SlideShare una empresa de Scribd logo
1 de 12
Descargar para leer sin conexión
Հոսանքի աղբյուրներ:
Էլեկտրական շղթա
Մանե Բարսեղյան
9-4 դասարան
 Եթե լիցքավորված էլեկտրաչափի մետաղե գունդը միացնենք չլիցքավորված
էլեկտրաչափի գնդին մետաղալարով, որին միացված է էլեկտրական լամպ,
ապա կստանանք կարճատև լուսարձակում՝ այսինքն կարճատև հոսանք:
Հոսանքը կտևի այնքան ժամանակ, մինչև էլեկտրաչափի լիցքերը
հավասարվեն:
 Որպեսզի հոսանքը տևական ժամանակ գոյություն ունենա, անհրաժեշտ
է հոսանքի աղբյուրի առկայություն:
 Հոսանքի աղբյուրը հատուկ սարք է, որը հաղորդիչում էլեկտրական
դաշտ է առաջացնում:
 Առաջին պարզագույն հոսանքի աղբյուրը, որը մինչ այժմ գործածվում է,
գալվանական տարրն է, որն այդպես է կոչվում ի պատիվ իտալացի
կենսաբան, բժիշկ Լուիջի Գալվանիի:
 Գալվանական մարտկոցները միանվագ օգտագործման հոսանքի
աղբյուրներ են: Ավտոմեքենայում, բջջային հեռախոսներում մեծ
կիրառություն ունեն բազմակի օգտագործման հոսանքի աղբյուրները՝
լիցքակուտակիչները (ակումուլյատորները), որոնք կարելի է լիցքավորել
և նորից օգտագործել:
 Հոսանքի ցանկացած նմանօրինակ աղբյուր երկու բևեռ
ունի՝ դրական (+) և բացասական (-):Այդ բևեռների մոտ
կուտակված տարբեր լիցքերը պայմանավորված են հոսանքի
աղբյուրի ներսում ընթացող քիմիական ռեակցիաներով:
Ռեակցիաները տեղի են ունենում հատուկ լուծույթի մեջ
խորասուզված հաղորդիչների՝ էլեկտրոդների միջև:
 Դրական էլեկտրոդն անվանում են անոդ, իսկ բացասականը՝
կաթոդ:
 Եթե հաղորդալարերի միջոցով հոսանքի սպառիչը՝ օրինակ
լամպը կամ զանգը միացվի հոսանքի աղբյուրին, ապա նրանց
միջով հոսանք կանցնի՝ լամպը կլուսարձակի, զանգը կհնչի:
 Հոսանքի աղբյուրը և հոսանքի
սպառիչը միացված հաղորդալարերով
կազմում են էլեկտրական շղթա:
 Էլեկտրական շղթաները ներկայացնող
գծագրերը կոչվում են էլեկտրական
սխեմաներ: Էլեկտրական շղթայի
յուրաքանչյուր տարր սխեմայում
պատկերվում է հատուկ պայմանական
նշանով:
 Շղթաները բացի հոսանքի աղբյուրից և
սպառիչներից, պարունակում են
անջատիչներ, որոնց միջոցով կարելի է
բացել կամ փակել շղթան՝
կարգավորելով հոսանքի անցումը, և
չափիչ սարքեր՝ չափումներ կատարելու
համար:
 Շղթայում էլեմենտները միմյանց կարող են միացվել հաջորդական կամ
զուգահեռ: Բացի հոսանքի քիմիական աղբյուրից կան նաև հոսանքի
ֆիզիկական աղբյուրներ, որտեղ մեխանիկական, ջերմային,
էլեկտրամագնիսական, լուսային և այլ էներգիաներ փոխակերպվում են
էլեկտրականի: Այդպիսի հոսանքի աղբյուրի օրինակ է էլեկտրական
գեներատորը:
Հոսանքի ուժ: Ամպերաչափ
 Էլեկտրական հոսանքի ազդեցությունները կարող են լինել թույլ կամ
ուժեղ, ունենալ իրենց քանակական բնութագիրը:
 Էլեկտրական հոսանքը քանակապես բնութագրող ֆիզիկական
մեծությունը կոչվում է հոսանքի ուժ:
 Հոսանքի ուժը ցույց է տալիս հողորդիչի լայնական հատույթով մեկ
վայրկյանի ընթացքում անցնող լիցքի քանակը:
 Եթե կամայական հավասար ժամանակներում հաղորդչի լայնական
հատույթով անցնում են լիցքի նույն քանակը, ապա ադպիսի հոսանքն
անվանում են հաստատուն հոսանք:
 Հաստատուն հոսանքի ուժը նշանակում են I տառով:
 Հաստատուն հոսանքի ուժը դրական սկալյար մեծություն է, որը
հավասար է հաղորդչի լայնական հատույթով հոսանքի ուղղությամբ t
ժամանակում անցած q լիցքի հարաբերությանը այդ ժամանակին:
 I=q/t (1) Միավորների միջազգային
համակարգում հոսանքի ուժի միավորը
կոչվում է ամպեր(Ա), ի պատիվ
ֆրանսիացի ֆիզիկոս Անդրե Ամպերի:
 Ամպերի սահմանման հիմքում ընկած է
հոսանքի մագնիսական ազդեցությունը:
1Ա-ին զուգահեռ հաճախ գործածվում
են 1մԱ =10−3Ա և 1մկԱ =10−6Ա
միավորները:
 Հոսանքի ուժի միջոցով, եթե այն հայտնի
է, կարելի է որոշել t ժամանակում
հաղորդիչով անցնող լիցքի մեծությունը.
q=I⋅t (2) (2) բանաձևը թույլ է տալիս
սահմանել էլեկտրական լիցքի
միավորը՝ կուլոնը (Կլ). 1Կլ=1Ա⋅1վ=1Ավ
 Մեկ կուլոնն այն լիցքն է, որն անցնում է հաղորդչի լայնական
հատույթով 1 վայրկյանում, երբ հոսանքի ուժը հաղորդչում 1Ա
է:
 Հոսանքի ուժը չափում են հատուկ սարքի՝ ամպերաչափի
կամ միլիամպերաչափի միջոցով:
 Ամպերաչափն այնպես է կառուցված, որ շղթային միացնելիս, հոսանքի
ուժը շղթայում գրեթե չի փոխվում: Ամպերաչափը էլեկտրական շղթային
միացնելու ժամանակ անհրաժեշտ է պահպանել հետևյալ կանոնները.`
 Ամպերաչափը միացնում են հաջորդաբար էլեկտրական շղթայի այն
բաղադրիչին, որի հոսանքի ուժը պետք է չափեն:
 Ընդ որում, ոչ մի նշանակություն չունի ամպերաչափը միացվել է
հետազոտվող սպառիչի աջ, թե ձախ կողմում: Հետևաբար, հոսանքի
ուժը շղթայի հաջորդաբար միացված տեղամասում նույնն է:
 Ամպերաչափի պայմանական նշանն է`
 Ամպերաչափի «+» սեղմակը անհրաժեշտ է միացնել այն
հաղորդալարի հետ, որը գալիս է հոսանքի աղբյուրի
դրական բևեռից, իսկ «−» նշանով սեղմակը՝ այն
հաղորդալարի հետ, որը գալիս է բացասական բևեռից:

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

Էլեկտրական հոսանք
Էլեկտրական հոսանքԷլեկտրական հոսանք
Էլեկտրական հոսանքLiana V
 
Էլեկտրական հոսանքի ազդեցությունը մարդու վրա և Կայծակ
Էլեկտրական հոսանքի ազդեցությունը մարդու վրա  և ԿայծակԷլեկտրական հոսանքի ազդեցությունը մարդու վրա  և Կայծակ
Էլեկտրական հոսանքի ազդեցությունը մարդու վրա և ԿայծակErik Hovhannisyan
 
Հաղորդիչների Զուգահեռ Միացումը
Հաղորդիչների Զուգահեռ ՄիացումըՀաղորդիչների Զուգահեռ Միացումը
Հաղորդիչների Զուգահեռ ՄիացումըAnoushHrach
 
էլեկտրական հոսանք
էլեկտրական հոսանքէլեկտրական հոսանք
էլեկտրական հոսանքtatevikaleks-yan
 
Ֆիզիկա-Էլեկտրական հոսանքի ազդեցությունը մարդու վրա և կայծակ
Ֆիզիկա-Էլեկտրական հոսանքի ազդեցությունը մարդու վրա և կայծակ  Ֆիզիկա-Էլեկտրական հոսանքի ազդեցությունը մարդու վրա և կայծակ
Ֆիզիկա-Էլեկտրական հոսանքի ազդեցությունը մարդու վրա և կայծակ Erik Hovhannisyan
 
էլեկտրամագնիսական երևույթներ
էլեկտրամագնիսական երևույթներէլեկտրամագնիսական երևույթներ
էլեկտրամագնիսական երևույթներMarine Ishkhanyan
 
Հարկադրական տատանումներ
Հարկադրական տատանումներՀարկադրական տատանումներ
Հարկադրական տատանումներGayushGayushik2002
 
էլեկտրական հոսանքի աշխատանքը և հզորությունը
էլեկտրական հոսանքի աշխատանքը և հզորությունըէլեկտրական հոսանքի աշխատանքը և հզորությունը
էլեկտրական հոսանքի աշխատանքը և հզորությունըdonatovmasyan
 
Մագնիսական դաշտի ազդեցությունը հոսանքի շրջանակի վրա
Մագնիսական դաշտի ազդեցությունը հոսանքի շրջանակի վրաՄագնիսական դաշտի ազդեցությունը հոսանքի շրջանակի վրա
Մագնիսական դաշտի ազդեցությունը հոսանքի շրջանակի վրաMeri Markosyan
 
Էլեկտրական հոսանքի աշխատանքը և հզորությունը
Էլեկտրական հոսանքի աշխատանքը և հզորությունըԷլեկտրական հոսանքի աշխատանքը և հզորությունը
Էլեկտրական հոսանքի աշխատանքը և հզորությունըLiana V
 
էլեկտրական հոսանքի աշխատանքը և հզորությունը
էլեկտրական հոսանքի աշխատանքը և հզորությունըէլեկտրական հոսանքի աշխատանքը և հզորությունը
էլեկտրական հոսանքի աշխատանքը և հզորությունըGayushGayushik2002
 

La actualidad más candente (11)

Էլեկտրական հոսանք
Էլեկտրական հոսանքԷլեկտրական հոսանք
Էլեկտրական հոսանք
 
Էլեկտրական հոսանքի ազդեցությունը մարդու վրա և Կայծակ
Էլեկտրական հոսանքի ազդեցությունը մարդու վրա  և ԿայծակԷլեկտրական հոսանքի ազդեցությունը մարդու վրա  և Կայծակ
Էլեկտրական հոսանքի ազդեցությունը մարդու վրա և Կայծակ
 
Հաղորդիչների Զուգահեռ Միացումը
Հաղորդիչների Զուգահեռ ՄիացումըՀաղորդիչների Զուգահեռ Միացումը
Հաղորդիչների Զուգահեռ Միացումը
 
էլեկտրական հոսանք
էլեկտրական հոսանքէլեկտրական հոսանք
էլեկտրական հոսանք
 
Ֆիզիկա-Էլեկտրական հոսանքի ազդեցությունը մարդու վրա և կայծակ
Ֆիզիկա-Էլեկտրական հոսանքի ազդեցությունը մարդու վրա և կայծակ  Ֆիզիկա-Էլեկտրական հոսանքի ազդեցությունը մարդու վրա և կայծակ
Ֆիզիկա-Էլեկտրական հոսանքի ազդեցությունը մարդու վրա և կայծակ
 
էլեկտրամագնիսական երևույթներ
էլեկտրամագնիսական երևույթներէլեկտրամագնիսական երևույթներ
էլեկտրամագնիսական երևույթներ
 
Հարկադրական տատանումներ
Հարկադրական տատանումներՀարկադրական տատանումներ
Հարկադրական տատանումներ
 
էլեկտրական հոսանքի աշխատանքը և հզորությունը
էլեկտրական հոսանքի աշխատանքը և հզորությունըէլեկտրական հոսանքի աշխատանքը և հզորությունը
էլեկտրական հոսանքի աշխատանքը և հզորությունը
 
Մագնիսական դաշտի ազդեցությունը հոսանքի շրջանակի վրա
Մագնիսական դաշտի ազդեցությունը հոսանքի շրջանակի վրաՄագնիսական դաշտի ազդեցությունը հոսանքի շրջանակի վրա
Մագնիսական դաշտի ազդեցությունը հոսանքի շրջանակի վրա
 
Էլեկտրական հոսանքի աշխատանքը և հզորությունը
Էլեկտրական հոսանքի աշխատանքը և հզորությունըԷլեկտրական հոսանքի աշխատանքը և հզորությունը
Էլեկտրական հոսանքի աշխատանքը և հզորությունը
 
էլեկտրական հոսանքի աշխատանքը և հզորությունը
էլեկտրական հոսանքի աշխատանքը և հզորությունըէլեկտրական հոսանքի աշխատանքը և հզորությունը
էլեկտրական հոսանքի աշխատանքը և հզորությունը
 

Destacado (8)

ծծումբ
ծծումբ ծծումբ
ծծումբ
 
աստղադիտակեր
աստղադիտակերաստղադիտակեր
աստղադիտակեր
 
հրազդան
հրազդանհրազդան
հրազդան
 
ջրածին
ջրածինջրածին
ջրածին
 
չիպսեր
չիպսերչիպսեր
չիպսեր
 
O թթվածին (2)
O թթվածին (2)O թթվածին (2)
O թթվածին (2)
 
քացախաթթու
քացախաթթուքացախաթթու
քացախաթթու
 
Էլեկտրական լիցքեր
Էլեկտրական լիցքերԷլեկտրական լիցքեր
Էլեկտրական լիցքեր
 

Más de Մանե Բարսեղյան

լուսնի և արեգակի խավարումներ
լուսնի և արեգակի խավարումներլուսնի և արեգակի խավարումներ
լուսնի և արեգակի խավարումներՄանե Բարսեղյան
 
նյութի ագրեգատային վիճակներ
նյութի ագրեգատային վիճակներնյութի ագրեգատային վիճակներ
նյութի ագրեգատային վիճակներՄանե Բարսեղյան
 
ներքին էներգիայի փոփոխման եղանակները
ներքին էներգիայի փոփոխման եղանակներըներքին էներգիայի փոփոխման եղանակները
ներքին էներգիայի փոփոխման եղանակներըՄանե Բարսեղյան
 

Más de Մանե Բարսեղյան (20)

Pollution in armenia
Pollution in armeniaPollution in armenia
Pollution in armenia
 
Easter
EasterEaster
Easter
 
լուսնի և արեգակի խավարումներ
լուսնի և արեգակի խավարումներլուսնի և արեգակի խավարումներ
լուսնի և արեգակի խավարումներ
 
Բջջային հեռախոսներ
Բջջային հեռախոսներԲջջային հեռախոսներ
Բջջային հեռախոսներ
 
էլեկտրական երեվույթներ
էլեկտրական երեվույթներէլեկտրական երեվույթներ
էլեկտրական երեվույթներ
 
նյութի ագրեգատային վիճակներ
նյութի ագրեգատային վիճակներնյութի ագրեգատային վիճակներ
նյութի ագրեգատային վիճակներ
 
ջուր H2 o
ջուր   H2 oջուր   H2 o
ջուր H2 o
 
ֆոտոսինթեզ
ֆոտոսինթեզֆոտոսինթեզ
ֆոտոսինթեզ
 
հրազդան գետ
հրազդան գետհրազդան գետ
հրազդան գետ
 
ջրածին
ջրածինջրածին
ջրածին
 
ներքին էներգիայի փոփոխման եղանակները
ներքին էներգիայի փոփոխման եղանակներըներքին էներգիայի փոփոխման եղանակները
ներքին էներգիայի փոփոխման եղանակները
 
ջերմաչափ
ջերմաչափջերմաչափ
ջերմաչափ
 
Dictionary
DictionaryDictionary
Dictionary
 
Dictionary
DictionaryDictionary
Dictionary
 
թթվածին
թթվածինթթվածին
թթվածին
 
Apaki
ApakiApaki
Apaki
 
սպիրտ C2 h6 o
սպիրտ C2 h6 oսպիրտ C2 h6 o
սպիրտ C2 h6 o
 
վիկտոր համբարձումյան
վիկտոր համբարձումյանվիկտոր համբարձումյան
վիկտոր համբարձումյան
 
Սպիրտ C2 H6 O
Սպիրտ C2 H6 OՍպիրտ C2 H6 O
Սպիրտ C2 H6 O
 
Ավստրալիա մայրցամաք
Ավստրալիա մայրցամաքԱվստրալիա մայրցամաք
Ավստրալիա մայրցամաք
 

հոսանքի աղբյուրներ

  • 2.  Եթե լիցքավորված էլեկտրաչափի մետաղե գունդը միացնենք չլիցքավորված էլեկտրաչափի գնդին մետաղալարով, որին միացված է էլեկտրական լամպ, ապա կստանանք կարճատև լուսարձակում՝ այսինքն կարճատև հոսանք: Հոսանքը կտևի այնքան ժամանակ, մինչև էլեկտրաչափի լիցքերը հավասարվեն:  Որպեսզի հոսանքը տևական ժամանակ գոյություն ունենա, անհրաժեշտ է հոսանքի աղբյուրի առկայություն:
  • 3.  Հոսանքի աղբյուրը հատուկ սարք է, որը հաղորդիչում էլեկտրական դաշտ է առաջացնում:  Առաջին պարզագույն հոսանքի աղբյուրը, որը մինչ այժմ գործածվում է, գալվանական տարրն է, որն այդպես է կոչվում ի պատիվ իտալացի կենսաբան, բժիշկ Լուիջի Գալվանիի:  Գալվանական մարտկոցները միանվագ օգտագործման հոսանքի աղբյուրներ են: Ավտոմեքենայում, բջջային հեռախոսներում մեծ կիրառություն ունեն բազմակի օգտագործման հոսանքի աղբյուրները՝ լիցքակուտակիչները (ակումուլյատորները), որոնք կարելի է լիցքավորել և նորից օգտագործել:
  • 4.  Հոսանքի ցանկացած նմանօրինակ աղբյուր երկու բևեռ ունի՝ դրական (+) և բացասական (-):Այդ բևեռների մոտ կուտակված տարբեր լիցքերը պայմանավորված են հոսանքի աղբյուրի ներսում ընթացող քիմիական ռեակցիաներով: Ռեակցիաները տեղի են ունենում հատուկ լուծույթի մեջ խորասուզված հաղորդիչների՝ էլեկտրոդների միջև:
  • 5.  Դրական էլեկտրոդն անվանում են անոդ, իսկ բացասականը՝ կաթոդ:  Եթե հաղորդալարերի միջոցով հոսանքի սպառիչը՝ օրինակ լամպը կամ զանգը միացվի հոսանքի աղբյուրին, ապա նրանց միջով հոսանք կանցնի՝ լամպը կլուսարձակի, զանգը կհնչի:
  • 6.  Հոսանքի աղբյուրը և հոսանքի սպառիչը միացված հաղորդալարերով կազմում են էլեկտրական շղթա:  Էլեկտրական շղթաները ներկայացնող գծագրերը կոչվում են էլեկտրական սխեմաներ: Էլեկտրական շղթայի յուրաքանչյուր տարր սխեմայում պատկերվում է հատուկ պայմանական նշանով:  Շղթաները բացի հոսանքի աղբյուրից և սպառիչներից, պարունակում են անջատիչներ, որոնց միջոցով կարելի է բացել կամ փակել շղթան՝ կարգավորելով հոսանքի անցումը, և չափիչ սարքեր՝ չափումներ կատարելու համար:
  • 7.  Շղթայում էլեմենտները միմյանց կարող են միացվել հաջորդական կամ զուգահեռ: Բացի հոսանքի քիմիական աղբյուրից կան նաև հոսանքի ֆիզիկական աղբյուրներ, որտեղ մեխանիկական, ջերմային, էլեկտրամագնիսական, լուսային և այլ էներգիաներ փոխակերպվում են էլեկտրականի: Այդպիսի հոսանքի աղբյուրի օրինակ է էլեկտրական գեներատորը:
  • 8. Հոսանքի ուժ: Ամպերաչափ  Էլեկտրական հոսանքի ազդեցությունները կարող են լինել թույլ կամ ուժեղ, ունենալ իրենց քանակական բնութագիրը:  Էլեկտրական հոսանքը քանակապես բնութագրող ֆիզիկական մեծությունը կոչվում է հոսանքի ուժ:  Հոսանքի ուժը ցույց է տալիս հողորդիչի լայնական հատույթով մեկ վայրկյանի ընթացքում անցնող լիցքի քանակը:  Եթե կամայական հավասար ժամանակներում հաղորդչի լայնական հատույթով անցնում են լիցքի նույն քանակը, ապա ադպիսի հոսանքն անվանում են հաստատուն հոսանք:  Հաստատուն հոսանքի ուժը նշանակում են I տառով:  Հաստատուն հոսանքի ուժը դրական սկալյար մեծություն է, որը հավասար է հաղորդչի լայնական հատույթով հոսանքի ուղղությամբ t ժամանակում անցած q լիցքի հարաբերությանը այդ ժամանակին:
  • 9.  I=q/t (1) Միավորների միջազգային համակարգում հոսանքի ուժի միավորը կոչվում է ամպեր(Ա), ի պատիվ ֆրանսիացի ֆիզիկոս Անդրե Ամպերի:  Ամպերի սահմանման հիմքում ընկած է հոսանքի մագնիսական ազդեցությունը: 1Ա-ին զուգահեռ հաճախ գործածվում են 1մԱ =10−3Ա և 1մկԱ =10−6Ա միավորները:  Հոսանքի ուժի միջոցով, եթե այն հայտնի է, կարելի է որոշել t ժամանակում հաղորդիչով անցնող լիցքի մեծությունը. q=I⋅t (2) (2) բանաձևը թույլ է տալիս սահմանել էլեկտրական լիցքի միավորը՝ կուլոնը (Կլ). 1Կլ=1Ա⋅1վ=1Ավ
  • 10.  Մեկ կուլոնն այն լիցքն է, որն անցնում է հաղորդչի լայնական հատույթով 1 վայրկյանում, երբ հոսանքի ուժը հաղորդչում 1Ա է:  Հոսանքի ուժը չափում են հատուկ սարքի՝ ամպերաչափի կամ միլիամպերաչափի միջոցով:
  • 11.  Ամպերաչափն այնպես է կառուցված, որ շղթային միացնելիս, հոսանքի ուժը շղթայում գրեթե չի փոխվում: Ամպերաչափը էլեկտրական շղթային միացնելու ժամանակ անհրաժեշտ է պահպանել հետևյալ կանոնները.`  Ամպերաչափը միացնում են հաջորդաբար էլեկտրական շղթայի այն բաղադրիչին, որի հոսանքի ուժը պետք է չափեն:  Ընդ որում, ոչ մի նշանակություն չունի ամպերաչափը միացվել է հետազոտվող սպառիչի աջ, թե ձախ կողմում: Հետևաբար, հոսանքի ուժը շղթայի հաջորդաբար միացված տեղամասում նույնն է:  Ամպերաչափի պայմանական նշանն է`
  • 12.  Ամպերաչափի «+» սեղմակը անհրաժեշտ է միացնել այն հաղորդալարի հետ, որը գալիս է հոսանքի աղբյուրի դրական բևեռից, իսկ «−» նշանով սեղմակը՝ այն հաղորդալարի հետ, որը գալիս է բացասական բևեռից: