1. O ÁLBUM ILUSTRADO

3. FALAR DE LIBROS
• Se vivimos na era da comunicación, é dicir,
da conversa, como non imos falar da
lectura?
• Porque “o acto da lectura radica en falar
sobre o que se leu” xa que realmente “non
sabemos o que pensamos sobre un libro
ata que falamos del” (Aidan Chambers:
Dime, Fondo de Cultura Económica, páx.
19)

5. FALAR DE LIBROS
• Cada vez que falamos queremos
comunicar algo, é dicir, involucrar a
outras persoas: “pensar en voz alta
non é só escoitar o que estamos a
pensar senón tamén axudarnos a
aclarar o que queremos dicir” (Aidan
Chambers: Dime, Fondo de Cultura
Económica, páx. 31)

7. FALAR DE LIBROS
• Ser vehemente na explicación do gusto por un
libro é fundamental, “falar sobre literatura é
compartir unha forma de contemplación, é un
xeito de dar forma aos pensamentos e emocións
excitados polo libro e polos significados que
construímos xuntos a partir do texto: esa
mensaxe controlada imaxinativamente, que o
autor envía e que nós interpretamos de calquera
xeito que creamos útil ou pracenteiro. (Aidan
Chambers: Dime, F. C.E., páx. 27). Canto lemos e qué
lemos é fundamental para crear lectores... e
mantelos.

9. LECTURA
• O noso alumnado adolescente le, pero... ¿que é o quere ler? Necesita
espellos nos que verse reflectido. Afirma Guadalupe Jover :
“Sentimentos de vergoña e exclusión, desconcerto ante os cambios do
propio corpo, espertar do sexo... O espello en que se miran os e as
adolescentes vén sendo como o da madrasta de Branca Neves: cando un ou
unha agarda ver a súa face reflectida nel, o que aparece nitidamente
perfilado é o actor ou actriz de moda, o deportista ou a top-model, o
atractivo presentador ou a sedutora presentadora. Estes mozos de corpos
perfectos, protagonistas ademais de constantes e famosos romances, son o
espello en que se miran os nosos fillos e fillas e os que condicionan a imaxe
subxectiva que do seu corpo se forman. ¿Como dicirlles que non son máis
que canons sociais e culturais, que hai mil xeitos de ser fermoso, e que os
sentimentos de inseguridade e vulnerabilidade non son cousa de covardes?
Ofrezámoslles por tanto outros espellos: relatos nos que os protagonistas
vense afectados dos mesmos medos que a eles os paralizan, páxinas nas que
si poden verse recoñecidos, voces coas que poidan entrar en diálogo e a
propósito das que poidan falar cos seus iguais; poemas nos que vexan
recollida a súa propia experiencia interior”.

10. Profesorado
• Cal é por tanto o noso papel no
mundo lector adolescente?
• Debemos, antes de nada,
autoinculparnos?
• Castigamos ou recompensamos?

12. • Non é prohibindo libros, por suposto, como se
conseguirá incentivalos e como se logrará que a
lectura sexa un hábito, senón rompendo as estruturas
dun sistema obrigatorio que compensa con moi
pouco goce os deberes relacionados con ler un libro,
como escribir un resumo; investigar as datas de
nacemento e de morte do autor; esbozar o panorama
histórico dentro do cal o escritor concibiu a súa obra;
resumir a corrente literaria á que pertence a obra en
cuestión; explicar o xénero, o tema, o argumento, a
xénese, o desenvolvemento e o desenlace da historia,
e todas as demais cousas que teñen que ver cos
personaxes principais e secundarios, coa gramática e
a retórica, coas datas e as fichas, toda esa andrómena
que fai que a lectura dun libro resulte, polo xeral, o
máis horroroso dos praceres e case nunca o máis
pracenteiro dos horrores”. (Juan Domingo Argüelles ¿Qué leen
los que no leen?, Ed. Paidós, páx. 79)

13. Comandante

14. Saltando obstáculos
Como “A lectura “Os nenos de
transmitir a exclusiva e todas as idades
maxia da repetitiva dun son tan diversos
lectura se só tipo de libro, nas súas
non cremos dun só escritor,
é a lectura dun lecturas como
nela? mundo plano” . os adultos”.

15. Álbums ilustrados en secundaria

16. Álbum ilustrado
Características? “Cada álbum ilustrado é en si
mesmo unha interpretación
dun texto. As ilustracións non
só se suman ás palabras para
completar a historia, senón
que son tamén unha
interpretación visual do texto
A maior parte do profesorado – que o artista viu na súa
coma o alumnado ou as familias- cabeza. O álbum ilustrado é
tende a crer que estes libros son un teatro da imaxinación en
infantís, que non paga a pena forma de libro, que nos
pararse neles porque xa se amosa como funciona a
mente dos lectores mentres
superou esa etapa e teñen moi len”
pouca letra.

17. Álbum ilustrado
• No libro-álbum opera un modo de lectura no
que a imaxe e o texto colaboran estreitamente
na construción de significado.
• O lector dun álbum necesita as ilustracións
para construír o significado do «texto»,
entendido como o conxunto formado polas
imaxes e a palabra escrita.

19. Álbum ilustrado
• Lemos as ilustracións a través das palabras e
as palabras a través das ilustracións nunha
incesante interacción de palabra e imaxe.
• A imaxe e a palabra escrita constitúen no
álbum unha unidade na que cada unha das
partes se necesitan.
• O lector do álbum debe activar a
interpretación da ilustración en todos os niveis
do proceso de comprensión dun texto.

21. Desmontando prexuízos
• É un álbum ilustrado sinónimo de literatura infantil?
Ou é tan só unha convención cultural máis relacionada
coas expectaticas existentes, os prexuízos de márketing
e o discurso literario?
• NON HAI NINGÚN MOTIVO POLO QUE UNHA HISTORIA
ILUSTRADA NON POIDA TER O MESMO ATRACTIVO
PARA @S ADOLESCENTES QUE PARA @S ADULT@S, DO
MESMO MODO QUE O TEN PARA OS NENOS/AS
• O que realmente importa son as ideas, os sentimentos
e as imaxes e palabras que os constrúen.

22. Desmontando prexuízos

23. Ideas e sentimentos que se evocan…
• O álbum ilustrado atrae a imaxinación crítica do
lector porque propón moitas preguntas abertas
sen importar que a imaxinación pertenza a un
neno ou a un adulto. Resulta á vez simple e
complexo: depende de como elixa entendelo o
lector.
• Deixa que sexa o lector o que atope o seu propio
significado real en lugar de afirmalo abertamente
ou de suxerilo, o que anima a unha lectura visual
máis exhaustiva debido á natureza minimalista do
texto.

24. Ideas e sentimentos que se evocan…

25. Máquinas perfectas…
• O álbum ilustrado serve para calquera lector
curioso, que goce do que é estraño, do misterio e
das rarezas, a quen lle guste facer preguntas e
usar a imaxinación e estea preparado para
procurar o tempo e a atención necesarios.
• Os libros non son un xeito de deixar que outra
persoa pense no noso lugar, senón que son
máquinas que conseguen que sigamos pensando.

26. Máquinas perfectas…

27. E o tempo…
• Os álbums non teñen unha duración
específica. Podes mirar tanto tempo como
desexes, centrándote no que queiras sen a
presión da narración lineal.
• A ilustración é unha forma única de expresión
narrativa, perfecta para invitar a que a
imaxinación do lector atope sentido nas súas
propias reaccións, ao seu ritmo.

28. E o tempo…

29. • A arte e a literatura son tan interesantes porque
nos presentan cousas inusuais que nos animan a
nos facer preguntas sobre o que xa sabemos.
Ofrecen unha oportunidade de redescubrir unha
nova visión interior por medio de cousas que non
acabamos de recoñecer. Niso consiste a lectura e
a literalidade visual e para iso son bos os álbums.
• Milan Kundera afirmou que continuamos sendo
nenos a pesar da nosa idade porque na vida
sempre atopamos cousas novas cuxa
comprensión supón un reto, exemplos nos que
unha imaxinación exercitada resulta máis útil que
todo o coñecemento que adquirimos
laboriosamente.

30. Arte e literatura

31. Lectura en voz alta
Cantos deles Unha vez
Cantos deles están iniciados,
están preparados acostumados a demandarán
para escoitar? que se lles lea en sempre este
voz alta? hábito

32. Lerlles
• Escoitar unha historia lida, ao mesmo tempo que
poden gozar coas imaxes, é unha experiencia
completamente diferente a ler un mesmo. Unha
cousa non é substituta da outra.
Complementémolas. “Contar contos é
indispensable para que as persoas poidan
converterse en lectores, sexa cal sexa a súa idade. A
evidencia suxire que os adolescentes a quen non
lles gusta ler necesitan escoitar as vellas historias
tanto como un aprendiz de lector de cinco ou seis
anos, case como un xeito de pórse ao día antes de
ir máis lonxe como lector” (Aidan Chambers: El
ambiente de la lectura, F. C. E,, páx. 67). Lerlles en voz
alta é esencial para axudalos a seren lectores.

34. Despois da lectura:
Reflexión oral
(tamén poderá ser
escrita máis tarde)
Posta en común na aula: Que
sentimentos provoca o álbum?
Que entendemos? Que
querían dicir @ autor/a e @
ilustrador/a?

35. Reflexión

36. Álbums sen palabras
• Os álbums sen palabras deben lerse detidamente. A
descodificación dos signos visuais non é tarefa fácil
e ademais estes libros adoitan ofrecer múltiples
narracións que hai que desentrañar.
• A lectura consiste en identificar os signos
particulares descifrando as conexións cos obxectos
que representan, reconstruír as secuencias dos
diferentes significados e comprobar as hipóteses de
lecturas que se van xerando.
• O lector percorrerá de novo as diferentes escenas
para poder descubrir as mensaxes que se lle
pasaron por alto nunha primeira lectura.

38. Álbums sen palabras
• Ler é maxinar, intuír e deducir. Neste tipo de
álbums esta característica propia da lectura
maniféstase con máis evidencia posto que hai
máis posibilidades de interpretación.
• O lector é un axente activo que controla a
recepción da mensaxe que o autor desexa
transmitir.

39. Exemplo «sen palabras»

40. Invitación directa
a espertar o
maxín
O escenario
non varía; os
personaxes,
as accións,
si. Penetramos no seu
Preséntase a universo particular e
escena do parque atopamos a
coma unha curta simultaneidade de
accións de moitos
en «plano personaxes nas
secuencia» páxinas.

41. Podemos ir construíndo a historia de
cada personaxe conforme vai
avanzando o libro.
É un continuo ir e vir adiante e atrás das páxinas seguindo a
cada personaxe
A estrutura da historia de cada un podería
servir para crear varios contos dende o seu
inicio até o final.

42. Este álbum destaca pola súa
habilidade para a construción de
historias.

43. Que se lle pide a
unha boa historia?
O máis obvio: Necesitamos
que sexa unha SENTIR,
crear lazos
boa historia co que
lemos. E un
bo final
Personaxes
interesantes
Que estea ben escrito ou BEN
CONTADO. Que nos interese

44. Ou sexa…
• A un álbum ilustrado se lle pide aínda máis,
porque en parte deixa de ser un libro para se
converter nunha obra de arte que xunta imaxe
e texto nunha soa dirección: transportar,
emocionar, espertar a sensibilidade artística.

46. Non só queremos que lean os adolescentes, senón
que lea todo aquel que dubide en facelo, que sinta
ese vermiño interior que o impulse a entrar na
libraría para saír con ese estraño pracer debaixo do
brazo, ese produto da liberdade e da imaxinación
que a literatura nos agasalla.

49. Gracia Santorum
• http://trafegandoronseis.blogspot.com.es/
• http://trafegandoronseis.blogspot.com.es/sea
rch/label/%C3%81lbum%20ilustrado
• http://trafegandoronseis.blogspot.com.es/sea
rch/label/Libros