1. Ε Τ Ο Σ 2 ο • Α Ρ . Φ Υ Λ Λ Ο Υ 4 • Τ Η Λ . & F A X : 2 2 3 1 0 6 6 3 7 7 • e m a i l : e k p s l a m @ o t e n e t . g r I O Y Λ Ι Ο Σ - Δ Ε Κ Ε Μ Β Ρ Ι Ο Σ 2 0 1 1
OIKOTΡΟΦΕΙΟ ΛΑΜΙΑΣ «ΓΛΑΥΚΟΣ»
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: 1ο χλμ. Λαμίας Φραντζή
Παγκράτι Λαμίας
ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ
ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ
Βιωματική εμπειρία
από την κ. Λάμπρου Μαρία
σελ 2
ΓΕΦΥΡΑ
Χριστούγεννα!!! 2011
ΗΕταιρίαΚοινωνικήςΨυχιατρικής&ΨυχικήςΥγείαςσυμμετέχει στο
ΠρόγραμμαΔιαΒίουΜάθησηςGRUNDTVIG:“SocialCompetencies
fortheCommunityParticipationofPeopleWithDisabilities/SocPart”.
ΤοΠρόγραμμαστοχεύειστηνεκπαίδευσηευάλωτωνκοινωνικώνομάδων
μεσκοπότηδημιουργίατουκατάλληλουπλαισίουγιατηνκοινωνικήτουςεν-
σωμάτωση,τηναυτόνομηδιαβίωση,τηνεργασίακαιτηνκοινωνικοποίησήτους.
ΤοΠρόγραμμαστοχεύειεπίσηςστηνευαισθητοποίησητηςκοινότηταςγιατην
αλλαγή της στάσης απέναντι στην ψυχική νόσο και την αποφυγή του στίγμα-
τος. Αποτέλεσμα των παραπάνω δράσεων θα είναι η δημιουργία ενός σχεδί-
ου «άτυπης» εκπαίδευσης, το οποίο θα φέρει σε επαφή το προσωπικό διαφό-
ρων φορέων, μέλη της κοινότητας και εκπρόσωπους δημόσιων οργανισμών,
μετιςευάλωτεςκοινωνικέςομάδες.ΣτοΠρόγραμμασυμμετέχουνοργανισμοί
πουπαρέχουνεκπαίδευσηκαιυπηρεσίεςψυχικήςυγείαςαπότηνΑγγλία,τηΓερ-
μανία, τη Δανία, την Ελλάδα και την Τσεχία.
ΟρόλοςτηςΕ.Κ.Ψ.&Ψ.Υ.στοΠρόγραμμαείναιηευαισθητοποίησητηςκοι-
νότηταςμεστόχοτηστήριξητωνατόμωνμεπροβλήματαψυχικήςυγείας,κα-
θώς και η δημοσιοποίηση των δράσεων του Προγράμματος.
Το Πρόγραμμα έχει διετή διάρκεια και χρηματοδοτείται με την υποστήρι-
ξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Εκπαίδευση και Πολιτισμός
Πρόγραμμα Δια Βίου Μάθηση Grundtvig
σελ 6
σελ 7
σελ. 8
σελ. 3
ΚΙΝΗΤΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ
ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ
4o ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΚΙΝΗΤΩΝ
ΜΟΝΑΔΩΝ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
ΘΕΜΕΛΙΟ ΤΗΣ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ
Ο Συναισθηματικός δεσμός
Θεραπευτή - Θεραπευόμενου
ΠANAΓΙΩΤΗ
ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΥ
στην εφημερίδα τα «ΝΕΑ»
ΠAΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ
ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ
ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ

2. 2 «ΓΕΦΥΡΑ» ΙΟΥΛΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ
Μ
ελένεΜαρίακαιέχωδύοκόρες.ΤηνΈλε-
να και την Ευγενία που χαϊδευτικά την
φωνάζουμε Τζένη. Η Έλενα είναι πα-
ντρεμένη και έχει και ένα γιό τεσσάρων χρονών.
Τον εγγονό μου Ερμή.
ΗΕυγενίαήΤζένηείναιάτομομεειδικέςανά-
γκες. Από τα πρώτα χρόνια της ζωής της, οι για-
τροί του Νοσοκομείου Παίδων, Αγία Σοφία, δια-
πίστωσαν «Βαριά διανοητική καθυστέρηση», με
απρόβλεπτητηνεξέλιξήτης.Τοσώματηςδενπα-
ρουσίαζετίποτατοπαθολογικό.Οεγκέφαλοςόμως
δενέδινεδιαταγήγιανακινηθούνταμέλητου.Η
βλάβηπροήλθεδιότιδενπήρεοξυγόνοτηνώρα
της γέννας.
Οιθεράποντεςγιατροίμαςπαρέπεμψανστο
αρμόδιο ψυχιατρικό τμήμα του νοσοκομείου.
Χωρίς καμία φαρμακευτική αγωγή, επισκεπτό-
μασταντοτμήμακάθεδεκαπέντεμέρεςεπί18χρό-
νιακαιπαίρναμετηνκατάλληληψυχιατρικήβοή-
θεια. Την βοήθεια δεν την χρειάζονταν άμεσα η
Τζένη, αλλά εμείς οι γονείς για να μπορούμε στη
συνέχειαναβρίσκουμετοντρόπονατηβοηθάμε.
Εμείς,δηλαδήεγώ,μαζίμετονπατέρατηςκαι
τηναδερφήτηςφτιάξαμεμιαμεγάληαγκαλιάκαι
την τοποθετήσαμε μέσα όπου είχε προστασία
και βοήθεια, πάντα βέβαια με τις καθοδηγήσεις
των ειδικών, οι οποίες στην αρχή ήταν δοκιμα-
στικέςκαιπάνταεναλλασσόμενες.Ημεγάλημας
αγάπηκαιηαγωνίαγιατηνεξέλιξήτηςείχαναφα-
νίσει την κούραση της κάθε στιγμής. Εργαζόμα-
σταν και οι τρείς, ακόμα και με βάρδιες.
ΗΤζένηείχεπάραπολύαργήπνευματικήανά-
πτυξη και αυτό το λίγο το καταφέραμε χάρη
στηνσυνεχόμενηκαιπολύπλευρηεμπειρίαπουτην
βοηθήσαμενααποχτήσει.Π.χ.γιαναστεριώσειόρ-
θιατηνκρατούσαμε συνέχειαόρθια,ώσπουνατης
γίνει συνήθεια. Με αυτό τον τρόπο η πορεία της
εξελίχθηκεαργά,αλλάσωστά,ωςεξής: Τριώνμη-
νώνδενείχεανοίξειταμάτιατης.Έξημηνώνδεν
είχεσηκώσειόρθιοτοκεφαλάκιτης.Στατρίαχρό-
νια,άρχισεναεστιάζειτηματιάτηςγιαναμαςκοι-
τάξει.Σταέξηχρόνιαπερπάτησε,σταοχτώχρό-
νια άρχισε να βγάζει από το στόμα της φωνή και
σταδεκαοχτώείπετηνπρώτηλέξη«ΜΠΑΜΠΑ».
Για να πει αυτή τη λέξη μέρα και νύχτα – ακόμα
και την ώρα που κοιμόταν της την λέγαμε συνε-
χώς.
Σήμεραείναιτριάντα-εννέαετών.Στιςπέντε
Απριλίουθαμπειστασαράντακαιέχειαρχίσεινα
συνδέει μικρές προτάσεις. Εμείς τις καταλαβαί-
νουμε. Το ευχάριστο είναι πως έχουν αρχίσει
σιγά- σιγά να την καταλαβαίνουν και οι άλλοι.
Όπωςθακαταλάβατεζήσαμετηνκυριολεξίατων
στοίχων του Ελύτη:
Ένατοχελιδόνικαιηάνοιξη;Ακριβή.
ΓιαναγυρίσειοΉλιος;θέλειδουλειά
πολύ!
Οιγιατροίτουνοσοκομείου,μαςσυμβούλε-
ψανναείμαστεπροσεκτικοί,διότιηπερίπτωσητης
Τζένηςεύκολαθαμπορούσεναγίνειαντικείμενο
εκμετάλλευσης,απόδιαφόρουςανθρώπουςπου
πουλάνεψεύτικεςελπίδες,ψεύτικησυμπόνια,ψεύ-
τικηανθρωπιά.Μεγνώμονατηνσυμβουλήτους
και με προσεκτικές κινήσεις, όπου μαθαίναμε
κάτικαινομίζαμεπωςθατηνβοηθήσειτρέχαμε.
Πρώτα – πρώτα πήγαμε σε όλα σχεδόν τα ιδρύ-
ματα, κρατικά και ιδιωτικά μήπως υπήρχε έστω
και μια μικρή βοήθεια. Το μόνο που μπορούσαν
ναμαςπροσφέρουνήτανναμαςαπαλλάξουν,προ-
σφέροντάς της ένα κρεβάτι και ένα πιάτο φαγη-
τό.ΠριναπόσαράνταχρόνιαεδώστηνΕλλάδαδεν
υπήρχανειδικευμένοιγιαυτέςτιςπεριπτώσειςπ.χ.
δενυπήρχανλογοθεραπευτές.
Ηδεύτερηαμέσωςκίνησήμαςήτανναασχο-
ληθούμε με επιστήμονες από το εξωτερικό. Ακο-
λουθήσαμεαπόκάποιονκαθηγητήμίαθεραπείαη
οποία ήταν ένας συνδυασμός βιταμινών με άλλες
ουσίες.Τηνδιακόψαμεόμωςδιότιυπήρχεκίνδυ-
νοςεγκεφαλικούεπεισοδίουόπωςμαςείπαν.Δεν
χρειάζεται να αναφέρω τους πρακτικούς, τους
χαρισματικούς, κ.λ.π. στους οποίους είχαμε προ-
στρέξει.
Τίποταδεναπέβηπιοαποτελεσματικό,απότην
επίμονηκαισταθερήδουλειά,σεσυνδυασμόμετην
βαθειάπίστηκαιελπίδαστοΘεό.Δουλειάσημαί-
νει για την Τζένη να είσαι πάντα δίπλα της, για να
αισθάνεται ασφάλεια, διότι όσα λιγότερα γνωρί-
ζειοάνθρωποςτόσοπιοανασφαλήςείναι.Έτσιαπό
ασφαλέςπεδίοκάνειμικράβήματαπουτηνφέρ-
νουν όλο και πιο κοντά στην πρόοδο της κατά-
στασήςτης.
Βαθειάπίστηγιαμέναείναινααφήνεσαιστα
χέριατουΘεούναδηλώνειςμετιςπράξειςσουότι
είσαιδημιουργίαδικήτουκαιπωςαυτόςέχειτην
πρόνοιατηςύπαρξήςσου.ΚαιελπίδαστοΘεόεί-
ναιηκαθημερινήπροσευχή.Καιτιναπρώτο-ζη-
τήσεις,σ’αυτήτηνπροσευχή!Πολλάταπροβλή-
ματα που προκύπτουν από τέτοιες καταστάσεις.
Πάραπολλά.Προβλήματαυγείας,προβλήματαοι-
κονομικά,κοινωνικά,εργασιακά,ακόμακαιπρο-
σωπικά.Έτσιφτάνειαπελπισμένασταχείλησουη
προσευχήτουΚαζαντζάκη.
«Βόηθαμε,Θεέμου,ναφτάσω,εκεί,
πουδενμπορώ».
Ταπροβλήματαυγείαςπροκύπτουναπότην
συνεχόμενη στενοχώρια. Τα προσωπικά προκύ-
πτουν διότι παραμελείς κατά πολύ τις δικές σου
ανάγκες, τα εργασιακά διότι παραμελείς την ερ-
γασία σου και κατά συνέπεια έρχονται και τα οι-
κονομικά.Ταέξοδαπολλαπλασιάζονταιενώταέσο-
δαότανδενμπορείςναεργαστείςμειώνονται.Ανα-
πόφευκταηζωήσουμπαίνεισεάλλουςρυθμούς.
Τα κοινωνικά προβλήματα τα άφησα τελευ-
ταία.Αυτάκιανείναιοδυνηρά!
Τηνκοινωνίατηνέχωπαρομοιάσειμετηνθά-
λασσα.Τηθάλασσαπουξεβράζειτουςπάντεςκαι
ταπάντα.Χρειάζεταιγερόκολύμπιναταβγάλεις
πέρα.Διαφορετικάθασεπετάξεισεκάποιαερη-
μική παραλία ή θα σε χτυπήσει πάνω στα βράχια
καιθααφανιστείς.
Οι άνθρωποι που δεν μπορούν να κολυμπή-
σουν, αν δεν έχουν δίπλα τους κάποιους να τους
προφυλάξουν, είτε γονείς είτε αδέλφια είτε συγ-
γενείςείτειδρύματατιθαγινόταν; Αςβάλουμετον
εαυτόμαςνοητάστηθέσητους!
Όλοιοιάνθρωποιέχουνπροβλήματα.Κανέ-
ναςδενπέρασεαπόαυτήτηζωήκαιναμηνάγγι-
ξεκάτι.Άλλονλιγότεροάλλονπερισσότερο.
«Μακάριναείχαντελειωμό
ταβάσανατουκόσμου»
ΓράφειοΠαπαδιαμάντης.
Την μεγαλύτερη δυσκολία αντιμετώπισης
όμωςτηςόποιαςκατάστασης,τηνπερνάειεκείνος
που η κατάστασή του είναι ορατή. Κι εδώ θα πά-
ρειςμιααπόφαση!Ηκλείνεσαιμέσαστοσπίτισου,
ήβγαίνειςέξωκαιτουςκάνειςόλουςκοινωνούςστο
πρόβλημα, πράγμα που τους δυσαρεστεί και δέ-
χεσαιτηνόποιααντίδραση.
Εμείς στην οικογένειά μας προτιμήσαμε το
δεύτερο. Φάγαμε τα χαστούκια μας τα οποία ευ-
τυχώςμαςάργασαν.Μαςάργασαν,διότι,σανάν-
θρωποι που θέλαμε να κάνουμε την ζωή μας κα-
λύτερηότιερχόταναρνητικότοπετούσαμεστοκα-
λάθιτωναχρήστωνκαιδενθασαςκρύψωπωςήταν
πολλάτακαλάθια.Παίρναμεταθετικάκαιμεαυτά
προχωράμε.
Η Τζένη είναι έτοιμη να μπει μέσα στην κοι-
νωνία, μας είπε ο κύριος Τσιάντης καθηγητής
ψυχιατρικήςηκοινωνίαόμωςδυστυχώς,δενείναι
ακόμηέτοιμηνατηνδεχθεί.Ταλόγιατουταβρί-
σκωκάθεμέραμπροστάμου.
Έτσι, αντιμετωπίζω την κάθε κατάσταση,
τηνστιγμήπουμαςσυμβαίνειδυναμικά.
Σεαυτότονκόσμο,σεαυτήτηνανοιχτήήκλει-
στήκοινωνία, ανάμεσασεόλουςτουςανθρώπους,
υπάρχω μέσα και εγώ και η Τζένη όπως υπάρχε-
τεκαιόλοιεσείς.
Σεαυτούςπουεσκεμμένακαιμεδιάφορους
τρόπουςμαςαγνοούν,θατουςαπαντήσωμεταλό-
γιατουφιλόσοφουΣωκράτη.
«Αυτοίχάνουν!»
ΔενυπάρχειΚαιάδαςσήμεραούτεΓεροντό-
βραχος, αντίθετα, υπάρχουν ειδικοί και ειδικευ-
μένοι που μπορούν να βοηθήσουν.
Ανάμεσασεαυτούςείναικαιηεξαίρετηεπι-
στημονική ομάδα του καθηγητή κυρίου Σακελ-
λαρόπουλου,ηοποίαπροσφέρειτιςυπηρεσίεςτης
χωρίςκαμίαδικήμαςοικονομικήεπιβάρυνση,έτσι
ώστεναμηνείναιταχρήματααφορμήγιαναμην
ζητάμε βοήθεια.
Τον κύριο Σακελλαρόπουλο τον είχαμε επι-
σκεφτείότανηΤζένηήτανμικρήστοιατρείοτου.
Όπωςείχαμεεπισκεφθείκαιάλλουςψυχιάτρους.
Θυμάμαι ακόμα τα λόγια που μας είπε αστειευό-
μενος.
«Κανέναςάνθρωποςδενείναιίδιοςμετονάλ-
λον.Άλλοςείναιξανθόςάλλοςμελαχρινός. Άλλος
ψηλός άλλος κοντός. Άλλος έχει δείκτη νοημο-
σύνηςυψηλό,άλλοςχαμηλότερο.Εκείνοπουμε-
τράειείναιηδικήμαςαποδοχή.Όταναποδεχτούνε
τον οποιοδήποτε άνθρωπο με τις όποιες ιδιαιτε-
ρότητές του και τον κάνουμε παρέα, τότε θα
διαπιστώσουμεότιέχουμεένακοινόσημείοόλοι
μας. Ανεξέλεγκτες δυνάμεις επιβίωσης».
Αυτό που βλέπω στη Τζένη όλα αυτά τα
χρόνια συνεχώς. Επίσης βλέπω ότι δέχεται τα
πάνταγύρωτηςμεχιούμορ.Πολλέςφορέςμαςκά-
νει να γελάμε, ακόμα και ένα αρνητικό σχόλιο αν
ακουστεί για το άτομό της το αντιμετωπίζει, αι-
σιόδοξα.
ΌτανπερπάτησεηΤζένητηνπήγαμεστονη-
πιαγωγείο.Ηνηπιαγωγόςσυνεργάστηκεμαζίμας
με αποτέλεσμα η Τζένη να ενταχθεί στην πρώτη
κοινωνικήομάδαόλοτοχρόνο.
Μετάπήγεγιατέσσεραχρόνιαστοδημοτικό
σχολείο. Δεν ήταν ο κύριος σκοπός μας να μάθει
γράμματααλλάναενταχθείσεμιαυγιήκοινωνία
καιναπροσφέρεισεαυτή.
Καιπρόσφερε!Ήτανηεπιμελήτριατηςτάξης.
Η Τζένη κρατούσε το πόμολο της πόρτας όταν
έμπαινανήέβγαινανταπαιδιάσταδιαλλείματακαι
τηνέκλεινετηνώρατουμαθήματος.Ήταναυτήπου
καθάριζε τον πίνακα. Επίσης πετούσε τα σκουπί-
διααπότομικρόκαλάθιτηςτάξηςστομεγάλοκα-
λάθιτηςαυλής.Ταπαιδιάοιπαλιοίσυμμαθητέςτης
πάντατηνχαιρετάνεστοδρόμο,τηνρωτάνετικά-
νεικαιεάνχρειαστεί,ξέρουνπώςνατηνπροστα-
τεύσουν.
Τώρατατελευταίαχρόνιαέρχεταιμιαειδική
δασκάλαστοσπίτικαιτηςκάνειμάθημαμιαφορά
τηνεβδομάδα.
Πριναπό15περίπουχρόνιαόταναρρώστη-
σεοάντραςμουαπόμελάνωμα,δημιουργήθηκαν
στοσπίτιμαςπολλέςστενάχωρεςκαταστάσεις,με
αποτέλεσμαναχάσειηΤζένητονρυθμότης.
Τότεήρθαμεσεπρώτηεπαφήμετηνκινητή
ψυχιατρική μονάδα περίθαλψης της υπαίθρου
τουνομούΦωκίδας,μέσουτουΚέντρουυγείαςτης
Αμφίκλειας. Συνεργαστήκαμε περίπου για ένα
εξάμηνο.Σταματήσαμεδιότιήτανπολύδύσκολη
εποχή όχι μόνο για την Τζένη αλλά και για όλους
μας.Αποτέλεσμαήτανοθεράπωνιατρόςοοποί-
ος ήταν εκτός της μονάδας να την βάλει σε φαρ-
μακευτικήαγωγή,γιαναμπορέσειναανταπεξέλθει
αυτάπουθαεπακολουθούσαν.
ΤοκύριοφάρμακοτηςΤζένηςήτανηκοινω-
νική επαφή. Η μοναξιά και η απομόνωση την
φέρνειπολύπίσω.Αυτόμουέγινεέντονααντιλη-
πτόότανμείναμεοιδυομας.Ότανέφυγεαπότην
ζωή ο πατέρας της και εγώ δεν είχα το κουράγιο
νατηνβγάζωέξω.
Αφούπέρασανοισαράνταμέρεςπουτυπικά
είχαμε κάποιες παρηγοριές όπως συνηθίζεται η
πόρτα μας έκλεισε ερμητικά. Αλλά και το τηλέ-
φωνο,χτυπούσεσπάνια.Άρχισεναμαςπνίγειημο-
ναξιά.ΗΤζένητηννύχταότανένιωθεπωςεγώκοι-
μόμουνα σηκώνονταν από το κρεβάτι και πήγαι-
νεμπροστάστηφωτογραφίατουπατέρατηςκαι
κουβέντιαζε μαζί του. Ήταν βαρυχειμωνιά και
δενμπορούσαμεναβγούμεέξω.Οιδυομαςμέσα
σεβαρύπένθος.Δύσκολαπολύδύσκολα.Όμωςμε
το χιούμορ που τη διακρίνει, την ακούω για μια
στιγμήναμιλάειμεταπαιδιάστικαλογάκιατηςσε
έναπουλάκιπουήτανπάνωστασύρματατηςΔΕΗ.
«Πουλάκι,μημαςχτυπήσειςτηνπόρτα,μητηχτυ-
πήσεις,γιατίθασπάσειτοτζάμι!».
Αμέσωςεπικοινώνησαμετοκέντρουγείαςτης
Αμφίκλειας και ζήτησα να με φέρουν πάλι σε
επαφή με την κινητή μονάδα ψυχιατρικής περί-
θαλψης υπαίθρουτηςΦωκίδας.Ημονάδααντα-
ποκρίθηκεαμέσως.Απότότε,κάθε15ημέρεςέρ-
χεταιστοσπίτιμαςτοκλιμάκιοτηςΑμφίκλειαςπου
στελεχώνεταιαπόθεραπευτέςτουοικοτροφείου
«ΓΛΑΥΚΟΣ» της Λαμίας.
Η Βάσω, η Ξένια και ο Δημήτρης, τους αι-
σθανόμαστεσυγγενείςμας,τουςαισθανόμαστεφί-
λουςμαςκαιτουςευχαριστούμε.Δενσαςκρύβω
πωςμουείναιδύσκολοναέρθωσήμεραεδώκαι
ακόμαδυσκολότεροναέρθωαντιμέτωπημετην
θύμησηόλωναυτώνπουέχωπεράσει.Ησημερινή
παρουσία μου, είναι το δώρο μου σε αυτούς, για
τηνεπίοχτώχρόνιαπαρουσίατουςστοσπίτιμας.
Θαστείλωεπίσηςαπόαυτότοβήμαέναακό-
μα ευχαριστώ και στους θεραπευτές από το κλι-
μάκιοΠολύδροσουκαιΓραβιάςοιοποίοιμεμεγάλη
υπομονήμεβοήθησανκαιμεβοηθούνακόμανα
αντεπεξέλθωμόνημουστονσυνεχόμενοαγώνα.
Κάθομαι πολλές φορές και αναλογίζομαι,
πόσο τυχεροί είμαστε, που έχουμε αυτή την ψυ-
χιατρικήπερίθαλψηστηνπεριοχήμας.Ένααπότα
πολλάπουαποκόμισααπότιςεπαφέςμουμεαυ-
τέςτιςδυοομάδεςήταντοότικατάφεραναδωκαι
να βάλω γύρω μου τα όρια που χρειάζονται στις
διαπροσωπικέςσχέσεις.Όλοιμαςέχουμεανάγκη
τηνκοινωνικήεπαφή.Καιείναισίγουροότιηζωή
μαςθαγίνειπολύκαλύτερη,ότανθαμάθουμεόλοι,
νααποδεχόμαστεοένας,τηδιαφορετικότητατου
άλλου.
Βιωματική εμπειρία από την κ. Λάμπρου Μαρία

3. ΙΟΥΛΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ «ΓΕΦΥΡΑ» 3
Τι µέλλον µπορεί να έχουν οι Κινη-
τές Μονάδες και η αποασυλοποίηση
µέσα στην οικονοµική κρίση; Έχουν
αρχίσει περικοπές;
Απεναντίας. Μας έδωσαν τα χρήµατα
πουµαςχρωστούσαναπότηνπροηγούµενη
κυβέρνηση. Ο υπουργός υποσχέθηκε ότι η
Ψυχική Υγεία είναι σε απόλυτη προτεραιό-
τητα για τα έτη 2011 και 2012.
ΕπίυπουργίαςΚακλαµάνηοιεργαζόµε-
νοισταΠρογράµµαταέκανανδέκαµήνεςνα
πάρουν µισθό και δανείζονταν λεφτά από
φίλουςγιαναδώσουνγάλασταπαιδιάτους.
∆εν θέλω να λέω σπαραξικάρδια πράγµατα,
αλλά τότε είχα προτείνει στους συνεργάτες
να αναζητήσουν κάπου αλλού εργασία.
Αυτοί όµως µου απάντησαν ότι «εµείς τους
αρρώστους µας δεν τους εγκαταλείπουµε».
Συνεχίζεται η καλή υποδοχή από
τον κόσµο;
Ναι βέβαια, έχουµε µάλιστα βελτίωση.
Στις γιορτές οι γείτονες θα πάνε γλυκά
στους ασθενείς µας της αποασυλοποίησης
και θα τους βοηθήσουν στις καθηµερινές
ανάγκες τους. Πάντοτε, βέβαια, παροτρύ-
νουµε τους ασθενείς µας να έχουν µια κοι-
νωνική δραστηριότητα όπως και οι άλλοι
κάτοικοι της κοινότητας. Οι θεραπευόµενοί
µας φτάνουν να έχουν το δικό τους πρό-
γραµµα, σε αντίθεση µε το άσυλο όπου ο
νοσηλευόµενος δεν έχει κανένα δικαίωµα
και του τα κανονίζουν όλα οι άλλοι. Έτσι
αφαιρείται από τον ασθενή κάθε πρωτο-
βουλίακαιοδηγείται,µοιραία,στονιδρυµα-
τισµό.
Στα προστατευµένα διαµερίσµατα οι
ασθενείς µας κανονίζουν µεταξύ τους τι θα
φάνε, τι θα ψωνίσουν, ποιος θα µαγειρέψει.
‘Εχουνέναποσόχρηµάτωνπουτουςδίνεται
εβδοµαδιαίως και κάνουν τον προϋπολο-
γισµό τους µε δική τους ευθύνη. Θα ρυθµί-
σουν τις εξόδους τους, θα πάνε στη θάλασ-
σα µαζί µε τον θεραπευτή τους, µε το αυτο-
κίνητο το οποίο µας έχει παραχωρήσει το
κράτος, θα κάνουν τις καλοκαιρινές διακο-
πές τους. Έχουν πλήρη ελευθερία και λει-
τουργούν από κοινού σαν µια χωριάτικη
οικογένεια.
Σε κάθε διαµέρισµα ζουν τρεις έως
πέντε άνθρωποι που τα πάνε καλά µεταξύ
τους και η παρουσία των θεραπευτών δεν
είναι συνεχής. Και εκεί και στα οικοτροφεία
µας οι πόρτες είναι ανοιχτές.
Μιλάµε συνήθως για τη συνεργα-
σία µε το οικογενειακό και το κοινωνι-
κό περιβάλλον του ψυχωσικού. Τι
γίνεται όµως µε το επαγγελµατικό
περιβάλλον του;
Ο φοβικός και ο αγχώδης ασθενής, µε
σχετική δυσκολία, µπορούν πάντως να
µπουν στη λεγόµενη κανονικότητα. Του
ψυχωσικού αρρώστου (σχιζοφρενής),
όµως, δεν µπορείς να του ζητήσεις να δου-
λέψει οκτάωρο. Επίσης, δεν τον βοηθούν
καθόλουοιστερεοτυπικέςκαιεπαναλαµβα-
νόµενεςκινήσειςτηςεργασίαςστοεργοστά-
σιο. Οι Γερµανοί το προσπάθησαν αυτό,
βάζοντας τους στη βαριά βιοµηχανία εδώ
και σαράντα χρόνια, αλλά απέτυχαν. Σε
κάθε περίπτωση, προσπαθούµε να µη
µαθευτεί και να µη γραφτεί στο βιβλιάριο
υγείας του εγκλεισµός σε ψυχιατρείο.
Αν έχει εγκλεισµό, θα τον διώξουν από
τον ιδιωτικό τοµέα. Θα πάρει λοιπόν πιστο-
ποιητικό από έναν παθολόγο, δεν θα πάει
είκοσι µέρες στη δουλειά του και θα τον
περιθάλψουµε στο σπίτι του, έστω και αν
είναι διεγερτικός.
Ενδεικτικά σας λέω ότι είχαµε ασθενή
ένανδικαστήπουεµφάνισε ψυχωσικόεπει-
σόδιο και ο οποίος έφτασε να γίνει πρόε-
δρος Εφετών διότι του προσφέραµε περί-
θαλψη στο σπίτι και έτσι συνέχισε οµαλά
την καριέρα του χωρίς να προκληθεί πρό-
βληµα.
Τόσα χρόνια µετά, θα λέγατε ότι η
ψυχιατρική µεταρρύθµιση έγινε µε
τον σωστό τρόπο;
∆υστυχώς, το γεγονός ότι η µεταρ-
ρύθµιση δεν έχει υλοποιηθεί ουσιαστικά,
πέρα από ένα 15%, οφείλεται στο ότι δεν
άρχισε µε την ανάπτυξη της πρωτοβάθµιας
περίθαλψης, όπως έγινε µε τη Γενική Ιατρι-
κή και όπως συµβαίνει στην Ευρωπαϊκή
Ένωση.
Για να ικανοποιήσουµε τους ξένους,
αρχίσαµε να αδειάζουµε τα ψυχιατρεία.
Αυτό ήταν χρήσιµο, δεν χωράει αµφιβολία.
Αδειάσαµε τα ψυχιατρεία, αλλά οι ιδιωτικές
κλινικές έχουν υπερδιπλασιαστεί σε όλη την
Ελλάδα. Οι συνθήκες εκεί είναι τραγικές.
Αυτή είναι η βρώµικη πλευρά της
Ψυχιατρικής. Παρ’ όλα αυτά πιστεύω ότι µε
την Αγωγή Κοινότητας στις περιοχές όπου
εργαζόµαστε,µέσωτηςσυνεργασίαςµαςµε
τον πληθυσµό, την οικογένεια και το χωριό
του ασθενούς καταφέραµε να µειώσουµε
στο ελάχιστο το στίγµα, τις προκαταλήψεις
και την απόρριψη που ακολουθούσε.
Φτάσαµε µάλιστα στο σηµείο η ίδια η
κοινότηταναφροντίζειτουςαρρώστουςκαι
να µας ειδοποιεί έγκαιρα µε το πρώτο
σηµάδι υποτροπής.
Από την άλλη, βλέποντας τον άρρωστο
κάθε δεκαπέντε ηµέρες και έχοντας δηµι-
ουργήσει συναισθηµατικό δεσµό µαζί του,
µπορεί και ο ίδιος να µας τηλεφωνήσει και
ναµαςπει«γιατρέ,πάλιάρχισαν’ακούωτις
φωνές».
Τότε συνεννοούµαστε απευθείας µαζί
του,«Αντώνη,σεπαρακαλώθαέρθουµεµε
το αυτοκίνητο να σε δούµε στο χωριό, αν
εσύ δεν µπορείς να κατεβείς στην Αλεξαν-
δρούπολη ή στην Άµφισσα».
Αν αφήσεις µια κρίση χωρίς έγκαιρη
φροντίδα, ο ασθενής θα φτάσει να τα κατα-
στρέψει όλα ή και να σκοτώσει άνθρωπο.
Ποτέ δεν έκανε ανθρωποκτονία ψυχωσικός
αν δεν ήταν παραµεληµένος.
Τον σχιζοφρενή τον αντιµετωπίζουµε
συνήθως σαν να είναι νήπιο, παραβλέπο-
ντας ότι εκείνη την ώρα µπορεί και να υπο-
φέρει...
Υποφέρει, δεν λες τίποτα. Υποφέρει
λόγω του ψυχωσικού άγχους του, που ούτε
στον εχθρό µας να µην το ευχόµαστε. Το
ψυχωσικόάγχοςείναιδεκαπλάσιοήεικοσα-
πλάσιο από το άγχος του µέσου ανθρώπου.
Στο βιβλίο σας αναφέρετε τον
συναισθηµατικό δεσµό µεταξύ θερα-
πευτή και θεραπευόµενου, στο ψυχα-
ναλυτικό πλαίσιο. Ο έρωτας ή η φιλία
µπορούν να υποκαταστήσει την ψυχο-
θεραπεία;
Όχι. Είναι εντελώς άλλο πράγµα ο έρω-
ταςήηφιλίααπότηνψυχοθεραπεία.Ασφα-
λώς, και στις τρεις περιπτώσεις υπάρχει
συναισθηµατική σχέση. ∆ιαφέρει όµως ο
τύποςτηςσχέσης,τοεσωτερικόκίνητροκαι
η τεχνική – κυρίως η τεχνική– είναι εντε-
λώς διαφορετική. ∆εν πρέπει να τα µπερδέ-
ψουµε.
Τι θα βάζατε ως τίτλο τέλους σε
µια ψυχανάλυση: αγάπη, κατανόηση,
ελευθερία, δηµιουργικότητα;
Στην ψυχανάλυση επιδιώκουµε και τα
τέσσερα αυτά µαζί. Το ουσιαστικό πάντως
είναι να µπορέσει το άτοµο να γίνει αυτό-
νοµο και η ωραία ψυχανάλυσηνα µη γίνει
analyse interminable.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΡΟΥΛΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Σχέσεις στοργής µε
τους ψυχικά ασθενείς
Παναγιώτης Σακελλαρόπουλος
Τ
ον συναντήσαµε στην όµορφη µονοκατοικία
του στο Μετς µε αφορµή το πρόσφατο βιβλίο
του «Θεµέλιο της Ψυχιατρικής ο συναισθηµα-
τικός δεσµός θεραπευτή- θεραπευόµενου», στο
οποίο ο ίδιος και οι συνεργάτες του αποτιµούν µια
συλλογική προσπάθεια τριάντα ετών.
Ο Παναγιώτης Σακελλαρόπουλος µε πορεία
σαράντα και πλέον χρόνων παράλληλα µε την ψυχια-
τρική µεταρρύθµιση στην Ελλάδα συνεχίζει να ταξι-
δεύειεποπτεύονταςτιςΚινητέςΨυχιατρικέςΜονάδες
της Εταιρείας Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής
Υγείαςστη Φωκίδα και τη Θράκη.
Με αφετηρία την Αµφισσα και την Αλεξανδρού-
πολη, οι Κινητές Μονάδες παρέχουν θεραπεία σε
ψυχικά ασθενείς µέσω των ιατρείων, τα οποία λει-
τουργούν ακόµη και στο πιο αποµακρυσµένο χωριό
της περιοχής ευθύνης τους, ή και µε κατ’ οίκον νοση-
λεία όταν αυτό κρίνεται αναγκαίο.
Τοίδιοκάνεικαιγιατιςδοµέςπουδηµιουργήθη-
κανµεταΠρογράµµατα«Λέρος»και«Ψυχαργώς»για
την αποασυλοποίηση των ασθενών, αρχικά του
Ψυχιατρείου της Λέρου και στη συνέχεια των µεγά-
λωνδηµόσιωνψυχιατρείωνσεΑθήνακαιΘεσσαλονί-
κη. Στα οικοτροφεία και προστατευµένα διαµερίσµα-
τατηςΕταιρείαςστηνΑθήνα,τηΛαµία,τηΦωκίδακαι
τη Θράκη βαριά ασθενείς, µε τη διακριτική παρουσία
τουεπιστηµονικούπροσωπικού,ζουνκαιεργάζονται
µέσα στην κοινωνία (προστατευµένη εργασία και
αγροτικέςκαλλιέργειες)απολαµβάνονταςτηναποδο-
χή και τη φροντίδα της.
Μεγάλο µέρος από την καθηµερινή δραστηριό-
τητα του καθηγητή καταλαµβάνει επίσης η εποπτεία
του Κέντρου Ηµέρας για την ψυχολογική υποστήριξη
ασθενών µε καρκίνο στην Αθήνα καθώς και του
Κέντρου της Καλλιθέας, στο οποίο λειτουργούν
τµήµατα παιδιών και ενηλίκων, τµήµα περίθαλψης
στο σπίτι και τµήµα κοινωνικοποίησης ψυχικά ασθε-
νών. Πρόκειται για µια µεγάλη µονάδα.
Μόνο το τµήµα ενηλίκων απασχολεί τριάντα
ψυχοθεραπευτές και διεκπεραιώνει περίπου 1.600
ραντεβού τον µήνα. Ειδικά γι’ αυτή την ψυχιατρική
υπηρεσία ο Παναγιώτης Σακελλαρόπουλος εκφράζε-
ται µε µεγάλη υπερηφάνεια, αφού οι άνθρωποι µπο-
ρεί να προστρέξουν εκεί για ψυχοθεραπείες που δεν
κοστίζουν παραπάνω από σαράντα ευρώ τη συνε-
δρία, ενώ στα ιδιωτικά ιατρεία οι τιµές είναι υπερδι-
πλάσιες. Ηψυχιατρικήµεταρρύθµισηείναιίσωςηπιο
αθόρυβη και επιτυχηµένη αλλαγή που έγινε ποτέ στη
σύγχρονη ελληνική κοινωνία. « Είχε έρθει τότε στο
φως το µεγάλο σκάνδαλο της Λέρου µε το φιλµ του
BBC», µας λέει.
«Ο τότε υπουργός Υγείας κάλεσε εµένα και τον
καθηγητή Ιεροδιακόνου από τη Θεσσαλονίκη και µας
ανέθεσε να δούµε τι θα απέδιδε µια Κινητή Μονάδα
στην Ελλάδα. Τελειώνοντας την έρευνα απαντήσαµε
ότιηδουλειάµεµιαΚινητήΜονάδαείναιοικονοµικό-
τερη και επιστηµονικότερη. Πηγαίνεις επιτόπου στο
σπίτι του αρρώστου, πηγαίνεις στο χωριό του, κερδί-
ζεις την αποδοχή του κόσµου.
Από εκεί και πέρα, το υπουργείο υιοθέτησε το
Πρόγραµµακαιέτσισυνεχίζουµεακόµηκαισήµερα».
«Επικίνδυνος»ψυχωσικόςείναι
οπαραµεληµένοςψυχωσικός,
δηλώνειστα«ΝΕΑ»
οπατριάρχηςτηςψυχιατρικής
µεταρρύθµισηςστηνΕλλάδα
συνέχεια στη σελ: 5

4. 4 «ΓΕΦΥΡΑ» ΙΟΥΛΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ
Τ
ο πρόβλημα της ανεργίας, χαρακτηρι-
στικό των καιρών μας, απασχολεί όλα
τα Ευρωπαϊκά κράτη και αφορά όλες
τις πληθυσμιακές ομάδες. Έχει βεβαίως
μεγαλύτερες επιπτώσεις σε άτομα που μει-
ονεκτούν και για το λόγο αυτό από την
Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δοθεί ιδιαίτερη
έμφασηκαιπροτεραιότηταστηναντιμετώ-
πισήτου.Ταάτομαμεψυχοκοινωνικάπρο-
βλήματα αποτελούν τον ασθενέστερο
κρίκο της κοινωνίας και λόγω της φύσης
των προβλημάτων τους, αποκλείονται από
το χώρο εργασίας. Οι προσπάθειες επανά-
κτησης ατομικών και επαγγελματικών
δεξιοτήτων και η επανένταξή τους στο
χώρο εργασίας αποτελεί υποχρέωση της
κοινωνίας και δικαίωμα των ατόμων
αυτών. Από επιστημονικής απόψεως η
εργασία έχει αναδειχθεί σε έναν από τους
πιο αποτελεσματικούς τρόπους θεραπείας
των προαναφερομένων ομάδων. Από κοι-
νωνικής απόψεως αποστιγματίζονται και
επανεντάσσονται στο κοινωνικό σύνολο.
Με την επαγγελματική απασχόληση οι
ασθενείς γίνονται παραγωγικά μέλη της
κοινωνίας.
Το πρόγραμμα κοινωνικής επανέντα-
ξης και επαγγελματικής αποκατάστασης
στοχεύει στην κοινωνική επανένταξη των
χρόνιων ψυχωσικών ασθενών, δια μέσου
της θεραπείας και της επαγγελματικής
εκπαίδευσης.
Οι Μονάδες Ψυχοκοινωνικής Αποκα-
τάστασης ξεκίνησαν από το 1984, έχοντας
σανβασικόστόχοτηνκοινωνικήεπανέντα-
ξη των χρόνιων ψυχωτικών ασθενών, δια
μέσου της θεραπείας και της επαγγελματι-
κής εκπαίδευσης. Η επαγγελματική εκπαί-
δευση των ασθενών επικεντρώθηκε αρχι-
κά στην απασχόληση τους σε αγροτικές
καλλιέργειες.
Στην επιλογή αυτή έπαιξαν ρόλο:
Η αγροτική φυσιογνωμία της περιο-
χής.
Οι αρχέτυπες εικόνες και μνήμες των
αρρώστων σε σχέση με τη γη και τις καλ-
λιέργειες.
Το ευχάριστο και άνετο περιβάλλον
της απασχόλησης.
Η αποφυγή του ΄΄βιομηχανοποιημέ-
νου΄΄ τρόπου εργασίας (πολύπλοκα μηχα-
νήματα, αυστηρό ωράριο κ.λ.π.).
Οι ασθενείς αμείβονται με μηνιαία
αμοιβή, κατόπιν αξιολόγησης της παραγω-
γικότητάς τους.
Εκτός από την αγροτική τους απασχό-
ληση πραγματοποιούνται συνεργασίες με
φορείς του Νομού και της ευρύτερης
περιοχής. Οι ασθενείς δραστηριοποιούνται
στην εκμάθηση διαφόρων πρακτικών και
θεωρητικών δράσεων. Επιπλέον, συνολικά
τρείς (3) ασθενείς απασχολούνται στον
Κοι.Σ.Π.Ε. Νομού Φωκίδας ΄΄Γιάννης Βολί-
κας΄΄. Ο Κοι.Σ.Π.Ε. Νομού Φωκίδος δημι-
ουργήθηκε από την ΄΄Εταιρεία Κοινωνικής
Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας΄΄. Μέλη
του Κοι.Σ.Π.Ε. Νομού Φωκίδος είναι άτομα
με ψυχοκοινωνικά προβλήματα, εργαζό-
μενοιστοχώροψυχικήςυγείας,δήμοι,κοι-
νότητες, άνεργοι, Α.μ.Ε.Α. – Ψ. και άλλα
φυσικά πρόσωπα και ιδιώτες.
Βασικός στόχος του Κοι.Σ.Π.Ε. Νομού
Φωκίδος ΄΄Γιάννης Βολίκας΄΄, είναι η κοι-
νωνικοοικονομική ενσωμάτωση και η
επαγγελματική ένταξη των ατόμων με
σοβαρά ψυχοκοινωνικά προβλήματα, συμ-
βάλλοντας στη θεραπεία τους και στην
κατά το δυνατό οικονομική τους αυτάρ-
κεια. Η επαγγελματική ένταξη των ατόμων
αυτών πραγματοποιείται με την ένταξή
τους στις επιχειρηματικές δραστηριότητες
που αναπτύσσει ο Κοι.Σ.Π.Ε. Λειτουργεί ως
ένας καθαρά επαγγελματικός χώρος όπου
τα μέλη του εργάζονται σε πραγματικές
συνθήκες εργασίας.
Δραστηριοποιείται σε δύο τομείς:
Στον τομέα της λιανικής πώλησης, με
κατάστημα βιολογικών προϊόντων.
Στον τομέα της καλλιέργειας – παρα-
γωγής όπου οι ασθενείς συμμετέχουν κατά
ένα μεγάλο ποσοστό (%) στην καλλιέργεια
– παραγωγή διαφόρων εποχικών οπορω-
λαχανικών (βιολογικά) και βοτάνων (λεβά-
ντα κ.λ.π.), τα οποία καλλιεργούνται σε
χωράφια του Κοι.Σ.Π.Ε. Πολιτική του είναι
να μην προβάλλει την ιδιαιτερότητα των
μελών που εργάζονται, αλλά να λειτουργεί
καθαρά εμπορικά και ανταγωνιστικά σαν
μία οποιαδήποτε επιχείρηση προβάλλο-
ντας αποκλειστικά και μόνο την ποιότητα
των προϊόντων του και των εμπορικών του
συναλλαγών.
Το πρόγραμμα κοινωνικής επανέντα-
ξης και επαγγελματικής αποκατάστασης
ψυχικά ασθενών στοχεύει:
Στο συντονισμό ενεργειών και δρα-
στηριοτήτων για την εξασφάλιση των προ-
ϋποθέσεων εκείνων προκειμένου να πραγ-
ματοποιηθεί η κοινωνικοοικονομική ενσω-
μάτωση και επαγγελματική απασχόληση
των ατόμων με ψυχολογικά και ψυχοκοι-
νωνικά προβλήματα.
Στην εφαρμογή ειδικών μεθόδων
κατάρτισης,προσαρμοσμένωνστιςιδιαιτε-
ρότητες, μειονεξίες αλλά και τα προσόντα
των ατόμων αυτών, με σκοπό την απόκτη-
ση ικανοτήτων προκειμένου να αποκατα-
σταθούν επαγγελματικά.
Στη διαρκή εποπτεία της ομάδας των
εκπαιδευτώνσεθέματασχετικάμετοαντι-
κείμενο κατάρτισης, τις μεθόδους διδα-
σκαλίας και τους χειρισμούς της ομάδας
των καταρτιζομένων.
Στην υπευθυνοποίηση και την τόνωση
της αυτοεκτίμησης των καταρτιζομένων.
Στηστήριξηκαιδιευκόλυνσητωναπα-
σχολούντων ώστε να αποκτήσουν πρόσβα-
ση στην αγορά εργασίας καλλιεργώντας
την εργασιακή τους ταυτότητα και το
επαγγελματικό τους προφίλ.
Στηνευαισθητοποίησητηςκοινότητας,
τωνεργοδοτών,τωνφορέων,γιατηναλλα-
γή της στάσης απέναντι στον ψυχικά ασθε-
νή, την αποδοχή του σε θέσεις εργασίας.
Στην υλοποίηση προγράμματος εναλ-
λακτικών διακοπών (επισκέψεις – εκδρο-
μές σε διάφορα μέρη, όπου σκοπό θα
έχουντηνπεριήγησηήτηνσυλλογήφυτών
κ.λ.π.), στα πλαίσια των οποίων το αντικεί-
μενο της απασχόλησης θα μεταδοθεί στα
άτομα που θα συμμετέχουν στις διακοπές
αυτές με ανταλλαγή γνώσεων.
Στην ενδυνάμωση της επικοινωνίας
των ψυχικά ασθενών με την κοινωνία.
Στην ενεργή συμμετοχή στις διαδικα-
σίες λήψης αποφάσεων.
Η εμπειρία μας από την εφαρμογή
τέτοιου είδους δράσεων μας έχει δείξει ότι
διευκολύνουν τη διαδικασία προσαρμογής
των ατόμων με ψυχοκοινωνικά προβλήμα-
τα σε συνθήκες πραγματικής εργασίας ενώ
παράλληλα προσφέρουν την δυνατότητα
εφαρμογής και αξιοποίησης διαφόρων
ποιοτικών εργαλείων χρήσιμων για την
επίτευξη των στόχων που προαναφέραμε.
Γενικότερα, οι στόχοι της επαγγελμα-
τικής εκπαίδευσης είναι αφενός η κινητο-
ποίησητωνασθενώνκαιαφετέρουηεκμά-
θηση κάποιας εργασίας που θα μπορέσουν
να την χρησιμοποιήσουν στην μετέπειτα
ζωή τους.
Επιμέλεια:
Γεωργίου Γεωργία
Υπεύθυνη Προ &
Επαγγελματικής Κατάρτισης
της Ε.Κ.Ψ.&Ψ.Υ. Δομή Φωκίδας
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Παναγιώτης Σακελλαρόπουλος
(ΑΘΗΝΑ 2010)
΄΄ΘΕΜΕΛΙΟ ΤΗΣ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ Ο
ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΟΣ ΔΕΣΜΟΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗ
– ΘΕΡΑΠΕΥΟΜΕΝΟΥ΄΄
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΕΠΑΝΕΝΤΑΞΗΚΑΙΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΨΥΧΙΚΑΑΣΘΕΝΩΝ
Απολλώνιων φώς διαχέεται στις παρυφές του Παρνασσού.
Η γαλήνη πλανιέται στους ελαιώνες της περιοχής με το ζωοδότη
ήλιο να βοηθεί στις καλές παραγωγές λαδιού και ελιάς ανά την Φωκίδα.
Κλίσεις σωμάτων ενοποιούνται με τις επαφές με το χώμα προς οξυ-
γόνωσιν των οργανισμών. Η εναλλαγή της φύσης κατά τις εποχές παρη-
γοριές κυλίει στο τάξιμο, στην διοργάνωσιν της επαφής με τα εποχικά
φυτεύματα, Πύθειος λόγος καλεί στην σύστασιν Κοι.Σ.Π.Ε. στους Δελ-
φούς, περίπτερων δια την διάθεση προϊόντων, παραγωγή βιολογικών
λιπασμάτων ανά τους αγρούς, την συσκευασίαν εις φιάλες μικρού μεγέ-
θους ελιάς.
Ο διαχωρισμός των χώρων διοίκησης από τους χώρους διαμονής
των μελών της μονάδας ενισχύει την Απολλωνίαν χάριν στα μέλη της
διοίκησης, την διακριτικότητα, το τάξιμο στις μετοχές και στις παιδευτι-
κές διεργασίες.
Μετοχές στις εκάστοτε εορταστικές εκδηλώσεις της πόλης, συνέ-
δρια βοηθούν το έργο και ενισχύουν τους ρόλους.
Επαφές με τα εικαστικά εργαστήρια τονώνουν τη δημιουργικότητα.
Η συλλογή έργων ανά τους τοίχους των κέντρων ημέρας παρέχουν καλή
διάθεση εις τους δημιουργούς.
Είθε η διακατέχουσα αρμονία τους λειτουργούς να καλύπτει τις απα-
ντήσεις των απορούντων, εν συνθέσει, εν δυνάμει.
ΙΝΑ ΣΒΩΛΟΥ
ΣΗΜΕΙΟΝ ΠΕΡΑΣΜΑΤΟΣ

5. ΙΟΥΛΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ «ΓΕΦΥΡΑ» 5
Στα τραχιά κλήματα, βαριά τα ζουμερά σταφύλια, στης φτώχειας είναι ο θησαυρός,
της ομορφιάς η ζήλια……» γράφει ο Κωστής Παλαμάς για την ομορφιά και τον
πλούτο του αμπελιού αλλά και για τον κόπο που απαιτεί το κλήμα και η καλλιέρ-
γεια του για να ανταποδώσει αυτό τον θησαυρό στον άνθρωπο.
Αμπέλι, το δώρο του Διόνυσου, «της Σέμελης ο γιός, στους ανθρώπους έδωσε το πιοτό
του σταφυλιού: αυτό σκορπάει τη λύπη των ταλαίπωρων θνητών, σα γεμιστούν χυμό αμπε-
λιού,καιδίνειτονύπνο,λησμοσύνητωνβασάνωντηςκάθεμέρας,κιάλλογιατιςπίκρεςγια-
τρικό δεν υπάρχει» (Βάκχες του Ευρυπίδη).
Το σταφύλι στον χριστιανισμό έχει εξέχουσα θέση: «Εγώ ειμί η άμπελος η αληθινή» ενώ
το πρώτο θαύμα είναι η μετατροπή του νερού σε κρασί στον γάμο της Κανά. Το κρασί στη
Θεία Μετάληψη γίνεται το σώμα και το αίμα του Χριστού, ενώ πολλά τέμπλα εκκλησιών
κοσμεί η άμπελος.
Για το σταφύλι ο ποιητής Γεώργιος Δροσίνης έγραψε «πολλοί του χρόνου οι καρποί σαν
το σταφύλι ούτ’ ένας».
Προσφορά των θεών ή μιας γενναιόδωρης φύσης, το αμπέλι μας χαρίζει τους γευστι-
κούς του θησαυρούς αιώνες τώρα. Ο κύκλος της ζωής του αμπελιού είναι εντυπωσιακά
παραγωγικός και τα δώρα του άφθονα: Σταφύλια και κρασί, μούστος και πετιμέζι, αμπελό-
φυλλα και βλαστάρια, αγουρίδες και ξύδι. Οι άνθρωποι βρήκαν τρόπους σε κάθε εποχή για
να τα αξιοποιήσουν στο τραπέζι τους.
Το αμπέλι μας στο χωράφι του Οικοτροφείου «Γλαύκος» το φυτέψαμε πριν 2 χρόνια
περίπου και επειδή ‘’τ’ αμπέλι θέλει αμπελουργό’’………. Ο Δημήτρης, ο Κώστας, ο
Νίκος, ο Παναγιώτης, ο Λευτέρης το φρόντισαν με ιδιαίτερη αγάπη. Έδεσαν τα νεοφυτεμέ-
να κλήματα σε πασσάλους και άπλωσαν τις βέργες στα σύρματα.
Την πρώτη χρονιά με χαρά μοιραστήκαμε όλοι μαζί τα λιγοστά σταφύλια. Την άνοιξη
νωρίς το κλάδεψαν, το σκάλισαν, το πότισαν και καθημερινά το φρόντιζαν βγάζοντας τα
περιττάφύλλα.Κιότανήρθεοκαιρόςκαιτασταφύλιαωρίμασαν και ήταν έτοιμα να τα τρυ-
γήσουν με πόση χαρά το έκαναν όλοι μαζί!!!
Τα«πάτησαν»καιάφησαντομούστοναβράσεικαιναγίνειέναγευστικότατοκρασίκαι
τα εμφιάλωσαν με επωνυμία «Γλαύκος»!
Αφιέρωμα στο Αμπέλι
Να φτάσει δηλαδή ο αναλυόµενος στη δύσκολη περίοδο,
που είναι ο«απογαλακτισµός» από τον αναλυτή του. Θα υπο-
φέρει, αλλά σιγά σιγά θα µάθει να αντιµετωπίζει τις επόµενες
δυσκολίες της ζωής µόνος του. Η ψυχανάλυση δεν κάνει
θαύµατα, θωρακίζει όµως την αδύναµη προσωπικότητα.
Αναρωτιέµαι τι υποκαθιστά την κοινωνική ψυχιατρική σε
χώρες που δεν έχουν τέτοια κουλτούρα.
Νοµίζω ότι εκείνο που σώζει τις λεγόµενες εν αναπτύξει
κοινωνίες, δηλαδή τις αφρικανικές και τις ασιατικές, είναι πως
δουλεύει ακόµη το clan, η ευρεία οικογένεια, η φάρα που λέµε
στα ελληνικά. Αυτοί έχουν τις δικές τους λύσεις και αυτοθερα-
πεύονται.
Είχα πάει κάποτε στην Αιθιοπία και κατά τύχη είδα µια
γυναίκα που µετά τη γέννα εµφάνισε επιλόχειο ψύχωση. Αµέ-
σως δυο - τρεις γυναίκες από την οικογένεια που είχαν ακόµη
γάλα ανέλαβαν τον θηλασµό. Κάποια από τις ηλικιωµένες ανέ-
λαβε τη σωµατική φροντίδα του παιδιού και το παιχνίδι του.
Οταν ανέφερα ότι έχω µαζί µου κατάλληλα φάρµακα για τη
λεχώνα,µουείπαν:«Εχουµεεµείςκάποιαηρεµιστικάβότανα»,
γνωρίζοντας ότι σε έξι µήνες η αρρώστια θακάνει τον κύκλο
της και θα φύγει. Οπότε είπα της γυναίκας µου:« Για ποια κοι-
νωνικήψυχιατρικήµιλάµε;Αυτοίείναιπιοµπροστάαπόεµάς».
Τριάντα χρόνια προσπάθειας κατάφεραν να αποασυλοποιή-
σουν τους αρρώστους και να τους εντάξουν στο κοινωνικό
σύνολο. Αδειάσαµε τα ψυχιατρεία, αλλά υπερδιπλασιάστηκαν
οι ιδιωτικές κλινικές. Καταφέραµε να µειώσουµε στο ελάχιστο
το στίγµα, τις προκαταλήψεις και την απόρριψη που ακολου-
θούσε . Από την κινητή οµάδα ψυχιατρικής περίθαλψης στον
Καζαντζάκη
ΟΙ ΣΤΙΧΟΙ του Γιάννη Ρίτσου από τη «Σονάτα του σεληνό-
φωτος»πουκαλωσορίζουντοναναγνώστηστηνπρώτησελίδα
του βιβλίου «Θεµέλιο της Ψυχιατρικής, ο συναισθηµατικός
δεσµός θεραπευτή - θεραπευόµενου» λένε την ίδια ιστορία
συνοπτικά:
«Το ξέρω πως καθένας µοναχός πορεύεται στον έρωτα,
µοναχόςστηδόξακαιστονθάνατο.Τοξέρω.Τοδοκίµασα.∆εν
ωφελεί. Αφησέ µε να ‘ρθω µαζί σου».
Από εκεί και κάτω την αφήγηση αναλαµβάνουν µε τα
κείµενά τους ο Παναγιώτης Σακελλαρόπουλος και η ψυχιατρι-
κή οµάδα που τόσα χρόνια στηρίζει, παρακολουθεί και εµπνέ-
ει την Ψυχιατρική Μεταρρύθµιση ελέγχοντας την πορεία της
και αποθησαυρίζοντας την κοινή εµπειρία.
Όλατακείµενα,ανκαιεπιστηµονικά,διαβάζονταιάνετακι
από τον ανειδίκευτο πλην ευαίσθητο αναγνώστη, εκείνον
δηλαδή που έχει καταλάβει ότι η δεξιότητα του σχετίζεσθαι
ισοδυναµεί µε την καλή ζωή και ότι οι όποιες παραµορφώσεις
αυτού του ιδανικού λύνονται µε µια άλλου τύπου συναισθηµα-
τικήσχέση,αυτήτουψυχοθεραπευτήκαιτουθεραπευοµένου.
’Οπως εύστοχα παρατηρεί στο κείµενό του ο Βασίλης
Καψαµπέλης ο οποίος ανήκει στην Ψυχαναλυτική Εταιρεία
Παρισιού, στο βιβλίο ο αναγνώστης θα βρει «λίγα κείµενα αµι-
γούς ψυχαναλυτικής έρευνας και ακόµη λιγότερα που θα
µιλούν για τεχνική της κλασικής αγωγής ή να εµβαθύνουν σε
βασικές έννοιες.
Ο Σακελλαρόπουλος µιλάει για Μέλανι Κλάιν και για
Κωστή Παλαµά, για κινητή µονάδα ψυχιατρικής περίθαλψης
και για Νίκο Καζαντζάκη».
συνέχεια από σελ: 3

6. Η
«Κατάθλιψη των Χριστουγέννων» είναι
ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο
που σχετίζεται με το φύλο, την
ηλικία, το μορφωτικό και κοινωνικο-
οικονομικό επίπεδο, τον τύπο προσω-
πικότητας και κυρίως την προσωπική
νοηματοδότηση δηλαδή το ατομικό-
προσωπικό νόημα που προσδίδει
κάποιος στη συγκεκριμένη γιορτή
στη δεδομένη χρονική περίοδο και
φάση της ζωής του. Η Κατάθλιψη των
Χριστουγέννων χαρακτηρίζεται πρωτί-
στως από ένα συναίσθημα που δεν είναι
σύντονο δηλαδή που δεν είναι σύμφωνο με το
πνεύμα των Χριστουγέννων και το συνολικό μύθο
και την λάμψη των γιορτών. Σύμφωνα με ορισμένους θεω-
ρητικούς η ‘Κατάθλιψη των Χριστουγέννων’ συνδέεται με τη Διαταρα-
χή της Εποχιακής Κατάθλιψης (SAD : Seasonal Depression Disorder)-
ένα γνωστό φαινόμενο ψυχικής διαταραχής που ξεκινά μέρες ή εβδο-
μάδες ή μήνες πριν την έλευση των γιορτών με κύρια χαρακτηριστικά
το άγχος και την καταθλιπτική διάθεση.
Τα Χριστούγεννα είναι ιδιαίτερα επώδυνα για ανθρώπους με έντο-
νο αίσθημα μοναξιάς και έλλειψη οικογενειακού περιβάλλοντος και
κοινωνικού πλαισίου όπως ασθενείς σε νοσοκομεία ή ιδρύματα, για
ανθρώπους μοναχικούς, κοινωνικά απομονωμένους, ηλικιωμένους,
άνεργους, εν διαστάσει ή διαζευγμένους, για ανθρώπους που για προ-
σωπικούς ή επαγγελματικούς λόγους αδυνατούν να είναι κοντά στην
οικογένειά τους και στα προσφιλή τους άτομα ή πενθούν την απώλεια
αγαπημένων τους ανθρώπων. Επιπρόσθετα άνθρωποι που αδυνατούν
να βιώσουν χαρά, να αντλήσουν ικανοποίηση και ευχαρί-
στηση, να συμμετέχουν σε οικογενειακές ή κοινωνικές
συγκεντρώσεις ή επιβαρύνονται από τάσεις τελειομανίας,
άκαμπτα ‘προσωπικά πρέπει’ και ανεπιθύμητες υποχρεώ-
σεις τείνουν να άγχονται και να καταθλίβονται μέχρι και το
τέλος της εορταστικής περιόδου. Ορισμένοι άνθρωποι
εμφανίζουν και την λεγόμενη ‘μεθεόρτια κατάθλιψη’ μετά
το τέλος των γιορτών και κατά την επιστροφή τους στη
συνήθη καθημερινότητα.
Κατά τη διάρκεια της ‘Κατάθλιψης των Χριστουγέννων’
οι άλλοι φαντάζουν υγιέστεροι, ευτυχέστεροι και πιο επιτυ-
χημένοι, οι πόλεις μαγικές και μυθικές – συχνά υπερεκτιμη-
μένες αρνητικές σκέψεις και καταθλιπτικές πεποιθήσεις
που εντείνουν τα αισθήματα μοναξιάς, απομόνωσης και
απελπισίας. Η υλιστική εποχή μας, η άκρατη εμπορευματο-
ποίηση των Χριστούγεννων συνδυαστικά με το έντονο
stress, τη συσσωρευμένη κούραση του χρόνου, τη δύσκο-
λη οικονομική πραγματικότητα, τους απροσδιόριστους
φόβους και την αβεβαιότητα για το μέλλον πυροδοτούν
περισσότερο τα συναισθήματα άγχους και κατάθλιψης και
δυσχεραίνουν την αντιμετώπισή τους σε ενήλικες και σε
παιδιά αν σκεφτούμε ότι τα αρνητικά συναισθήματα διαχέ-
ονται έντονα μέσα στην οικογένεια.
Κατά τη διάρκεια της ‘ψυχικής’ ανασκόπη-
σης της προηγούμενης χρονιάς είναι
σημαντικό να αποδεχτούμε και να διδα-
χτούμε από τα λάθη μας, να είμαστε
ευγνώμονες για τα θετικά σημεία της
ζωής μας που θεωρούνται δεδομένα
και υποτιμώνται αλλά πρωτίστως για
την υγεία μας και την υπέρτατη αξία
της ζωής μας. Στην περίπτωση που
δυσκολευόμαστε να αντιμετωπίσουμε
τη συμπτωματολογία της ‘Κατάθλιψης
των Χριστουγέννων’ ή κάποιος γνωστός
μας αντιμετωπίζει κάποια σημαντική οργανική
ή ψυχική διαταραχή ας μη διστάσουμε να αναζητή-
σουμε την επιστημονική βοήθεια ψυχιάτρου και ψυχολό-
γου σε επίπεδο ατόμου και οικογένειας. Σε ορισμένες περιπτώσεις
αγχωδών, καταθλιπτικών και ψυχωτικών διαταραχών συνδυαστικά με
την ‘Κατάθλιψη των Χριστουγέννων’ που αυξάνει σημαντικά τον κίν-
δυνο αυτοκτονικότητας την περίοδο των γιορτών κρίνεται απαραίτη-
τη η ψυχιατρική παρακολούθηση και η ψυχοφαρμακολογική αντιμε-
τώπιση καθώς και η δομημένη ψυχοθεραπευτική προσέγγιση.
Με θετική ρεαλιστική σκέψη και στάση ζωής, με επαφή και πίστη
στον εαυτό μας ας δώσουμε το δικό μας προσωπικό νόημα και ας
ζήσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις φετινές γιορτές ατενίζο-
ντας με σύνεση και αισιοδοξία το μέλλον.
Καλά Χριστούγεννα και Καλή Χρονιά με υγεία
Πηγή Internet
6 «ΓΕΦΥΡΑ» ΙΟΥΛΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ
«Κατάθλιψη των Χριστουγέννων»
Τ
ην Κυριακή 4 Δεκεμβρίου 2011 το οικοτροφείο Λαμίας «Γλαύκος» της Ε.
Κ.Ψ & Ψ.Υ διοργάνωσε εκδήλωση στα πλαίσια της Παγκόσμιας Ημέρας
Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες στο Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Λαμιέων.
Η εκδήλωση περιελάμβανε ομιλία από την παιδοψυχίατρο κα. Σαρέλα Τόνια με
θέμα «Ειδικές Ανάγκες στην Προσχολική και Σχολική ηλικία. Έγκαιρη διάγνωση –
Ψυχολογικοί παράγοντες».
Επίσης βιωματική εμπειρία από την
κα. Λάμπρου Μαρία.
Τέλος οι μικροί μας φίλοι είχαν την
χαρά να παρακολουθήσουν παράστα-
ση κουκλοθέατρου « Τα ξωτικά των Χρι-
στουγέννων » από την κα. Ξηρομερίτη
Αναστασία. Ευχαριστούμε θερμά τις
κυρίες που συμμετείχαν καθώς και τον
Δήμο Λαμίας για την παραχώρηση του
χώρου.
Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων
με Ειδικές Ανάγκες
Ολομέλεια 2011
Σ
τις 16/12/2011 πραγματοποιήθηκε η ετήσια ολο-
μέλεια των δομών Φωκίδας- Φθιώτιδας στην
Άμφισσα. Και από τις δύο δομές παρουσιάστηκε ο
απολογισμός του 2011, το έργο που επιτελέστηκε και οι
υπηρεσίες που προσφέρθηκαν από τις Μονάδες της
κάθε δομής. Μέσα από τον απολογισμό φαίνονται τα
δυνατά σημεία και οι ευκαιρίες που δίνουν το έναυσμα
για τους στόχους που τίθενται για το επόμενο έτος,
τόσο για τους χρήστες των υπηρεσιών όσο και για τους
θεραπευτές.
Ξηρομερίτη Αγγελική

7. ΙΟΥΛΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ «ΓΕΦΥΡΑ» 7
Σ
τις 12 Οκτωβρίου 2011, το Οικοτροφείο Λαμίας «Γλαύκος» της
Εταιρίας Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας, διοργάνω-
σε δράση Αγωγής Κοινότητας με περίπτερο στην Πλατεία Ελευ-
θερίας, στη Λαμία. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια της
Παγκόσμιας Ημέρας Ψυχικής Υγείας με το σύνθημα «Πρέπει να γκρεμί-
σουμε τα εμπόδια… Δεν υπάρχει θέση για διακρίσεις… Δεν υπάρχει
υγεία χωρίς ψυχική υγεία…»
Στόχος της δράσης αυτής, ήταν η ευαισθητοποίηση και η ενημέρω-
ση του κοινού για την επίδραση των διαφόρων σύγχρονων κοινωνικών
προβλημάτων στην ψυχική υγεία των ανθρώπων. Επίσης χορηγήθηκε
ερωτηματολόγιο για την διερεύνηση των απόψεων της κοινότητας σε
θέματα ψυχικής υγείας. Επιπλέον στα πλαίσια της Παγκόσμιας Ημέρας
Ψυχικής Υγείας πραγματοποιήθηκε και ομιλία στον Πολιτιστικό Σύλλο-
γο Γυναικών Λαμίας με θέμα «Οικονομική κρίση και Ψυχική Υγεία».
ΕΡΕΥΝΑ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΑΠΟΨΕΩΝ
ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ
ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ
Στα πλαίσια της Αγωγής Κοινότητας της Δομής Λαμίας, της Ε.Κ.Ψ. &
Ψ.Υ. διενεργήθηκε ερευνητική διαδικασία με την χρήση ερωτηματολο-
γίου που διανεμήθηκε στο κοινό και σε φορείς του δήμου Λαμίας με
στόχο την διερεύνηση των απόψεων της κοινότητας για θέματα ψυχι-
κής υγείας. Ακολουθεί η περίληψη της έρευνας καθώς τα τελικά αποτε-
λέσματα είναι υπό επε-
ξεργασία, και θα δημο-
σιευθούν στο επόμενο
τεύχος της εφημερί-
δας.
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Σκοπός του ερωτη-
ματολογίου είναι να
διερευνήσει και να
διευκρινίσει την ενημέ-
ρωση, τις απόψεις και
τις προσδοκίες της κοι-
νότητας για θέματα
ψυχικής υγείας. Το
δειγματοληπτικό κοινό
περιλαμβάνει όλες τις
ηλικιακές ομάδες 18
και άνω και αντιπρο-
σωπεύει όλες τις εκπαι-
δευτικές βαθμίδες. Η
μεθοδολογία της έρευ-
νας είναι η χρήση ερωτήσεων – απαντήσεων ανοικτού τύπου, ώστε τα
αποτελέσματα να είναι μη κατευθυνόμενα, αναμένοντας τις αληθινές
απόψεις και προτάσεις της κοινότητας. Ο βασικός κορμός των ερωτή-
σεων είναι η γνώση και κατανόηση εννοιών που αφορούν την ψυχική
υγεία, πως αυτή επηρεάζει την ζωή τους, εάν έχουν πρόθεση να ζητή-
σουν εξειδικευμένη ψυχολογική ή ψυχιατρική υποστήριξη, να εκφρά-
σουν τον τύπο κοινοτικών υπηρεσιών ψυχικής υγείας που αναζητούν
καθώς και να διευκρινίσουν πως η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει
την ψυχική υγεία τους και πως το διαχειρίζονται.
Τα αποτελέσματα θα συμβάλλουν στον επαναπρογραμματισμό των
δράσεων αγωγής κοινότητας καθώς και στον σχεδιασμό νέων πολιτι-
κών υγείας για την υποστήριξη των κοινοτικών υπηρεσιών ψυχικής
υγείας. Λέξεις Κλειδιά: ψυχική υγεία, κοινοτικές υπηρεσίες ψυχικής
υγείας, αποασυλοποίηση, αγωγή κοινότητας.
Η δράση αυτή υπάγεται στο πλαίσιο υλοποίησης του προγράμμα-
τος Δια Βίου Μάθησης GRUNDTVIG.
ΚΟΥΝΑΝΟΥ MAΡΙΑ
ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ
M
ε αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά
του Ca Mαστού, στα πλαίσια δράσεων της
ΑγωγήςΚοινότηταςστις17/11/2011πραγ-
ματοποιήθηκε ενημερωτική ομιλία από τις νοση-
λεύτριες Κουνάνου Μ, και Ράπτη Π του οικοτροφεί-
ου ¨Γλαύκος¨, με θέμα ¨Ca Μαστού – Πρόληψη-
Θεραπεία- Αντιμετώπιση- Ψυχολογική Υποστήρι-
ξη¨, προς τον Εξωραϊστικό Πολιτιστικό Σύλλογο
Γυναικών Μοσχοχωρίου Λαμίας.
Στόχος της ομιλίας ήταν η ενημέρωση του κοι-
νού για την προσφορά της Ε.Κ.Ψ. & Ψ.Υ. και της
δομής της Λαμίας ως μονάδα ψυχικής υγείας, στην
παροχήυπηρεσιώνψυχικήςυγείαςκαθώςκαιηενη-
μέρωσητωνμελώντουσυλλόγουγιαέναθέμαυγεί-
ας με έντονες ψυχολογικές επιπτώσεις που αφορά
ενεργά ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού καθώς ο
επιπολασμός της νόσου Ca μαστού συνεχώς αυξά-
νεται.
Η ενημέρωση αφορούσε κυρίως στοιχεία για
την επιδημιολογία, τους παράγοντες κινδύνου ανά-
πτυξης της νόσου, την παθοφυσιολογία του καρκί-
νου,τηνδιάγνωσηκαιτηνθεραπευτικήπροσέγγιση
καθώς και την σημασία προληπτικού ελέγχου που
πρέπει να διενεργείται από τον πληθυσμό μέσω της
αυτοεξέτασης του μαστού και τις υπόλοιπες στρα-
τηγικές πρόληψης. Συγκεκριμένα δόθηκε έμφαση
στον τρόπο αυτοεξέτασης του μαστού και την ανα-
γνώριση σημείων παθολογίας του μαστού, καθώς
διανεμήθηκε φυλλάδιο οδηγιών προς το κοινό, το
οποίο αποτελούνταν κυρίως από γυναίκες παραγω-
γικής ηλικίας. Στην συνέχεια της ομιλίας έγινε λόγος
για τις ιδιαίτερες ανάγκες ψυχολογικής υποστήρι-
ξης του ογκολογικού ασθενούς καθώς και ενημέ-
ρωση του κοινού για την λειτουργία του Κέντρου
Ημέρας για την Ψυχολογική Υποστήριξη Ασθενών
με Καρκίνο της Ε.Κ.Ψ. & Ψ.Υ. στην Αθήνα.
Τέλος διενεργήθηκε συζήτηση με το κοινό σχε-
τικάμετοναυξημένοεπιπολασμότηςνόσουτουκαρ-
κίνου, εκφράζοντας πολλές απορίες για τους κινδύ-
νους εμφάνισης του. Το κοινό ήταν ενεργητικό και
εκδήλωσε ενδιαφέρον για τις δράσεις της δομής
ΛαμίαςτηςΕ.Κ.Ψ.&Ψ.Υ.όπωςκαιγιατηνθεματολογία
τηςομιλίαςαναφέρονταςβιωματικέςεμπειρίεςτου.
ΚΟΥΝΑΝΟΥΜ.
ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΗΜΕΡΑΚΑΤΑΤΟΥΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥΜΑΣΤΟΥ
¨Ca Μαστού – Πρόληψη- Θεραπεία- Αντιμετώπιση- Ψυχολογική Υποστήριξη¨
Σ
τις 18/10/2011 πραγματοποιή-
θηκε ομιλία από την Επιστημονι-
κά Υπεύθυνη κ. Πρεμέτη Βασιλι-
κή και την νοσηλεύτρια κ. Κουνάνου
Μαρία στον Εξωραϊστικό Εκπολιτιστι-
κό Σύλλογο Γυναικών Λαμίας στα
πλαίσια των δράσεων για τον εορτα-
σμό της Παγκόσμιας Ημέρας Ψυχικής
Υγείας με θέμα «Κρίση και Ψυχική
Υγεία ». Μετά την ομιλία ακολούθησε
συζήτηση και διάλογος.
«Κρίση και
Ψυχική Υγεία »

8. 8 «ΓΕΦΥΡΑ» ΙΟΥΛΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ
Παράλληλα με την οικογένεια, εξίσου σημα-
ντικό ρόλο στην ανάπτυξη του παιδιού δια-
δραματίζειτοσχολείο,πουείναιηαμέσωςμεγα-
λύτερηκοινωνικήομάδαστηνοποίαεισέρχεταιτο
παιδί μετά την οικογένεια.
Στόχοςτουσχολείουείναιαπότηνμιαναεφο-
διάσειτοπαιδίμεόλεςεκείνεςτιςγνώσειςπουθα
τοβοηθήσουνναανταπεξέλθειστιςαπαιτήσειςτης
κοινωνικής ομάδας και από την άλλη να συμβά-
λειμετηνστάσητουστοναδομήσειτοπαιδίμια
θετική εικόνα για τον εαυτό του και τις ικανότη-
τέςτου. Ηαυτοεκτίμησηείναιοβασικότεροςπα-
ράγονταςτηςορθήςδομήςτηςπροσωπικότητας
τουπαιδιού.Σχολείοκαιεκπαιδευτικοίεπιδιώκουν
κατάκανόναναμεταδώσουνσταπαιδιάκαιτους
νέουςσοφία,εμπειρίακαιγνώσεις,καθώςκαιηθι-
κέςκαικοινωνικέςαξίες,ώστεναδιαμορφώνουν
καλές διαπροσωπικές σχέσεις και να καταλή-
γουνσεευάρμοστα,ευτυχισμένακαιδημιουργι-
κάάτομα.Τοπαιδίκάνειπολλαπλέςταυτίσειςμε
τους δασκάλους του, ενώ συνεχίζει, σε μικρότε-
ρο ίσως βαθμό, τις ταυτίσεις με τους γονείς του.
Μεταφέρει,επίσης,στο σχολείοκαιτουςεκπαι-
δευτικούς τις εικόνες των γονιών του μαζί με τα
συναισθήματα που συνδέονται με αυτές.
Οεκπαιδευτικόςσταμάτιατουπαιδιούαπο-
τελεί ένα σύμβολο εξουσίας που προκαλεί αντι-
δράσειςκαισυναισθήματα,ανάλογαμεαυτάπου
του προκαλούν οι γονείς του. Το σχολικό περι-
βάλλον αναπαράγει ως ένα σημείο το οικογενει-
ακό περιβάλλον και έτσι το μεταφέρει σε ένα δι-
ευρυμένο κοινωνικό πλαίσιο, δηλαδή σ’ αυτή
την περίπτωση στο σχολικό πλαίσιο. Το παιδί
δεν ζει την ατμόσφαιρα του σπιτιού του ως τη
μόνη,αλλάεμπλουτίζονταιτασυναισθήματακαι
οι γνώσεις του και με άλλα μοντέλα και παρα-
στάσεις.
Επομένωςστοσχολείο,όπουτοπαιδίπερνά
έναμεγάλομέροςτηςζωήςτου,οιεκπαιδευτικοί,
πουωςενήλικεςασκούνμεγάληεπιρροή,μπορούν
να του προσφέρουν εμπειρίες οι οποίες είναι σε
θέσηναενθαρρύνουντηνεμπιστοσύνηστονεαυ-
τό του και στην αύξηση της αυτοεκτίμησή του,
βοηθώνταςστηνπεραιτέρωανάπτυξητου.Μπο-
ρούν,επίσης,ναβοηθήσουντοπαιδίναξεπερά-
σειδυσκολίεςπουέχειμετουςγονείςτου.Αυτόεπι-
τυγχάνεταικυρίωςμέσωτωνταυτίσεωντουπαι-
διού με τους δασκάλους του.
Όταν το παιδί, λοιπόν, βιώνει κάποιο πρό-
βλημαστηνοικογένειατου, τομεταφέρειστοσχο-
λείο προβάλλοντάς το στους δασκάλους αλλά
καιστουςσυμμαθητέςτου.Οιεκπαιδευτικοί, συ-
νήθως,έρχονταισεμεγάληαμηχανίακαθώςδεν
γνωρίζουνπώςναχειριστούντοπαιδίκαιπώςνα
τοβοηθήσουν,έτσιώστεναμειωθείοψυχικόςπό-
νος που νοιώθει.
Στοσημείοαυτόμπορούνναβοηθήσουνοι
ειδικοίήοειδικόςψυχικήςυγείαςπουθααναλά-
βειτοπαιδίκαιτηνοικογένειακαιοοποίοςείναι
σημαντικόναβοηθήσεικαιτονεκπαιδευτικό,ενη-
μερώνονταςτονκαιστηρίζονταςτον,έτσιώστεκαι
αυτόςμετηνσειράτουναμπορέσειναβοηθήσει
το παιδί να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες του.
Η συνεργασία του ειδικού με το σχολείο
μπορείναοδηγήσειστηνάντλησηχρήσιμωνπλη-
ροφοριών για την συμπεριφορά του παιδιού, τις
οποίες θα αγνοούσε ο ειδικός αν δεν υπήρχε
αυτήησυνεργασία.Απότηνπλευράτουοειδικός
ψυχικής υγείας μπορεί να προτείνει στο σχολείο
κάποιουςτρόπουςχειρισμούτουπαιδιούπουθα
οδηγήσουν στην αλλαγή της στάσης του σχολεί-
ουαπέναντιτουκαιαυτόθαέχειωςεπακόλουθο
καιτηναλλαγήτηςσυμπεριφοράςτουπαιδιούαπέ-
ναντι στο σχολείο. Πολλές φορές, οι ειδικοί ξε-
χνούν το σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει το
σχολείο στην ζωή ενός παιδιού και δεν το συ-
μπεριλαμβάνουν στη θεραπευτική παρέμβαση.
Αυτή η παράλειψη μπορεί να αποδειχθεί
καθοριστική,καθώςτοσχολείοαγνοώνταςτηνκα-
τάστασηπουβιώνειτοπαιδίστοσπίτι,μπορείνα
οδηγηθείσελάθοςχειρισμούςπουθαενισχύσουν
ήθατροφοδοτήσουντιςδυσκολίεςτου,εμποδί-
ζοντας έτσι και την θετική εξέλιξη της θεραπευ-
τικής παρέμβασης.
Η παρέμβαση στο σχολείο θα πρέπει να γί-
νεταιμεαρκετήδιακριτικότητακαιλεπτότητα,έτσι
ώστετοσχολείοκαιοιεκπαιδευτικοίναμηννοι-
ώσουνότιαπειλούνταιαπότηνπαρουσίατουει-
δικού ψυχικής υγείας, ούτε ότι σκοπός του ειδι-
κούείναινατουςελέγξεικαινατουςκατακρίνει.
Είναι σημαντικό ο εκπαιδευτικός να νοιώσει τον
ειδικόψυχικήςυγείαςωςσύμμαχο,ηπαρουσίατου
οποίουέχεισανστόχονατονδιευκολύνειστοδύ-
σκολο έργο που έχει να επιτελέσει.
Είναισημαντικό,επομένως,κάθεείδουςθε-
ραπευτικήπαρέμβασητηςΚινητήςΜονάδαςγια
την αντιμετώπιση οποιασδήποτε δυσκολίας πα-
ρουσιάζειτοπαιδίναπεριλαμβάνειεκτόςαπότο
ίδιο,τηνοικογένειακαιτοσχολείο,καθώς,όπως
είδαμε, η συμβολή τόσο της οικογένειας όσο και
τουσχολείουείναικαθοριστικήστηνανάπτυξηκαι
την δόμηση της προσωπικότητας του παιδιού.
ΠαναγιώταΙακωβάκη,Ψυχολόγος,
ΕπιστημονικάΥπευθυνητουΤμήματοςγιατο
Παιδί,τονΈφηβοκαιτηνΟικογένειατουτης
Κ.Μ.Ψ.Υ.Ν.Φωκίδας
ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΕΙΔΙΚΟΥ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΜΕ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ
4o ΣΥΜΠΟΣΙΟ
ΚΙΝΗΤΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ
7-9 Οκτωβρίου 2011 πραγματοποιήθηκε το 4ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Κινη-
τών Μονάδων Ψυχικής Υγείας στο Μέτσοβο από την Κινητή Μονάδα Ψυχικής
Υγείας Ιωαννίνων και Θεσπρωτίας της Εταιρείας Προαγωγής Ψυχικής Υγείας
Ηπείρου. Θεματικήενότητα η«Διαχείρισητηςφροντίδαςψυχικάασθενώνστην
κοινότητα : Σύγχρονα Μοντέλα».
Στη έναρξη του Συνεδρίου έγινε απονομή τιμητικής διάκρισης στον καθη-
γητή Ι. Καπρίνη ομότιμου καθηγητή ψυχιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλονί-
κης. Παρουσιάστηκαν από τους εισηγητές: Τα σύγχρονα μοντέλα φροντίδας
ψυχικά ασθενών στην κοινότητα - Οι καινοτόμες δράσεις των Κινητών Μονά-
δων- Η συνεργασία της Κ.Μ.Ψ.Υ. με τους φορείς της Πρωτοβάθμιας φροντίδας
Υγείας- Οι προσκλήσεις στη θεραπεία ψυχικά ασθενών στην κοινότητα.
Έγινε ανταλλαγήαπόψεων,προβληματισμώνκαιδυσκολιώνπουπροκύπτουν
μετάτηνπαρουσίασητουκ.Μ.ΘεοδωρουλάκηπροέδρουΔικτύουΑΡΓΩΣ από
τη μείωση του προϋπολογισμού χρηματοδότησης. Στο τέλος έγινε εκλογή της
νέας συντονιστικής επιτροπής Κ.Μ.Ψ.Υ. και ο προγραμματισμός του επόμενου
συμποσίου Κ.Μ.Ψ.Υ. που ανέλαβε να οργανώσει η Κ.Μ.Ψ.Υ. ΄Εβρου και Ροδό-
πης. Για άλλη μια φορά το συμπόσιο ήταν εποικοδομητικό.
ΡΑΠΤΗ ΠΟΛΥΞΕΝΗ
Ό
λες οι σωματικές νόσοι συνοδεύονται
από ψυχολογικές επιπτώσεις τόσο στα
παιδιά όσο και στην οικογένεια. Οι
αντιδράσεις αυτές δεν είναι όμως πάντα
παθολογικές. Αρνητικές επιπτώσεις στη
συναισθηματική ανάπτυξη και προσαρμογή
των παιδιών συνήθως παρατηρούνται σε
σοβαρά παιδιατρικά νοσήματα όπως σακχα-
ρώδης διαβήτης, νευρολογικές νόσοι και
σωματικές αναπηρίες.
Ο κίνδυνος εκδήλωσης ψυχιατρικών
διαταραχών στα παιδιά με χρόνιες νόσους
είναι διπλάσιος σε σύγκριση με τον γενικό
πληθυσμό. Μεγαλύτερο κίνδυνο παρουσιά-
ζουν τα μικρά παιδιά, κυρίως τα αγόρια, από
μονογονεϊκές οικογένειες και χαμηλή οικο-
νομική κατάσταση. Στο άσθμα παρατηρείται
αυξημένος κίνδυνος εκδήλωσης συναισθη-
ματικών διαταραχών, συνήθως κατάθλιψης.
Στο σακχαρώδη διαβήτη μελέτες δείχνουν
ότι το 65% των παιδιών εκδηλώνουν τάσεις
απομόνωσης και θλίψη. Η σοβαρή ψυχιατρι-
κή διαταραχή στο παιδί ή στους γονείς είναι
αιτία αστάθειας των επιπέδων σακχάρου.
Παιδιά και έφηβοι με λευχαιμία παρουσιά-
ζουν ψηλά ποσοστά συμπεριφορικών και
συναισθηματικών προβλημάτων.
Η προσαρμογή του παιδιού στη νόσο
επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες. Ένα
παιδί με καλή συναισθηματική έκφραση, με
υποστηρικτική οικογένεια αναμένεται ότι θα
ανταποκριθεί με επιτυχία στις προκλήσεις
της νόσου. Αντίθετα, ένα παιδί με δύσκολη
ιδιοσυγκρασία, πιο ευάλωτο δεν αναμένεται
να προσαρμοστεί καλά. Οι αντιδράσεις των
γονιών και του ευρύτερου περιβάλλοντος,
όπως και των γιατρών και του προσωπικού
του νοσοκομείου επηρεάζουν σημαντικά την
αντίδραση του παιδιού κυρίως κατά την
εποχή της διάγνωσης και κατά τη διάρκεια
επεισοδίων κρίσης της νόσου. Σημαντικό
ρόλο στον τρόπο διαχείρισης της χρόνιας
ασθένειας έχει η ηλικία του ασθενή. Τα πολύ
μικρά παιδιά μερικές φορές αποδέχονται την
ασθένεια πολύ απλά επειδή αναπτυξιακά δεν
είναι έτοιμα να συνειδητοποιήσουν πλήρως
τις μακροχρόνιες συνέπειες της χρόνιας
νόσου. Αντιθέτως, κάποια παιδιά την αντι-
λαμβάνονται ως τιμωρία λόγω των περιορι-
σμών στη διατροφή ή στις δραστηριότητές
τους. Μετά την ηλικία των 8 ετών τα παιδιά
είναι πιο έτοιμα να αντιληφθούν τη χρόνια
νόσο και τις συνέπειές της και να αναλάβουν
μερική ευθύνη για την προώθηση της υγείας
τους. Το κύριο μέλημα των εφήβων είναι να
γίνουν αρεστοί από τους φίλους τους και
οποιαδήποτε διαφορά τους τρομοκρατεί.
Παρόλο που κατανοούν τη σοβαρότητα της
νόσου τους, πολλές φορές αποκρύπτουν την
ασθένειά τους ή παραμελούν την αγωγή
αρνούμενοι να αποδεχτούν την κατάστασή
τους. Η συμπεριφορά των γονέων επηρεάζε-
ται από την σοβαρότητα της νόσου και από
την ηλικία του παιδιού κατά την οποία γίνε-
ταιηδιάγνωση. Ηοικογένειαμπορείναβοη-
θήσει ενισχύοντας ψυχολογικά το παιδί ή
αντιθέτως μπορεί να το αποδυναμώσει επι-
βαρύνοντας με πρόσθετη ανησυχία, υπερ-
προστασία ή θυμό.
Ο στόχος των ψυχιατρικών παρεμβάσε-
ων είναι η ενίσχυση και η υποστήριξη σε
γονείς και παιδί. Τα τελευταία χρόνια προ-
στέθηκαν και φαρμακολογικές θεραπείες και
τεχνικές. Όταν υπάρχει κατάθλιψη αναγνω-
ρίζεται και αντιμετωπίζεται φαρμακευτικά ή
ψυχοθεραπευτικά.
Είναι πολύ σημαντικό για τους γονείς να
βοηθούν τα παιδιά να διατηρήσουν όσο το
δυνατό περισσότερο μια φυσιολογική ρουτί-
να. Πρέπει να δίνουν έμφαση όχι μόνοι στην
ασθένεια του παιδιού και τις αδυναμίες του
αλλάκαιστιςικανότητέςτουςκαισταδυνατά
τους σημεία. Η επαφή του παιδιού και της
οικογένειας με άτομα που αντιμετώπισαν
παρόμοιο πρόβλημα και το αντιμετώπισαν
με επιτυχία βοηθά σημαντικά. Μεταβάλλει
τις πεποιθήσεις της οικογένειας και βελτιώ-
νει τον τρόπο με τον οποίο τα μέλη αντιλαμ-
βάνονται τη νόσο και ην κατάστασή τους.
Ανάλογα με την ηλικία του παιδιού θα
πρέπει να δίνονται σαφείς, ορθές και ειλικρι-
νείς πληροφορίες για την κατάστασή τους.
Τα παιδιά μπορούν να διαβάσουν και να
μάθουν όσο το δυνατό περισσότερα για την
ασθένειά τους. Εξατομικευμένες παρεμβά-
σεις εστιάζονται στις μακροχρόνιες συνέπει-
ες της τραυματικής εμπειρίας εξαιτίας της
νόσου και ενισχύουν τις ψυχολογικές διεργα-
σίες της ελπίδας και της προσαρμογής.
Όταν ένα παιδί πάσχει από ένα χρόνιο
νόσημα είναι σημαντικό να τυγχάνει υποστή-
ριξης και φροντίδας από μια διεπιστημονική
ομάδα που να καλύπτει όλες τις ιατρικές
σωματικές του ανάγκες αλλά και τα ψυχολο-
γικά, σχολικά και κοινωνικά του προβλήμα-
τα. Οι γονείς και τα αδέρφια του παιδιού που
πάσχει χρήζουν ανάλογης φροντίδας και
υποστήριξης.
ΣαρέλαΤόνια,Παιδοψυχίατρος,
Ψυχοθεραπεύτρια
Βυρωνος 29, Λαμία,
Τηλ. 22310 50260
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣΤΩΝΣΩΜΑΤΙΚΩΝΝΟΣΩΝΣΤΑΠΑΙΔΙΑ