ქართული ენისა და ლიტერატურის სწავლებისათვის

1. კაცია-ადამიანი
ილია ჭავჭავაძე

2. როგორ ფიქრობთ, შესაძლებელია თუ
არა, რომ საცხოვრებელი გარემოს
მიხედვით ამოვიცნოთ და შევაფასოთ
ადამიანი?
პასუხი დაასაბუთეთ!

4. .რომელი ანდაზა უძღვის ნაწარმოებს
ეპიგრაფად?
. როგორ ხსნის ამ
ეპიგრაფის "საჭიროებას" მწერალი
ნაწარმოების შესავალში?

5. „მოყვარეს პირში უძრახე, მტერს - პირს
უკანაო".
ილიას აზრით, მოყვრობა გულისხმობს ნაკლზე მითითებას,
ხინჯის დანახვისა და გამოსწორების მიზნით. მოყვრობა
სიყვარულს ეფუძნება, ამიტომ "პირში ძრახვა"სიკეთითაა
ნაკარნახევი და ნასაზრდოები.
თქვენ ეთანხმებით ილიას?
პასუხი დაასაბუთეთ!

6. რაზე ეტყობა თათქარიძის სახლ-კარის
პატრონს ქართველობა?

7. „ქართველობა", ამ შემთხვევაში,
გულისხმობს გარკვეულ ზნეს,
სიზარმაცეს, რომლის
გამოისობითაც მდიდარ ლუარსაბს
მინგრეული და მოუვლელი სახლ-კარი
აქვს.

8. აღწერეთ ლუარსაბის გარეგნობა!

9. მწერალი გროტექსტურად წარმოაჩენს ლუარსაბის გარეგნობას.
ხაზს უსვამს "ხორცის" სიმსუქნეს, რაც დასტურია ლუარსაბის
ზომაგადასული ჭამა-სმისა. "ცით მონაბერი სული",
სამწუხაროდ, ისეთ "ჭურჭელშია", სადაც მას ყოფნა უჭირს.
ლუარსაბს აქვს "ღირსეული სამკაულები" - მორგვივით სქელი
კისრის, სამკეცად ჩამოსული ღაბაბის, გადმოგდებული ღიპის,
ქონით გატენილი თითების სახით, მაგრამ არსად უჩანს სული,
რომელიც თითქოს ხორცს შთაუნთქამს - - ის "მონაბერი
სული" არსად არა სჩანს, თითქოს ჩამკვდარაო". აქ არის
მხოლოდ ხორცის დღეობა, სული კი დაჭლექებულია. ჩამქრალა
ადამიანისათვის ყველაზე ძვირფასი "ღვთის ხატება და
მსგავსება"

10. რატომ აქებს ლუარსაბი ძველ დროს?

11. ავტორი სიბრალულით მიმართავს
ლუარსაბს: "ის გული აღარ არის , ის
გულის სიმხურვალე, ის თავგამოდება
მამულისათვის, რომელის კაი ცხენსა და
კაი თოფს კაი საქმეში ახმარებდა. უწინ
კაცი ამშვენებდა ცხენსაც და თოფსაც,
ეხლა კი ცხენი და თოფი კაცს
ამშვენებს".
რას გულისხმობს ილია ჭავჭავაძე?

12. ილია გვიხატავს ლუარსაბისა და დარეჯანის აზრისაგან
დაცლილ ცხოვრებას. გვიხატავს, რა უსაქმოდ ატარებენ
წუთისოფელს, დანანებით იტყვის: "ხშირად გაუტარებიათ
ამრიგად დრო ჩვენს ცოლ-ქმარსა. ნეტავი იმათ,
მკითხველო".
"ნეტავი იმათ" გამოხატავს ლუარსაბისა და დარეჯანის
უნაღვლო, უდარდო, უფიქრო და უსაქმო ცხოვრებას.
ისინი საკუთარ ნაჭუჭში არიან გამოკეტილნი და საქვეყნო
არაფერი ანაღვლებთ.
თქვენთვის რამდენად მისაღებია ამგვარი ცხოვრების სტილი?
პასუხი დაასაბუთეთ!

13. ლუარსაბი და დარეჯანი უმიზეზოდ ტუქსავენ ,
კიცხავენ და ედავებიან ყმებს იმ მიზნით, რომ
დაშინებული ჰყავდეთ,თანაც გულუბყვილოდ სჯერათ,
თუ ჩვენი შიში ექნებათ, უფრო ვეყვარებითო.
თქვენი აზრით, რამდენად
შედეგიანია გუნდის მართვის ასეთი
ფორმა?

14. ნაწარმოებში ავტორი პერიოდულად
ერთვება, მიმართავს მკითხველს,
მიმართავს პერსონაჟს, გამოხატავს თავის
დამოკიდებულებას, ზოგჯერ,
გარკვეულწილად, პერსონაჟადაც
გვევლინება, თითქოს, იმავე სოფელში
ცხოვრობდე..... გაიხსენეთ
ნაწარმოებიდან მსგავსი ეპიზოდები.

15. .ნაწარმოებში გვხვდებიან პერსონაჟები: ენაჭარტალა
ბაბალე, ჭორიკანა ელისაბედი, ჭუჭყანი ლამაზისეული,
ზარმაცი ძაღლი, გამურული ბიჭი, ძაღლის ბედს რომ
შენატრის - ყოველივე ეს მწერლისათვის "საძაგელი
სურათია საძაგელი მიწისა". ეს სისაძაგლე სრულ
კონტრასტს ქმნის სამხრეთის დიდებულ ცასთან და
მთების ლაჟვარდ გრეხილთან. მწერალი წუხს, რომ ამ
ადამიანებს ზეცასთან არაფერი აკავშირებთ, ისინი
მხოლოდ ხორცზე ზრუნავენ.

16. ლუარსაბი კიცხავს ნიკოლოზს,
რომელიც გლეხის ქალს გაარშიყებია და
ეს ამბავი გახმაურებულა.
.ლუარსაბისთვის ამისთანა ქცევა
მხოლოდ მაშინ არის დასაგმობი, თუ
გაახმაურდება, ჩუმად - დასაშვებია.

17. .ლუარსაბი იმის დასამტკიცებლად რომ ქვეყნიერებაზე
გლეხები და ბატონები უნდა არსებობდნენ თითების
მაგალითს მოიშველიებს, რაზეც მოურავი (დათო)
უპასუხებს: დიდიც არის და პატარაც, მაგრამ, დაილოცა
ღმერთის სამართალი, ისე გაუჩენია, რომ ერთმანეთს არ
უშლიანო".
შეაფასეთ დათო!

18. ილია ამბობს, "კარგი რამ არის ქართველი კაცი: ბედსაც
და უბედობასაც თანასწორად ემორჩილება ხოლმე. არც
ერთისთვის გაიხეთქავს თავსა და არც მეორესთვის
დაიწყებს ბრძოლას. და არის ის ყველგან ერთნაირად
გულგრილი და შეუპოვარი".
ეთანხმებით ილიას ამ მოსაზრებას?
პასუხი დაასაბუთეთ!

19. . იმსჯელეთ:
. რა მიზნით დაწერა ილია ჭავჭავაძემ ეს ნაწარმოები;
. რის გამო ჩივის ილია;
. რას მიიჩნევს ილია ადამიანის ცხოვრების მთავარ
დანიშნულებად;
. რატომ არ შეეძინათ შვილი დარეჯანსა და ლუარსაბს;
. თქვენ რაში ეთანხმებით და რაში არ ეთანხმებით
ავტორს;