mác

1. Chương 2: PHÉP
DUY VẬT BIỆN
CHỨNG
NHÓM 10

2. IV. CÁC QUY LUẬT CƠ BẢN CỦA
PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT
Quy luật
phủ định
của phủ
định

3. Quy luật là những mối liên hệ
khách quan, bản chất, tất nhiên,
phổ biến và lặp lại giữa các mặt,
các yếu tố, các thuộc tính bên
trong mỗi một sự vật hay giữa
các sự vật, hiện tượng với nhau

4. Phân loại:
Lĩnh
vực tác
động
Quy luật tự
nhiên
Quy luật xã hội
Quy luật tư
duy

5. Phạm vi
tác động
Quy luật riêng
Quy luật
chung
Quy luật phổ
biến

6. Với tư cách là một khoa học,
phép biện chứng duy vật
nghiên cứu những quy luật phổ
biến tác động trong tất cả các
lĩnh vực tự nhiên, xã hội và tư
duy của con người.

7. 1. Quy luật chuyển hóa tự những
sự thay đổi về lượng thành những
sự thay đổi về chất và ngược lại
 Chỉ cách thức của sự vận động, phát
triển, theo đó sự phát triển được tiến
hành theo cách thức thay đổi lượng
trong mỗi sự vật dẫn đến chuyển hóa
về chất của sự vật và đưa sự vật sang
một trạng thái phát triển tiếp theo.
“Những thay đổi đơn thuần về lượng,
đến một mức độ nhất định, sẽ chuyển
hóa thành những sự khác nhau về
chất”(Ăng.ghen)

8.  Chất: dùng để chỉ tính quy định khách
quan vốn có của sự vật, hiện tượng, đó
là sự thống nhất hữu cơ của những
thuộc tính, những yếu tố cấu thành sự
vật, hiện tượng, nói lên sự vật, hiện
tượng đó là gì, phân biệt nó với các sự
vật, hiện tượng khác. Mỗi sự vật, hiện
tượng trong thế giới đều có những chất
vốn có, làm nên chính chúng. Nhờ đó
chúng mới khác với các sự vật, hiện
tượng khác.

9. Chất và sự vật có mối quan hệ chặt
chẽ, không tách rời nhau
 Trong hiện thực khách quan không
thể tồn tại sự vật không có chất và
không thể có chất nằm ngoài sự vật.
 Chất của sự vật được biểu hiện qua
những thuộc tính của nó.
 Nhưng không phải bất kỳ thuộc tính
nào cũng biểu hiện chất của sự vật.
 Thuộc tính của sự vật có thuộc tính cơ
bản và thuộc tính không cơ bản.

10. Lượng: dùng để chỉ tính quy định
vốn có của sự vật về mặt số lượng,
quy mô, trình độ, nhịp điệu của sự
vận động và phát triển cũng như
các thuộc tính của sự vật, biểu hiện
bằng con số các thuộc tính, các yếu
tố cấu thành nó.

11.  Lượng là cái khách quan, vốn có của
sự vật, quy định sự vật ấy là nó.
 Lượng của sự vật không phụ thuộc
vào ý chí, ý thức của con người.
 Lượng của sự vật biểu thị kích thước
dài hay ngắn, số lượng nhiều hay ít,
quy mô lớn hay nhỏ, trình độ cao hay
thấp, nhịp điệu nhanh hay chậm…

12. Mối quan hệ biện chứng giữa
lượng – chất
Lượng => Chất
Chất => Lượng
 Mỗi sự vật, hiện tượng là một thể
thống nhất bao gồm chất và lượng
nhất định, trong đó chất tương đối ổn
định còn lượng thường xuyên biến đổi
Sự mâu thuẫn

13. Lượng
Lượng phá vỡ
chất cũ
Mâu
thuẫn
giải
quyết
Chất mới
lượng mới
Lượng
mới biến
đổi phá
vỡ chất
kìm hãm

14. Quá trình đó liên tục diễn ra,
tạo thành phương thức phổ
biến

15. Độ, điểm nút, bước nhảy
 Độ: chỉ sự thống nhất giữa lượng
và chất, là giới hạn mà trong đó
sự thay đổi về lượng chưa làm
thay đổi căn bản về chất của sự
vật, sự vật chưa biến thành cái
khác
 Điểm nút: chỉ thời điểm mà tại đó
sự thay đổi về lượng đã đủ làm
thay đổi chất của sự vật.

16. Bước nhảy: chỉ sự chuyển hoá
về chất của sự vật do sự thay đổi về
lượng trước đó gây nên
 Là sự kết thúc một giai đoạn biến
đổi về lượng, là sự đứt đoạn trong
liên tục, nó không chấm dứt sự
vận động nói chung mà chỉ chấm
dứt một dạng vận động cụ thể, tạo
ra một bước ngoặt mới cho sự
thống nhất biện chứng giữa chất và
lượng trong một độ mới.

17. Ý nghĩa phương pháp luận
 Coi trọng cả hai loại chỉ tiêu về chất và
lượng
 Tích lũy về lượng để làm thay đổi về chất;
phát huy tác động của chất mới làm thay
đổi về lượng
 Khắc phúc tư tưởng nôn nóng tả khuynh,
bảo thủ hữu khuynh
 Vận dụng linh hoạt hình thức của bước
nhảy

18. 2. Quy luật thống nhất và đấu
tranh giữa các mặt đối lập
 Là quy luật ở vị trí “ hạt nhân”
của phép BCDV
 Là quy luật về nguồn gốc, động
lực cơ bản, phổ biến của mọi quá
trình vận động và phát triển

19. Khái niệm và các tính chất chung
của mâu thuẫn
Mâu thuẫn là dùng để chỉ
mối liên hệ thống nhất và đấu
tranh, chuyển hoá giữa các
mặt đối lập của mỗi svht, hoặc
giữa các svht với nhau
Nhân tố tạo thành mâu thuẫn
là các mặt đối lập

20.  Mặt đối lập dùng để chỉ
những mặt, những thuộc tính,
những khuynh hướng vận
động trái ngược nhau nhưng
đồng thời lại là điều kiện, tiền
tồn tại của nhau
 Sự tồn tại các mặt đối lập là
khách quan và là phổ biến
trong thế giới

21. Quá trình vận động của mâu thuẫn
 Là quá trình thống nhất, đấu tranh và
chuyển hoá giữa các mặt đối lập
 Sự thống nhất của các mặt đối lập là sự
nương tựa lẫn nhau, tồn tại không tách
rời nhau giữa các mặt đối lập, sự tồn tại
của mặt này phải lấy sự tồn tại của mặt
kia làm tiền đề.
 Các mặt đối lập tồn tại không tách rời
nhau nên giữa chúng bao giờ cũng có
những nhân tố giống nhau.

22.  Engels đã đưa ra ví dụ:
“Giai cấp vô sản và sự giàu có là
hai mặt đối lập, với tính cách như vậy
chúng hợp thành một chỉnh thể hoàn
chỉnh, thống nhất, chế độ tư hữu với tư
cách là sự giàu có buộc phải duy trì
vĩnh viễn ngay cả sự tồn tại của mặt đối
lập của nó là giai cấp vô sản”

23. Sự đấu tranh
 Là sự tác động qua lại theo xu
hướng bài trừ và phủ định lẫn
nhau giữa các mặt đó. Hình thức
đấu tranh của các mặt đối lập hết
sức phong phú, đa dạng, tuỳ
thuộc vào tính chất, vào mối liên
hệ qua lại giữa các mặt đối lập và
tuỳ điều kiện cụ thể diễn ra cuộc
đấu tranh giữa chúng.

24. Sự chuyển hóa
 Sự chuyển hóa giữa các mặt đối lập
 Sự đấu tranh giữa chúng là tuyệt đối
 Sự thống nhất giữa chúng là tương
đối, có điều kiện tạm thời; trong sự
thống nhất đã có sự đấu tranh, đấu
tranh trong tính thống nhất của
chúng

25. Ý nghĩa phương pháp luận
 Tôn trọng mâu thuẫn, phát hiện mâu
thuẫn, phân tích đầy đủ các mặt đối
lập, nắm được bản chất, nguồn gốc,
khuynh hướng của sư vận động và
phát triển
 Nhận thức và giải quyết mâu thuẫn
cần phải có quan điểm lịch sử cụ thể

26. 3. Quy luật phủ định của phủ định
 Chỉ ra khuynh hướng của sự phát
triển, theo đó sự phát triển của sự
vật, hiện tượng có xu hướng,
khuynh hướng lặp lại giai đoạn
đầu nhưng ở trình độ cao hơn,
phát triển theo hình xoắn trôn ốc

27. Khái niệm phủ định, phủ định biện
chứng
 Phủ định là sự thay thế sự vật
này bằng sự vật khác trong quá
trình vận động và phát triển.
 Phủ định biện chứng: là sự phủ
định tự thân, sự phát triển tự thân
là mắc khâu dẫn tới sự ra đời sự
vật mới, tiến bộ hơn sự vật cũ.

28. Đặc trưng cơ bản của phủ định
biện chứng
Tính khách quan: vì nguyên nhân của sự
phủ định nằm ngay trong bản thân sự vật. Đó
chính là giải quyết những mâu thuẫn bên trong
sự vật. Nhờ việc giải quyết những mâu thuẫn mà
sự vật luôn luôn phát triển. Mỗi sự vật có
phương thức phủ định riêng tuỳ thuộc vào sự
giải quyết mâu thuẫn của bản thân chúng. Điều
đó cũng có nghĩa, phủ định biện chứng không
phụ thuộc vào ý muốn, ý chí của con người. Con
người chỉ có thể tác động làm cho quá trình phủ
định ấy diễn ra nhanh hay chậm trên cơ sở nắm
vững quy luật phát triển của sự vật.

29.  Kế thừa: vì phủ định biện chứng là kết
quả của sự phát triển tự thân của sự vật,
nên nó không thể là sự thủ tiêu, sự phá
huỷ hoàn toàn cái cũ. Cái mới chỉ có thể
ra đời trên nền tảng cái cũ. Cái mới ra
đời không xóa bỏ hoàn toàn cái cũ mà
có chọn lọc, giữ lại và cải tạo những mặt
còn thích hợp, những mặt tích cực, nó
chỉ gạt bỏ ở cái cũ những mặt tiêu cực,
lỗi thời, lạc hậu, gây cản trở cho sự phát
triển. Do vậy, phủ định biện chứng đồng
thời cũng là khẳng định

30. Hình thức phủ định biện chứng
 Phủ định diễn ra không phải theo
đường thẳng hay đường tròn mà
theo đường xoáy ốc, thể hiện tính
kế thừa, tính lặp lại, nhưng không
quay trở lại, tính chất tiến lên

31. Ý nghĩa phương pháp luận
 Giúp nhận thức đúng đắn về xu hướng
phát triển của sự vật
 Quá trình phát triển không đi theo một
đường thẳng mà diễn ra quanh co, phức
tạp, bao gồm nhiều chu kì khác nhau
 Nâng cao tính tích cực của nhân tố chủ
quan trong mọi hoạt động có niềm tin
vào sự tất thắng của cái mới, ủng hộ và
đấu tranh cho cái mới thắng lợi