1. TAJUK : BAB 11 PERKEMBANGAN INTELEKTUAL (TEMA 2)
SOALAN : HURAIKAN PERKEMBANGAN ILMU NAQLI DAN
AQIL PADA ZAMAN KERAJAAN ABBASIYAH DAN
KERAJAAN UMAYYAH DI ANDALUS PADA ABAD
KE-11 HINGGA 13 .
DISEDIAKAN OLEH : NURJAIMA BINTI KASSIM
6 ATAS ZABA
DIPERIKSA OLEH : PUAN JUMRIATI BINTI ARMIN
SEJARAH
ISLAM
2. BAHAN RUJUKAN
Buku rujukan : ACE AHEAD Teks STPM Sejarah Islam
(500-1918) Penggal 2 .
muka surat 131-134
: SASBADI Teks STPM PRA-U Sejarah Islam
Penggal 2 .
muka surat 253-283
Internet : http://www.scribd.com/doc/116340844/Sejarah-
Penggal-2-PBS-dan-Tamadun-Islam#scribd
https://manhijismd.wordpress.com/2009/12/
4. PENDAHULUAN
KONSEP DILUS :
- Dari segi bahasa , perkataan ilmu berasal drpd ‘ilm yg b’maksud tahu .
- Kalimah ini m’bawa kpd kata terbitan alim dan ulama yg m’berikan
pengertian org yg berilmu .
- Menurut Syed Muhammad Naquib al-Attas , definisi ilmu sbg suatu
kebenaran yg sampai ke dalam roh atau jiwa manusia .
- Ilmu yg benar adalah ilmu yg unggul iaitu tidak mengingkari perintah
Allah s.w.t dan Islam juga memandang tinggi org yg berilmu .
- Ilmu dianggap sbg cahaya yg m’punyai kaitan dgn akidah dan keimanan .
5. - Secara amnya , trdpt 2 ilmu utama iaitu ilmu naqli dan ilmu aqli .
Maksud ilmu naqli ialah merujuk kpd ilmu2 yg b’sumberkan wahyu
(fiqah , usuluddin , tafsir , hadis dan tasawuf) . Manakala maksud
ilmu aqli merujuk kpd ilmu yg diperolehi drpd p’belajaran sprti
geografi , sejarah , bahasa dan sbgnya .
- Oleh itu , telah berlaku p’kembangan ilmu naqli dan aqli pada zaman
kerajaan Abbasiyah dan kerajaan Umayyah di Andalus pada abad
ke-11 hingga 13 .
6. ISI-ISI PENTING
1) P’kembangan ilmu naqli da aqli di zaman Kerajaan Abbasiyah pada
abad ke-11 hingga 13 .
- sejarah penguasaan kerajaan Abbasiyah .
- antara ilmuwan yg lahir pada zaman tersebut .
- terdirinya 2 buah universiti akibat drpd p’kembangan ilmu t’sebut .
2) P’kembanganilmu naqli dan aqli zaman Kerajaan Umayyah di Andalus
pada abad ke 11 hingga 13 .
- sejarah pemerintahan bani umayyah .
- antara tokoh terkemuka pada zaman umayyah abad ke-11 dan 13 di
Andalus .
- karya-karya yg terhasil pada zaman tersebut .
7. KESIMPULAN
kupasan sejarah perkembangan ilmu naqli dan ilmu aqli kedua-dua
zaman tersebut .
kesan jangka masa panjang akibat drpd p’kembangan ilmu t’sebut .
10. 1) Kerajaan Abbasiyah sememangnya sinonim dgn p’kembangan intelektual
, khususnya semasa zaman pemerintahan Khalifah Harun al-Rasyid dan
puteranya , al-Makmun .
2) Kerajaan Abbasiyah yg berada dibawah kekuasaan golongan Bani
Buwaih dan golongan Seljuk berada pada era kemerosotan , namun
p’kembangan intelektual (ilmu naqli & aqli) ttp berlaku .
3) Kedua-dua ilmu ini telah mengalami p’kembangan yg m’banggakan
ekoran drpd kelahiran tokoh-tokoh ilmuwan yg unggul dlm bidang
tertentu .
4) Antaranya ialah al-Farabi , Ibn Sina dan al-Biruni merupakan ilmuwan
yg terkenal dlm bidang falsafah dan Ibn Miskawayh bukan shj ilmuwan
falsafah malah merupakan ahli sejarah yg b’wibawa serta pada abad
ke-11 , al-Istakhri juga terlibat dlm aktiviti pelayaran dan beliau
juga adalah seorg ahli ilmu bumi .
11. 5) Seterusnya , ilmuwan al-Nasawi m’yumbangkan kemahirannya dlm
bidang matematik dgn m’perkenalkan huruf (angka) India dlm wilayah
Arab .
6) Pada zaman kekuasaan Bani Seljuk (1055-1199) , p’kembangan kedua
-dua ilmu ini agak ketara dgn terdirinya Universiti Nizamiyah dan
cawangannya di setiap kota Iraq dan Khurasan serta terdirinya
Universiti Hanafiah .
7) Penubuhan institusi ini adalah penting dlm melahirkan ramai
cendiakawan Islam dlm kedua-dua ilmu tersebut . Cthnya al-
Zamakhsyari dan al-Qusyairi telah muncul sbg penulis yg hebat dlm
ilmu naqli .
8) Hujjatul al-Islam yg terkenal iaitu Imam al-Ghazali yg pakar dlm ilmu
aqli malah merupakan tokoh yg terkenal dlm bidang keagamaan . Beliau
m’hasilkan karya Tahafut al-Fasilah (bidang falsafah) . Manakala dlm
ilmu naqli pula , beliau yg pakar dlm bidang usuluddin m’hasilkan kitab
Ihya’ Ulumuddin yg m’bincangkan pelbagai aspek pengetahuan ,
tatacara , kaedah ilmu , dan akhlak yg menjadi contoh kpd umat Islam
sehingga kini .
12. 9) Umar al-Khayyam seorg ahli falsafah turut mahir dlm bidang algebra
dan geometri serta kehebatan beliau dlm bidang matematik telah
m’yebabkan Malik Shah Jalal telah memerintahkannya utk m’perbaiki
sistem takwim .
10) P’kembangan pesat ilmu naqli dan aqli pada zaman Bani Seljuk bukan
sahaja disebabkan faktor kemunculan tokoh-tokoh ilmuwan , tetapi
turut dibantu pentadbir yg b’peranan seperti Nizam al-Mulk bersama
dgn pemerintah iaitu Sultan Malik Shah dan Khalifah Qa’im utk
menaungi p’yebaran ilmu serta sikap mereka yg gemar m’dampingi
para ulama .
14. 1) Kemunculan beberapa buah kerajaan seperti Muluk al-Tawa’if , al-
Murabitun , al-Muhawiddun serta kerajaan al-Amar yg dikenali sbg
Nasriyyah . Namun begitu , p’kembangan ilmu naqli dan aqli tetap
berlaku ekoran drpd kemunculan cendiakawan Islam pada masa itu .
2) Antara tokoh terkemuka dlm ilmu naqli ialah Ibn Hazm yg dikaitkan
dgn p’hasilan kitab-kitab fikah dan m’dalami ilmu hadis . Beliau
m’nyatakan bahawa “bahasa al-Quran ialah bahasa yg dicipta oleh
Allah s.w.t utk manusia dan manusia boleh memahami dan
m’pelajarinya” dlm satu aliran teologi baharu b’dasarkan
pengalamannya .
3) Tokoh yg dikenali sbg al-Zahiri ini telah m’hasilkan beberapa buah
karya seperti al-Akham Li Usul al-Akham , Risalah fi Usul al-Fiqh ,
al-Fasl fi al-Milal wa al-Nihal dan al-Muhalla .
4) Ibn Abd al-Barr yg merupakan seorg ulama hadis yg t’kenal juga
merupakan tokoh ilmu naqli . Karya t’agung beliau ialah al-Isti’ab Li
Sahabah dan karya keduanya telah dit’jemahkan ke dlm BM yg
b’judul Pendedahan dan Kecemerlangan Ilmu Tentang Hadis dan
Ulama Hadis serta Konsep Ilmu Menurut Islam .
15. 5) Pada abad ke-13 , muncul Qadi Iyad yg t’kenal dlm bidang hadis ,
fikah dan sejarah . Beliau dikatakan berjaya m’hasilkan 20 buah kitab
yg b’kaitan dgn bidang yg diceburi beliau . Kitabnya yg t’masyhur
al-Syafa bi Ta’rif Huquq al-Mustaffa m’andungi pujian-pujian t’hadap
Nabi Muhammad s.a.w , akhlak dan mukjizat baginda .
6) Muncul juga ulama-ulama lain seperti Ibn Atiah dan al-Qurtubi dlm
bidang tafsir al-Quran dan Abu Asim yg menulis kitab al-Tuhfah
(Persembahan) .
7) Dlm bidang tasawuf , Andalusia memiliki tokoh ternama seperti
Muhyidin Ibnu Arabi , iaitu seorg ulama sufi t’kenal yg telah
m’hasilkan tulisan seperti al-Futuhat al-Makkiyah dan t’kenal dgn
fahaman Wahdatul Wujud .
8) Dlm p’kembangan ilmu aqli pula muncul beberapa org ahli falsafah yg
unggul seperti Ibn Tufail yg menulis buku Hayy Ibn Yaqzan dan karya
beliau telah dit’jemahkan ke dlm bahasa Latin , Belanda , Inngeris ,
Jerman dan Perancis .
16. 9) Kandungan buku t’sebut memaparkan aliran-aliran pemikiran sezaman
menerusi kisah . Beliau m’nyatakan “walaupun falsafah adalah benar ,
tetapi ia tidak boleh digunakan secara langsung utk m’bimbing urusan
dan kehidupan rakyat biasa” .
10) Tokoh yg lebih t’kenal ialah Ibn Bajjah , beliau merupakan
komentator karya-karya Aristotle , ahli muzik dan fizik dan karya
utamanya ialah Tadbir al-Mutawahhid serta dalam tamadun Barat
beliau dikenali sbg Avenpace . Selain itu , beliau merupakan guru
kpd Ibn Tufail dan dianggap setaraf dgn Ibn Rusyd , Ibn Sina dan
al-Farabi . Sbg ahli falsafah , minatnya t’tumpu kpd idea dan
pemikiran serta aspek-aspek kemanusiaan serta turut menumpukan
kajian khusus tentang bentuk kerohanian .
11) Manakala Ibn Rusyd pula pada zaman ini telah m’ulas dan m’beri
jawapan t’hadap ‘serangan’ al-Ghazali dlm bukunya Tahafut al
Tahafut dan komentarnya t’hadap karya Aristotle (Ibn Bijjah) .
Pengaruh beliau yg meluas m’ybbkan munculnya aliran falsafah di
Eropah yg dikenal dgn nama Averoisme .
17. 12) Sumbangan Ibn Rusyd juga dpt dilihat dlm bidang perubatan apabila
beliau telah mengolah ideanya dlm al-Kulliyat fi al-Tibb yg m’jadi
sumber rujukan berabad-abad lamanya di Eropah dan beliau juga
telah m’harmonikan ataupun m’gabungkan antara falsafah dgn agama .
Dlm karyanya , beliau m’akui t’dapat p’tembungan agama dgn falsafah
, namun begitu ia hanya merupakan perkara furu’ (cabang) semata
mata dan boleh diselesaikan menerusi kewibawaan ahli-ahli agama dan
falsafah .
18. KESIMPULAN
Kesimpulannya , walaupun pada zaman kedua-kedua kerajaan t’sebut
iaitu Kerajaan Abbasiyah dan Kerajaan Umayyah telah mengalami
era kemerosotan namun ilmu naqli dan aqli tetap mengalami
p’kembangan dan telah b’kembang dgn meluasnya sehingga ke negara
Barat dan Eropah .
Semasa p’kembangan intelektual ataupun ilmu t’sebut telah
m’yebabkan lahirnya ramai tokoh-tokoh ataupun cendiakawan Islam
yg agung dan masyhur di persada dunia serta telah m’yebabkan
penubuhan beberapa institusi intelektual yg terkenal seperti
Universiti Nizamiyah dan Universiti Hanafiah .
Disamping itu , tidak dpt dinafikan juga bahawa karya-karya Islam
t’dahulu telah m’beri sumbangan yg besar dlm p’kembangan
intelektual pada zaman skrg contohnya dlm bidang ilmu geografi ,
sejarah , sains , agama , muzik dan sebagainya .
19.
20. 1) Apakah maksud ilmu naqli dan ilmu aqli ?
2) Senaraikan tokoh-tokoh yg lahir di Andalus pada zaman :
- Kerajaan Abbasiyah (abad ke-11 hingga 13)
- Kerajaan Umayyah (abad ke-11 hingga 13)
soalan
