Prof. dr. René Boomkens
Presentatie: Stefan Schoorl

Topkitsch en slow science: kritiek van de
academische rede (2008)
• Wetenschap en cultuur: het lot
van de cultuurwetenschappen
• Slow Science: hogere nutteloosheid

Het lot van de cultuurwetenschappen
• Geesteswetenschappelijke crisis
• Alleenrecht en dominantie op cultuur van
geletterde culturele elite verdwijnt

Het lot van de cultuurwetenschappen
• Technologisering, mediatisering, digitalisering
• Democratisering, opkomst populaire cultuur
• Globalisering
• Debat over cultuur: betekenis en houdbaarheid
van collectieve identiteiten/processen en praktijken
van betekenisgeving

Het lot van de cultuurwetenschappen
• Cultuur wordt bepaald en vormgegeven
door verschillende professies en
maatschappelijke groepen
• Actiever en kritisch publiek van
cultuurconsumenten
• Opkomst van culturele en religieuze
minderheden met eigen claims op identiteit
en betekenis

Het lot van de cultuurwetenschappen
Dus:
cultuur is verwarrender dan
ooit tevoren
en tegelijkertijd
belangrijker dan ooit te voren

Het lot van de cultuurwetenschappen
Consequenties voor geesteswetenschappen:
1. Verkering in crisis: in twijfel trekken eigen
rol en identiteit
2. Als nooit tevoren van cruciaal belang: wie
of wat zijn wij nou eigenlijk?
Geestes- en
cultuur-
wetenschappen:
juist nu!

De cultuurwetenschapper
van de toekomst

Het lot van de cultuurwetenschappen
• Vanuit bestudering van cultuur een nieuw
algemeen perspectief op de werkelijkheid te
schetsen
• Universalisering

Het lot van de cultuurwetenschappen
De cultuurwetenschapper van de toekomst…
• …bestudeert alle mogelijke producten,
praktijken, gebruiken, rituelen of instellingen
van culturele aard
• …is op internationaal en nationaal niveau
actief

Het lot van de cultuurwetenschappen
De cultuurwetenschapper van de toekomst…
• …houdt contact met andere
cultuurwetenschappers, niet-wetenschappers
en andere vakwetenschappers
• …participeert in lokale, regionale en
nationale discussies

Het lot van de cultuurwetenschappen
De cultuurwetenschapper van de toekomst…
• …is geen streng gedisciplineerde vakidioot,
maar staat met beide benen ‘in de culturele
modder van alledag’ en kan vrijuit spreken

Het lot van de cultuurwetenschappen
• De kans dat die cultuurwetenschapper zich
kan ontplooien is op grond van het
wetenschapsbeleid van de overheid en van
universiteiten zelf uitermate klein.

Hogere nutteloosheid
• Onproductieve kennisvorming
• Kennis voortgebracht door gedrags- en
cultuurwetenschappen behoort tot de
hogere nutteloosheid
• Die kennis is niet toepasbaar in
technische zin, het is zelfs storend

Hogere nutteloosheid
• Slow science: “Het vermogen van onze
waarheidsvinding het maatschappelijke
proces juist te vertragen, onderbreken
en storen, en dat desondanks
tegelijkertijd welkom is, waarnaar zelfs
verlangd wordt.”

Hogere nutteloosheid
• Universitaire bestuurders: ‘kritiek’ is
een teken van slow science, want het is
contraproductief en wordt geuit door
‘losers, buitenstaanders of romantici’.

Hogere nutteloosheid
• Kritiek stond aan de basis van de
wetenschappelijke revolutie
•Kritiek is de essentie van de
wetenschappelijke houding
• Wetenschappers moeten de kracht van
slow science en de impact van kritiek
levend houden

Discussievraag
Foto: © Sebas Veldhuisen
Leidt de universalisering van de
cultuurwetenschapper van de toekomst
niet tot een te brede en oppervlakkige
vorm van wetenschap?
Anders gezegd:
Leiden disciplinering en specificatie van
wetenschap niet tot diepere en betere
inzichten?