‫ر‬ٕٚ‫تنصك‬ ‫تيصًث‬ ٗ‫يه‬ ‫تبًث‬ ًٗ‫ٔشس‬ ‫م‬ٛٓ‫ٔشسد‬ ٌ‫ؾدًث‬ ( ‫تنًثنى‬ ‫ٔل‬ ٍٛ‫خ‬ ٘‫تنصؽثر‬ ‫ل‬ ‫تنصدث‬ Stevenson,2012:390 . ) ( ٔ‫ددا‬ٚ‫تال‬ ًٍ‫د‬‫د‬‫ٔشؿ‬ ISO ‫ددر‬ًٛ‫تنًه‬ ‫ةددثز‬ٛٓ‫ٔتن‬ ‫تنفكٕيددثز‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫تنًخصهوددر‬ ‫تالقددرته‬ ‫يػددثنؿ‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫ددر‬ٛ‫تنصًد‬ ) ‫دثرت‬‫د‬ًٛ‫ي‬ ‫دوثز‬‫د‬‫تنًٕتغ‬ ‫دس‬‫د‬َ‫كث‬ ‫دلنك‬‫د‬‫ن‬ . ‫در‬‫د‬ٛ‫تندٔن‬ ‫دوثز‬‫د‬‫تنًٕتغ‬ ‫ددت‬‫د‬‫تي‬ ٙ‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫درتكٓى‬‫د‬‫تض‬ ‫دلل‬‫د‬‫خ‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ٍٛ‫دصخدي‬‫د‬‫ٔتنًس‬ ٍٛ‫د‬‫د‬‫ٔتنًُصؽ‬ ‫ٔنض‬ ‫نهصوثْى‬ ٍٛ‫خد‬ ‫ٔنهًقثرَدر‬ ‫ى‬ُٛ‫خثنصػ‬ ‫ٔتالرشقثء‬ ‫دذ‬ٛ‫تنؽ‬ ‫ر‬ٛ‫تنُٕي‬ ٌ‫نؿًث‬ ‫هر‬ٛ ٔ ‫ٔشًد‬ ‫ٓث‬ٛ‫تن‬ ‫تالـصكثو‬ ‫صى‬ٚ ‫يطصركر‬ ‫ر‬ ٌٔ‫ٔتخر‬ ٙ‫تنكثب‬ ( ‫تنًصًثظهر‬ ‫تنًُصؽثز‬ 2014 : 96 . ) : ‫زو‬ ‫اال‬ ‫مىاصفت‬ ‫عن‬ ‫حترخييت‬ ‫نبذة‬ : ً ‫ختمست‬ ‫د‬‫د‬‫تنفثؼ‬ ‫درز‬‫د‬ٓ‫ن‬ ‫دديث‬‫د‬ُ‫ي‬ ‫دك‬‫د‬‫ٔمن‬ ٙ‫د‬‫د‬‫تنًثؾ‬ ٌ‫در‬‫د‬‫تنق‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫ُثز‬ٛ‫دص‬‫د‬‫ٔتنس‬ ‫ُثز‬ٛ‫د‬‫د‬‫تنخًس‬ ‫دلل‬‫د‬‫خ‬ ‫درذ‬‫د‬‫تنوك‬ ‫ددأز‬‫د‬‫خ‬ ‫ترذ‬ ٔ ٖ‫دد‬‫د‬‫ن‬ ‫ر‬ ‫تنًُصؽدر‬ ‫تنطدركثز‬ ‫دكر‬ ‫خٕت‬ ‫ددتْث‬ٚ‫شٕر‬ ‫صى‬ٚ ٙ‫تنص‬ ‫ٔتنًًدتز‬ ‫هفر‬ ‫تال‬ ‫ذ‬ ٕ‫ؼ‬ ٍ‫ي‬ ‫نهصفقم‬ ‫َهثو‬ ٗ‫تن‬ ‫ر‬َٛ‫كث‬ٚ‫تندر‬ ‫تندفثو‬ ( ‫تنددفثو‬ ‫يٕتغدوثز‬ ًٗ‫سد‬ٚ ‫خًدث‬ ‫تنًًدم‬ ‫خدتء‬ ٙ‫ٔخثنصثن‬ Defense Standards ‫ددم‬ ٍ‫يد‬ ‫خٓدث‬ ‫تالنصداتو‬ ‫ؽدح‬ٚ ٙ‫تنصد‬ ) ًٕ‫(ـ‬ ‫ر‬ٛ‫تنفرخ‬ ‫نهًًدتز‬ ٍٚ ‫ٔتنًٕر‬ ٍٛ‫تنًُصؽ‬ 2010 : 561 ) ‫تنفهودثء‬ ‫خًٕتغدوثز‬ ‫شًدره‬ ‫تغددؿ‬ ‫ًدث‬ٛ‫ف‬ ‫الـقدث‬ ‫يؽٓدث‬ ‫شدى‬ ‫فقدد‬ ‫َؽدثؾ‬ ٍ‫يد‬ ‫تنًٕتغدوثز‬ ِ‫ْدل‬ ّ‫ـققصد‬ ‫نًث‬ ‫َٔهرت‬ ٙ‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫دك‬‫د‬‫من‬ ٌ‫دث‬‫د‬‫ٔك‬ )ٕ‫دثش‬‫د‬ُ‫تن‬ ‫دا‬‫د‬‫(ـه‬ ‫دا‬‫د‬‫تنفه‬ ٗ‫د‬‫د‬‫تن‬ ‫ذ‬ ‫دٕر‬‫د‬ً‫تن‬ ‫در‬‫د‬ٛ‫تنفرخ‬ ‫ددتز‬‫د‬ًً‫تن‬ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫ؼ‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫دد‬‫د‬‫نهصأك‬ ‫دصخديس‬‫د‬ ‫ت‬ ٙ‫د‬‫د‬‫تنص‬ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫نهؽ‬ ّ‫ق‬ٛ‫شكد‬ ٍ‫ًك‬ٚ ‫ذ‬ ٕ‫نهؽ‬ ‫يًثظم‬ ‫َهثو‬ ٗ‫تن‬ ‫خًد‬ ‫ًث‬ٛ‫ف‬ ‫تنفثؼر‬ ‫نٓرز‬ ‫ظى‬. ‫ُثز‬ًٛ‫تنسد‬ ‫كثَدس‬ ‫دٕتء‬ ٖ‫تالخدر‬ ‫تنًؽدثالز‬ ٙ‫ف‬ ‫يدثو‬ ٙ‫ٔفد‬ ‫در‬ٛ‫خدي‬ ٔ‫ت‬ ‫ر‬ٛ‫تَصثؼ‬ 1979 ‫در‬َٛ‫كث‬ٚ‫تندر‬ ‫تنًٕتغدور‬ ‫تغددتر‬ ‫شدى‬ BS 5750 ‫در‬ٛ‫تنض‬ ‫نلَصدثغ‬ ‫شسدصخدو‬ ٙ‫تنصد‬ ٌ‫دت‬ٚ ( ٙ‫ـرخ‬ 2010 : 266 . )
  • 9. 106 ‫واإلدارية‬ ‫االقتصادية‬ ‫العلوم‬ ‫جملة‬ ‫ال‬ ‫عد‬ ( ‫د‬ 101 ‫اجمل‬ ) ‫ل‬ ( ‫د‬ 23 ‫لصنة‬ ) 2011 (ISO 9001:2015) ‫يدثو‬ ٙ‫ٔفد‬ 1987 ‫ذ‬ ٕ‫تنؽد‬ ‫ندُهى‬ ‫در‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًٕتغدور‬ ‫تغددتر‬ ‫شدى‬ ISO 9000) ) ‫تنًُثفسدر‬ ‫ـددذ‬ ‫دث‬ٚ ‫ال‬ ‫َهدرت‬ ‫تال‬ ‫ٔتَوصثؾ‬ ‫ر‬َٛ‫كث‬ٚ‫تندر‬ ‫نهًٕتغور‬ ‫يكثخقر‬ ْٙٔ ‫ٔتنخديثز‬ ‫تنسهى‬ ‫شؽثرذ‬ ‫ر‬ٚ‫ٔشفر‬ ‫ٕتق‬ BS 5750 ‫تقهم‬ ‫ٔنلنك‬ ‫تنًٕتغور‬ ‫ى‬ ‫ت‬ ‫ٓث‬ٛ‫يه‬ ISO900 / BS 5750 . ‫ٔيدث‬ ‫(ـثفم‬. 2015 : 208 ) ( ‫تنًٕتغور‬ ‫نصكثخم‬ ‫َٔهرت‬ ISO 9000 ( ‫ر‬َٛ‫كث‬ٚ‫تندر‬ ‫تنًٕتغور‬ ‫يى‬ ) (BS ‫ر‬ٛ‫ك‬ٚ‫تالير‬ ‫ٔتنًٕتغور‬ EN) ‫شدى‬ ) ‫تنًٕت‬ ‫ى‬ ‫ت‬ ‫م‬ٚ‫شًد‬ ‫م‬ٚ‫شًد‬ ٙ‫تنصد‬ ٕ‫تنُفد‬ ٗ‫ٔيهد‬ ‫غور‬ 9000 BS/EN/ISO ‫ٔتخصػدثرت‬ ISO9000 ‫يدثو‬ ٙ‫فد‬ ‫ْدلت‬ ٌ‫كدث‬ 1994 ٌ‫(ضًدث‬ ‫ٔتنًػكهفثز‬ ‫ى‬ْٛ‫تنًوث‬ ‫خًؽ‬ ٗ‫يه‬ ‫م‬ٚ‫تنصًد‬ ‫تضصًم‬ ‫كًث‬ 2009 : 225 . ) ‫تالٔل‬ ‫تالغددتر‬ ‫ركدا‬ ‫دد‬ ٔ ISO 9001 : 1987 ‫ذ‬ ٕ‫تنؽد‬ ‫ؾددف‬ ٗ‫يهد‬ Quality Control ‫دم‬ٛ‫شكد‬ ٙ‫ًُد‬ٚ ٘‫ٔتندل‬ ‫ح‬ٛ‫ثن‬ ‫ٔتال‬ ‫تنُطثقثز‬ ‫تكصطدثه‬ ٗ‫يهد‬ ‫دا‬ٛ‫تنصرك‬ ٌ‫كدث‬ ‫تخر‬ ًًُٗ‫ٔخ‬ ‫م‬ًًٛ‫تن‬ ‫يصكهدثز‬ ‫يصثخًر‬ ‫صًرتر‬ ‫ت‬ ٌ‫خؿًث‬ ‫تنًصًهقر‬ ‫تالخكثء‬ Detection ٌٔ‫ٔتخر‬ ٘ ‫تالٔنٗ(تنٕت‬ ‫خثندرؼر‬ ‫فٓث‬ٛ‫ٔشػف‬ 2012 : 75 ) َٙ‫تنعث‬ ‫تالغدتر‬ ‫تيث‬ ISO 9001:1994 ‫يثو‬ ٙ‫ف‬ ٌ‫كث‬ ٘‫ٔتنل‬ 1994 ‫ذ‬ ٕ‫تنؽد‬ ‫دد‬ٛ‫شأك‬ ٗ‫يهد‬ ‫ركا‬ ‫فقد‬ Quality Assurance ًُٙٚ ٘‫ٔتنل‬ ‫ُْدث‬ ٍ‫ٔيد‬ ‫م‬ًًٛ‫تن‬ ‫يصكهدثز‬ ٙ‫هد‬ٚ ‫تنًُصػ‬ ٌ‫خث‬ ‫تنعقر‬ ‫ر‬ٛ‫نصٕف‬ ‫ر‬ٚ‫تنؿرٔر‬ ‫تالَطكر‬ ‫م‬ٛ‫شكد‬ ‫تالخكثء‬ ‫ٕو‬ ٔ ‫يُى‬ ٗ‫يه‬ ‫ا‬ٛ‫تنصرك‬ ٌ‫كث‬ Prevention ٌ‫(يهٕت‬ ‫ـدٔظٓث‬ ٍ‫ي‬ ‫ر‬ٚ‫ث‬ ٕ‫ٔتن‬ 2006 : 268 . ) ‫تنعثنط‬ ‫تالغدتر‬ ٍٛ‫فف‬ ISO 9001 :2000 ‫يدثو‬ ٙ‫فد‬ ‫غددر‬ ٘‫ٔتنل‬ 2000 ‫ذ‬ ٕ‫تنؽد‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫َهدثو‬ ٗ‫يهد‬ ‫ركدا‬ ‫فقدد‬ Quality Management system ٌ‫ت‬ ‫دط‬ٛ‫ـ‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫خث‬ ‫تنًصًهقر‬ ‫ح‬ٛ‫ثن‬ ‫ٔتال‬ ‫تنُطثقثز‬ ‫م‬ٛ‫شكد‬ ًُٙٚ ‫يًث‬ ّ‫د‬‫د‬‫دددددددددد‬ٛ‫تنصٕؼ‬ ٗ‫د‬‫د‬‫يهدددددددددد‬ ٌ‫دث‬‫د‬‫كدددددددددد‬ ‫دا‬‫د‬‫دددددددددد‬ٛ‫تنصرك‬ Direction ٗ‫د‬‫د‬‫تالٔندددددددددد‬ ‫در‬‫د‬‫خثندرؼدددددددددد‬ ‫در‬‫د‬‫تنًخصهودددددددددد‬ ِ‫در‬‫د‬‫خًُثغدددددددددد‬ ( Janakiraman&Gopal,2008:153 . ) ‫تنرتخى‬ ‫ٔتالغدتر‬ 2008 : ISO 9001 ‫يثو‬ ٙ‫ف‬ ‫غدر‬ ٘‫ٔتنل‬ 2008 ٗ‫يه‬ ‫ا‬ٛ‫خثنصرك‬ ‫يكًل‬ ‫ؼثء‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽد‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫ئ‬ ‫يددث‬ ‫سدثز‬ ً‫تن‬ ‫خًخصهدا‬ ‫ٔمندك‬ ‫دم‬ًًٛ‫تن‬ ‫ًدثز‬ ٕ‫ٔش‬ ‫خًصكهددثز‬ ‫تنٕفدثء‬ ٗ‫تند‬ ٘ ‫د‬ٚ ٘‫تندل‬ ‫تء‬ ‫تال‬ ٍٛ‫شفسد‬ ‫تؼدم‬ ٍ‫ي‬ ‫تنطثيهر‬ ( ‫َطثقٓث‬ ‫ًر‬ٛ‫قد‬ ٔ‫ت‬ ‫ـؽًٓث‬ ٌ‫كث‬ ‫يًٓث‬ Foster,2010:115 . ) ‫ٔتنخدثي‬ ‫در‬ٛ‫تالخ‬ ‫تالغدتر‬ ‫تيث‬ ISO 9000:2015 ‫يدثو‬ ٙ‫فد‬ ‫غددر‬ ٘‫ٔتندل‬ 2015 ( ‫دى‬ ‫ر‬ ‫تنًهفدم‬ ٗ‫تند‬ ‫ُهدر‬ٚ 13 ) ٔ .‫م‬ٛ‫خثنصوػ‬ ‫تالغدتر‬ ‫ْلت‬ ‫ٕؾؿ‬ٚ ٘‫تنل‬ ‫انذونيت‬ ‫املىاصفتث‬ ‫سهست‬ : ً ‫ستدست‬ ISO 9000) : ) ( ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫ر‬ٛ ‫ث‬ٛ‫تنق‬ ‫تنًٕتغوثز‬ ‫هسهر‬ ٌٕ‫شصك‬ ISO 9000 ‫ر‬ٛ‫د‬ ‫ث‬ٛ‫تنق‬ ‫ر‬ٛٚ‫تنًًدث‬ ٍ‫يد‬ ‫در‬ٛ‫يصصثن‬ ‫يؽًٕيدر‬ ٍ‫يد‬ ) ‫ٔيددز‬ ‫تنًُهًدثز‬ ّ‫د‬ ‫شًثر‬ ٘‫تندل‬ ‫تنُطدثـ‬ ‫ًر‬ٛ‫ٔقد‬ ‫َٕو‬ ‫خثخصله‬ ‫ؿث‬ٚ‫ٔت‬ ‫صٓث‬ٚ‫ٔغث‬ ‫تْدتفٓث‬ ‫ـسح‬ ‫تنًصُٕير‬ ِ‫ْدل‬ ‫تنًثنى‬ ‫ٔل‬ ٙ‫ف‬ ‫ٔتَصطثرت‬ ‫قث‬ٛ‫شكد‬ ‫تالكعر‬ ْٙ ‫تنسهسهر‬ ٌ‫فث‬ٕٚ‫ٔؼ‬ ٘‫(تنصرشٕر‬ 2009 : 118 . ) 1 . ( ٔ‫ا‬ٚ‫تال‬ ‫يٕتغور‬ ISO 9000 : ) ‫خثكًهٓدددددث‬ ‫دددددر‬ٛ‫تندٔن‬ ٔ‫دددددا‬ٚ‫تال‬ ٛٚ‫يقدددددث‬ ‫دددددصخدتو‬ ‫ال‬ ‫تالْدددددى‬ ‫م‬ٛ‫تنددددددن‬ ‫كَٕٓدددددث‬ ‫تنًٕتغدددددور‬ ِ‫ْدددددل‬ ‫دددددر‬ًْٛ‫ت‬ ٍ‫شكًددددد‬ ( 9001 9002 9003 ) ISO ‫نُث‬ ‫شفد‬ ‫ؿث‬ٚ‫ت‬ ْٙٔ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ٌ‫ٔؾًث‬ ‫ى‬ْٛ‫يوث‬ ‫يليؿ‬ ‫ح‬ٛ‫ٔتنخك‬ ًًٙٛ‫(تنص‬ 2008 : 53 . ) 2 . ( ٔ‫ا‬ٚ‫تال‬ ‫يٕتغور‬ 9001 IS0 : ) ‫ى‬ًٛ‫تنصػد‬ ‫در‬ٛ‫يًه‬ ٍ‫يد‬ ‫خددتء‬ ‫در‬ٛ‫تنخدي‬ ٔ‫ت‬ ‫در‬ٛ‫تالَصثؼ‬ ‫تنًُهًثز‬ ٙ‫ف‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫َهثو‬ ‫ؾٕتخف‬ ‫تنًٕتغور‬ ِ‫ْل‬ ‫ز‬ ‫ـد‬ ( ‫تنًٕتغور‬ ِ‫ْل‬ ‫شؿى‬ ‫ى‬ٛ‫تند‬ ‫خًد‬ ‫يث‬ ‫خخديثز‬ ‫م‬ ‫ت‬‫ٔتَصٓثء‬ 20 ‫تنؽ‬ ‫يُثغر‬ ٍ‫ي‬ ‫يُػرت‬ ) ‫ذ‬ ٕ ( Summers,2009:54 . ) 3 . ( ٔ‫ا‬ٚ‫تال‬ ‫يٕتغور‬ ISO 9002 : ) ‫ال‬ ٙ‫د‬‫د‬‫تنص‬ ‫در‬‫د‬ٛ‫ٔتنخدي‬ ‫در‬‫د‬ٛ‫تالَصثؼ‬ ‫دثز‬‫د‬ً‫نهًُه‬ ‫دح‬‫د‬ٛ‫ٔتنصرك‬ ‫دثغ‬‫د‬‫تالَص‬ ٙ‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽ‬ ٌ‫دًث‬‫د‬‫ؾ‬ ‫دور‬‫د‬‫تنًٕتغ‬ ِ‫دل‬‫د‬ْ ‫ز‬ ‫دد‬‫د‬‫ـ‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫ددخم‬‫د‬ٚ ٔ‫ت‬ ‫ى‬ًٛ‫تنصػ‬ ‫تخصػثغٓث‬ ‫يث‬ ‫تنخديثز‬ ‫ى‬ٚ‫شقد‬ ‫ى‬ٛ‫تند‬ ‫خًد‬ ( ًٍ‫ٔشصؿ‬ 18 ) ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫يُثغر‬ ٍ‫ي‬ ‫يُػرت‬ ‫(تنًثنى‬ 2010 : 69 .) 4 . ‫يٕتغور‬ ( ٔ‫ا‬ٚ‫تال‬ ISO 9003 : ) ٙ‫د‬‫د‬‫تنص‬ ‫دثز‬‫د‬ً‫تنًُه‬ ‫دور‬‫د‬‫تنًٕتغ‬ ِ‫دل‬‫د‬ْ ‫دع‬‫د‬‫ٔشخ‬ ٙ‫دثب‬‫د‬ُٓ‫تن‬ ‫ص‬ٛ‫د‬‫د‬‫ٔتنصوص‬ ‫دع‬‫د‬‫تنوف‬ ٙ‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽ‬ ٌ‫دًث‬‫د‬‫ؾ‬ ‫دور‬‫د‬‫تنًٕتغ‬ ِ‫دل‬‫د‬ْ ‫ز‬ ‫دد‬‫د‬‫ـ‬ ‫الشًًم‬ ‫تنخدير‬ ‫ى‬ٚ‫شقد‬ ٔ‫ت‬ ‫تالَصثغ‬ ٙ‫ف‬ ٙ‫س‬ٛ‫(تنس‬ ‫ٔتالخصدثر‬ ‫ص‬ٛ‫ٔتنصوص‬ ‫تنوفع‬ ٗ‫يه‬ ‫يًهٓث‬ ‫قصػر‬ٚ ‫ٔتًَث‬ 1 2011 : 177 . )
  • 10. 107 ‫واإلدارية‬ ‫االقتصادية‬ ‫العلوم‬ ‫جملة‬ ‫ال‬ ‫عد‬ ( ‫د‬ 101 ‫اجمل‬ ) ‫ل‬ ( ‫د‬ 23 ‫لصنة‬ ) 2011 (ISO 9001:2015) 5 . ( ٔ‫ا‬ٚ‫تال‬ ‫يٕتغور‬ ISO 9004 : ) ‫دل‬‫د‬ْ ‫ز‬ ‫دد‬‫د‬‫ـ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫دى‬‫د‬‫َه‬ ‫تء‬ ‫ت‬ ٍٛ‫د‬‫د‬‫نصفس‬ ‫تز‬ ‫دث‬‫د‬‫ٔتالرض‬ ‫دثز‬‫د‬ٓٛ‫تنصٕؼ‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫دهر‬‫د‬‫هس‬ ‫در‬‫د‬‫يد‬ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽ‬ ٌ‫دًث‬‫د‬‫ؾ‬ ‫دور‬‫د‬‫تنًٕتغ‬ ِ ( ‫دوثز‬‫د‬‫تنًٕتغ‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫ث‬ٚ‫دلر‬‫د‬‫ؼ‬ ‫دا‬‫د‬‫شخصه‬ ‫دلنك‬‫د‬‫خ‬ ٙ‫د‬‫د‬ْٔ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽ‬ 9001 9002 9003 ) ISO ٔ‫ت‬ ‫داتو‬‫د‬‫تالنص‬ ‫ضر‬ٛ‫د‬‫د‬‫غ‬ ‫متز‬ ( ‫فقف‬ ‫ر‬ٚ ‫ترضث‬ ‫ضر‬ٛ‫غ‬ ‫متز‬ ‫تنًٕتغور‬ ِ‫ْل‬ ٍ‫ٔنك‬ ‫د‬ ‫تنصًث‬ Wadsworth,2004:63 . ) ‫صؿ‬ٚ ‫يثشقدو‬ ‫خلل‬ ٍ‫ي‬ ( ‫تنًٕتغوثز‬ ٌ‫ت‬ ‫نُث‬ ‫ؿ‬ 9000 9004 ) ISO ‫تنًٕتغدوثز‬ ‫تيدث‬ ‫يثيدر‬ ‫يٕتغوثز‬ ْٙ ( 9001 9002 9003 ) ISO ‫دح‬‫د‬‫ـس‬ ‫در‬‫د‬ً‫يُه‬ ٘‫ال‬ ‫دم‬‫د‬ٛ‫نهصكد‬ ‫دوثز‬‫د‬‫تنًٕتغ‬ ‫دثر‬‫د‬ٛ‫تخص‬ ٘‫در‬‫د‬‫ؽ‬ٚ ‫دلنك‬‫د‬‫ٔخ‬ ‫در‬‫د‬‫خثغ‬ ٙ‫د‬‫د‬ْ . ‫َطثقٓث‬ ‫ر‬ًٛٛ‫قد‬ ‫زو‬ ‫اال‬ ‫انذونيت‬ ‫املىاصفت‬ : ً ‫ستبعت‬ 9001 ) ISO ٔ‫ا‬ٚ‫تال‬ ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًٕتغور‬ ‫يدز‬ 9001) ISO ‫تض‬ ) ‫قٓدث‬ٛ‫شكد‬ ‫دصى‬ٚٔ ‫كهٓدث‬ ٔ‫دا‬ٚ‫تال‬ ‫هسدهر‬ ٙ‫فد‬ ‫قر‬ٛ‫ٔظ‬ ‫ٔتيى‬ ‫ًم‬ ‫تز‬ ‫ث‬ٚ‫ٔتنا‬ ‫د‬ٛ‫(يؽ‬ ‫ر‬ٛ‫ٔتنخدي‬ ‫ر‬ٛ‫ٔتالَطثب‬ ‫ر‬ٛ ‫تنُٓد‬ ‫تنًُهًثز‬ ‫كثفر‬ ٗ‫يه‬ 2008 : 70 ‫يثيدر‬ ‫در‬ًٛ‫يثن‬ ‫يٕتغور‬ ْٙٔ ) ‫دثو‬ٛ‫نهق‬ ‫ر‬ٛٚ‫يًدث‬ ٗ‫يهد‬ ٕ٘‫شفصد‬ ‫دط‬ٛ‫ـ‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽد‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫نُهثو‬ ‫خأَطدكر‬ ‫ترذ‬ ‫ٔت‬ ‫ٔؾددف‬ ّ‫د‬ٛ‫شٕؼ‬ ‫تؼدم‬ ٍ‫يد‬ ‫ٔيُسدقر‬ ‫يػدًًر‬ ‫ت‬ ‫خع‬ٚ ‫ًث‬ٛ‫ف‬ ‫تنًُهًر‬ ٙ‫(تنًه‬ ‫ذ‬ ٕ‫نؽ‬ 2010 : 331 . ) ‫ى‬ًٛ‫د‬‫د‬‫تنصػددد‬ ٙ‫د‬‫د‬‫فددد‬ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽددد‬ ‫دد‬‫د‬‫ددد‬ٛ‫نصٕك‬ ‫دث‬‫د‬‫ًَٕمؼددد‬ ًٍ‫د‬‫د‬‫ٔشصؿددد‬ Design ‫ر‬ٕٚ‫د‬‫د‬‫ٔتنصكددد‬ Development ‫دثغ‬‫د‬‫ٔتالَصددد‬ Prouduction ‫دثر‬‫د‬‫ٔتالخصد‬ ‫دع‬‫د‬‫ٔتنوف‬ Inspection and Testing ‫دح‬‫د‬ٛ‫ٔتنصرك‬ Installation ‫در‬‫د‬‫ٔتنخدي‬ Servicing ًٕ‫(ـ‬ ‫تنًُثغر‬ ‫ى‬ًٛ‫ؼ‬ ٗ‫يه‬ ‫يطصًهر‬ 2010 : 68 . ) ‫امل‬ ‫حلبيق‬ ‫فىائذ‬ ‫انذونيت‬ ‫ىاصفت‬ ISO 9001 : ) ( ‫در‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًٕتغدور‬ ‫دم‬ٛ‫شكد‬ ٌ‫ت‬ ISO 9001 ‫نهًُهًدثز‬ ‫تنوٕتبدد‬ ٍ‫يد‬ ‫دد‬ٚ‫تنًد‬ ‫نٓدث‬ ‫فقدم‬ٚ ‫تنًُهًدثز‬ ‫ددم‬ ٍ‫يد‬ ) ٙ‫تالش‬ ‫تًْٓث‬ ٍ‫ٔي‬ ‫ٓث‬ٛ‫ف‬ ٍٛ‫ٔتنًثيه‬ ‫يُصؽثشٓث‬ ٔ‫ت‬ ‫خدتيثشٓث‬ ٍ‫ي‬ ٍٚ‫د‬ٛ‫ٔتنًسصو‬ ‫متشٓث‬ ٌٔ‫ٔتخر‬ ٙ‫(تنكثب‬ 2009 : 317 :) 1 . ‫ٔتنخد‬ ‫ددر‬ٛ‫تالَصثؼ‬ ‫دثز‬‫د‬ً‫تنًُه‬ ٌ‫ت‬ ٗ‫يهدد‬ ‫اْددث‬ًٛ‫ش‬ ‫ر‬ٛ‫شُثفسدد‬ ‫دداذ‬ٛ‫ي‬ ‫شكصسددح‬ ٔ‫ددا‬ٚ‫تال‬ ‫ذ‬ ‫ضددٓث‬ ٗ‫يهدد‬ ‫شفػددم‬ ٙ‫تنصدد‬ ‫ددر‬ٛ‫ي‬ ‫دذ‬ٚ‫تنؽد‬ ‫ٕتق‬ ‫تال‬ ‫خٕل‬ ٗ‫يه‬ ‫ٔشسثيدْث‬ ٖ‫تالخر‬ ‫تنًُهًثز‬ ‫ٕذ‬ٛ‫ٔخثض‬ ٘‫(تندرٔتر‬ 2011 : 53 ) 2 . ‫َهدثو‬ ‫ٔؾدى‬ ‫خدلل‬ ٍ‫يد‬ ‫ٔتنخدديثز‬ ‫تنًُصؽدثز‬ ‫ذ‬ ٕ‫خؽد‬ ‫تنًصًهقدر‬ ‫دثز‬ٛ‫ٔتنًًه‬ ‫نلَطكر‬ ‫تء‬ ‫تال‬ ‫ٔكوثءذ‬ ‫ذ‬ ٕ‫ؼ‬ ٌ‫ؾًث‬ ‫ـث‬ ‫نًُى‬ ‫يفد‬ ٙ‫ثب‬ ٔ ٘‫تر‬ ‫ت‬ ٍ‫تناخثب‬ ‫يصكهدثز‬ ‫يى‬ ‫تنًكثخقر‬ ‫يدو‬ ‫الز‬ ‫ى‬ُٛ‫(غ‬ 2009 : 66 . ) 3 . ‫در‬ٚ‫تر‬ ‫تال‬ ‫دثز‬ٛ‫ٔتنًًك‬ ‫نلؼدرتءتز‬ ٘ ‫تالرضدث‬ ‫م‬ٛ‫تنددن‬ ‫شًعدم‬ ٙ‫تنصد‬ ‫تنٕظدثبم‬ ٍ‫يد‬ ‫يصكثيهدر‬ ‫يؽًٕيدر‬ ‫ر‬ٕٚ‫ٔشكد‬ ‫ر‬ٛ‫شٕف‬ ٘ٔ‫(تنًات‬ ‫تفؿم‬ ‫خػٕرذ‬ ‫ثز‬ٛ‫تنًًه‬ ‫ى‬ًٛ‫ؼ‬ ‫تء‬ ‫ت‬ ‫م‬ٛ‫شفق‬ ٙ‫ف‬ ‫ٔتنًسثًْر‬ ‫ر‬ُٛ‫ٔتنو‬ 2015 : 69 .) 4 . ‫تن‬ ‫غٕرذ‬ ٍٛ‫شفس‬ ‫يًث‬ ‫تنًقدير‬ ‫ٔخديثشٓث‬ ‫خًُصٕؼثشٓث‬ ‫تنعقر‬ ‫ذ‬ ‫ث‬ٚ ٔ ‫ًُهًر‬ ٍ‫تناخدثب‬ ‫رؾدث‬ ‫ذ‬ ‫ث‬ٚ ٗ‫تن‬ ‫ـصًث‬ ٘ ٚ ‫ذ‬ ٕ‫خثنؽ‬ ‫تنًصًهقر‬ ٘ٔ‫تنطكث‬ ‫م‬ٛ‫ٔشقه‬ ‫اْث‬ٚ‫ٔشًا‬ ( Evans&Lindsay,2011:133 ) 5 . ‫درتء‬‫د‬‫تؼ‬ ‫دح‬‫د‬‫شصكه‬ ‫ئ‬ ‫دث‬‫د‬‫تنًد‬ ِ‫دل‬‫د‬ْ ٌ‫دث‬‫د‬‫ف‬ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫ئ‬ ‫دث‬‫د‬‫خًد‬ ‫در‬‫د‬ً‫تنًُه‬ ‫دس‬‫د‬‫يًه‬ ‫دث‬‫د‬ً‫فكه‬ ‫دصًر‬‫د‬‫تنًس‬ ٍٛ‫د‬‫د‬‫تنصفس‬ ‫درتءتز‬‫د‬‫تؼ‬ ‫ت‬ ‫ُثز‬ٛ‫تنصفس‬ ‫ثز‬ٛ‫ٔتنًًه‬ ‫تالَطكر‬ ‫كثفر‬ ٙ‫ف‬ ‫نًسصًرذ‬ ٌ‫دت‬ٚ ( 2 2010 : 66 .) 6 . ‫در‬‫د‬ٛ‫ٔن‬ ‫دور‬‫د‬‫يٕتغ‬ ‫دم‬‫د‬‫ٔف‬ ‫دم‬‫د‬ًًٚ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫ؼ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫دثو‬‫د‬‫َه‬ ‫دثء‬‫د‬ُ‫خ‬ ‫دلل‬‫د‬‫خ‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫دثز‬‫د‬ٛ‫تنًًه‬ ‫دثز‬‫د‬ٛ‫فًثن‬ ‫ذ‬ ‫دث‬‫د‬ٚ ٔ ‫ا‬ٛ‫دثن‬‫د‬‫تنصك‬ ‫ؽ‬ٛ‫د‬‫د‬‫شخو‬ ( Chatterjee,2014:194 . ) 7 . ( ‫قٓث‬ٛ‫شكد‬ ٗ‫يه‬ ‫تنًُهًثز‬ ‫شًًم‬ ٙ‫تنص‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫خرتيػ‬ ‫م‬ٛ‫شٕظ‬ ‫ر‬ٛ‫يًه‬ ‫تـكثو‬ Krajewski&etal,2010:200 . ) ( ‫نهًٕتغدور‬ ‫دد‬ٚ‫تنؽد‬ ‫تالغددتر‬ ‫دا‬ًٛ‫ش‬ ‫تم‬ ISO 9001 :2015 ) ( ‫تغددتر‬ ٍ‫يد‬ ISO 9001 :2008 ٍ‫يد‬ ‫خًدد‬ ) : ‫تًْٓث‬ ٍ‫ي‬ ‫تنُقثـ‬ 1 . ‫ددتر‬‫د‬‫تالغدد‬ ٙ‫د‬‫د‬‫فدد‬ ‫دثز‬‫د‬‫يصكهددد‬ ‫در‬‫د‬‫خًسدد‬ ٍ‫د‬‫د‬‫يدد‬ ‫م‬ ‫ال‬‫دد‬‫د‬‫خدد‬ ‫دثز‬‫د‬‫يصكهددد‬ ‫ددًر‬‫د‬‫دد‬ ‫دور‬‫د‬‫نهًٕتغدد‬ ‫ر‬ٛ‫د‬‫د‬‫دد‬ ‫ث‬ ‫تال‬ ‫دثز‬‫د‬‫تنًصكهددد‬ ‫ددفس‬‫د‬‫تغدد‬ ( ISO 9001 :2008 . ِ‫تيل‬ ‫تنؽدٔل‬ ٙ‫ف‬ ُّٛ‫يد‬ ‫كًث‬ ) 2 . ‫در‬‫د‬‫تنٓثي‬ ‫دثز‬‫د‬‫تنًصكهد‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫دثو‬‫د‬‫نُه‬ ‫دم‬‫د‬ٛ‫ن‬ ‫دثء‬‫د‬‫تَط‬ ‫دث‬‫د‬ًْ ‫در‬‫د‬ٚ‫تؼدثر‬ ‫دس‬‫د‬َ‫كث‬ ‫دديث‬‫د‬ً‫خ‬ ‫در‬‫د‬ٚ‫ثر‬ٛ‫تخص‬ ‫ددفس‬‫د‬‫تغ‬ ٙ‫د‬‫د‬‫تنص‬ . ‫ترذ‬ ‫تال‬ ‫يًعم‬ ًٍٛٛ‫ٔش‬ 3 . ٙ‫فد‬ ٌ‫كدث‬ ‫كًدث‬ ‫در‬ٛ‫ثب‬ ٕ‫تن‬ ‫خدثمؼرتءتز‬ ‫خدثظ‬ ‫خُدد‬ ٕ‫ٔؼد‬ ٍ‫يد‬ ‫خددال‬ ‫ر‬ٛ‫ثب‬ ٔ ‫ـثنر‬ ْٕ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫َهثو‬ ‫كم‬ ‫تيصًث‬ .‫تنسثخم‬
  • 11. 108 ‫واإلدارية‬ ‫االقتصادية‬ ‫العلوم‬ ‫جملة‬ ‫ال‬ ‫عد‬ ( ‫د‬ 101 ‫اجمل‬ ) ‫ل‬ ( ‫د‬ 23 ‫لصنة‬ ) 2011 (ISO 9001:2015) ( ‫تنؽدٔل‬ ٍٛ‫د‬ٚٔ 2 ‫تنًػكهفثز‬ ٙ‫ف‬ ‫لز‬ٚ‫تنصًد‬ ‫تْى‬ ) . ( ‫ؼدٔل‬ 2 ‫تنًػكهفثز‬ ٙ‫ف‬ ‫لز‬ٚ‫تنصًد‬ ‫تْى‬ ) ISO 9001 :2008 ISO 9001 :2015 ‫تنًُصؽثز‬ ‫ٔتنخديثز‬ ‫تنًُصؽثز‬ ‫صعُثءتز‬ ‫تال‬ ‫تنًٕتغور‬ ٍ‫ي‬ ًٍٛ‫ي‬ ‫خُد‬ ٙ‫ف‬ ‫يفد‬ ‫ر‬ٛ‫غ‬ ‫ؿث‬ٚ‫ٔت‬ )‫يكثخم‬ ‫ر‬ٛ‫(غ‬ ُّ‫ي‬ ‫خدال‬ ‫سصخدو‬ٚ ‫ٔتنسؽلز‬ ‫تنٕظثبم‬ ‫تنًٕظقر‬ ‫تنًًهٕيثز‬ ‫تنًًم‬ ‫ةر‬ٛ‫خ‬ ٛ‫شُو‬ ‫ةر‬ٛ‫خ‬ ‫ثز‬ٛ‫تنًًه‬ ‫ل‬ ‫تنًطصرتذ‬ ‫تنًُصؽثز‬ ‫ر‬ٛ‫خثرؼ‬ ‫ؼٓثز‬ ٍ‫ي‬ ‫تنًقدير‬ ‫ٔتنخديثز‬ ‫تنًُصؽثز‬ ‫تنًٕر‬ ٙ‫تنخثرؼ‬ ٔ‫تنًا‬ ‫تالفرت‬ ‫تَديثغ‬ ‫تالفرت‬ ‫يطثركر‬ ‫تنًسصًر‬ ٍٛ‫تنصفس‬ ٍٛ‫تنصفس‬ ‫تنفقثبم‬ ٗ‫يه‬ ‫ت‬ ‫صُث‬ ‫ت‬ ‫تنقرترتز‬ ‫تشخثم‬ ‫نر‬ ‫تال‬ ‫ث‬ ‫ت‬ ٗ‫يه‬ ‫تنقرترتز‬ ‫تشخثم‬ ٍٚ ‫تنًٕر‬ ‫يى‬ ‫تنًُوًر‬ ‫ل‬ ‫شدث‬ ‫ثز‬ ‫يل‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ثز‬ ‫تنًل‬ ‫رذ‬ ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًٕتغور‬ ٗ‫يه‬ ‫خثاليصًث‬ ٌ‫تندثـعث‬ ‫تيدت‬ ٍ‫ي‬ :‫تنًػدر‬ ( ISO 9001 :2015 (ٔ) ISO 9001 :2008 .) : ‫املهني‬ ‫ب‬ ‫انخذر‬ ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫نهصدر‬ ‫خثغر‬ ‫يكثَر‬ ‫تنًصقدير‬ ‫تندٔل‬ ‫تٔنس‬ ّ‫خٕغو‬ ‫ًدد‬ٚ ‫تنًؽصًدى‬ ‫خُدثء‬ ٙ‫فد‬ ‫تنٓثيدر‬ ‫تنركدثبا‬ ‫تـد‬ ‫دث‬‫د‬ُ‫خ‬ ٙ‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫در‬‫د‬ًًٓ‫تن‬ ‫دثبا‬‫د‬‫تنرك‬ ٖ‫دد‬‫د‬‫تـ‬ ٙ‫د‬‫د‬ًُٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫ددر‬‫د‬‫تنص‬ ‫دم‬‫د‬‫تؼ‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫ددو‬‫د‬‫ٔتنصق‬ ‫دٕر‬‫د‬‫تنصك‬ ‫در‬‫د‬‫نًٕتكد‬ ‫در‬‫د‬‫يهف‬ ‫درٔرذ‬‫د‬‫ٔؾ‬ ‫دى‬‫د‬ً‫تنًؽص‬ ‫ء‬ ‫(تنفدت‬ ‫ر‬ٚ‫تندطر‬ ٖٕ‫تنق‬ ‫لـٓث‬ ‫ضثيهر‬ ‫ر‬ًُٛ‫ش‬ ‫م‬ٛ‫شفق‬ 2009 : 3 ‫فدر‬ ‫ر‬ٛ‫شسد‬ ٙ‫فد‬ ‫دث‬ٚ‫ٔيفٕر‬ ‫ْثيدث‬ ‫ٔرت‬ ٘ ٚ ‫ط‬ٛ‫ـ‬ ) ‫ر‬ٛ‫س‬ٛ‫تنرب‬ ‫تنرٔتفد‬ ‫تـد‬ ِ‫خثيصدثر‬ ‫ر‬ٛ‫ٔتالؼصًثي‬ ‫ر‬ٚ ‫صػث‬ ‫تال‬ ‫ثذ‬ٛ‫تنف‬ ‫تندكثندر‬ ‫ٔيكثففدر‬ ‫در‬ُٛ‫تنٕق‬ ‫تنًلكدثز‬ ‫تيددت‬ ٙ‫ف‬ ‫ٔرفدى‬ ‫ي‬ ‫طر‬ًًٛ‫تن‬ ٖٕ‫سص‬ ‫ح‬ٚ‫نهصدر‬ ‫خثغر‬ َّ‫يكث‬ ‫تنًصقدير‬ ‫تندٔل‬ ‫تٔنس‬ ‫د‬ ٔ ٗ‫(تنًٕن‬ ‫رذ‬ٛ‫كد‬ ‫ر‬ًْٛ‫ٔت‬ ًُٙٓ‫تن‬ 2012 : 411 . ) ‫دا‬ٛ‫تنصٕن‬ ‫تؼدم‬ ٍ‫يد‬ ًٙ‫تنًدثن‬ ‫تنًًثندر‬ ‫خرَثيػ‬ ‫ثق‬ٛ ٙ‫ف‬ ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ٌ‫خطث‬ ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًًم‬ ‫يُهًر‬ ‫ٔشركا‬ ( ‫تالفرت‬ ِ‫ٔرفث‬ ‫تنلبم‬ ‫ٔتنًًم‬ UNESCO,2006:5 ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ‫نًح‬ ) ‫تنًثيهدر‬ ‫تنقدٕذ‬ ‫ر‬ٕٚ‫شك‬ ٙ‫ف‬ ‫م‬ ‫ث‬‫ْثي‬ ‫م‬ ‫ت‬‫ٔر‬ ‫ح‬ٚ‫تنصددر‬ ‫َهدثو‬ ‫ى‬ٛٛ‫شق‬ ٗ‫يه‬ ‫تيصًدز‬ ٙ‫تنص‬ ‫ر‬ٚ‫تنكٕر‬ ‫تنصؽرخر‬ ‫ٔيث‬ ٌ‫تندهدت‬ ٍ‫ي‬ ‫د‬ٚ‫نهًد‬ ‫ر‬ٚ ‫صػث‬ ‫تال‬ ‫ر‬ًُٛ‫تنص‬ ‫خلل‬ ‫تنًثْرذ‬ ‫دح‬ ‫تنًُث‬ ‫دس‬ ٕ‫تن‬ ٙ‫فد‬ ‫ًر‬ٚ‫تنسدر‬ ‫ر‬ٚ ‫صػدث‬ ‫تال‬ ‫ر‬ًُٛ‫نهص‬ ‫ير‬ ‫تنل‬ ‫خثنًٓثرذ‬ ٘‫تندطر‬ ‫تنًثل‬ ‫رت‬ ‫د‬ٚٔ‫نصا‬ ‫ث‬ٚ‫كٕر‬ ٙ‫ف‬ ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ ‫تنًُث‬ ٌ‫ٔتنًكث‬ ( ‫منك‬ ٗ‫يه‬ ‫م‬ٛ‫ن‬ ‫ر‬ٛ‫خ‬ ْٙ ‫تال‬ Chae&Chung,2009:1 . ) : ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ‫يوٕٓو‬ .‫أ‬ - ‫نلفدرت‬ ٙ‫ٔتنًُٓد‬ ٙ‫تنُوسد‬ ‫تنسهٕم‬ ‫رتز‬ٛ‫شض‬ ‫تـدتض‬ ٗ‫يه‬ ‫شًًم‬ ‫يػًًر‬ ‫فر‬ ‫ْث‬ ‫ر‬َٛ‫تَسث‬ ‫ر‬ٛ‫يًه‬ ْٕ ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ‫دثو‬‫د‬ٛ‫تنق‬ ٗ‫يهد‬ ‫دثيدْى‬‫د‬‫شس‬ ‫قدر‬ٚ‫خكر‬ ‫خأيًدثنٓى‬ ‫دم‬‫د‬ ‫خأ‬ ٔ‫ٔيدر‬ ‫يخككدر‬ ‫درتيػ‬‫د‬‫خ‬ ‫ٔفدم‬ ‫تء‬ ‫ت‬ ‫دم‬‫د‬‫ٔتفؿ‬ ‫ٔكهودر‬ ‫دس‬‫د‬ ٔ ‫ددقث‬‫د‬‫يس‬ ‫در‬‫د‬ ٘‫ٔتنطًر‬ ٘‫(تنسًد‬ 2010 : 3 . ) - ‫يره‬ ‫كًث‬ Mortaki ‫تنًًدثره‬ ‫َقدم‬ ‫تؼدم‬ ٍ‫يد‬ ‫تنًػدًًر‬ ‫تالَطدكر‬ ٍ‫يد‬ ‫يؽًٕيدر‬ ٔ‫ت‬ ‫َطدثـ‬ ْٕ ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ٍ‫ي‬ ‫ُر‬ًٛ‫ي‬ ‫الَٕتو‬ ‫ذ‬ ‫يفد‬ ‫ـثؼثز‬ ‫الضدثو‬ ‫ؿث‬ٚ‫ت‬ ‫ر‬ًُٛٓ‫تن‬ ‫ٔتنًٓثرتز‬ ‫ر‬ٚ‫تنُهر‬ ( ‫تنٕنثبا‬ Mortaki ,2012 : 52 . ) - ‫تنًٓدثرتز‬ ‫تالفدرت‬ ‫تكسثج‬ ٗ‫تن‬ ‫ٓده‬ٚ ٘‫تنل‬ ‫تنًصٕتغم‬ ‫تنًخكف‬ ‫تنؽٓد‬ ْٕ ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ٌ‫خث‬ ‫ٔيدد‬ ‫ٕج‬ٚ‫ت‬ ‫كد‬ ٚٔ ‫يًدم‬ ‫فرغدر‬ ‫ؽدث‬ٚ‫ت‬ ٍ‫يد‬ ‫ٔشًكدُٓى‬ ‫فر‬ٛ‫غف‬ ‫قر‬ٚ‫خكر‬ ‫تاليًثل‬ ‫تء‬ ‫ت‬ ٍ‫ي‬ ‫شًكُٓى‬ ٙ‫ٔتنص‬ ‫در‬ ‫تنًُث‬ ‫ٔتنًًثره‬ ‫ٔتنخدرتز‬ ‫يدد‬ ٔ ‫ٕج‬ٚ‫(ت‬ ‫يلبًر‬ 2013 : 128 ‫يو‬ ٌ‫ت‬ ِ‫تيل‬ ‫ا‬ٚ‫تنصًثر‬ ٍ‫ي‬ ‫صؿؿ‬ٚ ) ‫يوٕٓو‬ ٍ‫ي‬ ‫دصًد‬ٚ‫ال‬ ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ‫ٕٓو‬ . ‫تنًدفط‬ ‫ْلت‬ ‫ر‬ٚ‫خدت‬ ٙ‫ف‬ ‫ؿثـر‬ٚ‫ت‬ ‫شى‬ ٘‫تنل‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ : ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ‫خػثبع‬ .‫ج‬ ‫در‬ٛ‫تنُهثي‬ ‫ر‬ٛ‫تنطًٕن‬ ‫تنًًم‬ ‫خسٕق‬ ‫تالرشدثـ‬ ‫ْث‬ ‫تخر‬ ٍ‫ٔي‬ ‫تنخػثبع‬ ٍ‫ي‬ ‫خًؽًٕير‬ ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ‫ًصث‬ٚ ًً‫تن‬ ‫ٔتنًٓثرتز‬ ‫ر‬ٚ‫تنُهر‬ ‫تنًًهٕيثز‬ ‫ط‬ٛ‫ـ‬ ٍ‫ي‬ ‫ٔتنًرَٔر‬ ‫ًر‬ٛ‫تنسه‬ ‫ٔتنصٕؼٓثز‬ ‫ر‬ٛ‫ه‬ ‫(تنفدت‬ 2009 : 11 . )
  • 12. 109 ‫واإلدارية‬ ‫االقتصادية‬ ‫العلوم‬ ‫جملة‬ ‫ال‬ ‫عد‬ ( ‫د‬ 101 ‫اجمل‬ ) ‫ل‬ ( ‫د‬ 23 ‫لصنة‬ ) 2011 (ISO 9001:2015) : ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ‫ر‬ًْٛ‫ت‬ .‫ز‬ 1 . ‫ر‬ٛ‫شدٕف‬ ‫خدلل‬ ٍ‫يد‬ ‫تنًًدم‬ ‫دٕق‬ ٙ‫فد‬ ‫تالخدصلالز‬ ‫ٔيًثنؽدر‬ ‫نهًُهًدثز‬ ‫ر‬ٛ‫تنصُثفسد‬ ‫تنقددرذ‬ ‫ا‬ٚ‫شًا‬ ٙ‫ف‬ ‫تنًسثًْر‬ ( ‫ا‬ٛ‫تنصك‬ ٗ‫يه‬ ‫ٔتنقدرذ‬ ‫تنًثيهر‬ ‫د‬ٛ‫تن‬ ‫شُقم‬ ٍٛ‫ٔشفس‬ ٍٛٚ‫تنًٓثر‬ ‫تالفرت‬ Agrawal ,2013:16 .) 2 . ‫شا‬ ‫خثفؿدم‬ ‫ٔندثبوٓى‬ ‫تء‬ ‫ت‬ ‫تؼدم‬ ٍ‫يد‬ ‫در‬ٛ‫ٔكثف‬ ‫ر‬ٚ‫ؾدرٔر‬ ‫شًصددر‬ ٙ‫تنصد‬ ‫ٔتنكوثءتز‬ ‫ٔتنًٓثرتز‬ ‫خثنًًرفر‬ ‫تالفرت‬ ‫د‬ٚٔ ( ‫رذ‬ٛ‫يصض‬ ‫نًصكهدثز‬ ‫يٓثرتشٓى‬ ‫يى‬ ‫ا‬ٛ‫ٔتنصك‬ ‫غٕرذ‬ Descy,2001:8 .) 3 . .‫ٕتء‬ ‫ـد‬ ٗ‫يه‬ ‫ٔتنًُهًثز‬ ‫نلفرت‬ ‫ر‬ٚ ‫صػث‬ ‫ت‬ ‫ٔيُثفى‬ ‫نلفرت‬ ‫ر‬ٛ‫تؼصًثي‬ ‫يُثفى‬ ‫م‬ٛ‫شفق‬ 4 . ً‫تنص‬ ٙ‫ف‬ ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ‫سٓى‬ٚ ٙ‫فد‬ ٕ‫نهًُد‬ ‫ددذ‬ٚ‫ؼد‬ ‫ر‬ٛ‫ؽ‬ٛ‫دصرتش‬ ‫ت‬ ‫خدلل‬ ٍ‫يد‬ ‫ر‬ٚ ‫صػدث‬ ‫تال‬ ‫يثز‬ ‫تال‬ ٍ‫ي‬ ‫ى‬ٚ‫تنسر‬ ٙ‫ثف‬ ‫ٔتنًسصدتو‬ ‫تنطثيم‬ ًُٕ‫تن‬ ‫م‬ٛ‫نصفق‬ ‫ر‬ٚ‫تندطر‬ ‫تنًٕتر‬ ٙ‫ف‬ ‫صعًثر‬ ‫تال‬ ( Cedefop,2011:6,7 .) : ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ‫تْدته‬ .‫ض‬ : ٙ‫تالش‬ ‫تًْث‬ ٍ‫ٔي‬ ‫تالْدته‬ ٍ‫ي‬ ‫يد‬ ‫م‬ٛ‫نصفق‬ ًُٙٓ‫تن‬ ‫ح‬ٚ‫تنصدر‬ ًٗ‫س‬ٚ 1 . ‫ث‬ٛ‫نف‬ ‫تالفرت‬ ‫تيدت‬ ‫ـسدح‬ ‫ُدر‬ًٛ‫ي‬ ‫يُٓدر‬ ‫تء‬ ‫ال‬ ‫يدر‬ ‫تنل‬ ‫در‬ٛ‫تنًًه‬ ‫ٔتنًٓثرتز‬ ‫ر‬ًُٛٓ‫تن‬ ‫تنًًرفر‬ ‫ر‬ٕٚ‫شك‬ ٍ‫ي‬ ‫تنًًم‬ ‫ذ‬ ( ‫تنًًم‬ ‫ٕق‬ ‫ثؼثز‬ٛ‫ٔتـص‬ ‫يصكهدثز‬ Huber &Other ,2015 :4 .) 2 . ‫در‬‫د‬ًُٛٓ‫تن‬ ‫در‬‫د‬ٛ‫تالؼصًثي‬ ‫دةر‬‫د‬‫تنصُط‬ ‫دلل‬‫د‬‫خ‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫در‬‫د‬‫تنعقثف‬ ‫دػ‬‫د‬‫ي‬ ٔ ‫در‬‫د‬ٛ‫تالؼصًثي‬ ‫ى‬ٛ‫د‬‫د‬‫تنق‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ٕ‫د‬‫د‬‫ري‬ ‫در‬‫د‬‫يًرف‬ ٙ‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫دٓثو‬‫د‬ ‫تال‬ ‫ر‬ٛ‫تالؼصًثي‬ ‫تنسهٕم‬ ‫يدَٔر‬ ‫ٔتَطثء‬ (‫ر‬ًُٛٓ‫تن‬ ‫تالخلق‬ ‫يهى‬ ‫شطكم‬ ٙ‫تنص‬ Mortaki ,2012 :52 ) 3 . (ٙ‫تنلتش‬ ‫نهًًم‬ ‫ذ‬ ‫يفد‬ ‫يٓثرتز‬ ‫ر‬ٛ‫ٔشٕف‬ ‫ر‬ٛ‫تنؽًثي‬ ‫تندكثنر‬ ٍ‫ي‬ ‫ا‬ٛ‫تنصخو‬ Agrawal,2013:16 .) 4 . ‫كثيدثز‬ ٙ‫فد‬ ٍ‫تنًٓد‬ ‫يخصهدا‬ ٙ‫فد‬ ‫تنًًدم‬ ‫دا‬ ‫يٕت‬ ‫نًٕتؼٓدر‬ ‫تنًًرفدر‬ ‫ٔفٓدى‬ ‫در‬ٛ‫تنًًه‬ ‫نهًٓدثرتز‬ ‫تالفرت‬ ‫صُثء‬ ‫ت‬ ( ‫ر‬ٛ‫ٔتالؼصًثي‬ ‫ر‬ٚ ‫صػث‬ ‫تال‬ ‫ثذ‬ٛ‫تنف‬ Bello&etal,2007:57 .) ‫انزتنذ‬ ‫احملىر‬ / ‫املباىد‬ ‫املزكز‬ ‫يف‬ ‫اجلىدة‬ ‫ادارة‬ ‫نظتو‬ ‫وحتهيم‬ ‫عزض‬ ‫م‬ٛ‫شكد‬ ٖ‫يد‬ ‫نًًرفر‬ ‫تنًسصخدير‬ ‫تنوفع‬ ‫ٕتبى‬ ‫تنٓرشٓث‬ ٙ‫تنص‬ ‫ثَثز‬ٛ‫تند‬ ‫م‬ٛ‫ٔشفه‬ ‫يرؼ‬ ٗ‫تن‬ ‫تنًفٕر‬ ‫ْلت‬ ‫ٓده‬ٚ ( ‫در‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًٕتغدور‬ ‫خًصكهددثز‬ ‫خًقثرَصٓدث‬ ‫تنًدفدٕض‬ ‫تنًركدا‬ ٙ‫فد‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫َهثو‬ ‫م‬ٛ‫ٔشٕظ‬ ISO9001:2015 ) : ‫ر‬ٛ‫تالش‬ ‫تنخكٕتز‬ ٍ‫ي‬ ‫يؽًٕير‬ ‫خلل‬ ٍ‫ي‬ 1 . ( ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫تنًٕتغور‬ ‫يصكهدثز‬ ٍٛ‫خ‬ ‫تنوؽٕذ‬ ‫م‬ٛ‫ٔشفه‬ ‫ع‬ٛ‫شطخ‬ ‫خٓده‬ ISO9001:2015 ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫َهدثو‬ ‫دى‬ ‫ٔت‬ ٍٛ‫ٔخد‬ ) ( ‫تنوفدع‬ ‫دٕتبى‬ ٗ‫يهد‬ ‫تاليصًدث‬ ‫شدى‬ ‫فقدد‬ ‫تنًدفدٕض‬ ‫نهًركدا‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽد‬ Check Lists ٔ‫دا‬ٚ‫تال‬ ‫يُهًدر‬ ٍ‫يد‬ ‫رذ‬ ‫تنػدث‬ ) ( ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫خثنًٕتغور‬ ‫ٔتنخثغر‬ ISO9001:2015 . ) 2 . ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽ‬ ‫در‬‫د‬ُ‫نؽ‬ ‫دى‬‫د‬‫ي‬ ‫دثٔر‬‫د‬‫ٔتنصط‬ ‫م‬ٛ‫د‬‫د‬‫تنصُس‬ ‫دلل‬‫د‬‫خ‬ ٍ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫دع‬‫د‬‫تنوف‬ ‫در‬‫د‬ً‫ثب‬ ٙ‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫دح‬‫د‬‫يصكه‬ ‫دم‬‫د‬‫خك‬ ‫در‬‫د‬‫تنخثغ‬ ‫درتز‬‫د‬‫تنوق‬ ‫ء‬ٙ‫د‬‫د‬‫يه‬ ‫دى‬‫د‬‫ش‬ ‫خثنًركا‬ ‫تنخثغر‬ ‫ٔخإضدرتم‬ ٍ‫يد‬ ‫فؿدل‬ ‫تالخصػدثظ‬ ‫ـسدح‬ ‫م‬ ‫ل‬‫ٔكد‬ ‫در‬ًًُٛ‫تن‬ ‫ٔتندٕرش‬ ‫ٔتنٕـددتز‬ ‫تنطدًح‬ ٙ‫ٔن‬ ‫يسد‬ . ‫ر‬ ‫تنًل‬ ‫متز‬ ‫ر‬ٚ‫ٔتنصقثر‬ ‫ٔتنٕظثبم‬ ‫تنسؽلز‬ ٗ‫يه‬ ‫تالقلو‬ 3 . ‫تنًٕت‬ ٌٕ‫شصك‬ ( ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫غور‬ ISO9001:2015 ٙ‫ْد‬ ٗ‫تالٔند‬ ‫تنعلظدر‬ ‫تنًصكهددثز‬ ٌ‫ت‬ ‫دط‬ٛ‫ـ‬ ‫يصكهددثز‬ ‫يطدرذ‬ ٍ‫ي‬ ) ‫خثنًؽثل‬ ‫ٔتنًصًعهر‬ ‫يثير‬ ‫در‬ٚ‫ثر‬ًًٛ‫تن‬ ‫ٔتنًرتؼى‬ ‫ا‬ٚ‫ٔتنصًدثر‬ ‫ٔتنًػدكهفثز‬ ‫تنًصكهددثز‬ ٗ‫يهد‬ ‫دا‬ٛ‫تنصرك‬ ‫شدى‬ ‫فقدد‬ ‫ندلت‬ ‫تاليصًدث‬ ‫شدى‬ ٙ‫تنص‬ ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬ ‫خثنًٕتغور‬ ‫تنخثغر‬ ‫تنوفع‬ ‫ٕتبى‬ ‫تيدت‬ ٙ‫ف‬ ‫ر‬ٛ ‫ث‬ ‫تال‬ ‫تنسدًر‬ ‫دى‬ ‫تنٕت‬ ‫خع‬ٛ‫نصطد‬ ‫ٓدث‬ٛ‫يه‬ ‫دٕض‬‫د‬‫تنًدف‬ ‫دا‬‫د‬‫نهًرك‬ ‫ذ‬ ٕ‫د‬‫د‬‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫دثو‬‫د‬‫نُه‬ ٙ‫دثن‬‫د‬‫تنف‬ ( ‫ددٔل‬‫د‬‫تنؽ‬ ٍٛ‫د‬‫د‬‫د‬ٚٔ 3 ) ‫در‬‫د‬ٛ‫تنوري‬ ‫دث‬‫د‬ْ ُٕ‫ٔخ‬ ‫ددًر‬‫د‬‫تنس‬ ‫دثز‬‫د‬‫تنًصكهد‬ ِ‫دل‬‫د‬ْ ‫ٔـسح‬ ‫م‬ٛ‫ٔتنصكد‬ ‫م‬ٛ‫تنصٕظ‬ ٖ‫نًد‬ ٙ‫فري‬ ‫ٔخُد‬ ‫يصكهح‬ ‫نكم‬ ‫ر‬ٕٚ‫تنًة‬ ‫ٔتنُسح‬ ‫تنًٕتغدور‬ ‫ذ‬ ٕ‫يسد‬ ٙ‫ف‬ ‫ٔر‬ ٘‫تنل‬ ‫تنصسهسم‬ . ‫ر‬ٛ‫تندٔن‬
  • 13. 110 ‫واإلدارية‬ ‫االقتصادية‬ ‫العلوم‬ ‫جملة‬ ‫ال‬ ‫عد‬ ( ‫د‬ 101 ‫اجمل‬ ) ‫ل‬ ( ‫د‬ 23 ‫لصنة‬ ) 2011 (ISO 9001:2015) ( ‫ؼدٔل‬ 3 ‫ر‬ٛ‫تنُٓثب‬ ‫تنوفع‬ ‫ٕتبى‬ ‫َصثبػ‬ ) ‫تنًٕتغور‬ ُٕ‫خ‬ ‫تنًًدل‬ ٖ‫نًد‬ ‫ر‬ٕٚ‫تنًة‬ ‫تنُسدر‬ ‫تنًكثخقر‬ ‫تنوؽٕذ‬ ‫ـؽى‬ ‫نهًصكهح‬ ‫م‬ٛ‫ٔتنصٕظ‬ ‫م‬ٛ‫تنصكد‬ ٖٕ‫يسص‬ 4 ‫تنًُهًر‬ ‫ثق‬ٛ 4.61 69 % 31 % ‫يٕظم‬ ‫ر‬ٛ‫ٔغ‬ ‫م‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬ 1.4 ‫ٓث‬ ‫ث‬ٛ ٔ ‫تنًُهًر‬ ‫فٓى‬ 4.5 75 % 25 % ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬ 2.4 ‫تالقرته‬ ‫ًثز‬ ٕ‫ٔش‬ ‫ـثؼثز‬ ‫فٓى‬ ‫ر‬ًًُٛ‫تن‬ 4.33 72 % 28 % ‫يٕظم‬ ‫ر‬ٛ‫ٔغ‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬ 3.4 ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫َهثو‬ ‫يؽثل‬ ‫د‬ٚ‫شفد‬ 4.5 75 % 25 % ‫م‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬ 4.4 ّ‫ثش‬ٛ‫ٔيًه‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ترذ‬ ‫ت‬ ‫َهثو‬ 3.33 55 % 45 % ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬ 5 ‫ذ‬ ‫ث‬ٛ‫تنق‬ 3.36 56 % 44 % ‫م‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫م‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬ 5.1 ‫ٔتالنصاتو‬ ‫ذ‬ ‫ث‬ٛ‫تنق‬ 4.14 69 % 31 % ‫يٕظم‬ ‫ر‬ٛ‫ٔغ‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬ 2.5 ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫ر‬ ‫ث‬ٛ 3.14 52 % 48 % ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬ 3.5 ‫ثز‬ٛ‫ٔن‬ ‫ٔتنًس‬ ‫ٔتر‬ ‫تال‬ ‫ى‬ٛ‫شُه‬ ‫ثز‬ٛ‫ٔتنػلـ‬ 2.8 47 % 53 % ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬ 6 ‫ف‬ٛ‫تنصخك‬ 3.12 51 % 49 % ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬ 1.6 ‫نهصًثيم‬ ‫تالؼرتءتز‬ ‫تنًخثقر‬ ‫يى‬ ‫ٔتنورظ‬ 2.45 40 % 60 % ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬ 2.6 ‫قٓث‬ٛ‫نصفق‬ ‫ف‬ٛ‫ٔتنصخك‬ ‫ذ‬ ٕ‫تنؽ‬ ‫تْدته‬ 3.53 58 % 42 % ‫يٕظم‬ ‫ر‬ٛ‫ٔغ‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬ 3.6 ‫رتز‬ٛ‫نهصض‬ ‫ف‬ٛ‫تنصخك‬ 3.4 56 % 44 % ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬ 7 ‫تنديى‬ 3.83 63 % 37 % ‫يٕظم‬ ‫ر‬ٛ‫ٔغ‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬ 1.7 ‫تنًٕتر‬ 3.8 63 % 37 % ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬ ‫يٕظم‬ ‫ر‬ٛ‫ٔغ‬ 2.7 ‫تنكوثءذ‬ 5.16 86 % 14 % ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬ 3.7 ‫ر‬ٛ‫تنصٕي‬ 2.50 41 % 59 % ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬ 4.7 ‫تالشػثالز‬ 4.6 76 % 24 % ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬ 5.7 ‫تنًٕظقر‬ ‫تنًًهٕيثز‬ 3.09 51 % 49 % ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬ 8 ‫م‬ٛ‫تنصطض‬ 3.41 58 % 42 % ‫ك‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬ ‫ث‬ٛ‫ه‬ 1.8 ‫م‬ٛ‫تنصطض‬ ‫ٔؾدف‬ ‫ف‬ٛ‫شخك‬ 5.16 86 % 14 % ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬ 2.8 ‫ٔتنخديثز‬ ‫تنًُصؽثز‬ ‫يصكهدثز‬ 4.37 72 % 28 % ‫يٕظم‬ ‫ر‬ٛ‫ٔغ‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬ 3.8 ‫ٔتنخديثز‬ ‫تنًُصؽثز‬ ‫ر‬ٕٚ‫ٔشك‬ ‫ى‬ًٛ‫شػ‬ 2.85 47 % 53 % ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬ 4.8 ‫ٔتنخديثز‬ ‫ٔتنًُصؽثز‬ ‫ثز‬ٛ‫تنًًه‬ ‫ؾدف‬ ٛ‫خثرؼ‬ ‫ؼٓثز‬ ٍ‫ي‬ ‫تنًقدير‬ ‫ر‬ 3.63 60 % 40 % ‫يٕظم‬ ‫ر‬ٛ‫ٔغ‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬ 5.8 ‫تنخديثز‬ ‫ى‬ٚ‫ٔشقد‬ ‫تالَصثغ‬ 2.62 43 % 57 % ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬ 6.8 ‫ٔتنخديثز‬ ‫تنًُصؽثز‬ ‫تقلق‬ 2.5 41 % 59 % ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬ 7.8 ‫ثز‬ٛ‫تنًًه‬ ‫نُصثبػ‬ ‫تنًكثخقر‬ ‫يدو‬ ‫ؾدف‬ ‫ٔتنخديثز‬ ‫ٔنهًُصؽثز‬ 3.54 59 % 41 % ‫يٕظم‬ ‫ر‬ٛ‫ٔغ‬ ‫م‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬ 9 ‫تء‬ ‫تال‬ ‫ى‬ٛٛ‫شق‬ 3.63 60 % 40 % ‫ريٕظم‬ٛ‫ٔغ‬ ‫م‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬ 1.9 ‫ى‬ٛٛ‫ٔتنصق‬ ‫م‬ٛ‫ٔتنصفه‬ ‫ث‬ٛ‫ٔتنق‬ ‫در‬ ‫تنًرت‬ 4.2 70 % 30 % ‫يٕظم‬ ‫ر‬ٛ‫ٔغ‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬ 2.9 ٙ‫تندتخه‬ ‫م‬ٛ ‫تنصد‬ 4 66 % 44 % ‫يٕظم‬ ‫ر‬ٛ‫ٔغ‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬ 3.9 ‫ترذ‬ ‫تال‬ ‫يرتؼًر‬ 2.70 45 % 55 % ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬ 10 ٍٛ‫تنصفس‬ 3.96 65 % 35 % ‫يكدم‬ ‫يٕظم‬ ‫ر‬ٛ‫ٔغ‬ ‫م‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ 1.10 ‫يثو‬ 4.25 70 % 30 % ‫يٕظم‬ ‫ر‬ٛ‫ٔغ‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬ 2.10 ‫تنًكثخقر‬ ‫نًدو‬ ‫ر‬ٛ‫ف‬ٛ‫تنصػف‬ ‫تالؼرتءتز‬ 4.63 77 % 23 % ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬ 3.10 ‫تنًسصًر‬ ٍٛ‫تنصفس‬ 3 50 % 50 % ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫ٔيٕظم‬ ‫ث‬ٛ‫ؼاب‬ ‫يكدم‬ ٙ‫تنكه‬ ‫تنًؽًٕو‬ 3.64 60 % 40 % ‫يٕظم‬ ‫ر‬ٛ‫ٔغ‬ ‫م‬ ‫ث‬ٛ‫كه‬ ‫يكدم‬