หนังสือรายปี สมพัตสร หนังสือคู่มือ ทำเนียบนาม หรือนามานุกรม

1. จัดทาโดย
อาจารย์ศรีอร เจนประภาพงศ์
สาขาวิชาสารสนเทศศึกษา คณะมนุษยศาสตร์
มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย
2555

2. หนังสือรายปี (Yearbooks)
สมพัตสร (Almanacs)
หนังสือคู่มือ (Handbooks, Manuals)
ทาเนียบนาม/นามานุกรม (Directories)

3. หัวข้อบรรยาย:
1. ทรัพยากรสารสนเทศประเภทอ้างอิงที่ให้คาตอบทันที
(ความหมาย การประเมินค่า)
2. หนังสือรายปี (ความหมาย & ประโยชน์ ประเภท ชื่อเรื่องที่ควรรู้จัก)
3. สมพัตสร (ความหมาย & ประโยชน์ ชื่อเรื่องที่ควรรู้จัก)
4. หนังสือคู่มือ (ความหมาย & ประโยชน์ ชื่อเรื่องทีควรรู้จัก)
่
5. ทาเนียบนาม (ความหมาย & ประโยชน์ ประเภท ชื่อเรื่องที่ควรรู้จัก)
6. การใช้ Ready-Reference Resources ในการตอบคาถาม

4. ความหมาย ทรัพยากรสารสนเทศประเภทอ้างอิงที่ให้คาตอบ
ทันที (Ready-Reference Resources):
* เป็นทรัพยากรสารสนเทศประเภทอ้างอิงประเภทหนึ่ง
* ให้สารสนเทศเป็นข้อเท็จจริงสั้นๆ ในเรื่องต่างๆ
* เพื่อใช้ตอบคาถามได้ทันที ใช้เวลาค้นไม่นาน
* ตัวอย่างเช่น ใครได้รับรางวัลโนเบลสาขาสันติภาพปีล่าสุด (สมพัตสร)
จานวนประชากรโลกปัจจุบัน (สมพัตสร)
คู่แฝดที่สูงที่สุดในโลกชื่ออะไร สูงเท่าไร (หนังสือคู่มือ)
เบอร์โทรศัพท์ศนย์สารสนเทศสตรี (ทาเนียบนาม)
ู
ฯลฯ

5. ความหมาย ทรัพยากรสารสนเทศประเภทอ้างอิงที่ให้คาตอบ
ทันที (Ready-Reference Resources): (ต่อ)
* มีการจัดทาให้สะดวก & ง่าย ต่อการค้นหา
Reference Books:
เล่มเดียวจบ
Index ช่วยค้นอย่างละเอียด (อยู่ต้นเล่ม หรือ ท้ายเล่ม)
Databases:
วิธีการสืบค้น: 1) Search 2) Browse ---- Categories, Index
เทคนิคการสืบค้น: (เช่น case insensitivity, phrase search ฯลฯ)
* ในที่นี้หมายถึง: หนังสือรายปี (Yearbooks) สมพัตสร (Almanacs)
หนังสือคู่มือ (Handbooks, Manuals)
ทาเนียบนาม/นามานุกรม (Directories)

6. ตัวอย่าง Ready-Reference Resources

7. ตัวอย่างรายงานประจาปี
ธนาคารกรุงเทพฯ ปี2554

10. ตัวอย่างสมพัตสร
(Almanacs)
http://www.infoplease.com/almanacs.html

11. ตัวอย่าง
สมพัตสร
(Almanacs)
http://www.infoplease.com/almanacs.html

12. ตัวอย่าง
สมพัตสร
(Almanacs)
http://www.infoplease.com/almanacs.html

13. ตัวอย่างหนังสือคู่มือ(Handbooks)
http://www.guinnessworldrecords.com/

14. ตัวอย่างทาเนียบนาม
นามสงเคราะห์ส่วนราชการไทย
http://gphone.prd.go.th/

15. http://www.oic.go.th/ginfo/ ตัวอย่างทาเนียบนาม

16. การประเมินคุณค่า:
เน้น
1. แหล่งที่มาของข้อมูล ระบุ - -โดยเฉพาะข้อมูลสถิติตัวเลข --- หน่วยงานของรัฐ
+ บรรณานุกรม (เพื่อการติดตามตรวจสอบต่อไป)
2. ค้นสารสนเทศได้อย่างสะดวก และรวดเร็ว
(Reference Books: ดรรชนี Databases: วิธีการสืบค้น & เทคนิคการสืบค้น)
3. ความทันสมัย ต้องมีนโยบายการ Update ข้อมูล (เพราะเนื้อหาต้องทันสมัยอยู่เสมอ)
4. มีภาพ ตาราง แผนภูมิ ช่วยให้เข้าใจเนื้อหาได้ดียิ่งขึ้น

17. ความหมาย ของ “หนังสือรายปี (Yearbooks, Annuals)”
* เป็นทรัพยากรสารสนเทศประเภทอ้างอิงประเภทหนึ่ง
* มีกาหนดออกเป็นรายปี
* ให้สารสนเทศใหม่ๆ ที่เกิดขึ้นในรอบปีที่ผ่านมา
เป็นข้อเท็จจริง สถิติ ข่าวสารความเคลื่อนไหว แนวโน้ม ใน
สาขาวิชา ประเทศ องค์กร/ หน่วยงาน
* เขียนในรูปพรรณนาความ ให้รายละเอียดพอสังเขป
* บางเรื่องให้ข้อมูลย้อนหลัง

18. ความหมาย ของ “หนังสือรายปี (Yearbooks, Annuals)” (ต่อ)
เช่น
สาขาวิชา: การแพทย์ – การวิจัยวัคซีนสร้างภูมิคุ้มกันรักษาโรคไข้หวัด2009
ประเทศ: สถิติต่างๆ ของไทย, ปลากัดรักชาติ (สีธงไตรรงค์ 3 สี)
สถานการณ์การเลือกตั้งของประเทศสหรัฐอเมริกา
หน่วยงาน: รายงานประจาปีของกระทรวงการคลัง
ฯลฯ

19. ประเภทหนังสือรายปี (Yearbooks)
1. หนังสือรายปีของสารานุกรม (Encyclopedia Annual/Yearbook)
จัดทาขึนเพื่อปรับปรุงเนื้อหาบางตอนของสารานุกรมให้มีความทันสมัย
้
2. รายงานประจาปี (Annual Report)
จัดทาขึนเพื่อรายงานผลการปฏิบติงาน และรายงานความก้าวหน้าของการ
้ ั
ดาเนินงานในรอบปีทผ่านมาของหน่วยงานต่างๆ
ี่
3. หนังสือรายปีสรุปข่าวประจาวัน (News Summary)
มีลักษณะเป็นจดหมายเหตุบนทึกเหตุการณ์สาคัญ ๆ ด้านการเมือง เศรษฐกิจ
ั
สังคม โดยรวบรวมจากข่าวปัจจุบัน รวมเป็นปี มีการจัดทาดรรชนีช่วยค้น
4. สมุดสถิตรายปี (Statistical Yearbook)
ิ
เน้นให้ข้อมูลที่เป็นตัวเลขและสถิติของเรื่องราวต่าง ๆ
5. หนังสือรายปีเฉพาะด้าน (Subject Record)
ให้รายละเอียดพอสังเขปและสถิติตัวเลขที่แสดงความก้าวหน้าในเรื่องใดเรื่อง
หนึ่ง หรือเรื่องของประเทศใดหนึ่ง ซึ่งเกิดขึ้นในช่วง 2-3 ปีที่ผ่านมา

20. ให้บอกว่าหนังสือชื่อเรื่องต่อไปนี้เป็นหนังสือรายปีประเภทใด
(ดูที่หน้า 127-135)
1. Britannica Book of the Year
2. Americana Annual
3. Europa World Year Book
4. Statesman’ s Yearbook
5. สมุดสถิติรายปีประเทศไทย
6. สยามจดหมายเหตุ : บันทึกข่าวสาร & เหตุการณ์
7. Fact on Files:…
8. รายงานประจาปีของหน่วยงานของรัฐ และเอกชน เช่น
รายงานประจาปี 2554 บริษทการบินไทย (มหาชน) จากัด
ั
รายงานประจาปี 2554 ธนาคารกรุงเทพ จากัด

22. ประเภทของหนังสือรายปี
(4)

23. ประเภทหนังสือรายปี (Yearbooks) (ต่อ)
 จาก IS Wiki CMU
(http://www.human.cmu.ac.th/home/lib/hmjournal/wiki/index.php)
 หนังสือรายปี หรือ อาจเรียกว่ารายปี จัดทาเพื่อรวบรวมเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นของปีที่ผ่านมา
และข้อเท็จจริงในด้านต่างๆ เช่น การเมือง สถิติ ชีวประวัติบุคคล องค์การ สมาคม การกีฬา
นิยมแบ่งเป็น 3 ประเภท คือ
1. รายปีสารานุกรม จัดทาเสริมเนื้อหาสารานุกรมให้ทันสมัย โดยประมวลเหตุการณ์สาคัญ
ในรอบปีที่ผ่านมา รวมทั้ง ชีวประวัติบุคคลสาคัญ ปฏิทินข่าวสาคัญของแต่ละเดือน บทความ
พิเศษเกี่ยวกับเหตุการณ์สาคัญของปีที่ล่วงมาแล้ว ข้อมูลทางสถิติ มีภาพประกอบ ปัจจุบันจะมี
ข้อมูลเบ็ดเตล็ดคล้ายกับสมพัตสร มีสารบาญละเอียดช่วยค้นหัวข้อต่างๆ จัดเรียงลาดับอักษร
ตามหัวเรื่อง และดรรชนีท้ายเล่มเหมือนสารานุกรม บางเล่มมีการแจ้งโยงถึงแหล่งข้อมูลบน
อินเทอร์เน็ต เช่น
Encyclopedia Americana จัดทา Americana Annual
Encyclopedia Britannica จัดทา Britannica Book of the Year

24. ประเภทหนังสือรายปี (Yearbooks) (ต่อ)
2. สมพัตสร (Almanac) จัดทาให้ข้อเท็จจริงเกี่ยวกับเหตุการณ์สาคัญ และลาดับ
เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในแต่ละปี รวมทั้งให้ข้อเท็จจริงในด้านต่างๆที่บุคคลทั่วไปควรทราบ เช่น
การเมือง เศรษฐกิจ การศึกษา กีฬา และข้อเท็จจริงเบ็ดเตล็ด เช่น ภาษา ธงชาติ ตาราง
น้าหนัก บุคคลสาคัญ วันสาคัญ อัตราไปรษณียกร และเน้นนาเสนอข้อมูลเป็นสถิติ ลักษณะ
พิเศษ คือ มีข้อมูลย้อนหลังเปรียบเทียบ ข้อเท็จจริงอาจจะซ้้ากันทุกปี แต่จะมีการเพิ่มเติม
ข้อมูลที่ทันสมัยทุกปี เช่น สยามออลมาแนค Information Please Almanac
3. รายปีสรุปย่อ จัดทาสรุปเกี่ยวกับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในแต่ละช่วงเวลา จากหนังสือพิมพ์
วารสาร และสิ่งพิมพ์อื่นๆ เช่น สยามจดหมายเหตุ Facts on File: World News…

25. ประเภทหนังสือรายปี (Yearbooks) (ต่อ)
 รายปี และสมพัตสรเฉพาะ เช่น
- McGraw-Hill Yearbook of Science and Technology
- Old Farmer’s Almanac
- The World Book Health and Medical Annual
 สมุดสถิติรายปี. กรุงเทพ: สานักงานสถิติแห่งชาติ, 2459- .
(ออนไลน์: http://portal.nso.go.th/otherWS-world-context-
root/index.jsp)
ให้ข้อเท็จจริงของส่วนราชการและรัฐวิสาหกิจทุกด้าน นาเสนอในรูปตารางสถิติ มีแผนภูมิ
ประกอบ และแจ้งแหล่งที่มาของสถิติ และมีการจัดทา

26. หนังสือรายปีที่ควรรู้จัก:
ประเด็นที่ต้องรู้ :
ชื่อเรื่องสาคัญๆ จัดอยู่ในประเภทใด และ
มีขอบเขตเนื้อหาอะไร

27. ชื่อเรื่องที่ 1, 2 คือ Britannica Book of the Year และ
Americana Annual
* เป็นหนังสือรายปีของสารานุกรม (Encyclopedia Annuals)
* Goal เพื่อปรับปรุงเนื้อหาสารานุกรมชุดแม่ให้ทันสมัยอยู่เสมอ
* เนื้อหา: 1. บทความใหม่ๆ ที่เกิดขึ้น & อยู่ในความสนใจ เช่น Hybrid Learning,
Global Warming ฯลฯ
2. ลาดับเหตุการณ์ต่างๆ ในรอบปีที่ผ่านมา
3. ข้อมูลสถิติของประเทศต่าง ๆ เช่น สถิติการเงิน ฯลฯ
4. รายงานข่าวพิเศษ (บทความพิเศษ) เช่น การเลือกตั้งประธานาธิบดีของ
สหรัฐฯ
5. ไม่มีข้อมูลเชิงทาเนียบนาม.
* จัดเรียงเนื้อหา: ตามลาดับอักษรของเรื่อง มีดรรชนีช่วยค้นเรื่อง

28. ชื่อเรื่องที่ 3, 4 คือ Europa Yearbook และ Stateman’ s Yearbook
 เป็นหนังสือรายปีทนาเสนอข้อมูล ข่าวสาร ความเคลื่อนไหวด้านต่างๆ ของประเทศ
ี่
ต่างๆ ทั่วโลก + องค์กรระหว่างประเทศ
 จัดเรียงเนื้อหา = เรียงองค์กรระหว่างประเทศ ---> ชื่อของประเทศต่างๆ
(โดยจัดเรียงตามลาดับอักษร)
 เนื้อหาที่พบในแต่ละประเทศ: ภูมิประเทศ ภูมิอากาศ ประวัติศาสตร์ รัฐบาล
การป้องกันประเทศ เศรษฐกิจ สวัสดิการสังคม การศึกษา สถิติต่างๆ (เกษตร
อุตสาหกรรม การเงิน) ที่อยู่ของหน่วยงานสาคัญๆ ในสังคม ฯลฯ
 เช่น อิรักเปลี่ยนแปลงการปกครองเป็นระบอบประชาธิปไตยในปี 2547
สถิติการส่งออกข้าวของประเทศมาเลเซีย ไทย เวียดนาม
 จัดอยู่ในกลุ่ม “หนังสือรายปีเฉพาะด้าน (Subject Record)”

29. ชื่อเรื่องที่ 5 คือ สมุดสถิติรายปีประเทศไทย
* เป็นหนังสือรายปี รวบรวมตัวเลขสถิติจากเอกสารทางราชการ & รัฐวิสาหกิจ
* รวมสถิติทุกด้านที่เกี่ยวข้องกับประเทศไทย
* Ex. ประชากร & แรงงาน อุตสาหกรรมการส่งออก การค้ากับต่างประเทศ
การศึกษา การคมนาคมขนส่ง การเงิน & การธนาคาร รายได้ประชาชาติ ฯลฯ
* ให้สาระย่อๆ ก่อนนาเสนอข้อมูลที่เป็นตารางสถิติเปรียบเทียบ & ให้ข้อมูลย้อนหลัง
* มีภาคภาษาอังกฤษ & ภาษาไทยในชื่อเรื่องเดียวกัน
* อาจจัดอยู่ในกลุ่ม “สมุดสถิติรายปี (Statistical Yearbook)”
* ตัวอย่างคาถาม: สถิติแรงงานไทยที่ไปทางานในต่างประเทศ
สถิติการทาแท้งของคนไทย ฯลฯ

30. http://service.nso.go.th/nso/nsopublish/download/files/ict_household54_pocketbook.pdf
จัดทาโดย
สานักงาน
สถิติ
แห่งชาติ

31. http://service.nso.go.th/nso/nsopublish/themes/files/socioImpt54(6).pdf
จัดทาโดย
สานักงานสถิติแห่งชาติ

32. http://portal.nso.go.th/otherWS-world-context-root/index.jsp
จัดทาโดย สานักงานสถิติแห่งชาติ

33. ชื่อเรื่องที่ 6 และ 7 คือ สยามจดหมายเหตุ : บันทึกข่าวสาร & เหตุการณ์,
Fact on Files...
 เป็น สรุปข่าว/ เหตุการณ์สาคัญ (การเมือง เศรษฐกิจ สังคม การต่างประเทศ)
 กาหนดออกเป็นรายสัปดาห์ --> รวมเล่มเป็นรายปี ใส่แฟ้มปกแข็ง ทา Index ค้น
 การนาเสนอเนื้อหา = เขียนสรุปสั้นๆ ไม่มีพรรณนาความ ไม่มีการวิจารณ์
 เนื้อหา:
สยามจดหมายเหตุ: ข่าวสาคัญในประเทศ/ ต่างประเทศ ข่าวเศรษฐกิจในประเทศ/
ต่างประเทศ เน้นที่เกี่ยวข้องกับประเทศไทย
Fact on Files… เน้นข่าวการเมือง สังคม วัฒนธรรม กีฬา ที่เกิดขึ้นทั่วโลก
 จัดอยู่ในกลุ่ม “หนังสือรายปีสรุปข่าวปัจจุบัน (News Summary)” ทาหน้าที่เป็นจดหมาย
เหตุ บันทึกเหตุการณ์สาคัญด้านการเมือง เศรษฐกิจ และสังคม

34. http://siamarchives.com

35. ชื่อเรื่อง รายงานประจาปี 2554 ของ บริษัทการบินไทย (มหาชน) จากัด
รายงานประจาปี 2554 (ของธนาคารกรุงเทพ จากัด)
* เป็นหนังสือรายปีที่รายงานการดาเนินงาน / สรุปผลงานที่สาคัญ & กิจกรรมต่างๆ ใน
รอบปีที่ผ่านมาของหน่วยงานนั้นๆ
* จัดอยู่ในกลุ่ม “รายงานประจาปี”
* เนื้อหา = ที่ตั้ง (สานักงานใหญ่ & สาขา) โครงสร้างการบริหารงาน
คณะกรรมการบริหาร งบประมาณ ข้อมูลเกี่ยวกับการดาเนินงาน กิจกรรม
โครงการ / แผนงานในอนาคต สถิติต่างๆ ที่แสดงผลประกอบการ ฯลฯ
ข้อมูลเกี่ยวกับการดาเนินงาน
การบินไทย = ภาวะอุตสาหกรรมการบินและการแข่งขัน ปัจจัยความเสี่ยง ข้อมูลการเงิน
ธนาคารกรุงเทพฯ = สรุปภาวะเศรษฐกิจไทยในรอบปีที่ผ่านมา ทุนประกอบการ
เงินฝาก & สินทรัพย์สภาพคล่อง เงินลงทุน ...

36. ความหมาย ของ “สมพัตสร (Almanacs)”
* เป็นทรัพยากรสารสนเทศประเภทอ้างอิงประเภทหนึ่ง
* มีกาหนดออกเป็นรายปี
* ให้ข้อเท็จจริง (เบ็ดเตล็ดหลายๆ ด้าน) อย่างสั้นๆ + ตัวเลข สถิติต่างๆ
ในรอบปีที่ผ่านมา & ข้อเท็จจริง + สถิติย้อนหลังหลายๆ ปี
(ข้อเท็จจริงบางเรื่องอาจซ้า ๆ กันทุกปี แต่จะมีการปรับปรุงให้ทันสมัยขึ้นใน
แต่ละปี) เช่น รายชื่อพร้อมปีค.ศ.ที่ดารงตาแหน่งประธานาธิบดีสหรัฐฯ

38. * ตัวอย่างเช่น
ลาดับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในแต่ละเดือนของปีหนึ่ง
ข้อมูลดาราศาสตร์
วันสาคัญๆ
ความเคลื่อนไหวในวงการต่างๆ เช่น
Export-Import การปฏิรูปการศึกษา SME รางวัลต่างๆ ข่าวคนดัง ฯลฯ
ที่อยู่ขององค์กรต่างๆ (ข้อมูลเชิงทาเนียบนาม)
สถิติทั่วไป เช่น ประชากรโลก ผู้นับถือศาสนาต่างๆ
การค้าระหว่างประเทศ ฯลฯ

39. http://www.infoplease.com/news/year-in-review/2011/world-news.html

41. ตัวอย่าง
สมพัตสร
(Almanacs)
http://www.infoplease.com/almanacs.html

42. * ตัวอย่างคาถามที่ใช้สมพัตสรตอบ:
- สถิตการส่งออกอัญมณีของประเทศต่างๆ
ิ
- จานวนประชากรโลกใหม่ล่าสุดที่มี
- ใครได้รับรางวัลโนเบลสาขาสันติภาพปีปัจจุบน
ั
ฯลฯ

43. สรุป ความเหมือน & ความแตกต่างของ Yearbooks กับ Almanacs
ความเหมือน: มุ่งเสนอสารสนเทศใหม่ๆ ในรอบปีที่ผ่านมา (บุคคล เหตุการณ์
ความก้าวหน้าของวิทยาการ & เรื่องต่างๆ ในสังคม)
ความแตกต่าง:
หนังสือรายปี มุ่งเน้นสารสนเทศเฉพาะปีที่ผ่านมา
สมพัตสร ให้สารสนเทศปีที่ผ่านมา + สารสนเทศย้อนหลังหลาย ๆ ปี
หนังสือรายปี มุ่งเน้นความรู้สาขาใดหนึ่ง/ประเทศ หรือองค์กรใดหนึ่ง & ให้ข้อมูล
เชิงพรรณนา
สมพัตสร ให้ข้อเท็จจริงสั้นๆ & สถิติมากมายหลายด้าน ---> เชิงเบ็ดเตล็ด

44. สมพัตสรที่ควรรู้จัก:
ประเด็นที่ควรรู้: ขอบเขตเนื้อหาของแต่ละชื่อเรื่อง
คาสั่ง: ให้สรุปเนื้อหาของสมพัตสร ชื่อเรื่องที่ 1 และ 2 ว่าเหมือนกันอย่างไร?

45. เนื้อหาของ World Almanac … และ Information Please Almanac เหมือนกัน
ดังนี้
* รวมสารสนเทศเบ็ดเตล็ดทั่วๆ ไปหลายด้าน ที่เป็นเรืองในสังคม
่
* เสนอรูปตารางสถิติ + ข้อมูลย้อนหลัง + ข้อมูลเชิงทาเนียบนาม + ลาดับเหตุการณ์
* ไม่ได้เรียงเรื่องตามลาดับอักษร ใช้ Index ช่วยค้น
* เช่น เนย 1 ช้อนโต๊ะ มีปริมาณแคลอรี เท่าไร
ชื่อผู้ประดิษฐ์เครื่องฟังหัวใจ
จานวนประชากรโลกที่นับถือศาสนาพุทธ (ขอข้อมูลปีล่าสุด)
ชื่อภาพยนตร์ที่ได้รับรางวัลออสการ์ปีล่าสุด
ชื่อ & ผลงานผู้ได้รับรางวัลโนเบลสาขาวรรณกรรมปีล่าสุด ฯลฯ

46. http://www.worldalmanac.com/world-almanac.aspx

47. http://www.worldalmanac.com/

48. http://www.worldalmanac.com/wa-bco-internet-ref.aspx

49. การใช้หนังสือรายปี และสมพัตสรช่วยในการตอบคาถาม:
1. พิจารณาคาถามว่าควรใช้ หนังสือรายปี หรือสมพัตสรประเภทใด ----->
ชื่อเรื่องใดตอบ
2. กาหนดหัวเรื่อง หรือคาสาคัญ เพื่อค้นหาชื่อเรื่องต้องการ
3. จดเลขเรียกหนังสือชื่อเรื่องที่ตองการ แล้วค้นหาตัวเล่มที่ชั้นหนังสือ
้
4. ค้นหาคาตอบให้ผู้ใช้
**************

50. สรุปขั้นตอนการค้นหาสารสนเทศจากหนังสือรายปี และสมพัตสรใน
ห้องสมุดเพื่อตอบคาถามที่ผู้ใช้ต้องการ
1. พิจารณาจากคาถามว่าผู้ใช้ต้องการสรุปผลการดาเนินงานในปีที่ผ่านมาขององค์การ
สะพานปลา ต้องใช้ รายงานประจาปีขององค์การสะพานปลาช่วยในการตอบ
2. กาหนดหัวเรื่องเพื่อค้นหา รายงานประจาปีขององค์การสะพานปลา
เนื่องจากเป็นรายงานประจาปี จึงกาหนดหัวเรื่องเป็น
องค์กรสะพานปลา - - วารสาร
3. เมื่อพบ รายงานประจาปีขององค์การสะพานปลา ให้จดเลขเรียกหนังสือไปหา
หนังสือที่ชั้นหนังสือ
4. ส่งมอบหนังสือให้แก่ผู้ใช้.

51. หนังสือคู่มือ (Handbooks, Manuals)
ความหมาย:
* เป็นทรัพยากรสารสนเทศประเภทอ้างอิงประเภทหนึ่ง
* รวบรวมสารสนเทศ & ความรู้เบ็ดเตล็ดในด้านใดด้านหนึ่ง / สาขาใดสาขาหนึ่ง
เช่น รวมสิ่งแรกครั้งแรกที่เกิดขึ้นในประเทศไทย  สิ่งแรกในเมืองไทย
รวมอะไรที่เป็นที่สุด ๆ ของโลก +สถิติเชิงพิสดาร  Guinness World Record
* ใช้ตอบคาถามทันที
* ให้วิธีการทาสิ่งนั้น / ให้คาแนะนาทางปฏิบัติ ---> นาไปใช้ประโยชน์ได้
เช่น -วิธีการจัดนิทรรศการเคลื่อนที่ -คู่มือการแกะสลักผลไม้
-วิธีการเขียนการอ้างถึงและบรรณานุกรม

52. หนังสือคู่มือ (Handbooks, Manuals)
ความหมาย: (ต่อ)
* ลักษณะเนื้อหา มีความหลากหลาย
- รวมความรู้เบ็ดเตล็ดเฉพาะด้าน เพื่อสนองความอยากรู้อยากเห็นของมนุษย์์
เช่น Guinness World Records สิ่งแรกในเมืองไทย ฯลฯ
- ให้ความรู้ในสาขาวิชาเฉพาะ เป็นกฎหลักสาคัญ ---> ใช้ได้เลย
เช่น MLA Handbook for Writers of Research Papers
ICTs for Education: A Reference Handbook ฯลฯ
- ให้คาแนะนาในทางปฏิบัติเรื่องใดเรื่องหนึ่ง เป็นคาอธิบายขันตอนการทางาน
้
เช่น คู่มือการสะสมแสตมป์ คู่มือตกแต่งป้ายนิเทศด้วยกระดาษ
ฯลฯ

53. http://www.guinnessworldrecords.com/default.aspx

54. http://www.guinnessworldrecords.com/default.aspx

56. ตัวอย่างคาถามที่ค้นได้
ใน Famous First Facts

57. http://www.bartleby.com/100/

58. ตัวอย่างอัญพจน์เกี่ยวกับ
ความดี คุณธรรม
(goodness)

59. ตัวอย่างอัญพจน์เกี่ยวกับ
สงครามและสันติภาพ
(war and peace)

60. http://www.quotationspage.com/quotes/Aristotle/
ตัวอย่าง Quotation
ที่รวบรวม ข้อคิด
คาคมจาก Aristotle

61. https://owl.english.purdue.edu/owl/resource/560/10/
ตัวอย่างหนังสือคู่มือ
ที่แนะนาการเขียน
บรรณานุกรมตาม
แบบ APA Style

62. ประโยชน์ ของ หนังสือคู่มือ:
1. ค้นหาสารสนเทศเฉพาะเรื่องได้สะดวก & รวดเร็ว
เช่น รถคันยาวที่สุดในโลกยี่ห้ออะไร ฯลฯ
2. ให้ความรู้ที่เป็นหลักสาคัญในวิชาเฉพาะ & นาไปใช้ได้เลย
เช่น วิธีการเขียนบรรณานุกรมตามแบบ APA Style
ต้องการสุนทรพจน์ของ George Washington ที่พูดถึงเรื่อง
“สงครามและสันติภาพ” ฯลฯ
3. เป็นคู่มือการปฏิบัติงานด้านใดด้านหนึ่ง
เช่น คู่มือตกแต่งป้ายนิเทศด้วยกระดาษ ฯลฯ

63. หนังสือคู่มือที่ควรรู้จัก:
ประเด็นที่ต้องรู้
ขอบเขตของชื่อเรื่องที่สาคัญ +ลักษณะเด่น

64. การใช้หนังสือคู่มือช่วยในการตอบคาถาม:
1. พิจารณาคาถามว่าควรใช้ หนังสือคู่มือ ชื่อเรื่องใดตอบ
2. กาหนดหัวเรื่อง หรือคาสาคัญ เพื่อค้นหาชื่อเรื่องต้องการ
3. จดเลขเรียกหนังสือชื่อเรื่องที่ตองการ แล้วค้นหาตัวเล่มที่ชั้นหนังสือ
้
4. ค้นหาคาตอบให้ผู้ใช้
**************

65. สรุปขั้นตอนการค้นหาสารสนเทศจากหนังสือคู่มือที่อยู่ในห้องสมุด
1. พิจารณาจากคาถามว่าผู้ใช้ต้องการรู้ว่าใครเป็นผู้นาการเต้นสิงโตในวันตรุษจีนเข้ามา
ครั้งแรกในประเทศไทย ต้องใช้ สิ่งแรกในเมืองไทย ซึ่งเป็นหนังสือคู่มือช่วยใน
การตอบ
2. กาหนดหัวเรื่องเพื่อค้นหา สิ่งแรกในเมืองไทย จึงกาหนดหัวเรื่องเป็น
ความรู้ทั่วไป
ไทย - - ประวัตศาสตร์
ิ
3. เมื่อพบ สิ่งแรกในเมืองไทย ให้จดเลขเรียกหนังสือไปหาหนังสือที่ชั้นหนังสือ
4. ค้นหาคาตอบให้แก่ผู้ใช้.

66. ทาเนียบนาม / นามานุกรม (Directories)
ความหมาย:
* เป็นทรัพยากรสารสนเทศประเภทอ้างอิงประเภทหนึ่ง
* ให้รายชื่อ + ที่อยู่ + รายละเอียดอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง
1. บุคคล = ชื่อ-นามสกุล ตาแหน่งงาน (+ คุณวุฒิ ประสบการณ์)
ที่อยู่ + เบอร์โทรศัพท์ + E-mail Address ---> ทาเนียบนามบุคคล
2. หน่วยงาน/ องค์กร = ชื่อหน่วยงาน สถานที่ตั้ง + เบอร์โทรศัพท์ + เบอร์โทรสาร +
E-mail Address + รายละเอียดอื่นๆ (ชื่อผู้บริหารสูงสุด คณะกรรมการ
บริหาร หน้าที่ & วัตถุประสงค์การดาเนินงาน ประเภทกิจการ
ประเภทสินค้า & บริการ ฯลฯ) ---> ทาเนียบนามสถาบัน
* จัดเรียงเนื้อหา: 1) ตามลาดับอักษร 2) ตามหัวข้อวิชา

67. ประโยชน์:
1. ที่อยู่ เบอร์โทรศัพท์ โทรสาร E-mail Address ที่จะติดต่อกับบุคคล หรือ หน่วยงาน
2. สารสนเทศต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับหน่วยงาน เช่น
ทาเนียบนามคอมพิวเตอร์ = ประเภทสินค้า บริการ
ทาเนียบนามพิพิธภัณฑ์ = ประวัติ เวลาเปิดทาการ ค่าธรรมเนียมเข้าชม
สิ่งที่รวบรวมไว้
3. ชื่อเต็มของบุคคล หน่วยงาน
4. ตรวจสอบข้อมูลปัจจุบนของบุคคล โดยเฉพาะตาแหน่งงานปัจจุบน
ั ั
สรุป เป็นทรัพยากรสารสนเทศ ทีช่วยในการติดต่อสื่อสารด้านต่างๆ กับ บุคคล &
่
หน่วยงานต่างๆ.

68. ตัวอย่างทาเนียบนาม
http://phonebook.tot.co.th/pb2011/index.php

70. นามสงเคราะห์ส่วนราชการไทย
http://gphone.prd.go.th/

71. http://gphone.prd.go.th/

72. https://directory.ku.ac.th/ver2/index.php

74. http://www.oic.go.th/ginfo/

76. ประเภท:
1. Local Directories ทาเนียบนามท้องถิ่น
2. Governmental Directories ทาเนียบนามของรัฐ
3. Institutional Directories ทาเนียบนามสถาบัน
4. Professional Association Directories ทาเนียบนามสมาคมวิชาชีพ
5. Trade & Business Directories ทาเนียบนามธุรกิจและการค้า

77. ประเภท:
1. Local Directories ทาเนียบนามท้องถิ่น
ชื่อบุคคล ชื่อหน่วยงาน ในท้องถินนั้นๆ + Address
่
เช่น สมุดรายนามผู้ใช้โทรศัพท์: เขตนครหลวง
2. Governmental Directories ทาเนียบนามของรัฐ
* ชื่อหน่วยงานรัฐ + องค์กรระหว่างประเทศ + Address ฯลฯ
เช่น นามสงเคราะห์ส่วนราชการไทย
* ชื่อบุคคล เช่น ทาเนียบผู้ทรงคุณวุฒิในประเทศไทย
* จัดทาโดย - หน่วยงานของรัฐ เช่น นามสงเคราะห์ส่วนราชการไทย
- เอกชน เช่น World Wide Government Directory

78. 3. Institutional Directories ทาเนียบนามสถาบัน
ชื่อสถาบันต่าง ๆ (เช่น มหาวิทยาลัย โรงพยาบาล ห้องสมุด ฯลฯ) ไม่จากัดท้องถิ่น
เช่น Directory of Libraries and Library Training
4. Professional Association Directories ทาเนียบนามสมาคมวิชาชีพ
ชื่อองค์กร + ชื่อสมาชิกของสมาคมวิชาชีพนั้นๆ + Address ฯลฯ
เช่น Encyclopedia of Associations
5. Trade & Business Directories ทาเนียบนามธุรกิจและการค้า
ชื่อองค์กรธุรกิจ + Address ฯลฯ
เช่น Thailand Showcase

79. ทาเนียบนามที่ควรรู้จัก:
ประเด็นที่ต้องรู:
้
- ทาเนียบนามชื่อเรื่องนั้นเป็นทาเนียบนามประเภทใด
- ทาเนียบนามชื่อเรื่องนั้นมีขอบเขตเนื้อหาอย่างไร

80. การใช้ทาเนียบนามช่วยในการตอบคาถาม:
1. พิจารณาคาถามว่าควรใช้ ทาเนียบนาม ชื่อเรื่องใดตอบ
2. กาหนดหัวเรื่อง หรือคาสาคัญ เพื่อค้นหาชื่อเรื่องต้องการ
3. จดเลขเรียกหนังสือชื่อเรื่องที่ตองการ แล้วค้นหาตัวเล่มที่ชั้นหนังสือ
้
4. ค้นหาคาตอบให้ผู้ใช้
**************

81. สรุปขั้นตอนการค้นหาสารสนเทศจากทาเนียบนามในห้องสมุด
1. พิจารณาจากคาถามว่าผู้ใช้ต้องการรู้ชื่ออธิบดีกรมเศรษฐกิจระหว่างประเทศ พร้อม
หมายเลขโทรศัพท์ ต้องใช้ นามสงเคราะห์ส่วนราชการไทย ซึ่งเป็นทาเนียบนาม
ช่วยในการตอบ
2. กาหนดหัวเรื่องเพื่อค้นหา นามสงเคราะห์ส่วนราชการไทย จึงกาหนดหัวเรื่องเป็น
ทาเนียบนาม
ส่วนราชการ - - ทาเนียบนาม
3. เมื่อพบ นามสงเคราะห์ส่วนราชไทย ให้จดเลขเรียกหนังสือไปหาหนังสือที่ห้อง
อ้างอิง
4. ค้นหาคาตอบให้แก่ผู้ใช้.