15 april loksangram final pages1. Jmoì¶mVrb H$îQ>H$è¶m§Mo ‘wInÌ The Call of the May Day
The emergence of Capitalism which One Per Cent “ “ People before Profit
Voice of the Working People of Goa liberated the working – class from “: condemning the corporate greed in
the oppressive conditions of Feudal- USA and Europe. These movements
ism has not ended the brazen exploi- have expressed anti-capitalist senti-
tation & oppression of the toilers in ments and reflect the emerging mood
Founder Editor the world . The heroic struggles by of the people all over the world.
Late : Com. Narayan Palekar the working-class for ‘ Eight Hours The workers, under the Red Ban-
Working Day..!” was crowned with ner of AITUC, who have rich ex-
victory only after the supreme sacri- perience of many battles against the
Cheif Editor fice of the seven valiant heroes of 1st exploitation - be it wage - cuts or
Christopher Fonseca May 1886, at Chicago, USA. wage freeze, retrenchments or layoffs
Cell - 9422443958 Since then, the entire world has , contractorisation and deprivation of
undergone a sea- change. The social security benefits – are there-
working- class has registered many fore called upon to further intensify
Editorial Board
great victories and achievements to their struggles against the exploiters.
Com. Prasanna Utagi their credit. In spite of two most At the present stage of imperialist
Cell - 9422060031 destructive and devastating World globalization , the exploiters are in-
Wars, both in terms of men and visible. They often operate through
material resources , the world has the TNCs and MNCs. Their free and
Adv. R. D. Mangueshkar been producing enormous wealth unhindered movements all over the
Cell -9422060339 thanks to the sweat and labour of world are facilitated by IMF, World
millions of working people as well as the Bank, and WTO through their policy
Scientific Technological Revolution prescriptions. Further, Free Trade
Adv. Suhas Naik ( STR ). The people every where, Agreements ( FTA ) with ASEAN and
Cell - 9049928877 along with the working -class and the European Union are confounding the
toiling masses have fought for situation. We need not be surprised or
democratic rights, national shocked , if imported scotch whisky
Dr. Rupesh Patkar liberations, and by 1980s decolonized from Europe becomes cheaper in Goa
Cell - 9421148213 the whole world !. than local whiskies due to Free Trade
Under the impact of STR and the Agreements (FTA) between India and
Publisher : Christopher Fonseca information technological -revolution the European Union. Such a devel-
Printed At : Ravi Offset there is tremendous growth of produc- opment would add to the pressure on
Kadolkar Galli, Belgaum tive forces all over the world which has local industries setting a chain- reac-
made it possible to feed , clothe, and tion of closures , mergers and acqui-
Address : shelter each and every human being on sitions.
Editor Lokasangram this planet. But on the other hand, in The battle now therefore no more
Velhos filhos Building, IInd Floor, the back ground of the collapse of So- remains restricted only to “ What’s
Near Municipal Garden viet Union, World Imperialism led by My Working Day” and “What’s the
Panjim Goa - 403 001 USA, with its rapacious greed for super Wage for My Working Day ? “ Let us
profits and policy of Liberalisation, move faster , more decisively ahead
Phone : 0832-2222436/2225795 Privatisation and Globalisation ! We have to break the chain of impe-
Fax : 0832- 2420424 ( LPG) has spread its tentacles, unhin- rialist strangle- hold and hit-out at the
dered. In a ‘ unipolar world, this has soft underbelly of Capitalism and its
E-mail- loksangramgoa@gmail.com
resulted in extreme inequalities structures to liberate ourselves and
depriving billions of people of their the whole humanity from hunger,
Pirce Rs. 5/-
basic needs of survival . It is heart- destitution & exploitation !
Yearly Subscription : Rs. 50/-
ening to note that new movements That is the essence of the Call Of
like Occupy the Wall Street with slo- the May Day – 2012.
gans like “We are 99 per cent – You are
a{ddma {X. 15 E{àb 2011 3
2. g§nmXH$s¶
Jmoì¶mVrb H$îQ>H$è¶m§Mo ‘wInÌ
‘o {XZmMo AmìmmhZ
^m§S>dbemhrMm CX¶ Pmbm H$ënH$ hmoVo. A‘o[aHo$Vë¶m dm°b ñQ´>rQ>da OoWo
Voice of the Working People of Goa
Am{U gm‘§VemhrÀ¶m, amOoemhrÀ¶m eoAa~mOma Amho VoWo ’$ma ‘moR>çm g§»¶oZo
XS>nUmImbr Agboë¶m emo{fV H$m‘Jma EH$Ì Ambo. A°³¶wnm¶ dm°b ñQ´>rQ>
dJm©Mr XS>nemhrVyZ ‘w³VVm Ago ¶m Am§XmobZmbm åhQ>bo OmVo. Amåhr 99
g§ñWmnH$ g§nmXH$ Pmbr. nU nwT>o hm gd© emo{fV Q>³Ho$ AmhmoV Am{U Vo Ho$di EH$ Q>³H$m AmhoV
{Xd§JV H$m°. Zmam¶U nmboH$a dJ© ^m§S>dbemhrÀ¶m dM©ñdmImbr Ambm. Am{U Vo EH$ Q>³H$m bmoH$ Am‘Mo emofU H$arV
^m§S>dbemhrMo dM©ñd H$‘mbrMo hmoVo. ¶m AmhoV Aem Ame¶mMr Kmofdm³¶o ¶m Am§XmobZmVyZ
emofUmVyZ H$m‘JmadJm©Mr ‘w³VVm Pmbr nm{hOo, nwT>o Ambobr AmhoV. ¶m Am§XmobZmMo AZwH$aU
à‘wI g§nmXH$ Agm AmdmO gd©àW‘ CR>bm Vmo A‘o[aHo$Vrb OJ^amV AZoH$ {R>H$mUr Pmbo.
{¼ñV>mo’$a ’$moÝgoH$m
942244958 {eH$mJmo ¶m ehamV {X. 1 ‘o 1986 amoOr. AmR> Am¶Q>H$ ¶m XoemVrb gdm©V Á¶oîR>
Vmgm§Mm {Xdg Agmdm Aer ‘mJUr H$arV hOmamo H$m‘Jma g§KQ>ZoÀ¶m ZoV¥ËdmImbr ^maVmVhr
H$m‘Jma añ˶mda Ambo. ¶mVrb gmV OUm§Zm doimodoir AZoH$ bT>o C^maʶmV Ambo.
g§nmXH$ ‘§S>i hm¡VmËå¶ bm^bo. H$m‘Jma H$nmV, H§$ÌmQ>rH$aU, H$m‘Jmam§Mo h³H$
H$m°. àgÝZ CQ>Jr ¶m KQ>ZoMo nS>gmX OJ^a C‘Q>bo Am{U {hamdyZ KoUo, ~oH$m¶Xoeraar˶m H$m‘Jmam§Zm H$mTy>Z
9422060031 ˶mZ§Va gmè¶m OJ^amV ~XbmMo dmao dmhÿ Q>mH$ʶmV ¶oUo, H$moUVrhr nyd©gyMZm Z XoVm
bmJbo. H$m‘Jma dJm©Zo g§K{Q>VnUo bT>o H$m‘Jmam§Zm H$m‘mdê$Z H$‘r H$aUo Aer YmoaUo
A°S>. Ama. S>r. ‘§JoeH$a
XoDZ AZoH$ h³H$ {‘i{dbo. ¶mMXaå¶mZ XoemVrb CÚmoOH$ A§‘bmV AmUV Agë¶m‘wio
9422060339 gmè¶m OJmbm XmoZ ‘hm¶wÕm§Zm gm‘moao Omdo H$m‘JmadJm©Mo emofU hmoV Amho Am{U ¶m
bmJbo. ¶m ¶wÕmV H$m‘JmadJm©Mr àM§S> hmZr emofUm{déÕ Am¶Q>H$ hr H$m‘Jma g§KQ>Zm
Pmbr. H$m‘JmadJm©Zo Amnë¶m Km‘mVyZ Am{U {ZîR>oZo bT>V Amho. gm‘«mÁ¶emhrMo ñdê$nhr
A°S>. gwhmg ZmB©H$ a³VmVyZ OJ^amV àM§S> g§nÎmr {Z‘m©U Ho$br d AmVm ~Xbbo Amho. EImÚm Xoemda WoQ> gÎmm
9049928877 nwÝhm OJ gwpñWVrV AmUbo. nwT>o {dkmZ Am{U JmO{dʶmnojm ~hþamîQ´>r¶ H§$nݶm§À¶m ‘mܶ‘mVyZ
V§ÌkmZ ¶wJ Ambo. ¶m ¶wJmVhr gm‘«mÁ¶emhrÀ¶m gm‘«mÁ¶emhr e³Vr H$m¶©aV AmhoV. ¶m e³VtZm
{damoYmV OJ^amV bT>oM gwê$ am{hbo d gZ Am§VaamîQ´>r¶ ZmUo{ZYr, OmJ{VH$ ~±H$, dëS>©
S>m°. ê$noe nmQ>H$a
9421148213 1980 gmbr gm‘«mÁ¶emhrÀ¶m OmoIS>mVyZ gmao Q´>oS> Am°J©Zm¶PoeZ, ’«$s Q´>oS> A°J«r‘|Q²>g ¶m§Mm
OJ ‘w³V Pmbo. nmqR>~m {‘iV Amho. ^maVmMr AW©ì¶dñWm
àH$meH$ : {¼ñVmo’$a ’$moÝgoH$m {dkmZ Am{U V§ÌkmZmÀ¶m joÌmV Pmboë¶m ‘moSy>Z H$mT>ʶmgmR>r d Amnbr gÎmm àñWm{nV
‘wÐUñWi : a{d ‘wÐUmb¶, H«$m§{V‘wio CËnmXZ AZoH$ nQ>tZr dmT>bo. OJmVrb H$aʶmgmR>r ¶m H§$nݶm, ¶m g§ñWm AZoH$
H$S>mobH$a Jëbr, ~oiJmd. gd© OZVobm AÝZ, dñÌ, {Zdmam XoʶmBVnV j‘Vm ‘mJmªZr H$m¶©aV Pmboë¶m AmhoV. Ago Pmbo Va
{Z‘m©U hmoUma Aer Amem dmQy> bmJbr. nU AmíM¶© dmQ>y Z¶o H$s Amnë¶m Jmoì¶m‘ܶo {dXoer
nÎmm : ¶mM Xaå¶mZ AmUIr EH$ JmoîQ> KS>br. gmo{dEV Xmê$ Jmoì¶mVrb Xmê$nojm ñdñV {‘iy bmJob.
g§nmXH$ bmoH$g§J«m‘
doëhmog {’$ëhmog {~pëS>¨J, Xþgam
a{e¶m Xþ^§Jbm. ¶mMo n[aUm‘ BVa g‘mOdmXr Ago PmboM Va Jmoì¶mVrb ñWm{ZH$ OZVoMo
‘Obm, å¶w{Z{gnb JmS>©Z Odi, amîQ´>m§dahr Pmbo. OJmMr gÎmm A‘o[aHo$À¶m CÚmoJ EH$ EH$ H$arV ~§X hmoVrb. Am§VaamîQ´>r¶
nUOr Jmodm - 403 001 hmVmV EH$dQy> bmJbr. A‘o[aHo$Vrb ^m§S>dbXma ñVamdarb ^m§S>dbemhrMm ‘wH$m~bm Jmoì¶mVrb
: ’$moZ : H§$nݶm§Zr A{YH$ ’$m¶Xm {‘i{dʶmÀ¶m CÚmoOH$ H$gm H$m¶ H$ê$ eH$Vrb?
(0832) 2222436/2225795 CÔoemZo Omè¶m OJmda Amnbr YmoaUo bmXʶmg ‘o {XZmÀ¶m {Z{‘ÎmmZo bT>çmMr AmIUr H$aVmZm
: ’°$³g : gwédmV Ho$br. ¶mVyZM ImgJrH$aU, CXmarH$aU ho gmao g‘OyZ KoUo Amdí¶H$ Amho. hm bT>m Ho$di
(0832) 2420424 Am{U OmJ{VH$sH$aUmMo YmoaU nwT>o Ambo. ¶m ‘m¶mnwaVm gr‘rV amhÿZ MmbUma Zmhr Va ‘bm
E-mail- loksangramgoa@gmail.com
YmoaUmZo AënmdYrVM gmè¶m OJmda Amnbm gm‘«mÁ¶dmXmÀ¶m {damoYmV bT>m¶Mo Amho Am{U
A§‘b ~g{dbm. ¶m YmoaUmMm n[aUm‘ åhUyZ ˶mgmR>r Am§VaamîQ´>r¶ ñVamda H$m‘JmadJm©Mo
‘yë¶ : é. 5/-
OJmVrb H$moQ>çdYr OZVobm AmO hmbAnoîQ>m Eo³¶ C^mam¶Mo Amho. emofU‘w³V g‘mO {Z‘m©U
dm{f©H$ dJ©Ur : é. 50/-
ghZ H$arV OJmdo bmJV Amho. AJXr nadm nadm H$aʶmgmR>r AmnU gd©OU H${Q>~Õ hmoD¶m hoM
A‘o[aHo$‘ܶo EH$ Am§XmobZ Pmbo. Vo A{Ve¶ ‘o {XZmMo AmdmhZ Amho.
a{ddma {X. 15 E{àb 2011 4
3. ^maVr¶ H$å¶w{ZñQ> njmMo 21 do
amîQ´>r¶ ‘hmA{YdoeZ ¶eñdr
^maVr¶ H$å¶w{ZñQ> njmMo 21 do
amîQ´>r¶ ‘hmA{YdoeZ {~hmaMr amOYmZr
nmQ>Um ¶oWo {X. 27 ‘mM© Vo 31 ‘mM© ¶m
H$mbmdYrV g§nÝZ Pmbo. ho A{YdoeZ
gdm©Wm©Zo ¶eñdr Pmbo Ago åhUVm ¶oB©b.
¶m A{YdoeZmbm Jmodm amÁ¶mMo à{V{ZYr
åhUyZ H$m°. {¼ñVmo’$a ’$moÝgoH$m, H$m°.
amOy ‘§JoeH$a, H$m°. àgÝZ CQ>Jr, H$m°.
gwhmg ZmB©H$ d H$m°. gw^mf ZmB©H$ Om°O©
ho ‘mݶda ZoVo CnpñWV hmoVo. A{YdoeZmÀ¶m
H$mbmdYrV Oo H$m‘H$mO Pmbo, MMm©gÌo
Pmbr, R>amdmda ^mfUo Pmbr ¶m‘ܶo ¶m
nmMhr Zo˶m§Zr ^mJ KoVbm. Jmodm amÁ¶mMo
àíZ, Jmoì¶mVrb H$m‘JmadJm©Mo àíZ ¶m§Zr
amîQ´>r¶ ñVamda ‘m§S>bo.
{X. 25 ‘mM©nmgyZM Xoe^amVrb
H$m¶©H$V} nmQ>ʶmH$S>o {ZKmbo hmoVo. nmQ>Um
eha ¶oUmè¶m gd© H$m¶©H$˶mªMo ñdmJV
H$aʶmgmR>r gÁO Pmbo hmoVo. gd©Ì
bmb nVmH$m, ~°Zg©, bmb P|S>o, KmofUm ÜdOd§XZ H$aVmZm H$m°. E. ~r. ~Y©Z. eoOmar AVwbHw$‘ma A§OmZ,
’$bH$ bmdʶmV Ambobo hmoVo. aoëdo H$m°. A‘a[OV H$m¡a d H$m¶©H$V}.
ñWmZH$, ~gñWmZH$, {d‘mZVi ¶oWo njmMo nraAbr, H$maJrb ¶oWo Pmboë¶m bT>mB©V amhʶmgmR>r {~hma àm§VmÀ¶m H$mZmH$monè¶mVyZ
H$m¶©H$V} ñdmJV H$aʶmgmR>r CnpñWV hmoVo. hm¡VmËå¶ nËH$aboë¶m hþVmËå¶m§Mo ñ‘maH$ H$m¶©H$V} Ambo hmoVo. VgoM eoOmaÀ¶m
{X. 26 ‘mM©À¶m gm¶§H$min¶ªV Xoe^amVrb hmoVo. VgoM ZoVmOr gw^mfM§Ð ~mog ¶m§Mrhr Amo[agm, PmaI§S>, n. ~§Jmb, ¶oWyZhr ’$ma
gd© à{V{ZYr nmQ>Um ehamV XmIb Pmbo à{V‘m C^maʶmV Ambobr hmoVr. hþVmËå¶m§Zm ‘moR>çm g§»¶oZo H$m¶©H$V} Ambobo hmoVo. ’«o$Pa
hmoVo. OoWo A{YdoeZ ^aUma hmoVo ˶m gd© A{^dmXZ Ho$ë¶mZ§Va {‘adUwH$sg emZXma amoS>, nmQ>Um aoëdo ñQ>oeZ, Ep³P{~eZ amoS>
n[agambm {Xd§JV H$m‘Jma ZoVo OJÝZmW àma§^ Pmbm. ¶m {‘adUwH$sV bmoH$godm ¶m ‘hÎdmÀ¶m ‘mJm©dê$Z {’$ê$Z hr ^ì¶
gaH$ma ¶m§Mo Zmd XoʶmV Ambo hmoVo. XbmMo g¡{ZH$ Amnë¶m JUdoemV AJ«^mJr {‘adUyH$ Jm§Yr ‘¡XmZmda Ambr Am{U ˶m
OJÝZmW gaH$maZJar Ago Zm‘H$aU ¶m hmoVo. ˶m§À¶m nmR>r KmoS>çmda ñdma {R>H$mUr ^ì¶ Omhra g^m Pmbr. g^oÀ¶m
n[agamMo H$aʶmV Ambo hmoVo. Pmbobo ÜdOYmar bmb g¡{ZH$ g^m‘§Mmbm ñdm‘r ghOmZ§X gañdVr ‘§M
gH$mir ~amo~a 9 dmOVm gwZrb hmoVo. ˶m§À¶m ‘mJo ‘mݶda ZoVo Am{U ˶m§À¶m Ago Zmd XoʶmV Ambo hmoVo. ¶m ‘§Mmda
‘wIOu g^mJ¥hmV Z°eZb H$m¡pÝgbMr ‘mJo àM§S> OZg‘wXm¶ hmoVm. hm OZg‘wXm¶ H$å¶w{ZñQ> njmMo gd© ZoVo ñWmZmnÝZ Pmbo.
~¡R>H$ Pmbr. hr ~¡R>H$ EH$ Vmg BVH$m ‘moR>m hmoVm, H$s nmhUmè¶mbm dmQ>mdo g^oMr gwédmV Am§Y«àXoe Am{U {~hma ¶m
Mmbbr. ˶mZ§Va ~amo~a Xhm dmOVm hþVmË‘m EH$ bmb a§JmMm g‘wÐM MmbV Amho. amÁ¶mVrb "BßQ>m' ¶m gm§ñH¥${VH$ g§KQ>ZoÀ¶m
ñ‘maH$mOdi OmDZ gd© Zo˶m§Zr hþVmËå¶m§Zm bjmdYr bmoH$ ¶m {‘adUwH$sV gh^mJr H$bmH$mam§Zr gmXa Ho$boë¶m H«$m§{VJrVmZo
lÕm§Obr An©U Ho$br. VoWo ehrX ^JVqgJ, Pmbobo hmoVo. {‘adUwH$sg CnpñWV (nmZ 7 da)
a{ddma {X. 15 E{àb 2011 5
4. ‘bm Jar~ H$m åhUVm? ‘r H$m‘Jma Amho
H$m°. àgÝZ CQ>Jr, ‘S>Jmd Jmodm gmo{dEV a{e¶mÀ¶m nVZmZ§Va OJmMo amOH$maU ~Xbbo.
Vgo Vo ^maVmMohr ~Xbbo. ^maVmVrb {df‘Vm namH$moQ>rMr
dmT>br. AmnU H$ë¶mUH$mar YmoaUo AmImd¶mg hdr ¶mMm
ñdmV§Í¶ {‘imë¶mZ§Va J[a~r hQ>mdMr KmofUm XoʶmV emgZmbm {dga nS>bm Am{U Amnbo emgZ AmVm XoemVrb
Ambr. nU J[a~r H$mhr hQ>bobr Zmhr. ñdmV§Í¶ {‘imbo ‘moR>çm CÚmoOH$m§Zm ’$m¶ÚmMo R>aob, Aer YmoaUo AmIVmZm
Voìhm OodT>r Amnbr bmoH$g§»¶m hmoVr VodT>çm g§»¶oZo {XgVo. Ago H$ê$Z AmnU ^maVr¶ amÁ¶ KQ>ZoVrb VÎdm§Mr
AmO XoemV Jar~ bmoH$ AmhoV. Amnbr bmoH$g§»¶m Iyn nm¶‘ëbr H$arV AmhmoV ¶mMo ^mZ emgZmbm am{hbobo
‘moR>r Amho. åhUyZ AmnU Jar~ AmhmoV Ago H$mhr bmoH$ Zmhr.
‘m§S>VmV. nU Vo ~amo~a Zmhr. ^m§S>dbemhr AW©ì¶dñWm Amnbm Xoe ‘hmgÎmm hmoʶmH$S>o dmQ>Mmb H$arV Amho
J[a~r {Z‘m©U H$aVo H$s, OoUoH$ê$Z CÚmoOH$m§Zm H$‘r nJmamV ho OZVoÀ¶m ‘Zmda q~~{dʶmgmR>r emgZmZo AmUIr EH$
H$m‘Jma {‘iy eH$Vrb. e³H$b bT>{dbr Amho. Vr åhUOo XoemVrb J[a~m§Mr
ñdmV§Í¶àmßVrZ§Va bJoMM 1948 ‘ܶo {H$‘mZ doVZmgmR>r g§»¶m H$‘r Pmbr Amho Ago ^mg{dʶmMm emgZ à¶ËZ
H$m¶Xm H$aʶmV Ambm. ¶m H$m¶ÚmMr ‘mJUr H$m‘Jmam§Zr Ho$br H$arV Amho. AmH$S>çm§Mm Ioi H$ê$Z emgZ Ago gm§JV
hmoVr. Vr ‘mJUr ‘mݶ H$aUo gaH$mabm ^mJ nS>bo. nU ¶m Amho, H$s XoemVrb J[a~m§Mr g§»¶m AmVm H$‘r Pmbr Amho.
H$m¶ÚmZo ’$mago H$mhr gmܶ Pmbo Zmhr. H$m‘Jmam§Zm {H$‘mZ dñVwpñWVr ‘mÌ Ver Zmhr. XoemVrb J[a~m§Mr g§»¶m dmT>V
doVZ {‘imboM Zmhr. Am{U åhUyZ Am¶Q>H$ d ˶mdoiMo Mmbbr AgyZ XoemVrb g§nÎmr hr ‘yR>^a bmoH$m§À¶m hmVmV
Á¶oîR> ZoVo H$m°. lrnmX A‘¥V S>m§Jo ¶m§À¶m nwT>mH$mamZo B§{S>¶Z EH$dQ>V Agë¶mMo ñnîQ> hmoV Amho.
bo~a H$m°Ý’$aÝg Am¶mo{OV H$aʶmV Ambr d nwÝhm EH$Xm g§K{Q>V joÌmV Agmo dm Ag§K{Q>V joÌmV Agmo H$m‘Jmambm
{H$‘mZ doVZ H$m¶ÚmMr A§‘b~OmdUr H$aʶmV ¶mdr d Oa ˶mÀ¶m JaOoZwgma doVZ XoʶmV Ambo Va Vmo Jar~ amhUma
H$m¶Xm am~{dVmZm H$m‘JmadJm©À¶m JaOm ܶmZmV KoVë¶m Zmhr. gZ 1957 gmbr B§{S>¶Z bo~a H$m°Ý’$aÝgZo Or ‘mJUr
Omì¶mV, Aer ‘mJUr Zì¶mZo H$aʶmV Ambr. H$m‘Jma Ho$br hmoVr {VMr A§‘b~OmdUr emgZmZo H$mQ>oH$moanUo Ho$br
dJm©bm Amdí¶H$ AgVo Vo nwaogo AÝZ. ˶mMr emar[aH$ {PO AgVr Va H$m‘Jmamda Xm[aÐçmV amhʶmMr doiM Ambr
^ê$Z H$mT>ʶmgmR>r Vo Amdí¶H$ AgVo. nwaogo AÝZ nmoQ>mV ZgVr. nU AJXr hoVynwañga Amnë¶m emgZH$˶mªZr ¶m
Joë¶m{edm¶ Vmo H$m‘Jma Xþgè¶m {Xder H$m‘mbm OmUma ‘mJUrH$S>o Xþb©j Ho$bo Am{U åhUyZ Amnë¶m XoemVrb
Var H$gm? H$m‘Jmambm {H$‘mZ 2700 H°$barO {‘imë¶m H$moQ>çdYr l‘Ordr dJ© AmO Xm[aÐçmV OrdZ OJV Amho.
nm{hOoV, Ago ‘V OmJ{VH$ XOm©Mo AmhmaVÁk S>m°. AH«$moS> ¶m l‘Ordr dJm©gmR>r AÝZgwajoMm H$m¶Xm H$aUma Ago
¶m§Zr ‘m§S>bo hmoVo. ˶m§À¶m ¶m g§emoYZmMm AmYma KoV emgZmZo Omhra Ho$bo. nU Vmo H$m¶Xm H$aVmZmhr Amnbo
B§{S>¶Z bo~a H$m°Ý’$aÝgZo H$m‘Jmambm {H$‘mZ 2700 H°$barO emgZ AerM H$mhrVar e³H$b bT>dyZ ~Zdm~Zdr H$aʶmMm
{‘iVrb BVHo$ doVZ {‘imd¶mg hdo, Aer ‘mJUr Ho$br. à¶ËZ {ZpíMVnUo H$aUma Amho Am{U åhUyZ H$m‘JmadJm©Zo
nU ¶m ‘mJUrH$S>o emgZmZo bj {Xbobo Zmhr. AÚmnhr ¶m ¶m~m~V gmdY amhUo Amdí¶H$ Amho. gdm©V XþX£dmMr JmoîQ>
n[apñWVr‘ܶo ’$magm ~Xb Pmbobm Zmhr. ¶mCbQ> J[a~m§Mo åhUOo gZ 2012-13 gmbmgmR>rMo amîQ´>r¶ A§XmOnÌH$ gmXa
‘mnX§S> R>a{dVmZm Amnbo emgZ ‘mnX§S>M ~XbVmZm {XgV H$aVmZm Amnë¶m {dÎm ‘§Í¶m§Zr AÝZ, {ejU Am{U ñdmñ϶
Amho. CXm. 1994 gmbr Pmboë¶m gd}jUm‘ܶo Ago Zm|X{dbo ¶m ‘yb^yV ‘wÔçm§H$S>o Xþb©j Ho$bo Amho. ¶m joÌmda Omo IM©
Jobo Amho, H$s eham‘Yrb Á¶m§Zm 2400 H°$barO {‘iy Ano{jV hmoVm ˶mbm M³H$ H$mÌr bmdbr Amho. ‘. Jm§Yr
eH$V ZmhrV d J«m‘rU ^mJmVrb Á¶m§Zm 2200 H°$barO J«m‘rU amoOJma ¶moOZm Xoem‘ܶo H$m¶m©pÝdV Amho. IaoVa
{‘iy eH$V ZmhrV ˶m§Zm Jar~ g‘OʶmV ¶mdo d ˶mZwgma hr ¶moOZm à^mdrnUo am~{dbr OmʶmMr JaO hmoVr. H$maU
˶m§Zm gw{dYm XoʶmMm à¶ËZ ìhmdm. Amnë¶m emgZmZo AmVm ¶m ¶moOZ|VJ©V {H$‘mZ 100 {Xdg Var J«m‘rU ^mJmVrb
ho ‘mnX§S> ~XbyZ ehamVrb bmoH$m§gmR>r 1950 H°$barO d OZVobm H$m‘ {‘iV hmoVo. nU Amnë¶m {dÎm ‘§Í¶m§Zr ¶m
J«m‘rU ^mJmgmR>r 1850 H°$barO nwaogo AmhoV Ago {ZîH$f© ¶moOZoVhr 7000 H$moQ>r én¶m§Mr H$nmV Ho$br Amho. ˶m‘wio
H$mT>bo AmhoV. ˶m§Zr ho {ZîH$f© H$emÀ¶m AmYmamda H$mT>bo J«m‘rU ^mJmVrb Jar~ OZVobm nwT>rb df©^amV amoOJmaM
AmhoV ho ‘mÌ gm§{JVbobo Zmhr. {‘iUma Zmhr. ‘J ˶mMo Xm[aÐç ZîQ> H$go hmoUma? Amnë¶m
a{ddma {X. 15 E{àb 2011 6
5. {dÎm ‘§Í¶m§Zr XoemVrb ‘moR>çm ì¶mnmè¶m§Zm Am[U CÚmoOH$m§Zm ‘mPm Omo ‘m¶m ‘OwardaMm A{YH$ma Amho Vmo ‘bm Úm. ‘mPr
H$am‘ܶo gyQ> {Xbr Amho. IaoVa Aer gyQ> ˶m§Zm XoʶmMr ‘Owar, doVZ R>a{dVmZm ‘m¶m d ‘m¶m Hw$Qw>§~mÀ¶m JaOm ܶmZmV
A{O~mV JaO ZìhVr. EH$m ~mOyZo H$m‘Jmam§gmR>r AgUmè¶m ¿¶m. JaOoda AmYmarV doVZ ‘bm Úm. ¶m VÎdmZwgma Oa ‘bm
¶moOZm§‘ܶo H$nmV H$am¶Mr Am{U CÚmoOH$m§Zm ‘mÌ Ë¶m§À¶m ‘mPo doVZ {‘imbo Va ‘r Jar~ amhUmaM Zmhr d g‘mOmV
H$am‘ܶo gdbV Úm¶Mr Ago ho Amnë¶m emgZmMo YmoaU Amho. ‘bm ‘mZ VmR> H$ê$Z gÝ‘mZmZo OJVm ¶oB©b. ‘r gÝ‘mZmZo,
emgZmZo Amnbo YmoaU am~{dVmZm H$m‘Jmam§Mm XoemVrb gd© VmR> ‘mZoZo OJm¶Mo Agob Va Vwåhr Am‘À¶mda bmXbobr
l‘Ordr OZVoMm {dMmaM Ho$bobm Zmhr. Agm {dMma Ho$bm ImgJrH$aU, CXmarH$aU, OmJ{VH$sH$aU hr Am{W©H$ {ÌgyÌr
AgVm Va H$m‘Jmambm J[a~rV, Xm[aÐçmV amhʶmMr doiM AmYr ~Xbm åhUOo ¶m XoemVrb ‘m¶mgma»¶m gd© H$m‘Jmam§Zm
Ambr ZgVr. gÝ‘mZmZo OJVm ¶oB©b.
åhUyZM ‘r åhUVmo H$s, ‘bm Jar~ åhUyZ {hUdy ZH$m Va
^maVr¶ H$å¶w{ZñQ> njmMo 21 do amîQ´>r¶ ‘hmA{YdoeZ ¶eñdr
(nmZ 5 dê$Z) CnpñWV hmoVo d ˶m§Zr ¶m A{YdoeZmbm H$m¶©H«$‘ AmIʶmgmR>r Am{U ˶mMr
Pmbr. ˶m§Zr gmXa Ho$boë¶m H«$m§Vr JrVm§Zr ew^oÀN>m {Xë¶m. A§‘b~OmdUr H$aʶmgmR>r Zdr amîQ´>r¶
gmam OZg‘wXm¶ ^mamdyZ Jobm. ¶m g^oMo S>mì¶m njm§Mr AmKmS>r H$m¶©H$m[aUr, Zdm amîQ´>r¶ ga{MQ>Urg
AܶjñWmZ {~hmaMo ZoVo d amÁ¶ g{Md Amdí¶H$ {ZdS>Uo. H$m°. E. ~r. ~Y©Z ¶m§Zr XrK©H$mi
H$m°. ~ÐrZmam¶U bmb ¶m§Zr ñdrH$mabo ^maVm‘ܶo gܶm Á¶m KS>m‘moS>r KS>V ^maVr¶ H$å¶w{ZñQ> njmMo ZoV¥Ëd Ho$bo.
hmoVo. ¶m g^oV ‘mݶda Zo˶m§Mr gÚ: AmhoV, ^m§S>dbemhr Á¶m doJmZo d ˶m§À¶m ZoV¥ËdmImbr njmZo ~arM ‘Ob
n[apñWVrda ^mî¶ H$aUmar Ame¶nyU© ^mfUo AmH«$‘H$nUo H$m‘ H$arV Amho Vo ܶmZmV ‘mabr. nj Xoe^a {dñVmabm. nU H$m°.
Pmbr. ¶m g^oV H$m°. E. ~r. ~Y©Z ¶m§Mo KoVm ^m§S>dbemhrMm ‘wH$m~bm H$aʶmgmR>r E. ~r. ~Y©Z ¶m§Mo d¶ ܶmZmV KoVm
à‘wI ^mfU Pmbo. XoemVrb gd© S>mì¶m njm§Zr EH$Ì ¶oDZ H$m‘ d ˶m§ZrM BÀN>m 춳V Ho$ë¶mà‘mUo
A{YdoeZmÀ¶m gwédmVrg {dXoemVyZ Oo H$aʶmMr JaO Amho, Ago ‘V gd©M ‘mݶda Zdm OZab goH«o$Q>ar {ZdS>bm OmUo
g§Xoe Ambo Vo dmMyZ XmI{dʶmV Ambo. Zo˶m§Zr 춳V Ho$bo. S>mdo nj OodT>o {d^mJbo ho ¶m A{YdoeZmVrb ‘hÎdmMo H$m‘
¶m‘ܶo àm‘w»¶mZo H$å¶w{ZñQ> nmQ>u Am°’$ OmVrb VodT>o ^m§S>dbemhr njm§Zm Vo hmoVo. gdm©Zw‘Vo H$m°. Eg. gwYmH$a aoÈ>r
³¶w~m, H$å¶w{ZñQ> nmQ>u Am°’$ ~m§Jbm Xoe, ’$m¶ÚmMo R>aUma Amho Am{U åhUyZ H$m‘Jma ¶m§Mr njmÀ¶m ga{MQ>UrgnXr nwT>rb Mma
H$å¶w{ZñQ> nmQ>u Am°’$ {Mbr, H$å¶w{ZñQ> g§KQ>Zm, {dÚmWu g§KQ>Zm, eoVH$ar g§KQ>Zm, dfmªH$[aVm {ZdS> H$aʶmV Ambr. hr {ZdS>
nmQ>u Am°’$ J«rg, H$å¶w{ZñQ> nmQ>u Am°’$ ‘{hbm g§KQ>Zm ¶m gdmªZr EH$Ì ¶oDZ EH$‘VmZo H$aʶmV Ambr. ˶m§Mo ghH$mar
OnmZ, H$å¶w{ZñQ> nmQ>r© Am°’$ nmoVw©Jmb, H$m¶©H«$‘mMr AmIUr H$aUo Am{U AmIboë¶m åhUyZ H$m°. S>r. amOm, H$m°. AVwbHw$‘ma
H$å¶w{ZñQ> nmQ>r© Am°’$ lrb§H$m, H$å¶w{ZñQ> H$m¶©H«$‘mMr H$mQ>oH$moanUo A§‘b~OmdUr A§OmZ, H$m°. A‘a{OV H$m¡a ¶m§Mrhr {ZdS>
nmQ>u Am°’$ nm{H$ñVmZ, H$å¶w{ZñQ> nmQ>u H$aUo ¶m H$mim‘ܶo A{Ve¶ ‘hÎdmMo H$aʶmV Ambr. hr gd© ZoVo‘§S>ir nwT>rb
Am°’$ A‘o[aH$m, H$å¶w{ZñQ> nmQ>u Am°’$ Amho. ¶mda gd©M Zo˶m§Zr ^a {Xbm. OoWo H$mimV njmMo ZoV¥Ëd H$aVrb. njmbm
pìhEVZm‘ Aem {d{dY Xoem§Vrb njm§Zr Amnbm nam^d Pmbm ˶mMr H$maU‘r‘m§gm {Xem XoʶmMo H$m‘ H$aVrb. gܶm EHy$UM
^maVr¶ H$å¶w{ZñQ> njmbm ew^g§Xoe emoYbr nm{hOo. Á¶m MwH$m Pmë¶m ˶m gdmªZr S>mdr Midi A{Ve¶ H$R>rU n[apñWVrVyZ
nmR>{dbo hmoVo. ‘mݶ H$amd¶mg hì¶m d nwT>rb H$mimV ‘mJ©H«$‘U H$arV Amho. ¶m n[apñWVrVyZ
^maVmVrb S>mì¶m AmKmS>rÀ¶m Zo˶m§n¡H$s MwH$m hmoUma ZmhrV ¶mMr I~aXmar gdmªZrM ‘mJ© H$mT>ʶmgmR>r nj H$m¶©H$˶mªZr ¶m
‘m³g©dmXr H$å¶w{ZñQ> njmMo OZab goH«o$Q>ar ¿¶md¶mg hdr. Amnë¶m dmJʶm‘wio Zo˶m§À¶m nmR>rer ^³H$‘nUo C^o amhUo
H$m°. àH$me H$amV, Am°b B§{S>¶m ’$m°adS>© S>mì¶m MidirMr hmZr hmoB©b, Ago A˶§V JaOoMo Amho.
ãbm°H$ njmMo ga{MQ>Urg H$m°. Xodd«V AmnU dmJVm H$m‘m Z¶o Agohr ‘V ¶m à˶oH$ amÁ¶mVrb H$mhr Zo˶m§Mo {‘iyZ
{dídmg, H$å¶w{ZñQ> nmQ>u Am°’$ B§{S>¶m, A{YdoeZ àg§Jr gd© ‘mݶda Zo˶m§Zr Z°eZb H$m¡pÝgbhr ñWmnZ H$aʶmV Ambo.
‘m³g©dmXr, bo{ZZdmXr ¶m njmMo ga{MQ>Urg ‘m§S>bo. Á¶mbm H$m¶©H$Vm© nmVirda ’$ma ¶m Z°eZb H$m¡pÝgb‘ܶo Jmoì¶mMo à{V{ZYr
Xrn§H$a ^Å>mMm¶©, H«$m§VrH$mar g‘mOdmXr ‘moR>m à{VgmXhr bm^bm. åhUyZ H$m°. {¼ñVmo’$a ’$moÝgoH$m d AëQ>aZoQ>
njmMo ga{MQ>Urg H$m°. AdZr am°¶ ho A{YdoeZmÀ¶m H$m‘mMm ‘|~a åhUyZ H$m°. gw^mf ZmB©H$ Om°O© ¶m§Mr
‘mݶda A{YdoeZmÀ¶m CX²>KmQ>Z gmohiçmbm ‘hÎdmMm ^mJ åhUOo nwT>rb H$mimVrb {ZdS> H$aʶmV Ambr Amho.
a{ddma {X. 15 E{àb 2011 7
6. H$m°. ~Y©Z bmb gbm_
- à{V_m Omoer
à{VHy$b amOH$s` dmT>{dÊ`mMr {dbjU hmVmoQ>r Agë`mZo nmQ>uZo Ë`m§À`mda
n`m©daUmV H$m`©H$Ë`mªMo {d{dY O~m~Xmè`m gmon{dÊ`mg gwadmV Ho$br.
_Zmo~b A^§J R>odUo, amOH$maUmV gd©gmYmaUV: Xa~mar _wËgXr Am{U bmoH$ZoVo
Ë`m§À`mVrb AmemdmX Aer R>iH$ dJ©dmar AgVo. H$m°. ~Y©Z ho Xþgè`m dJ©dmarVbo.
OmJVm R>odUo Am{U nmQ>ubm Ë`m§Mm P§PmdmV PnmQy>Z Q>mH$Umam hmoVm. H$m_JmaH«$m§Vr AQ>i
à_mU^yV AgUmè`m _ _mZZmè`m H$å`w{ZñQ> nmQ>uV H$m_Jma g§KQ>Zm§À`m ~m§YUrbm
yë`àUmbrdarb {dídmgmbm gmh{OH$M _moR>o _hËd. H$m°_«oS>Zm Ë`m§À`m àH¥$Vrer gwg§JV
Y¸$m nmohmoMy Z XoUo `mV Am{U Ë`m§À`mVrb H$m¡eë`mbm ^anya dmd XoD$ eH$Umar
ZoV¥ËdmMr Iar H$gmoQ>r Am°b B§{S>`m Q´>oS> `w{Z`Z H$m±J«og (Am`Q>H$)Mr {Oå_oXmar
bmJVo. nmQ>uMo H$m_ Á`m gmon{dÊ`mV Ambr. H$mnS> CÚmoJ, B§{O{Z`[a¨J, H$moigm,
Á`m amÁ`mV Amho, {VWë`m nmobmX, añVmdmhVyH$, drO_§S>io `m§gma»`m ~S>çm CÚmoJm§À`m
gmÜ`m H$m`©H$Ë`m©Mohr Zmd, Jmd R>mD$H$ Agbobm ~Y©ZgmaIm ~amo~arZo ~rS>r H$m_Jma, h_mb, A§JUdmS>r go{dH$m, ñWm{ZH$
ZoVm {daimM... ñdamÁ` g§ñWm_§Yrb H$_©Mmar, hmV_mJ H$mamJra Am{U
AYoÝXþ© ^yfU ~Y©Z. eaíM§XmÀ`m H$mX§~arVrb EImÚm eoVrgma»`m Ag§K{Q>V joÌmVrb gw_mao 30 bmI 60 hOma
Ü`o`dmXr Zm`H$mMo Zmd dmQ>mdo, Ago ho Zmd. {deof åhUOo H$ï>H$è`m§Mo à{V{Z{YËd H$aUmar Am`Q>H$ hr AmOhr XoemVrb
ho Zmd YmaU H$aUmar ì`º$s dmñVdmVbr Amho. Vr Ü`oæ`dmXr AmKmS>rMr gdm©V _moR>r H$m_Jma g§KQ>Zm Amho.
Va AmhoM Am{U ^maVr` H$å`w{ZñQ> MidirÀ`m B{VhmgmV ZmJnyaÀ`m Eåàog Am{U _m°S>ob `m H$mnS>{JaÊ`m§Vrb
AJXr Zm`H$mMr Zgbr Var _mVã~a goZmZrMr ^y{_H$m {VZo g§Kfm©VyZ 1942-43 À`m gw_mamg ~Y©Z `m§Mr H$m_Jma
_moR>çm {Zð>oZo {Z^mdbobr Amho. ho AmhoV, H$m°_«oS> E. ~r. joÌmVbr H$maH$sX© gwê$ Pmbr. {dX^m©V A_amdVr, AMbnya,
~Y©Z. _bH$mnya, qhJUKmQ> `m{R>H$mUÀ`m H$mnS>CÚmoJmVë`m H$m_
Jobr Vã~b gmoim df} ^maVr` H$å`w{ZñQ> njmÀ`m _ Jmam§Mr _moR>r Midi S>m°. ê$B©H$a `m§À`m ZoV¥ËdmImbr C^r
hmg{MdnXmMr Ywam gm§^miyZ H$m°. ~Y©Z AmVm Ë`m nXmdê$Z am{hbr. ~Y©Z `m§Zr `m H$mimV g§KQ>Zm ~m§YUrV _moR>m dmQ>m
nm`CVma hmoV AmhoV. _mÌ "_r _hm{MdnXmdê$Z {Zd¥Îm CMbbm. Z§Va Ë`m§Zr Amnbm _moMm© ImU CÚmoJmH$S>o didbm.
hmoVmo`, amOH$maUmVyZ Zmhr', Agohr `m 87 dfm©À`m H$m°_«oS>Zo H$moUVrhr emídVr Zgboë`m Am{U Ord YmoŠ`mV KmbyZ
R>UH$mdyZ gm§{JVbo Amho. ^maVr` amOH$maUmMo `wnrE Am{U H$m_ H$aUmè`m H$m_Jmam§gmR>r ~Y©Z `m§ZrM àW_ _moR>m bT>m
EZS>rE `m XmoZM AmKm§S>çm§^modVr Pmbobo Y¥drH$aU ho A§{V_ C^mabm Am{U 1950 gmbr ImUH$m_Jmam§gmR>r n{hbo A°dm°S>©
gË` Zmhr, `mnë`mS> {Vgam Y¥d ApñVËdmV `oÊ`mBVnV ñnog ~gbo. nwT>o 1957 _Ü`o `m H$m_Jmam§gmQ>r ~moZgMm bT>mhr
`m _hmH$m` XoemV H$m`_M {e„H$ AgUma Amho, `m~m~V ~Y©Z bT>bo. `mM gw_mamg g§`wº$ _hmamï´>mMr Midi OmoemV
Ë`m§Zm H$mS>rMr e§H$m Zmhr. åhUyZM {Zd¥ÎmrZ§Va XoemÀ`m hmoVr. ~Y©Z Ë`mnmgyZ A{bá amhUo eŠ`M ZìhVo. doJù`m
amOH$maUmV _hËdmMr ^y{_H$m ~OmdUmè`m CÎmaoVrb "qhXr {dX^m©Mr MMm© dmVmdaUmV AgVmZm, nmQ>uZo KoVboë`m g§`wº$
hm°Q>b±S>'_Ü`o nmQ>uMo H$m_ dmT>{dÊ`mgmR>r $sëS>dH©$Mr Y_H$ _hmamï´>dmXr ^y{_Ho$Mm P§OmdmVr àMma Ë`m§Zr {dX^m©V Ho$bm
AmOhr Vo ~miJyZ AmhoV. Am{U bmoH$m§Zrhr Ë`m§À`m ^y{_Ho$er gh_Vr Xe©dV Ë`m§Zm
H$m°. ~Y©Z _yiMo {gëhoQ>Mo. $miUrZ§Va {gëhoQ> ~m§JbmXoemV {dYmZg^oda Amnbo à{V{ZYr åhUyZ nmR>{dbo. Ë`mZ§VaÀ`m
Jobo. Ë`m§À`m EoZ Vmê$Ê`mÀ`m C§~aR>çmda ^maVr` ñdmV§Í`bT>m {dYmZg^m Am{U bmoH$g^m {ZdS>UwH$m§V Ë`m§Zm nam^d
{eIamda nmohMbobm hmoVm. Ë`mV Vo gh^mJr Pmbo ZgVo Va nËH$amdm bmJbm, Var H$m_JmajoÌmVrb Ë`m§Mm à^md H$m`_
Zdb. `m Xaå`mZ Ë`m§Mm AmoT>m H$å`w{ZñQ> nmQ>uH$S>o dmT>bm. am{hbm. {deofV: Am°b B§{S>`m o$S>aoeZ Am°$ BbopŠQ´>{gQ>r
nmQ>uÀ`m Am°b B§{S>`m ñQw>S>§Q>g o$S>aoeZMo ZoV¥Ëd AmngyH$M dH©$g©À`m ~m§YUrV Am{U dmQ>MmbrV ~Y©Z `m§Mm à^md _moR>m
Ë`m§À`mH$S>o Ambo. EAm`EgE$À`m _mÜ`_mVyZ Xoe^a Ë`m§Mr hmoVm. hmS>mMm H$m_Jma ZoVm åhUyZ Ë`m§Zm Xoe^a _mÝ`Vm {_iy
^«_§Vr gwê$ Pmbr. gwñnï> {dMma, à^mdr dº¥$Ëd Am{U g§KQ>Zm bmJbr. 1975 gmbr Am`Q>H$À`m H$m`©H$mar g{_Vrda Ë`m§Mr
a{ddma {X. 15 E{àb 2011 8
7. {ZdS> Pmbr. `m O~m~Xmarbm Ë`m§Zr naonya Ý`m` {Xbm. g¡ÜXm§{VH$ ^y{_Ho$Mr Zo_Š`m eãXm§V _m§S>Ur H$am`Mr Ë`m§Mr
Ë`m_wioM 1996 gmbr Ooìhm nmQ>uMo _hmg{Md B§Ð{OV hmVmoQ>r Am{U j_Vm {Z{d©dmX Amho. AmÎmmhr nmQ>Ê`mVrb
Jwám g§`wº$ bmoH$emhr AmKmS>r gaH$ma_Ü`o gh^mJr Pmbo A{YdoeZmV MM}gmR>r _m§S>Ê`mV Ambobm YmoaU{df`H$ _gwXm
Voìhm Ë`m§À`m [aH$må`m Pmboë`m IwMuda ~Y©Z `m§Mr {ZdS> Ë`m§ZrM ~Zdbm Amho. "_r nXmdê$Z Mmbbmo`, amOH$maUmVyZ
hmoUo AmoKmZoM Ambo. H$m±J«og Am{U ^mOn `m XmoKm§^modVr Zmhr' `m Ë`m§À`m CÒmam§Mr hr nmíd©^y_r Amho.
{$aUmè`m amOH$s` nQ>mbmdarb [Vgè`m AmKmS>rMr gaH$mao ~Y©©Z `m§Zr AbrH$S>o doimodoir Ho$boë`m dº$ì`m§dê$Z
`m H$mimV `oV hmoVr. `m à`moJm§_Ü`o nwT>À`m H$mimV [Vgè`m H$mhr ~m~r g_moa `oVmV. ^mOn _ybVËddmXr, Va H$m±J«og
JQ>mVë`m ~è`mM njm§Mr ê$nS>r nmbQ>br. AO|S>o ~Xbbo. H$m°nm}aoQ>Ym{O©Uo Amho. Voìhm AYm§Var hmVnm` _maUmè`m
`m gd©M njm§Zr AZoH$ N>moQ>o_moR>o Y¸o$ nMdbo. _mÌ `m `wnrE gaH$mabm dmM{dÊ`mgmR>r H$å`w{ZñQ>m§Zr H$m Ymdmdo,
CbWmnmbWrVhr H$å`w{ZñQ> nmQ>uMm Jm^m, Moham Am{U AO|S>m Agm gdmb Vo H$aVmV. `m XoemV BVH$r J§wVJw§VrMr g_
em~yV R>odÊ`mMo _moR>o H$m`© ~Y©Z `m§À`m JmR>rer Amho. mOì`dñWm Amho, H$s AmÎmmMr amOH$r` J{UVo CÚmhr VerM
~Y©Z `m§Mm OÝ_ {gëhoQ>Mm. àma§^rMo H$m`©joÌ ZmJnya. gmoS>{dVm `oUma ZmhrV. ^{dî`mV g_{dMmar njm§Mo doJio
nwT>rb H$mimV dmda Xoe^amVbm. `m_wio qhXr, _amR>r, ~§Jmbr amOH$r` eº$sH|$Ð CX`mbm `oD$ eH$Vo, Ago Vo åhUVmV.
Am{U B§J«Or `m Mma ^mfm§da Ë`m§Mo Mm§JboM à^wËd Amho. _mÌ ho AmËVmÀ`m `wË`m-AmKmS>çm nÜXVrZo hmoUma Zmhr, Va
VobJyMr Ë`m§Zm CËV_ g_O Amho. amOH$maUmÀ`m YH$mYH$sVhr Ë`mgmR>r XrK©nëë`mMr AmIUr H$amdr bmJob, `mMr Ë`m§Zm
gm{hË`mdarb Ë`m§Mo ào_ AmQ>bobo Zmhr. B§J«Or Am{U ^maVr` OmUrd Amho. ZìdXrÀ`m Amgnmg Agbobo H$m°. ~Y©Z X§S>
^mfm§_Yrb CÎm_moÎm_ gm{hË`mMo Ë`m§Mo Mm§JboM dmMZ Amho. WmonQy>Z qhXr hm°Q>b±S>_Ü`o nmQ>uMr _emJV H$am`bm CVaboV...
Vwbgram_m`UmgmaIm J«§W _wImoÒV Amho. Y_©, VËdkmZ `m§Mm Ë`m§Zm bmb gbm_.
ì`mg§Jhr Amho. Vo Mm§Jbo boIH$hr AmhoV. _mÌ Ë`m§Mr hr (gm¡OÝ` : _hmamï´> Q>mB©åg, {X. 1 E{àb, 2012)
H$bm ~ìh§er nmQ>uÀ`m XáamgmR>rM Ë`m§Zr dmnabr. nmQ>uÀ`m
- g§nmXH$
- g§nmXH$
a{ddma {X. 15 E{àb 2011 9
9. 1 ‘o H$m‘Jma {XZ
g°å¶wAb {’$ëS>g
Aë~Q>© nmg©Ýg bwB©g btJ
Am°JñQ> g°nëg
{‘ImB©b íd°~ A°S>më’$ {’$ea
Om°O© E§Ob
a{ddma {X. 15 E{àb 2011 11
11. å¶mZ‘ma‘ܶo bmoH$emhrMm {dO¶
å¶mZ‘ma‘ܶo bmoH$emhr àñWm{nV
H$aʶmÀ¶m bT>çmMo ZoV¥Ëd Am§J gmZ
ñ¶y H$s ¶m§Zr Ho$bo. gZ 1990 gmbr
- àm. AmZ§X _oUgo
E-mail- anandmense@gmail.com
OZab Ow§Q>m ¶m§Zr {ZdS>UwH$m Omhra
Ho$ë¶m d ˶m KoVë¶mhr. ¶m‘ܶo ˶m§Mm
XméU nam^d Pmbm. Z°eZb brJ ’$m°a
S>o‘moH«$er ¶m njmbm ~hþ‘V {‘iUma
Ago ñnîQ> {XgV hmoVo. nU OZab
Ow§Q>m ¶m§Zr ¶m {ZdS>UwH$m§Mo {ZH$mb
å¶m Z‘ma (~«÷Xoe)‘ܶo
bîH$aemhrMm nam^d H$ê$Z
bmoH$emhr {dO¶r Pmbr Amho. Vã~b
Omhra Z H$aVm ˶m {ZdS>UwH$m aÔ
H$ê$Z Q>mH$ë¶m. ˶mdoir ’$ma ‘moR>m
CR>md å¶mZ‘ma‘ܶo Pmbm Omo OZab
XmoZ XeH$m§À¶m bmoH$emhr bT>çmbm Ow§Q>m ¶m§À¶m bîH$amZo A{Ve¶ {ZX©¶nUo
¶e Ambo Amho. ¶m bT>çmMo ZoV¥Ëd XS>nbm. Am§J gmZ ñ¶y H$s ¶m§Zr
Am§J gmZ ñ¶y H$s ¶m§Zr Ho$bo. ˶m§À¶m Z°eZb brJ ’$m°a bT>çmMr gyÌo hmVr KoDZ bT>m A{Ve¶ H$m¡eë¶mZo hmVmibm.
S>o‘moH«$er ¶m njmZo OZab Ow§Q>m ¶m§À¶m bîH$aemhr{damoYmV XmoZ ˶m‘wio qhgmMma Pmbm Zmhr. ˶m§À¶m ¶m bT>çmMm gÝ‘mZ
XeH$m§hÿZ A{YH$ H$mi bT>m {Xbm. Am§J gmZ ñ¶y H$s ¶m§Zm H$aʶmgmR>r åhUyZ VgoM Am§J gmZ ñ¶y H$s ¶m§Zr hm bT>m
gZ 1989 gmbr AQ>H$ H$ê$Z ˶m§À¶m KamVM H¡$XoV R>odʶmV em§VVoÀ¶m ‘mJm©Zo gwê$ R>odë¶m~Ôb ˶m§Mm Jm¡ad H$aʶmgmR>r
Ambo Am{U bmoH$emhr ~aImñV H$ê$Z Ow§Q>m ¶m§Zr ‘me©b bm° åhUyZ gZ 1991 gmbr ˶m§Zm em§VVogmR>r XoʶmV ¶oUmam Zmo~ob
nwH$mabm. ¶m ‘me©b bm°À¶m {damoYmV OZVoZo Vrd« Am§XmobZo nwañH$ma XoDZ Jm¡a{dʶmV Ambo. ¶m‘wio nwÝhm EH$Xm hm bT>m
Ho$br. Am§XmobZmMo AZoH$ ‘mJ© ¶m OZVoZo hmVmibo. OZVog‘moa OJ^amV MM}bm Ambm. gZ 1995 gmbr ˶m§Mr ZOaH¡$XoVyZ
AmXe© hmoVm Vmo ^maVmMm. ^maVmVrb OZVoZo {~«{Q>em§À¶m ‘w³VVm H$aʶmV Ambr. ˶m nwÝhm amOH$maUmV g{H«$¶ Pmë¶m.
{damoYmV AqhgH$ nÕVrZo Ogo Am§XmobZ Ho$bo VgoM Am§XmobZ Amnë¶m njmbm Am{U bmoH$emhr {dMmambm ~iH$Q>r AmUʶmgmR>r
Z°eZb brJ ’$m°a S>o‘moH«$er ¶m njmÀ¶mdVrZo VoWrb OZVoZo ˶m§Zr A{daV l‘ KoVbo Am{U gmV˶mZo bmoH$emhr àñWm{nV
Ho$bo. ¶m bT>çmMo AmUIr EH$ d¡{eîQ>ç Zm|X{dVm ¶oB©b. H$aʶmMo à¶ËZ gwê$ Pmbo. ˶m§Mr dmT>Vr bmoH${à¶Vm ܶmZmV
å¶mZ‘ma‘ܶo ~hþg§»¶oZo ~m¡ÕY‘u¶ AmhoV. em§VVoMm nwañH$ma KoDZ gZ 2000 gmbr ˶m§Zm nwÝhm AQ>H$ H$aʶmV Ambr d
H$aUmam hm Y‘©. bmoH$emhr àñWm{nV H$aʶmgmR>r Pmboë¶m XmoZ df} ZOaH¡$XoV R>odyZ 2002 gmbr ˶m§Zm Ow§Q>m emgZmZo
bT>çmV å¶mZ‘ma‘Yrb ~wÕ {^jwhr gh^mJr Pmbo. ˶mVrb ‘w³V Ho$bo. ˶mZ§Va Vã~b AmR> df} ˶m§Zm ZOaH¡$XoV H$mT>mdr
AZoH$m§Zr OmhranUo amOYmZr ¶m§Jm§Z ¶oWrb Mm¡H$mV AmË‘XhZ bmJbr d 2010 gmbr ˶m§Mr nwÝhm ‘w³VVm Pmbr. Aem
H$ê$Z KoVbo. Am‘À¶m AmË‘XhZmVyZ bmoH$emhrMm {dMma à~i àH$mao gVV Vwé§Jdmg Am{U ‘mZ{gH$ VUmd gmogV Am§J gmZ
ìhmdm Aer ^mdZm ˶m§Zr AmË‘XhZ H$aVmZm 춳V $Ho$br hmoVr. ñ¶y H$s bmoH$emhr h³H$mgmR>r bT>V am{hë¶m. ˶m§Mo AmoPaVo
OZab Ow§Q>m ¶m§Zr bmoH$emhr h³H$ ‘mJUmè¶m OZVoda AZoH$ H$m hmoB©Zm Xe©Z {‘imdo åhUyZ bmoH$ ˶m§À¶m Kam~mhoa JXu
{Z~ªY bmXbo. ˶m§Mo ^mfU ñdmV§Í¶, {dMma ñdmV§Í¶ {hamdyZ H$arV AgV. JXu H$aUmè¶m bmoH$m§da OZab Ow§Q>m ¶m§Mo nmobrg
KoVbo. d¥ÎmnÌm§da {Z~ªY bmXbo. nU Varhr OZVm Amnë¶m bmR>r‘ma H$arV. Ago H$m¶‘ KS>V Ago. eodQ>r 2010 gmbr
narZo, Zdo ‘mJ© emoYyZ H$mT>V bT>V am{hbr Am{U eodQ>r ¶m ˶m§Mr ‘w³VVm H$aʶmV Amë¶mda Ow§Q>m emgZmZo 2012 gmbr
bT>mB©V OZVoMmM {dO¶ Pmbm. Am{U bîH$aemhrMm nam^d AmnU {ZdS>UwH$m KoD Ago Omhra Ho$bo Am{U ˶mZwgma {X. 1
Pmbm. ¶m bT>çm‘wio AmUIr EH$ JmoîQ> {gÕ Pmbr Vr åhUOo E{àb 2012 amoOr {ZdS>UwH$m KoʶmV Amë¶m. å¶mZ‘ma‘Yrb
OJmV bmoH$emhrbm, 춳Vr ñdmV§Í¶mbm, {dMma ñdmV§Í¶mbm 45 ‘VXmag§Kmn¡H$s 43 ‘VXmag§KmV {Z{d©dmX ~hþ‘V {‘idyZ
n¶m©¶ Zmhr. OJmVrb H$moUVrhr e³Vr ‘mUgmMo 춳Vr ñdmV§Í¶ ˶m§Mm nj {dO¶r Pmbm Amho. bmoH$emhr {dO¶r Pmbr Aem
{hamdyZ KoD eH$V Zmhr. KmofUm XoV Amnë¶m njmMo bmb P|S>o KoDZ bjmdYr OZVm
a{ddma {X. 15 E{àb 2011 13
12. añ˶mda Ambr. bmoH$emhrMm O¶ O¶H$ma H$aUmè¶m OZVoda Z°eZb brJ ’$m°a S>o‘moH«$er ¶m njmbm Am{U ˶m§À¶m Zo˶m
bmR>r CJmaʶmMo YmS>g OZab Ow§Q>m ¶m§À¶m àemgZmbm Pmbo Am§J gmZ ñ¶y H$s ¶m§Zm ‘moR>çm AmìhmZm§Zm gm‘moao Omdo bmJUma
Zmhr. Amho. 20 df} hmVmV Agbobr A{Z~ªY gÎmm hmVmVyZ Joë¶m‘wio
å¶mZ‘ma‘ܶo bmoH$emhr àñWm{nV Pmbr Va å¶mZ‘mada g§Vmnbobo OZab Ow§Q>m Am{U ˶m§Mo hñVH$ ho nwT>rb H$mimV
bmXbobo {Z~ªY Amåhr ‘mJo KoD d å¶mZ‘maer ì¶dhma gwê$ ~¿¶mMr ^y{‘H$m KoVrb, Ago ‘mZʶmMo H$maU Zmhr. OZab
H$ê$, Ago nmpíM‘m˶ amîQ´>m§Zr åhQ>bo Amho. å¶mZ‘ma~amo~a Ow§Q>m ¶m§Mo hñVH$ å¶mZ‘maÀ¶m amOH$maUmV T>dimT>di H$aʶmMm
ì¶dhma H$ê$ Ago åhUUmè¶m§Mo bj Zo‘Ho$ H$emH$S>o Amho ho à¶ËZ {ZpíMVnUo H$aUma. Aem àH$mao naH$s¶m§À¶m à‘mUoM
gwÕm ܶmZmV ¿¶md¶mg hdo. å¶mZ‘ma hm Z¡g{J©H$ g§nÎmrZo g‘¥Õ ñd{H$¶m§Zr C^r Ho$bobr AmìhmZo å¶mZ‘maÀ¶m Zì¶m àemgZmbm
Agbobm Xoe Amho. å¶mZ‘maMo O§Jb ho OJmVrb CÀM XOm©Mo ñdrH$mamdr bmJUma AmhoV. Z°eZb brJ ’$m°a S>o‘moH«$er ¶m
O§Jb ‘mZbo OmVo. å¶mZ‘ma hm ^maVmMm A{Ve¶ OdiMm njmMr AmOMr bmoH${à¶Vm OZVoMm Am§J gmZ ñ¶y H$s ¶m§À¶m
ghH$mar Amho. ^maVmÀ¶m {‘Pmoam‘ amÁ¶mMr hÔ å¶mZ‘mabm ZoV¥Ëdmda Agbobm {dídmg ho ܶmZmV KoVm OZVm I§~ranUo
bmJyZM Amho. å¶mZ‘maH$S>o ~mOmanoR> åhUyZ nmhUmaohr AmVm ¶m AmìhmZm§Zm gm‘moao OmB©b, Ago dmQ>Vo. Am§J gmZ ñ¶y H$s ¶m
AZoH$OU AgVrb. ì¶dhma H$aʶmÀ¶m CÔoemZo å¶mZ‘ma‘ܶo A˶§V ~w{Õ‘mZ Am{U å¶mZ‘maÀ¶m OZVoer EH$ê$n Pmboë¶m
AmnUmbm H§$nݶm H$em H$mT>Vm ¶oVrb Am{U å¶mZ‘maMr Agë¶mZo OZVoÀ¶m bmoH$emhr {df¶H$ àíZm~amo~aM OZVoMo
~mOmanoR> H$er hñVJV H$aVm ¶oB©b ¶mH$S>o AZoH$m§Mo bj Oo BVa AZoH$ àíZ AmhoV ˶m§Mr Mm§Jbr OmU ˶m§Zm Amho.
AgUma. å¶mZ‘ma‘ܶo Aà˶jnUo Amnbo dOZ àñWm{nV Vo àíZ ˶m {ZpíMVnUo gmoS>dVrb Am{U bmoH$emhr àñWm{nV
Ho$bo Va ^maVmda bj R>odVm ¶oUo gmono OmB©b, Agmhr {dMma H$aʶm~amo~aM å¶mZ‘mabm àJVrnWmda ZoVrb. ^maVm~amo~a
H$aUmao Xoe OJm‘ܶo AgUma. Am{U åhUyZ nwT>rb H$mimV ‘¡ÌrMo g§~§Y R>odVrb, Aer Anojm Amho.
^maVr` H$å`w{ZñQ> njmMo Zdo
amï´>r` ga{MQ>Urg H$m°‘«oS> Eg. gwYmH$a aoÈ>r
^maVr` H$å`w{ZñQ> njmÀ`m amï´>r` ~Zbo. XmoZ dfmªZr njmÀ`m `wdm AmKmS>rMr
ga{MQ>UrgnXr H$m°‘«oS> Eg. gwYmH$a aoÈ>r `m§Mr (EAm`dm`E’$) Ywam Ë`m§À`m Im§Úmda Ambr.
{~Z{damoY {ZdS> Pmbr Amho. nmM XeH$m§À`m njmÀ`m amï´>r` g{‘VrMo Vo 1971 ‘Ü`o gXñ`
amOH$s` dmQ>MmbrZ§Va H$m°‘«oS> aoÈ>r njmÀ`m ~Zbo. Ë`mZ§Va Joë`m VrZ XeH$m§nmgyZ Am§Y«
ga{MQ>UrgnXmMr gyÌo hmVr KoV AmhoV. àXoemVrb njmMo à‘wI ZoVo åhUyZ Vo H$m‘
H$m°. gr. amOoída amd njmÀ`m ga{MQ>UrgnXr H$arV AmhoV.
28 df} hmoVo. Ë`m§À`mZ§Va njmMo gdm}ƒ nX H$m°. aoÈ>r ZbJm|S>m‘YyZ XmoZ doim bmoH$g^oda
^yf{dUmao aoÈ>r ho Am§Y« àXoemVrb Xwgao ZoVo {ZdSy>Z Jobo AmhoV. Ë`m§Mr 2008 ‘Ü`o
AmhoV. njmÀ`m amï´>r` ga{MQ>UrgnXr {ZdS> Pmbr.
{dÚmWu MidirVyZ aoÈ>r `m§Mm amOH$s` H$m°. aoÈ>r `m§Zm dmMZmMr Am{U
n[aKmda CX` Pmbm. gÎmadfu` aoÈ>r ho {bImUmMr AmdS> AgyZ, H$mhr dÎmnÌm§V
H$m`ÚmMo nXdrYa AgyZ, Vo H$Zy©bMo a{hdmgr Vo ñV§^boIZ H$aVmV. "ãbm°J'Ûmaohr Vo
AmhoV. gwadmVrnmgyZM gm‘m{OH$ H$m`m©H$S>o Ë`m§Mm AmoT>m Amnbr ^y{‘H$m ‘m§S>VmV. nXmMr gyÌo hmVr KoVë`mZ§Va ~Y©Z
hmoVm. Ë`m§Mo dS>rb Eg. d|H$Q>am‘r aoÈ>r ñdmV§Í`goZmZr hmoVo, `m§À`m ‘mJ©Xe©ZmImbr H$m‘ H$aÊ`mMm ‘mZg Ë`m§Zr ì`º$
VgoM Ë`m§Mm geó Vob§JU bT>çmV gh^mJ hmoVm. Ho$bm.
1960 À`m XeH$mV Am°b B§{S>`m ñQw>S>§Q> ’o$S>aoeZ gm‘m{OH$ gwajm `mgh AÝ` ‘wÔo hmVr KoD$Z qhXr^mfH$
(EAm`EgE’$)Mo ga{MQ>Urg åhUyZ aoÈ>r {X„rV Ambo. gr. nQ²>Q>çmV njmMm {dñVma H$aÊ`mMm Ë`m§Mm à`ËZ Amho.
amOoída amd Am{U H$m°. lrnmX A‘V S>m§Jo `m§gma»`m {X½JO qhXr^mfH$ nQ²>Q>çmV Y‘© Am{U OmV `m g§Hw${MV ‘wX²X²`mda
ZoË`m§H$Sy>Z Ë`m§Zr amOH$maUmMo YS>o KoVbo. amOH$maU gwê$ AgyZ, `mVyZ bmoH$m§Zm ~mhoa H$mT>Ê`mgmR>r nj
Ë`mZ§Va AënmdYrVM Vo "EAm`EgE’$'Mo amï´>r` AÜ`j à`ËZ H$arb, Aer Ë`m§Mr ^y{‘H$m Amho.
a{ddma {X. 15 E{àb 2011 14