Ηλεκτρονικές Επικοινωνίες κεφ. 7

Ραδιοφωνικοί Δέκτες
Κεφάλαιο 7

• 7.1 Γενικά χαρακτηριστικά ραδιοφωνικού δέκτη.
– 7.1.1 Εισαγωγή.
– 7.1.2 Απλός ραδιοφωνικός δέκτης άμεσης ενίσχυσης.
• 7.2 Υπερετερόδυνος δέκτης.
– 7.2.1 Γενικό διάγραμμα.
– 7.2.2 Επιλογή της ενδιάμεσης συχνότητας.
• 7.3 Αυτόματος έλεγχος κέρδους του δέκτη.
• 7.4 Δέκτης με δύο στάδια ετεροδύνωσης.
– 7.4.1 Παρασιτική απόκριση του δέκτη.
– 7.4.2 Μετάθεση συχνότητας.
• 7.5 Αποδιαμορφώσεις πλάτους.
– 7.5.1 Εισαγωγή.
– 7.5.2 Αποδιαμόρφωση ή φώραση αναπτύγματος.
– 7.5.3 Σύγχρονη ή σύμφωνη φώραση.
– 7.5.4 Αποδιαμόρφωση σημάτων DSBsc και SSBsc.
• 7.6 Αποδιαμόρφωση ή διευκρίνιση συχνότητας.
– 7.6.1 Διευκρινιστής με φίλτρο.
– 7.6.2 Άλλα κυκλώματα αποδιαμόρφωσης.
• 7.7 Θόρυβος και ευαισθησία στο δέκτη.
• 7.8 Σύγκριση AM και FM ως προς το θόρυβο.

7.1 Γενικά χαρακτηριστικά ραδιοφωνικού δέκτη.
7.1.1 εισαγωγή.

• Ο δέκτης δέχεται ένα μικρό ποσοστό της Η/Μ
ενέργειας του πομπού μαζί με πολλά
άγνωστα σήματα, μικρότερης ή μεγαλύτερης
ισχύος και πολύ θόρυβο.
• Θα πρέπει να ενισχύσει μόνο το ωφέλιμο
φέρων και να αποδώσει στην έξοδο την
πληροφορία.
• Επεξεργάζεται σήματα μικρής ισχύος και έχει
πιο ευαίσθητα κυκλώματα από τον πομπό.

Φίλτρο
εισόδου

Ενισχυτής
υψηλών
συχνοτήτων

7.1.1 εισαγωγή. Οι επιδόσεις του δέκτη.

• Τη σταθερότητα (stability) : η ικανότητα του δέκτη
να διατηρεί την αρχική του ρύθμιση και το
συντονισμό του σε ορισμένη συχνότητα. Μετριέται
σε Hz ή KHz απόκλιση από την αρχική του ρύθμιση.
• Την ευαισθησία (sensibility) : είναι η ελάχιστη τιμή
σήματος εισόδου E(t) για να έχουμε καθαρό σήμα
στην έξοδο s(t). Εκφράζεται σε μV σήματος και το
SNR και δίνεται σε db.
• Την πιστότητα (fidelity) : είναι η ικανότητα του
δέκτη να αποδίδει στην έξοδο το σήμα της
πληροφορίας χωρίς παραμορφώσεις.

• Την επιλεκτικότητα (selectivity) : είναι η ικανότητα του
δέκτη αφού συντονιστεί, να επιλέγει, να ενισχύει και να
αποδιαμορφώνει το επιθυμητό φέρων και να μην
επηρεάζεται από άλλες εκπομπές, ιδιαίτερα από γειτονικά
κανάλια.
• Εξαρτάτε σημαντικά από τη σταθερότητα των φίλτρων
εισόδου και ενδιάμεσης συχνότητας. Ρυθμίζονται είτε με το
χέρι είτε αυτόματα για να επιλέξουν την μία ή την άλλη
εκπομπή.
• Ορίζεται από την ελάχιστη απόσταση συχνοτήτων όπου ο
δέκτης μπορεί να διακρίνει ανεξάρτητες εκπομπές. Μετριέται
σε Hz ή KHz.
• Χαρακτηρίζεται επίσης από το πόσο τα φίλτρα εισόδου
απορρίπτουν τα ενοχλητικά σήματα. (adjacent channel
rejection).


• Γραμμικότητα (linearity) : είναι η ικανότητα
του δέκτη να συμπεριφέρεται με τον ίδιο
τρόπο για τα ασθενή και τα ισχυρά σήματα
στην είσοδό του.
• Την έλλειψη παρασιτικών εκπομπών :
αφορά τη μη εκπομπή παρασιτικών
ραδιοσημάτων (μικροεκπομπών) από τα ίδια
τα κυκλώματα του δέκτη. Είναι μικρής ισχύος
και προέρχονται από τους τοπικούς
ταλαντωτές και επηρεάζουν τα γειτονικά
κυκλώματα.

7.1.2 Απλός Ρ/Δ άμεσης ενίσχυσης.
Ομόδυνος δέκτης.
• Ο προηγούμενος δέκτης δεν έχει μεγάλη
πρακτική αξία γιατί οι επιδόσεις του δεν είναι
ικανοποιητικές και χρησιμοποιείται μόνο για
εργαστηριακούς σκοπούς.
• Π.Χ : Έχουμε έναν Ρ/Δ μεσαίων 531 KHz –
1602 KHz με ΑΜ διαμόρφωση.
• Κάθε ραδιοφωνική εκπομπή καταλαμβάνει ζώνη
περίπου 10 KHz (9 KHz), από την μία έως την
άλλη πλευρά της φέρουσας.

12/28/2012 ΛΕΥΘΕΡΟΥΔΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ 9
ΠΕ17.08

• Απαιτείται λοιπόν συντονισμός των σταδίων
εισόδου σε όλες τις συχνότητες αυτής της
ζώνης, δηλαδή τα φίλτρα θα πρέπει να έχουν
μεταβαλλόμενο συντελεστή ποιότητας Q.
• Qmin=531/10=53.
• Qmax=1602/10=160.
• Ένα τέτοιο φίλτρο δεν κατασκευάζεται εύκολα.
• Δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί φίλτρο σταθερού
συντελεστή γιατί η επιλεκτικότητα του δέκτη δεν
θα είναι σταθερή για όλη την ζώνη.

ΠΕ17.08

• Ένα άλλο πρόβλημα είναι η γραμμικότητα του.
• Εάν το φέρον στην είσοδο παρουσιάζει
διακυμάνσεις της έντασης τότε και το σήμα στην
έξοδο θα έχει αντίστοιχες μεταβολές.
• Για να σταθεροποιηθεί το σήμα στην έξοδο θα
πρέπει στον δέκτη μετά την αποδιαμόρφωση να
υπάρχει μια διάταξη αυτόματης ρύθμισης του
κέρδους των σταδίων ενίσχυσης.

ΠΕ17.08

7.2 Υπερετερόδυνος δέκτης
7.2.1 Γενικό διάγραμμα.

• Το φίλτρο στην είσοδο και ο επιλεκτικός ενισχυτής
(RF) έχουν ζώνη διέλευσης ολόκληρη τη
ραδιοφωνική ζώνη που καλύπτει ο δέκτης. (AM 531
– 1602 KHz, FM 88 – 108 MHz, κ.λ.π).
• Δηλαδή το φίλτρο μετατρέπετε σε φίλτρο διέλευσης
μπάντας.
• Κατασκευάζεται πιο εύκολα και δεν απαιτεί
ευαίσθητες ρυθμίσεις.


• Στην συνέχεια το σήμα υφίσταται μετάθεση
συχνότητας.
• Επιτυγχάνεται με πολλαπλασιασμό του φέροντος με
ένα σήμα τοπικού ταλαντωτή (fΤ).
• Φίλτρο (IF) ζώνης σταθερής συχνότητας το οποίο
έχει εύρος ζώνης όσο του διαμορφωμένου σήματος.
• Η μετάθεση δεν αλλοιώνει το σήμα ανεξάρτητα της
διαμόρφωσης AM, FM.

E(t)=[Eo+s(t)]cos(ωI*t) Mo=1V

M(t)=Mo*cos(ωT*t)
E(t)=[Eo+s(t)]cos(ωο*t)

ωο=2*Π*fo.
fo=συχνότητα φέροντος.
ωT=2*Π*fT.
fT=συχνότητα τοπικού ταλαντωτή.
ωI=2*Π*fI.
fI= ΝΕΑ συχνότητα φέροντος.

7.2 Υπερετερόδυνος δέκτης Συντονίζουμε τον
7.2.1 Γενικό διάγραμμα. δέκτη ρυθμίζοντας
τον Τ/Τ
E(t)=[Eo+s(t)]cos(ωI*t) fI=fT-fo ή fo=fT+fI

ΙΝΤΕΡΝΕΤ

Η συχνότητα fI ονομάζεται ενδιάμεση συχνότητα και
συμβολίζεται με I.F (Intermediary Frequency) και παίζει
το ρόλο του φέροντος μέχρι την αποδιαμόρφωση.


•Απλοποιείτε η σχεδίαση
του σταδίου
αποδιαμόρφωσης, η IF είναι
μικρότερη από το
πραγματικό φέρων και ο
αποδιαμορφωτής βλέπει
πάντα στην είσοδο του το
φέρων σε συχνότητα fI.

• Η διαδικασία αυτή είναι γνωστή με τον όρο
«ετεροδύνωση».
• Δηλαδή αντικαταστήσαμε όλα τα μεταβλητά στοιχεία
και τις λεπτές ρυθμίσεις συντονισμού σε ρύθμιση
συχνότητας τοπικού ταλαντωτή.

7.2.2 Επιλογή της ενδιάμεσης συχνότητας
• Έχουμε έναν δέκτη με στάδιο IF συχνότητας (fI). Με
τοπικό ταλαντωτή ρυθμισμένος σε συχνότητα (fT).
Και ο δέκτης είναι συντονισμένος να λάβει φέρων
σήμα Ε(t) συχνότητας (fo), για την οποία ισχύει :
• fI=fT-fo ή fo=fT+fI.
• Με αυτήν τη ρύθμιση του τοπικού ταλαντωτή μια
δεύτερη συχνότητα (fo΄) αποδεικνύεται ενοχλητική.
Είναι η συχνότητα ενός άλλου φέροντος που αν
εμφανιστεί στην είσοδο του δέκτη ταυτόχρονα με το
επιθυμητό φέρον και συνδυαστεί με την συχνότητα
του τοπικού ταλαντωτή δίνει :
• fI=fo’-fT ή fo’=fI+fT.
• Οπότε εκλαμβάνεται από τον δέκτη επίσης ως
δεύτερο ωφέλιμο σήμα.

• Η συχνότητα fo’ ονομάζεται συχνότητα «είδωλο ή
εικόνα» και :
• 2*fI=fo’ – fo ή fo’=fo+2*fI. Δηλαδή απέχει 2*fI από
την ωφέλιμη συχνότητα fo.
• Αν επιλέξουμε μεγάλη IF η fo και η fo’ απέχουν
πολύ και εύκολα η fo’ μπορεί να περιοριστεί
σημαντικά από το φίλτρο εισόδου.
• Το φίλτρο και τα στάδια ενίσχυσης είναι πιο
ευαίσθητα στην κατασκευή και τη ρύθμιση τους,
ιδιαίτερα, όταν το φασματικό εύρος κάθε διαύλου
είναι μικρό. (υψηλή επιλεκτικότητα = μεγάλο Q).
• Έτσι ο στόχος της μετάθεσης συχνότητας δεν
επιτυγχάνεται πλήρως.

• Η τελική επιλογή της τιμής της ενδιάμεσης
συχνότητας IF στο δέκτη γίνεται σε συνδυασμό με
το ολικό φάσμα της μπάντας στην οποία
προορίζεται να λειτουργήσει ο δέκτης.
• Εάν η κανονική μας μπάντα περιλαμβάνει Ν
διαφορετικά κανάλια εκπομπής και εκτίνεται από
fomin – fomax.
• Τότε η μπάντα είδωλο θα είναι από fomin+2*fI έως
fomax+2*fI.
• το φίλτρο δεν απαιτεί συντονισμό και περιλαμβάνει
όλη τη ζώνη fomin – fomax.
• Και η μπάντα είδωλο δεν ενοχλεί το δέκτη όταν :
• fomin>fomax , fomin+2*fI > fomax ή fI>(fomax- fomin)/2
• Για ΑΜ η IF 455KHz, για FM η IF 10,7MHz


• Εάν το φίλτρο εισόδου είναι ιδανικό τότε έχουμε
πλήρη απόρριψή της ζώνης ειδώλου, στην πράξη
έχουμε μερική απόσβεση.
• Μεταβάλλοντας τη συχνότητα του τοπικού
ταλαντωτή από fTmin=fomin+fI έως fTmax=fomax+fI , ο
δέκτης λαμβάνει τα Ν διαφορετικά κανάλια που
εκπέμπονται στην συγκεκριμένη ραδιοφωνική ζώνη
– μπάντα.


• Εάν το PLL διαθέτει
σύστημα συνεχούς
σάρωσης όλης της
ζώνης, τότε ο δέκτης
αναζητά αυτόματα
κάποιο σταθμό
εκπομπής.

• Στην είσοδο του δέκτη γίνεται ένας χαμός.
• Σήματα από ταυτόχρονη εκπομπή πλήθους
ραδιοφωνικών σημάτων και ανεξέλεγκτος
θόρυβος.
• Τα σήματα αυτά παρουσιάζουν
μεταβαλλόμενη ένταση.
• Άρα ο ενισχυτής υψηλών συχνοτήτων και ο
μίκτης θα πρέπει να έχουν αυστηρά γραμμική
συμπεριφορά και μεγάλο εύρος ενίσχυσης
(αυτόματος έλεγχος κέρδους).


• Πρακτικά για να περιορίσουμε αυτό το
πρόβλημα χρησιμοποιούμε ρυθμιζόμενο
φίλτρο με ζώνη διέλευσης 3-4 διαδοχικών
καναλιών και ΌΧΙ ολόκληρης της μπάντας.

• Στην περίπτωση αυτή η ρύθμιση του φίλτρου γίνεται
ταυτόχρονα με την ρύθμιση της συχνότητας του τοπικού
ταλαντωτή (varicap που ελέγχονται από την τάση που
ελέγχει τον ταλαντωτή VCO του μίκτη στο PLL).
• Τα γειτονικά κανάλια απορρίπτονται από τα φίλτρο
ενδιάμεσων συχνοτήτων, το οποίο έχει ζώνη διέλευσης ίση
με το φάσμα του φέροντος που πρέπει να περάσει χωρίς
παραμόρφωση.
• Δηλαδή έχει συντελεστή ποιότητας :
• QI=fI/(BW).
• Ο αντίστοιχος σε ένα απλό δέκτη χωρίς IF :
• QRF=fo/(BW).
• Καθώς ισχύει QRF>QI. Άρα το φίλτρο IF κατασκευάζεται πιο
εύκολα.
• Λόγω των υψηλών απαιτήσεων έχουμε κρυσταλλικά φίλτρα
υψηλού βαθμού.

7.3 Αυτόματος έλεγχος κέρδους
• Πριν το σήμα σταλεί στον αποδιαμορφωτή, μετά
την έξοδο του φίλτρου ενδιάμεσης συχνότητας,
ενισχύεται από τον ενισχυτή IF που
περιλαμβάνει ένα ή περισσότερα στάδια
ενίσχυσης.
• Ανεξάρτητα από το είδος του δέκτη, της
κεραίας, τον τύπο εκπομπής και το είδος της
διαμόρφωσής, η ισχύς του σήματος στην είσοδο
παρουσιάζει μεγάλες μεταβολές.

ΠΕ17.08

• Αυτές η μεταβολές οφείλονται σε :
• Στην απόσταση πομπού δέκτη. (κεραίες)
• Φαινόμενα διαλείψεων.
• Απόσβεσής του φέροντος λόγο εμποδίων.
• Θορύβους.
• Κ.Λ.Π.
• Μπορούν να ξεπεράσουν τα 100 db.
• Και προκαλούν δυσάρεστο συναίσθημα κατά
την ακρόαση, παραμόρφωση λόγο κορεσμού,
εξαφάνιση του σήματος λόγο θορύβου. Μικρό
SNR

ΠΕ17.08


• Χρησιμοποιούμε ενισχυτικά στάδια RF και
IF ελεγχόμενου κέρδους.
• Η διάταξη που παίζει αυτόν τον ρόλο
ονομάζεται διάταξη αυτόματου ελέγχου
του κέρδους AGC (Automatic Gain
Control)

ΙΝΤΕΡΝΕΤ

ΠΕ17.08

Συγκρίνεται με μία
αναφορά στάθμης.
Το AGC ελέγχει με
αρνητική ανάδραση
τους ενισχυτές

Το σήμα ανορθώνεται και
μετατρέπεται σε συνεχή τάση,
που αντιπροσωπεύει την ένταση
του πεδίου στην είσοδο του δέκτη,
(πεδιόμετρο).

7.4 Δέκτης με δύο στάδια IF.
7.4.1 Παρασιτική απόκριση.
• Ένα από τα βασικά προβλήματα στους δέκτες
που λειτουργούν με μεγάλο εύρος συχνοτήτων
είναι τα φαινόμενα παρασιτικής απόκρισης.
• Ιδιαίτερα στους δέκτες που δεν έχουμε AGC
όταν φτάνουν στην είσοδο ισχυρά σήματα
οδηγούν τους ενισχυτές σε κορεσμό με
αποτέλεσμα να μην λειτουργούν στην γραμμική
περιοχή.
• Έτσι δημιουργούνται διάφοροι συνδυασμοί
συχνοτήτων μεταξύ φερουσών ή μεταξύ
φερουσών και συχνότητας τοπικού ταλαντωτή.

ΠΕ17.08

• Αν θεωρήσουμε δύο φέροντα με συχνότητες f1
και f2, οι συνδυασμοί στην είσοδο του δέκτη θα
είναι :
• N*f1+N*f2. όπου Ν= ακέραιοι θετικοί ή αρνητικοί.
• Εάν δώσουν αποτέλεσμα που βρίσκεται μέσα
στην ζώνη λειτουργίας του δέκτη τότε θα το
αντιληφθεί ως υπαρκτό αληθινό φέρων.
• Αν ο δέκτης συντονιστεί σε αυτήν την συχνότητα
τότε στην έξοδο θα έχουμε παράσιτα.
• Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται παρεμβολή
(interferences) φερόντων σημάτων.

ΠΕ17.08

• Αποδεικνύεται ότι ενοχλητικότεροι συνδυασμοί
είναι παράγωγα της τάξης 3,|Ν1|+|Ν2|=3.
• 2*f1-f2 & 2*f2-f1.
• Π.Χ δέκτης με ζώνη λειτουργίας 88 MHz-
108MHz. f1=95MHz, f2=96MHz. Από την σχέση
έχουμε 94MHz & 97MHz.
• Εάν δεν υπάρχει σταθμός σε αυτές τις
συχνότητες θα ακούμε παράσιτα, εάν εκπέμπει
κάποιος σταθμός τότε θα έχουμε παρεμβολές.

ΠΕ17.08

• Εξίσου ενοχλητικό είναι και η ενδοδιαμόρφωση
(intermodulation).
• Όταν ένα ισχυρό σήμα φέροντος συνδυάζεται με
τη συχνότητα του τοπικού ταλαντωτή.
Προκύπτουν συχνότητες της μορφής :
• M*f+N*fT. όπου Ν= ακέραιοι θετικοί ή αρνητικοί.
• Εάν οι τιμές που προκύψουν ικανοποιούν την
συνθήκη : M*f+N*fT= +- fI. Και περάσουν από τα
υπόλοιπα τμήματα τότε στην έξοδο θα ακούμε
παράσιτα.

ΠΕ17.08

• Οι ανεπιθύμητες συχνότητες που λαμβάνει
ο δέκτης ως φέροντα σήματα είναι :
• f1=(N*fT-fI)/M & f2=(N*fT+fI)/M.
• Οι ενοχλητικότερες είναι όταν Ν=Μ.
• Δηλαδή : f=fT+-fI/M.
• Η παρασιτική συχνότητα είναι πολύ κοντά
στην ωφέλιμη και δεν μπορεί να
εξαλειφθεί εύκολα με φίλτρο.

ΠΕ17.08

7.4.2 Δέκτης με δύο στάδια IF
(μετάθεση συχνότητας)
• Η χρησιμοποίηση δύο σταδίων IF στο δέκτη δίνει
λύση στα διάφορα προβλήματα που δημιουργεί
το μοναδικό στάδιο.
• Όσο μικρότερη είναι η IF που χρησιμοποιείται
τόσο πιο εύκολη είναι η κατασκευή των φίλτρων
και των ενισχυτών που έμμεσα, μέσω του
συντελεστή ποιότητας Q=fI/BW, ορίζουν την
επιλεκτικότητα του δέκτη.
• Όσο μεγαλύτερη είναι η IF τόσο πιο εύκολα
απορρίπτεται η συχνότητα είδωλο.

ΠΕ17.08

7.4.2 Δέκτης με δύο στάδια IF
(μετάθεση συχνότητας)
• ΑΡΑ. Χρησιμοποιούμε δύο στάδια IF με fI1, fI2
όπου fI1>fI2.
• Το πρώτο στάδιο διευκολύνει την απόρριψη της
συχνότητας είδωλο, ενώ το δεύτερο κάνει την
επιλογή του καναλιού ακρόασης.
• Το πρώτο στάδιο έχει PLL, ενώ το δεύτερο
σταθερό τοπικό ταλαντωτή (κρύσταλλο).
• fT1=fo+fI1.
• fT2=fI1+fI2 ή fT2=fI1-fI2.
• Ο αποδιαμορφωτής λαμβάνει ως φέρων το σήμα
που βγαίνει από το δεύτερο στάδιο.

ΠΕ17.08

7.4.2 Δέκτης με δύο στάδια IF (μετάθεση συχνότητας)

7.5 Αποδιαμορφώσεις πλάτους
7.5.1 Εισαγωγή
• Η αποδιαμόρφωση είναι η αντίστροφή
πράξη της διαμόρφωσης.
• Στην έξοδο του θα πρέπει να ανακτήσουμε
το βασικό σήμα s(t), που αντιπροσωπεύει
την βασική πληροφορία.
• Το σήμα μετά τα στάδια IF φτάνει στον
αποδιαμορφωτή.

ΠΕ17.08

7.5 Αποδιαμορφώσεις πλάτους
7.5.1 Εισαγωγή
• Για κάθε μεθοδολογία διαμόρφωσης υπάρχει η
αντίστοιχη διαδικασία αποδιαμόρφωσης.
• Την αποδιαμόρφωση ΑΜ την ονομάζουμε
«φώραση» και τον αποδιαμορφωτή «φωρατή».
• Την αποδιαμόρφωση FM την ονομάζουμε
«διευκρίνιση συχνότητας» και τον
αποδιαμορφωτή «διευκρινιστή συχνοτήτων».

ΠΕ17.08

7.5.2 Αποδιαμόρφωση ΑΜ
• Ο
αποδιαμορφωτής
είναι ένα
κύκλωμα με μία
απλή δίοδο
συνδυασμένη με
ένα
χαμηλοπερατό
φίλτρο R,C.
• Η δίοδος
ανορθώνει, ενώ
το φίλτρο έχει
συχνότητα
αποκοπής
fa=1/2*π*R*C.

• Εάν η συχνότητα αυτή έχει τιμή που επαληθεύει
την ανισότητα :
• F<<fa<<fI. Όπου F είναι η συχνότητα της
πληροφορίας μας.
• Τότε στην έξοδο του φίλτρου διέρχεται μόνο το
σήμα χαμηλής συχνότητας {δηλαδή το βασικό
s(t)}, ενώ η IF απορρίπτεται.
• και εάν εκφραστεί μέσω της σταθεράς χρόνου
RC τότε :
• F<<1/2*π*R*C<<fI. Ή 1/2*π*F<<R*C<<1/2*π*fI.
• 1/Ω<<R*C<<1/ωΙ.

ΠΕ17.08

• Εάν το σήμα μας δεν είναι μία συχνότητα αλλά
έχει συχνότητες FMIN, FMAX, τότε σε όλες τις
προηγούμενες σχέσεις χρησιμοποιώ FMAX αντί
για F.
• Ο φωρατής δεν εισάγει παραμόρφωση όταν :
• m<=1/{1+(2*π*R*C)2}1/2. όπου m ποσοστό
διαμόρφωσης.
• Δηλαδή δεν μπορούμε να έχουμε ποσοστό
διαμόρφωσης 100%. m=1
• Από τις σχέσεις (15) και (16) μπορούμε να
βρούμε τις τιμές των R & C.

ΠΕ17.08


Rin » R / 2
Η τιμή της αντίστασης R πρέπει να είναι του ίδιου μεγέθους με
την αντίσταση εξόδου του ενισχυτή που προηγείται.
Τέλος η απόδοση του φωρατή ορίζεται ως :
n=sO/EOI. Όπου sO το πλάτος της τάσης εξόδου και EOI το
πλάτος του σήματος εισόδου.
Θεωρητικά εάν η τάση κατωφλιού και η rd είναι μηδέν τότε n=1.

7.5.3 Σύγχρονη ή σύμφωνη φώραση
• Σύγχρονη ή σύμφωνη φώραση
(αποδιαμόρφωση) ονομάζεται η
διαδικασία εκείνη στην οποία το
διαμορφωμένο σήμα πολλαπλασιάζετε με
σήμα ενός τοπικού ταλαντωτή της ίδιας
συχνότητας και φάσης με το φέρων σήμα.
• Αν ο δέκτης έχει στάδιο IF ο τοπικός
ταλαντωτής συγχρονίζεται με την IF
συχνότητα.

ΠΕ17.08

• Θεωρώντας σήμα E(t) διαμορφωμένο κατά
AM και R(t) το σήμα του Τ/Τ έχουμε :
• E(t)=[Eo+s(t)]*cos(ωο*t). R(t)=1*cos(ωο*t).
• Στην έξοδο του πολλαπλασιαστή έχουμε :
• V1(t)=Eo/2+s(t)/2+(Eo/2)cos(2*ωo*t)+[s(t)/2]c
os(2*ωο*t).
• Στην έξοδο του φίλτρου ΧΣ φτάνει μόνο το
ωφέλιμο σήμα ενώ ο πυκνωτής κόβει την DC
συνιστώσα και έχουμε :
• Vεξ=s(t)/2

• Εάν δεν υπάρχει τέλειος συγχρονισμός
συχνότητας και φάσης μεταξύ Τ/Τ και
φέροντος τότε θα έχουμε προβλήματα.
• Ας θεωρήσουμε ότι ο Τ/Τ διαφέρει στην
συχνότητα και στην φάση δηλαδή :
• R(t)=1cos[ωr*t+Δφ].
• Τότε V1(t)=[Eo+s(t)]cos(ωο*t)*cos(ωr*t+Δφ).
• Αναπτύσσοντας βρίσκουμε :
• V1(t)=(1/2)*[Eo+s(t)]*cos[(ωο+ωr)t+Δφ]+(1/2)
*[Εο+s(t)]*cos[(ωr-ωο)t+Δφ].

• Το φίλτρο ΧΣ απορρίπτει το πρώτο όρο διότι
αντιστοιχεί σε σήμα υψηλής συχνότητας. Αν η
συχνότητα αποκοπής του φίλτρου είναι :
• fα>fr>fo.
• Στην έξοδο εμφανίζεται ο δεύτερος όρος.
• Vεξ=(1/2)*[Εο+s(t)]*cos[(ωr-ωο)t+Δφ].
• Που ΔΕΝ είναι το ωφέλιμο σήμα s(t).
• Αν ωr=ωo. Τότε Vεξ=(1/2)*s(t)*cosΔφ.
• Εάν Δφ σταθερό τότε έχουμε στην έξοδο s(t) με
συντελεστή απόδοσης : n=(1/2)*cosΔφ<1.
• ΑΡΑ ο συγχρονισμός συχνότητας και φάσης
είναι η καλύτερη συνθήκη για αποδιαμόρφωση.


Απλός ταλαντωτής με ολισθητή
ρυθμιζόμενης φάσης.
ΠΕ17.08


PLL, συγχρονισμός συχνότητας και φάσης.
ΠΕ17.08

7.5.4 Αποδιαμόρφωση DSBsc, SSBsc
• Ως αποδιαμορφωτής χρησιμοποιείται το
κύκλωμα του σύγχρονου φωρατή.
• Στην περίπτωση DSBsc έχουμε :
• E(t)=s(t)*cos(ωο*t), R(t)=cos(ωο*t.
• Καταλήγουμε ότι Vεξ=s(t)/2. δηλαδή
έχουμε αποδιαμόρφωση.
• Δεν απαιτείται πυκνωτής σε σειρά διότι
δεν έχουμε DC συνιστώσα τάσης στην
έξοδο.

ΠΕ17.08

• Στην περίπτωση SSBsc έχουμε :
• E(t)=Eo*cos(ωο+Ω)t USB.
• E(t)=Eo*cos(ωο-Ω)t LSB.
• Για παράδειγμα παίρνουμε την USB και
έχουμε :
• V1(t)=[Eo*cos(ωο+Ω)t]cos(ωο*t)=(Eo/2)c
os(2*ωο+Ω)t+(Eo/2)cos(Ω*t).
• Αρα : Vεξ=(Εο/2)cos(Ω*t)=s(t).

ΠΕ17.08

• Στην περίπτωση : ωr διάφορο ωο τότε δεν
έχουμε σωστή αποδιαμόρφωση, πρέπει να
χρησιμοποιήσουμε PLL.
• Συνήθως κατά την εκπομπή SSB
αποστέλλουμε στο φάσμα του σήματος μια
μικρή συνιστώσα του φέροντος που δεν
επιβαρύνει την συνολική ισχύς του συστήματος
εκπομπής, αλλά βοηθάει το PLL να
συγχρονιστεί παίρνοντας ένα δείγμα της
συχνότητας.
• Άρα είναι SSBsc.

ΠΕ17.08

7.6 Αποδιαμόρφωση FM
7.6.1 Διευκρινιστής με φίλτρο.
• Αποδιαμόρφωση συχνότητας ή διευκρίνιση
συχνότητας, όπως συνήθως αποκαλείται, είναι η
διαδικασία εξαγωγής της πληροφορίας από
φέρον σήμα διαμορφωμένο κατά FM.
• Στην διαμόρφωση FM η πληροφορία επηρεάζει
αποκλειστικά τη συχνότητα του φέροντος.
• F(t)=fo+Δf(t)=fo+k*s(t).
• Αυτό πραγματοποιείται με ταλαντωτή VCO.

ΠΕ17.08


Η κλίση της
χαρακτηριστικής
K=ΔV/Δf
δίνεται σε V/Hz

•Ο διευκρινιστής συχνότητας αντίστροφα μετατρέπει τις
μεταβολές συχνότητας του φέροντος σε μεταβολές τάσης
και πρέπει να είναι γραμμικός.

• Το πλάτος του σήματος FM δεν επηρεάζεται από
την πληροφορία και παραμένει σταθερό. Αυτό
μας δίνει την δυνατότητα πριν τον
αποδιαμορφωτή να χρησιμοποιήσουμε
συμμετρικό περιοριστή (ψαλιδιστή).
• Αυξάνουμε την ποιότητα του δέκτη
απαλλάσσοντας τον από παρασιτικές
διακυμάνσεις του σήματος, αυξάνοντας τον λόγο
σήματος προς θόρυβο στην έξοδο (SNR).

ΠΕ17.08


Στην έξοδο
του ψαλιδιστή
το
μεσοπερατό
φίλτρο LC
αποκαθιστά
την ημιτονική
φυσιογνωμία
του σήματος

Ως διευκρινιστή
χρησιμοποιούμε ένα
απλό επιλεκτικό
φίλτρο.
Η απόκριση του
φίλτρου επιλέγεται
έτσι ώστε η κεντρική
συχνότητα να
βρίσκεται περίπου
στο μέσο του
ανοδικού η
καθοδικού τμήματος
της χαρακτηριστικής
του.

Το φέρον σήμα, του
οποίου η συχνότητα
παρουσιάζει
μεταβολές γύρω από
την κεντρική
συχνότητα μετά την
διέλευση από το
φίλτρο είναι
διαμορφωμένο κατά
πλάτος.
Στην συνέχεια ένα
απλός φωρατής D-R-C
πραγματοποιεί την
τελική
αποδιαμόρφωση.

• Αυτή η διάταξη που παρουσιάσαμε έχει
ένα βασικό μειονέκτημα.
• η χαρακτηριστική απόκριση του φίλτρου
δεν είναι γραμμική. Με αποτέλεσμα όταν οι
μεταβολές συχνότητας είναι μεγάλες, να
εμφανίζονται στην έξοδο παραμορφώσεις
του σήματος.

ΠΕ17.08


Έτσι περιοριζόμαστε
σε περιπτώσεις
διαμόρφωσης FM
όπου έχουμε μικρές
αποκλίσεις
συχνότητας Δfmax,
στις οποίες το τμήμα
Α,Β μπορεί να
θεωρηθεί ως
γραμμικό.


Τα δύο φίλτρα χρησιμοποιούν τον ίδιο πυκνωτή (L1-C, L2-C)
και λειτουργούν με διαφορά φάσης π, έτσι η μη γραμμικότητα
του ενός αντισταθμίζεται από τη μη γραμμικότητα του άλλου, η
χαρακτηριστική εκτείνεται σε ευρύτερη περιοχή. Το ωφέλιμο
σήμα είναι η διαφορά των σημάτων V1 και V2 στην έξοδο.


Εδώ απεικονίζεται διανυσματικά η λειτουργία του
αποδιαμορφωτή που ονομάζεται Fooster – Seeley.
Ο συνδυασμός των δύο φίλτρων αποτελεί συντονισμένο
κύκλωμα στην κεντρική συχνότητα του φέροντος.


Στο (α).
Στην συχνότητα συντονισμού τα διανύσματα τάσης και
ρεύματος είναι συμφασικά, οι τάσεις εξόδου κάθετες στο ρεύμα
και αντίθετες μεταξύ τους. Με αποτέλεσμα οι τάσεις V1 και V2
να δίνουν αποτέλεσμα 0. s(t)=V1-V2=0.


Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση τα διανύσματα ρεύματος και
τάσης παρουσιάζουν διαφορά φάσης.
Οι μεταβολές συχνότητας απεικονίζονται στην διαφορά των
τάσεων V1 και V2. Η τάση στην έξοδο είναι ανάλογη προς τις
μεταβολές της συχνότητας.

7.6.2 Άλλα κυκλώματα αποδιαμόρφωσης

E’(t)=-Eo*sin[Φ(t)-Δf] Vεξ=sinΔφ. .Δφ=λ*κ*s(t)

E(t)=Eo*cos[Φ(t)] Δφ=λ*[f(t)-fo]
όπου λ=rad/Hz
• Μία παραλλαγή του κυκλώματος σύγχρονης φώρασης, που
μελετήθηκε στις αποδιαμορφώσεις ΑΜ μπορεί να
αξιοποιηθεί και για αποδιαμόρφωση FM.
• Το φέρον FM πολλαπλασιάζεται με τον εαυτό του, αφού
υποστεί ολίσθηση φάσης (-π/2).
• Μεταβάλλεται η συχνότητα μεταβάλλεται και η ολίσθηση
φάσης. (-π/2+Δφ)


• Η συχνότητα του σήματος εισόδου συγκρίνεται με τη
συχνότητα του VCO που είναι υπολογισμένος στην
συχνότητα του φέροντος.
• Η τάση ελέγχου του VCO που προσπαθεί να τον
συγχρονίσει στην συχνότητα του σήματος εισόδου
αντιπροσωπεύει τις μεταβολές της συχνότητας του, δηλαδή
το ωφέλιμο σήμα.


• Μετά την αποδιαμόρφωση το ωφέλιμο
σήμα θα υποστεί αποέμφαση.
• Ειδικό χαμηλοδιαβατό φίλτρο
αποκαθιστά τη φασματική φυσιογνωμία
του σήματος, πριν την τελική του
ενίσχυσή από τους ενισχυτές χαμηλών
συχνοτήτων.

ΠΕ17.08

7.7 Θόρυβος και ευαισθησία στο δέκτη
• Η ευαισθησία του δέκτη ορίζεται ως η ελάχιστη
ένταση του σήματος στην είσοδο του δέκτη έτσι
ώστε στην έξοδο ο λόγος SNR να έχει μία
δεδομένη τιμή.
• Για να γίνει πιο κατανοητό απλοποιούμε τον
δέκτη σε δύο τμήματα.
• Το ένα όλα τα στάδια πριν την αποδιαμόρφωση
(RF,IF).
• Και το δεύτερο την αποδιαμόρφωση και το
τμήμα ενίσχυσης χαμηλών συχνοτήτων.

ΠΕ17.08


S’ = το σήμα που προέκυψε από τα στάδια RF,IF.
Ν’ = αθροιστικά όλος ο θόρυβος (εισόδου + κυκλωμάτων)
Si = το σήμα στην είσοδο του δέκτη.
Ni = ο θόρυβος στην είσοδο του δέκτη.


Ο Ni ονομάζεται λευκός θόρυβος και είναι σταθερής
πυκνότητας ισχύος σε όλο το φάσμα των συχνοτήτων.
Ni=k*T*B, k=1,38*10-23 J*K-1 σταθερά Boltzman.
T= θερμοκρασία περιβάλλοντος σε Kelvin,
Β= εύρος ζώνης του σταδίου IF.


Για το πρώτο τμήμα του δέκτη έχουμε (Si/Ni)=Gr*(S’/N’).
Όπου Gr=συντελεστής θορύβου που εξαρτάτε από τα
τεχνικά χαρακτηριστικά του δέκτη είτε μετριέται
πειραματικά.
Η σχέση που συνδέει τα (S’/N’) και (S/N) εξαρτάτε από
τον τύπο της διαμόρφωσης.


Υποθέτουμε ότι S’>>N’ (τουλάχιστον 10 φορές).
AM : (S/N)=m2*(S’/N’)
Αν m=1 τότε (S/N)=(S’/N’).
FM : (S/N)=3*m2*(m+1)*(S’/N’).
Αν m>>1 τότε (S/N)=3*m3*(S’/N’).

• Συνδυάζοντας όλες τις σχέσεις μεταξύ
τους έχουμε :
• Για ΑΜ :
• Si=(1/m2)*k*T*B*Gr*(S/N)=
• 2*k*T*Fmax*Gr*(1/m2)*(S/N) γιατί
Β=2*Fmax.
• Αν m=1 τότε Si=2*k*T*Fmax*Gr*(S/N)

ΠΕ17.08

• Συνδυάζοντας όλες τις σχέσεις μεταξύ τους
έχουμε :
• Για FM :
• Si=k*T*B*Gr*[1/3*m2(m+1)](S/N)=
• 2*k*T*Fmax*Gr*(1/3*m2)*(S/N) γιατί
Β=2*Fmax*(m+1).
• Εάν θεωρήσουμε την κεραία ως γεννήτρια τότε
: Si=E2/4*Ri Ri=50Ω (ισοδύναμη αντίσταση
εισόδου δέκτη, προσαρμογή με κεραία).

ΠΕ17.08

7.8 Σύγκριση AM και FM
ως προς το θόρυβο
• Συγκρίνοντας τις δύο σχέσεις (29,30 σελ
258) διαπιστώνουμε ότι για το ίδιο σήμα Si
στην είσοδο του δέκτη ισχύει :
• (S/N)FM=3*m2*(S/N)AM.
• Αν m>1, τότε (S/N)FM>(S/N)AM.
• Η διαμόρφωση FΜ παρουσιάζει
μεγαλύτερη αντοχή στο θόρυβο.

ΠΕ17.08

7.8 Σύγκριση AM και FM
ως προς το θόρυβο
• Στην περίπτωση της ραδιοφωνίας FM
έχουμε m>=5 άρα :
• (S/N)FM=3*52*(S/N)AM ή
(S/N)FM=75*(S/N)AM.
• Σε db (S/N)FM=(S/N)AM+18,8 db.
• Με την προϋπόθεση ότι το σήμα στην
είσοδο είναι μεγαλύτερο από το θόρυβο.

ΠΕ17.08

7.8 Σύγκριση AM και FM ως προς το θόρυβο

• Για μικρές τιμές του S’/N’ <10, το
πλεονέκτημα της FM παύει να ισχύει.
• Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται «φαινόμενο
κατωφλίου»

Ηλεκτρονικές Επικοινωνίες κεφ. 7

Recomendados

Recomendados

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

La actualidad más candente (20)

Más de Theodoros Leftheroudis

Más de Theodoros Leftheroudis (20)

Último

Último (20)

Ηλεκτρονικές Επικοινωνίες κεφ. 7