Nhận viết luận văn Đại học , thạc sĩ - Zalo: 0917.193.864 Tham khảo bảng giá dịch vụ viết bài tại: vietbaocaothuctap.net Download luận văn thạc sĩ ngành văn hóa với đề tài: Hội Châu Quang của người Hoa tại Thị xã Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng, cho các bạn làm luận văn tham khảo

1. ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH TRÀ VINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÀ VINH
____________________________
ISO 9001:2008
LÊ MINH CẢNH
HỘI CHÂU QUANG CỦA NGƯỜI HOA
TẠI THỊ XÃ VĨNH CHÂU,
TỈNH SÓC TRĂNG
Chuyên ngành: VĂN HÓA HỌC
Mã số: 60310640
LUẬN VĂN THẠC SĨ VĂN HÓA HỌC
Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN NGỌC THƠ
TRÀ VINH, NĂM 2015

2. -i-
LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai
công bố trong bất kỳ công trình nào khác
Trà Vinh, ngày 15 tháng 5 năm 2015
Lê Minh Cảnh

3. -ii-
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện luận văn thạc sĩ chuyên
ngành Văn hóa, với Đề tài “Hội Châu Quang của người Hoa tại Thị xã Vĩnh Châu,
tỉnh Sóc Trăng”.
Qua đây, tôi xin gửi lời cám ơn chân thành nhất đến:
- Quý thầy, cô của Trường Đại học Trà Vinh đã tận tâm giảng dạy chúng tôi
trong suốt thời gian qua.
- Quý lãnh đạo, cán bộ, công chức đang công tác tại Phòng Văn hóa Thị xã
Vĩnh Châu và các cơ quan đoàn thể của Thị xã; các thành viên Hội Châu Quang và
đặc biệt là BCH Hội, các Bác lãnh đạo Hội qua các thời kỳ và bà con người Hoa,
Kinh, Khmer hiện đang sinh sống tại Thị xã Vĩnh Châu đã hỗ trợ tôi trong quá trình
nghiên cứu Luận văn này.
- Quý lãnh đạo, cán bộ, công chức đang công tác tại Ban Dân vận tỉnh ủy
Sóc Trăng, Chú Huỳnh Phến, Hội trưởng Hội tương tế người Hoa Tp. Sóc Trăng, bà
con người Hoa sinh sống tại Tp. Sóc Trăng cũng đã giúp đỡ tôi trong quá trình
nghiên cứu thực tế của đời sống người Hoa tại Tp. Sóc Trăng.
Xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu Trường Cao đẳng Cộng đồng Sóc Trăng
đã tạo điều kiện để tôi học tập và hoàn thành luận văn tốt nghiệp thạc sĩ của mình.
Đồng thời, tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất đến người hướng dẫn
khoa học là TS. Nguyễn Ngọc Thơ, người đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn, sát cánh
bên tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Xin được cảm ơn các anh, chị học viên của lớp CH13VHH các anh, chị đồng
nghiệp đã giúp đỡ tôi trong thời gian hoàn thành luận văn này.
Xin chân thành cảm ơn.
Tác giả
Lê Minh Cảnh

4. -iii-
TÓM TẮT
Hội Châu Quang Thị xã Vĩnh Châu là một tổ chức hội quần chúng của cộng
đồng người Hoa Triều Châu thành lập năm 1938. Hội là 01 trong 04 đoàn thể người
Hoa tại thị xã Vĩnh Châu tỉnh Sóc Trăng. Khi mới thành lập, Hội chỉ hoạt động trên
lĩnh vực văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao; qua nhiều năm thành lập, với những
việc làm ý nghĩa của mình, Hội Châu Quang đã không ngừng lớn mạnh và chiếm
được lòng tin của đông đảo các tầng lớp nhân dân không chỉ người Hoa mà cả
người Kinh và Khmer đang sinh sống tại đây.
Hội đã đứng ra vận động bà con người Hoa ở Tp. Hồ Chí Minh và thân nhân
ở nước ngoài, những người Hoa thành đạt tại địa phương quyên góp ủng hộ xây
dựng trường dạy Hoa ngữ, Nhà dưỡng lão, thực hiện các hoạt động tương tế, từ
thiện, phát động phong trào văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao; góp phần giữ gìn
loại hình nghệ thuật nhạc cổ truyền thống của dân tộc mình.
Những việc làm của Hội trong thời gian qua chỉ giới hạn ở tầm địa phương,
nhưng đã làm tôi rất tâm đắc; càng tiếp cận Hội, tôi lại càng phát hiện ra nhiều điều
thú vị về lịch sử hình thành và phát triển, cơ cấu tổ chức, cũng như những lĩnh vực
hoạt động của Hội trong thời gian qua. Và tôi quyết định chọn Đề tài “Hội Châu
Quang của người Hoa tại Thị xã Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng” làm Luận văn Thạc
sĩ của mình.
Với đặc điểm lịch sử là một tổ chức hội quần chúng, được thành lập dựa trên
nhu cầu của nhân dân nên Hội Châu Quang và các đoàn thể người Hoa tại Thị xã
Vĩnh Châu có mối quan hệ mật thiết với nhau; tất cả mọi vấn đề liên quan đến Hội
đều phải thông qua ban lãnh đạo của 03 tổ chức đoàn thể còn lại; cùng bàn bạc, thảo
luận, đi đến thống nhất. Chính vì đặc điểm như vậy nên các hội hoạt động có tính
độc lập nhưng vẫn có sự đan xen, chi phối lẫn nhau.

5. -iv-
Hội không chỉ đơn thuần với vai trò là đầu mối để gắn kết cộng đồng người
Hoa thông qua các môn thi đấu thể thao, các loại nhạc cổ, nhạc dân tộc; mà hội còn
có chức năng bảo tồn và phát triển văn hóa của cộng đồng dân tộc Hoa tại địa bàn
Thị xã Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng.
Với Hội Châu Quang, giáo dục và định hướng chuẩn mực đạo đức cộng đồng
có ý nghĩa hết sức quan trọng. Ngay từ khi thành lập, mục đích, bản chất của Hội đã
thể hiện rất rõ ở tính cố kết cộng đồng, tương thân tương ái, lá lành đùm lá rách “đó
là truyền thống, đạo lý ngàn đời của con người, của mỗi dân tộc trong cộng đồng dân
tộc Việt Nam”. Hội hướng con người, cộng đồng dân tộc mình đến cái cao cả, nghĩa
hiệp đó là cứu tế đồng loại, cộng đồng dân cư, đặc biệt là dân tộc mình.
Hội hỗ trợ các hoạt động tín ngưỡng ở miếu, cùng chung mục đích củng cố
đức tin cộng đồng về sự thánh thiện, trong sáng, quan niệm nghiệp báo - luân hồi,
biết vươn tới những ước mơ tốt đẹp. Hội hỗ trợ hoạt động giáo dục vì mục đích xây
dựng con người tiên tiến, văn minh vừa thấm đẫm văn hóa, vừa hòa nhập với xã hội
hiện đại.
Hội hỗ xây dựng và hoạt động trên cơ sở thiện nguyện, tập hợp vận dụng sức
mạnh tập thể, liên kết mọi người với nhau để khơi dây tinh thần cộng đồng, giúp đỡ
những người khó khăn, hoàn cảnh, người già neo đơn, trẻ em cơ nhỡ, biết trách
nhiệm với cộng đồng, chung tay cùng chính quyền địa phương giảm bớt gánh nặng
cho toàn xã hội. Chính những việc làm có ý nghĩa như thế đã làm cho Hội xích lại
gần với mọi người hơn, cho họ niềm tin, hy vọng và nghị lực vượt qua khó khăn,
hướng mọi người đến cuộc sống ấm no, hạnh phúc./.

6. -v-
MỤC LỤC
Trang
Trang tựa
Quyết định giao đề tài
LỜI CAM ĐOAN .....................................................................................i
LỜI CẢM ƠN..........................................................................................ii
TÓM TẮT ..............................................................................................iii
DANH SÁCH CÁC CHỨ VIẾT TẮT ...................................................viii
DANH SÁCH CÁC HÌNH....................................................................... ix
PHẦN MỞ ĐẦU ...................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài..............................................................................................1
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề................................................................................3
3. Mục đích nghiên cứu........................................................................................4
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.....................................................................4
5. Phương pháp nghiên cứu..................................................................................5
6. Đóng góp của luận văn.....................................................................................6
7. Bố cục của luận văn .........................................................................................6
PHẦN NỘI DUNG................................................................................... 7
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN.................................... 7
1.1. Cơ sở lý luận.................................................................................................7
1.1.1. Các khái niệm có liên quan......................................................................7
1.1.2. Các lý thuyết tiếp cận............................................................................16
1.1.2.1. Lý thuyết Vùng văn hóa..................................................................16
1.1.2.2. Lý thuyết chức năng........................................................................17
1.1.2.3. Lý thuyết lựa chọn văn hóa .............................................................19
1.2. Cơ sở thực tiễn ............................................................................................20
1.2.1. Tổng quan về Vĩnh Châu và người Hoa ở Vĩnh Châu............................20
1.2.2. Lịch sử hình thành địa danh Vĩnh Châu.................................................23

7. -vi-
1.2.3. Quá trình di dân và định cư người Hoa ở Sóc Trăng, Vĩnh Châu...........25
1.2.4. Đời sống văn hóa người Hoa ở Vĩnh Châu............................................29
1.2.4.1. Văn hóa phi vật thể .........................................................................29
1.2.4.2 Văn hóa vật thể................................................................................35
CHƯƠNG 2: NGUỒN GỐC, CƠ CẤU TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA
HỘI CHÂU QUANG ............................................................................. 40
2.1. Bối cảnh lịch sử - xã hội..............................................................................40
2.2. Lịch sử hình thành và cơ cấu tổ chức của Hội Châu Quang .........................45
2.2.1. Lịch sử hình thành và những giai đoạn thăng trầm của Hội Châu Quang ...45
2.2.2. Cơ cấu tổ chức Hội Châu Quang qua các thời kỳ...................................46
2.2.3. Sơ đồ tổ chức của Hội Châu Quang hiện nay.........................................47
2.2.4. Về ý nghĩa, biểu trưng của lô gô Hội.....................................................48
2.2.5. Trụ sở của Hội Châu Quang..................................................................48
2.2.6. Đặc trưng tổ chức của Hội.....................................................................49
2.3. Các nhóm hoạt động chính của Hội Châu Quang.........................................50
2.3.1. Nhóm hoạt động giáo dục......................................................................50
2.3.2. Nhóm hoạt động tương tế (từ thiện) ......................................................51
2.3.3. Nhóm hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao............................52
2.3.4. Dấu ấn của Hội Châu Quang trong hoạt động tín ngưỡng, lễ hội...........54
2.4. Chức năng văn hóa của Hội Châu Quang ....................................................59
2.4.1. Chức năng gắn kết cộng đồng ...............................................................59
2.4.2. Chức năng giáo dục và định hướng chuẩn mực đạo đức cộng đồng.......61
2.4.3. Chức năng gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa tộc người.......................62
2.5. Nhận thức, ứng xử của người Hoa Vĩnh Châu đối với Hội Châu Quang ......67
2.5.1. Nhận thức của người Hoa đối với Hội Châu Quang...............................67
2.5.2. Ứng xử của người Hoa và các cộng đồng địa phương đối với Hội
Châu Quang ...................................................................................................69
CHƯƠNG 3: ĐẶC TRƯNG VĂN HÓA CỦA HỘI CHÂU QUANG Ở
VĨNH CHÂU ......................................................................................... 73

8. -vii-
3.1. Các đặc trưng văn hóa thể hiện qua hoạt động của Hội Châu Quang ...........73
3.1.1. Tính cộng đồng .....................................................................................73
3.1.2. Tính tôn ti .............................................................................................75
3.2. Đặc trưng văn hóa tổ chức cộng đồng và ứng xử với môi trường xã hội của
người Hoa ở Vĩnh Châu .....................................................................................76
3.2.1. Sự tổng hợp của văn hóa cá nhân, dòng tộc và văn hóa cộng đồng........76
3.2.2. Sự tổng hợp của tổ chức cộng đồng và tín ngưỡng cộng đồng...............79
3.3. Văn hóa tổ chức đời sống cá nhân và ứng xử với môi trường xã hội của người
Hoa ở Vĩnh Châu qua Hội Châu Quang..............................................................83
3.3.1 Văn hóa tổ chức đời sống cá nhân ..........................................................83
3.3.2 Văn hóa tổ chức đời sống gia đình .........................................................88
3.3.3 Văn hóa tổ chức đời sống tập thể............................................................90
3.4. Văn hóa ứng xử với môi trường tự nhiên và môi trường xã hội ...................92
3.4.1 Ứng xử với môi trường tự nhiên.............................................................93
3.4.2 Ứng xử với môi trường xã hội................................................................97
PHẦN KẾT LUẬN .............................................................................. 102
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................... 105
PHỤ LỤC............................................................................................ 109

9. -viii-
DANH SÁCH CÁC CHỨ VIẾT TẮT
CLB : Câu lạc bộ
UBND : Ủy ban Nhân dân
Tp : Thành Phố
THCS : Trung học cơ sở
NXB : Nhà xuất bản
KHXH : Khoa học xã hội
HCM : Hồ Chí Minh
TX : Thị xã
TXVC : Thị xã Vĩnh Châu
Tr : Trang

10. -ix-
DANH SÁCH CÁC HÌNH
Số hiệu hình Tên hình Trang
Hình 1 Bản đồ địa giới hành chính tỉnh Sóc Trăng 109
Hình 2 Bản đồ địa giới hành chính Thị xã Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng 109
Hình 3 Mặt trước Chùa bà (Thiên Hậu Cổ miếu) 110
Hình 4 Thanh minh Cổ miếu (Chùa Ông) 110
Hình 5 Cảnh dệt chiếu 111
Hình 6 Củ hành tím 111
Hình 7a Xá pấu mặn 112
Hình 7b Xá pấu ngọt 112
Hình 8 Các thành viên Hội Châu Quang 113
Hình 9 Lô gô Hội Châu Quang 113
Hình 10 Trụ sở Hội Châu Quang - bên trái là Chùa Bà Thiên Hậu 114
Hình 11a Trường dân lập Bồi Thanh 114
Hình 11b Trường Bồi Thanh mới đang xây dựng phía sau Chùa Bà 115
Hình 12 Ông Ngô Đoan Thanh trước khu nhà dưỡng lão 115
Hình 13 Đội lân của Hội Châu Quang 116
Hình 14 Một buổi diễn của Đội văn nghệ Hội Châu Quang 116
Hình 15 Quang cảnh Lễ khởi công xây dựng Khu Trung tâm
thương mại Thị xã Vĩnh Châu
117
Hình 16 Các thành viên CLB Thư pháp đang cho chữ Thư pháp 117

11. -1-
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Sóc Trăng là tỉnh thuộc khu vực đồng bằng sông
Cửu Long, nằm trong vùng hạ lưu sông Hậu, trên trục lộ
giao thông thủy bộ nối liền Thành phố Hồ Chí Minh với
các tỉnh miền Tây Nam bộ. Sóc Trăng có bờ biển dài 72
km và 03 cửa sông lớn là Định An, Trần Đề, Mỹ Thanh
đều đổ ra Biển Đông.
Về vị trí địa lý, tỉnh Sóc Trăng nằm ở cửa bờ nam
sông Hậu, cách thành phố Hồ Chí Minh 231km, cách Cần
Thơ 62km, trên tuyến Quốc lộ 1A nối liền các tỉnh Cần
Thơ, Hậu Giang với Bạc Liêu, Cà Mau. Ngoài ra, Sóc
Trăng còn có quốc lộ 60 nối Sóc Trăng với các tỉnh Trà
Vinh, Bến Tre và Tiền Giang. Toàn tỉnh có diện tích tự
nhiên 3.311,7629 km2 (chiếm khoảng 1% diện tích cả
nước và 8,3% diện tích của khu vực đồng bằng sông Cửu
Long). Tỉnh có địa giới hành chính phía Bắc và Tây Bắc
tiếp giáp tỉnh Hậu Giang; phía Tây Nam giáp tỉnh Bạc
Liêu; phía Đông Bắc giáp tỉnh Trà Vinh; phía Đông và
Đông Nam giáp Biển Đông. Tính đến tháng 6, năm 2014,
đơn vị hành chính của tỉnh có 09 huyện, 02 thị xã, 01
thành phố với 109 xã, phường, thị trấn.
Dân cư Sóc Trăng có đặc điểm quan trọng là 03 ba
dân tộc Kinh, Hoa, Khmer sinh sống trên cùng một địa bàn,
tính đến năm 31/12/2013 tổng dân số là 1.307.836, trong đó
dân tộc Kinh có 840.405 người (chiếm 64,26%), Khmer có
401.747 người (chiếm 30,71%), Hoa có 65.684 người

12. -2-
(chiếm 5,03%) đã cùng chung sức khai phá, xây dựng và
bảo vệ vùng đất này. Hầu hết người Hoa sống rải rác ở các
huyện, thị xã và Thành phố Sóc Trăng gồm 5 bang: Phúc
Kiến, Triều Châu (Tiều), Hẹ, Quảng Đông, Hải Nam. Từ
lâu, người Hoa luôn gắn bó, hòa nhập với cộng đồng các
dân tộc trong tỉnh. Đại bộ phận người Hoa ở Thành phố Sóc
Trăng và Thị xã Vĩnh Châu, đều sống bằng nghề mua bán
dịch vụ, cơ sở sản xuất của người Hoa ở mức độ vừa và
nhỏ. Người Hoa Sóc Trăng có nhiều kinh nghiệm và nhạy
bén trong nắm bắt thông tin kinh tế, thị trường, cung cách
làm ăn năng động, tập trung vào một số ngành, nghề như
thuốc Bắc, mua bán tạp hóa, sản xuất bánh kẹo (bánh pía,
lạp xưởng, xá-bấu ngọt), quán ăn uống, nghề cơ khí, nông
ngư cơ… Đặc biệt, người Hoa rất trọng chữ tín trong kinh
doanh, buôn bán, nhờ vậy hiệu quả kinh tế nhìn chung là
khá tốt. Các hoạt động có liên quan đến kinh tế văn hóa và
từ thiện xã hội đều được người Hoa hưởng ứng tích cực,
đặc biệt là hoạt động của Hội tương tế người Hoa Sóc
Trăng, các hội - hội quán, trong đó Hội Châu Quang ở Vĩnh
Châu là một ví dụ điển hình.
Thị xã Vĩnh Châu là một đô thị mới, thành lập gần
đây của Tỉnh Sóc Trăng, phía đông và nam giáp Biển
Đông, phía tây giáp tỉnh Bạc Liêu, phía bắc giáp huyện
Mỹ Xuyên và Trần Đề, là một thị xã trẻ nằm ven biển có
43 km chiều dài bờ biển, tổng diện tích tự nhiên 47.339,48
ha. Dân số toản thị xã có 165.715 người, mật độ dân số
349 người/km2 gồm các dân tộc: Kinh 48.669 người
(chiếm 29,37%), Khmer 87.602 (chiếm 52,86%), Hoa

13. -22-
Cần phát huy những thế mạnh, những ưu điểm của
tổ chức Hội không chỉ trong cộng đồng người Hoa mà cả
người Kinh, Khmer để ngày càng có nhiều tổ chức “thiện
nguyện” góp phần cùng Đảng, Nhà nước giữ gìn bản sắc
văn hóa mỗi dân tộc, thực hiện công tác xã hội, từ thiện,
xây dựng xã hội ngày càng văn minh, phát triển…
Tuy nhiên, hoạt động của Hội cũng cần quản lý
chặt chẽ, nhằm phát huy đúng bản chất, giá trị nhân văn
của tổ chức Hội, là nơi tập hợp, giao lưu văn hóa, văn
nghệ, rèn luyện sức khỏe của các tầng lớp nhân dân, là nơi
giáo dục truyền thống, chữ viết của cộng đồng người Hoa
tại tỉnh Sóc Trăng. Nghiêm cấm mọi hình thức lợi dụng
Hội để xuyên tạc, kích động nhân dân; làm cho tổ chức
Hội luôn trong sạch,vững mạnh, hướng đến cùng toàn
Đảng, toàn quân, toàn dân xây dựng Nhà nước pháp quyền
xã hội chủ nghĩa, xây dựng nền văn hóa “tiên tiến, nhưng
đậm đà bản sắc dân tộc”.
-3-
29.414 (chiếm 17,74%) và dân tộc khác chiếm 0,03%.
Đơn vị hành chính có 04 Phường và 06 xã, gồm: Phường
1, Phường 2, Phường Vĩnh Phước, Phường Khánh Hòa,
Xã Lai Hòa, Xã Vĩnh Tân, Xã Vĩnh Hiệp, Xã Hòa Đông,
Xã Lạc Hòa, Xã Vĩnh Hải với 91 Ấp, Khóm.
Với vị trí địa lý thuận lợi về hệ thống giao thông
đường thủy, đường bộ thông suốt đã tạo điều kiện cho việc
giao lưu và phát triển nền kinh tế ven biển và là vị trí chiến
lượt hết sức quan trọng trong bảo vệ quốc phòng - an ninh
của tỉnh. Đây là điều kiện cho Vĩnh Châu phát triển tiềm
năng, thế mạnh về nông nghiệp, thuỷ hải sản và du lịch, là
tiền đề hình thành các vùng sinh thái trọng điểm, với khí
hậu đặc thù phát triển mạnh các nghề nuôi trồng và đánh
bắt thuỷ hải sản và các vùng phát triển nông nghiệp đặc
thù nổi tiếng như : tôm sú, cá kèo, nghêu, Artemia, muối,
củ cải trắng, củ hành tím, tỏi …
Hệ thống sông ngòi, kênh rạch tương đối phong
phú. Sông Mỹ Thanh là tuyến đường thủy quan trọng nối
liền từ cửa biển Mỹ Thanh qua sông Vàm Lẽo đến trung
tâm tỉnh Bạc Liêu. Hệ thống giao thông đường bộ tuyến
Quốc lộ Nam Sông Hậu là đầu mối giao thông quan trọng
trong việc phát triển kinh tế và giao lưu hàng hóa, dịch vụ
nối kết với vùng kinh tế phát triển ven Sông Hậu và tuyến
đường Tỉnh 935 đi Tp. Sóc Trăng đã tạo điều kiện phát
triển tiềm năng, lợi thế trong việc thúc đẩy nền kinh tế
giữa các vùng trong khu vực, hình thành tam giác kinh tế
động lực của tỉnh Sóc Trăng.

14. -4-
Đặc trưng văn hóa cộng đồng Vĩnh Châu là sự
chung sống chan hòa, xen kẽ lẫn nhau giữa ba dân tộc
Kinh - Hoa - Khmer, có truyền thống đoàn kết, yêu thương
giúp đỡ lẫn nhau trong sản xuất và đời sống. Trong tương
lai, Thị xã Vĩnh Châu sẽ phát triển mạnh toàn diện về mọi
mặt kinh tế, văn hóa - xã hội, quốc phòng - an ninh, xứng
đáng là một đô thị văn minh, hiện đại có tầm cỡ trong
vùng và khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long.
Đối với cộng đồng người Hoa ở Thị xã Vĩnh Châu
nói riêng và tỉnh Sóc Trăng nói chung, các nghi lễ phong
tục, tập quán giữ vai trò rất quan trọng trong đời sống văn
hóa của cộng đồng. Mọi sinh hoạt của người Hoa đều gắn
với văn hóa cộng đồng, được thể hiện rõ nét qua lễ, tết,
đám cưới, đám tang, viếng chùa, các lễ tết truyền thống…,
đa số vẫn còn duy trì một số nét riêng theo truyền thống
dân tộc mình theo các nhóm địa phương Quảng Đông,
Triều Châu, Hẹ, Phúc Kiến, Hải Nam.
Trên địa bàn Thành phố Sóc Trăng (Phường 1) cộng
đồng người Hoa có nhiều chùa, miếu như: Chùa Ông Bổn,
Chùa 5 Ông, Miếu Thợ Bạc, Nguyệt Minh Cư sĩ lâm,
Miếu Bà Hỏa... Địa bàn Thị trấn Mỹ Xuyên với hai Miếu
Bà Thiên Hậu, Miếu Ông Bổn, Miếu thờ Quan Thánh Đế
Quân... với quy mô khá lớn và kiến trúc rất độc đáo. Địa
bàn thị xã Vĩnh Châu có 5 Miếu Bà Thiên Hậu, Miếu Thờ
Quan Thánh Đế Quân, miếu Thanh minh thờ Bắc Đế và
hàng chục miếu thần khác nằm rải rác tại các địa bàn thuộc
Thị xã. Ngoài ra, tại các huyện, thị còn lại của tỉnh Sóc
Trăng đều có các ngôi chùa, miếu thờ Bà Thiên Hậu, Ông
-21-
chăm lo cho xã hội, những người Hoa xa xứ đã cùng nhau
xây dựng và không ngừng hoàn thiện, giữ gìn bản sắc văn
hóa dân tộc để ngày nay có một Hội Châu Quang chiếm
được “vị trí” trong cộng đồng người tại Thị xã Vĩnh Châu.
Ngoài lĩnh vực thể dục thể thao, Hội đã cùng 03
đoàn thể người Hoa tại TX Vĩnh Châu thực hiện nhiều
hoạt động xã hội, từ thiện không chỉ trong cộng đồng
người Hoa mà có cả người Kinh, Khmer nghèo sinh sống
trên địa bàn; góp phần cùng chính quyền địa phương giảm
bớt gánh nặng xã hội và xây dựng được phong trào văn
hóa, văn nghệ, thể dục thể thao trong nhân dân đặc biệt là
trong cộng đồng người Hoa; thể hiện vai trò là tổ chức xây
dựng khối đoàn kết dân tộc, cố kết cộng đồng tương trợ,
giúp đỡ đồng bào mình trong đời sống vật chất cũng như
đời sống tinh thần.
Bên cạnh đó, Hội Châu Quang còn là tổ chức góp
phần giữ gìn những nét văn hóa truyền thống dân tộc trong
cộng đồng người Hoa Triều Châu sinh sống tại địa bàn TX
Vĩnh Châu; đó là những môn thể thao truyền thống yêu
thích của bà con người Hoa, là những nhóm nhạc cổ tại địa
phương hiện nay mà Đội Văn nghệ Hội Châu Quang đã bỏ
nhiều năm đào tạo, xây dựng và giữ gìn cho đến ngày nay.
Với mô hình Hội Châu Quang, thiết nghỉ, các cấp,
các ngành cần đặc biệt quan tâm hơn nữa, tạo điều kiện
thuận lợi để Hội không ngừng phát triển, đáp ứng được
nhu cầu của cộng đồng người Hoa tại Thị xã Vĩnh Châu,
góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa tộc người trong tập hợp
54 dân tộc anh em cùng sinh sống trên mảnh đất Việt.

15. -20-
PHẦN KẾT LUẬN
Người Hoa ở Sóc Trăng là những di dân, từ nông
dân, thợ thủ công, binh lính, thương nhân và một số quan
lại,...mà đa số là do nghèo đói, loạn lạc, đã rời bỏ đất nước
Trung Hoa tìm đất mưu sinh. Họ đã đến với vùng đất Sóc
Trăng trù phú, với sự cưu mang, đùm bọc của cộng đồng
người Việt, Khmer đang sinh sống tại đây và lâu dần, họ
đã trở thành những cư dân địa phương thực thụ, cùng sinh
sống, giao lưu văn hóa, hôn nhân và tạo ra những thế hệ
con lai Hoa - Việt, Hoa - Khmer. Chính điều đó đã tạo ra
nét văn hóa đặc sắc trong văn hóa cộng đồng Kinh - Hoa -
Khmer mà khó nơi nào có được.
Cộng đồng người Hoa Triều Châu sớm có mặt tại
Vĩnh Châu, đã hết sức khéo léo để vừa mở rộng đón nhận,
dung hòa văn hóa tha nhân (Kinh, Khmer), điều chỉnh để
hài hòa với điều kiện sống địa phương vừa duy trì những
giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc mình. Một trong những
kênh hoạt động hiệu quả nhất của họ là Hội Châu Quang.
Với hệ thống tín ngưỡng - tôn giáo mật tập và phong tục -
lễ hội độc đáo.
Từ bối cảnh lịch sử xã hội Vĩnh Châu và lịch sử
hình thành Hội Châu Quang, chúng ta nhận thấy Hội Châu
Quang ở Thị xã Vĩnh Châu là một tổ chức hoạt động mang
tính thiện nguyện, là nơi cố kết cộng đồng trong suốt chiều
dài lịch sử cho đến ngày nay. Mặc dù cũng có những lúc
thăng trầm, có lúc tưởng chừng như Hội đã đi vào quên
lãng, nhưng với tinh thần, ý chí cầu tiến, biết cống hiến và
-5-
Bổn và Quan Thánh Đế. Hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo
của người Hoa diễn biến bình thường, ổn định và có nhiều
điểm đặc thù do có sự đan xen trong tín ngưỡng của ba
dân tộc Kinh, Hoa, Khmer. Nhiều miếu thờ Bà Thiên Hậu
có ngôi miễu nhỏ trong sân thờ Ông Tà của người Khmer
hoặc trong lễ vía Thiên Hậu có diễn Dù-kê Khmer.
Người Hoa có một phương ngôn và phong cách văn
hóa riêng thể hiện qua nhiều phương diện: ẩm thực, ca
kịch, phong tục tập quán, tín ngưỡng, thương mại…Hoạt
động hội của ngưởi Hoa ở Sóc Trăng là một nét văn hóa
rất đặc sắc và ít bị biến đổi, nghiên cứu hoạt động các hội
của người Hoa ở Sóc Trăng là một hướng tiếp cận khác
nhằm làm rõ những giá trị văn hóa - xã hội truyền thống
tương trợ trong nội bộ của người Hoa.
Việc nghiên cứu hoạt động của Hội Châu Quang ở
Thị xã Vĩnh Châu hiện nay không chỉ góp phần làm sáng
tỏ giá trị văn hóa, bản sắc văn hóa của dân tộc Hoa tại Thị
xã Vĩnh Châu nói riêng và tỉnh Sóc Trăng nói chung, mà
quan trọng hơn là giúp ta có cái nhìn sâu sắc, đúng đắn
hơn về giá trị, tinh thần tương trợ, tính cộng đồng rất cao
của người Hoa ở Sóc Trăng nói chung cũng như cộng
đồng người Hoa trên địa bàn Thị xã Vĩnh Châu nói riêng.
Từ đó ta có thể đề xuất những chính sách hợp lý cho việc
quản lý, gìn giữ, bảo tồn bản sắc văn hóa riêng của người
Hoa trước tiến trình hiện đại hóa - công nghiệp hóa mạnh
mẽ hiện nay.
Từ những nguyên do trên, tôi quyết định chọn đề tài
Hội Châu Quang của người Hoa tại Thị xã Vĩnh Châu,

16. -6-
tỉnh Sóc Trăng làm đề tài luận văn thạc sĩ ngành Văn hóa
học của mình với mong muốn góp một phần công sức nhỏ,
một góc nhìn khác về văn hóa - lịch sử của cộng đồng
người Hoa. Từ đó, xây dựng nên các giải pháp để quản lý,
bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc của cộng
đồng người Hoa ở Thị xã Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng.
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Ở Việt Nam đã có một số công trình nghiên cứu về
người Hoa như: Văn hóa cổ truyền phương Đông (Trung
Quốc) của Đặng Đức Siêu, Người Hoa ở Nam bộ do
PGS.TS Phan An biên soạn, Văn hóa người Hoa ở Nam
bộ: tín ngưỡng và tôn giáo của Trần Hồng Liên, Đặc khảo
văn hóa người Hoa ở Nam bộ do Huỳnh Ngọc Trảng chủ
biên, Tìm hiểu văn hóa Trung Hoa do Phạm Khang và Lê
Minh biên soạn… nói chung đã miêu tả khái quát và tương
đối có hệ thống về đời sống kinh tế, văn hóa, xã hội người
Hoa ở Nam Bộ nói chung, trong đó cũng có những phần
đặc tả lối tổ chức cộng đồng theo hội, bang hội của các
nhóm phương ngữ người Hoa ở Tp. Hồ Chí Minh và Tây
Nam Bộ. Tuy vậy, chưa có công trình nào đề cập cụ thể và
có hệ thống về Hội Châu Quang ở Vĩnh Châu, Sóc Trăng.
Về tài liệu nước ngoài cũng đã có rất nhiều công
trình nghiên cứu về văn hóa Trung Hoa, đơn cử như: Lịch
sử văn minh Trung Hoa do tác giả Will Durant viết và
được Nguyễn Hiến Lê biên dịch, Người Hoa ở miền Nam
Việt Nam của Tsai Maw Kuei (1968), cuốn Văn hóa Trung
Quốc của 02 tác giả Sử Trọng Văn và Trần Kiều Sinh được
-19-
CHƯƠNG 3
ĐẶC TRƯNG VĂN HÓA CỦA HỘI CHÂU QUANG
Ở VĨNH CHÂU
3.1. Các đặc trưng văn hóa thể hiện qua họat động của
Hội Châu Quang
3.1.1. Tính cộng đồng
3.1.2. Tính tôn ti
3.2. Đặc trưng văn hóa tổ chức cộng đồng và ứng xử
với môi trường xã hội của người Hoa ở Vĩnh Châu
3.2.1. Sự tổng hợp của văn hóa cá nhân, dòng tộc và
văn hóa cộng đồng.
- Văn hóa cá nhân;
- Văn hóa dòng tộc.
3.2.2. Sự tổng hợp của tổ chức cộng đồng và tín
ngưỡng cộng đồng
3.3. Văn hóa tổ chức đời sống cá nhân và ứng xử với
môi trường xã hội của người Hoa ở Vĩnh Châu qua Hội
Châu Quang
3.3.1 Văn hóa tổ chức đời sống cá nhân
3.3.2 Văn hóa tổ chức đời sống gia đình
3.3.3. Văn hóa tổ chức đời sống tập thể
3.4. Văn hóa ứng xử với môi trường tự nhiên và môi
trường xã hội
3.4.1 Ứng xử với môi trường tự nhiên
3.4.2 Ứng xử với môi trường xã hội
Tiểu kết chương 3

17. -18-
Ngoài lĩnh vực thể dục thể thao, Hội đã cùng 03
đoàn thể người Hoa tại TX Vĩnh Châu thực hiện nhiều
hoạt động xã hội, từ thiện không chỉ trong cộng đồng
người Hoa mà có cả người Kinh, Khmer nghèo sinh sống
trên địa bàn; góp phần cùng chính quyền địa phương giảm
bớt gánh nặng xã hội và xây dựng được phong trào văn
hóa, văn nghệ, thể dục thể thao trong nhân dân đặc biệt là
trong cộng đồng người Hoa; thể hiện vai trò là tổ chức xây
dựng khối đoàn kết dân tộc, cố kết cộng đồng tương trợ,
giúp đỡ đồng bào mình trong đời sống vật chất cũng như
đời sống tinh thần.
Bên cạnh đó, Hội Châu Quang còn là tổ chức góp
phần giữ gìn những nét văn hóa truyền thống dân tộc trong
cộng đồng người Hoa Triều Châu sinh sống tại địa bàn TX
Vĩnh Châu; đó là những môn thể thao truyền thống yêu
thích của bà con người Hoa, là những nhóm nhạc cổ tại địa
phương hiện nay mà Đội Văn nghệ Hội Châu Quang đã bỏ
nhiều năm đào tạo, xây dựng và giữ gìn cho đến ngày nay.
-7-
Ngô Thị Soa biên dịch v.v., đều có giá trị tham khảo khi
nghiên cứu người Hoa ở Việt Nam nói chung.
Về người Hoa ở Sóc Trăng thì hiện chỉ có một số
tài liệu nghiên cứu nhỏ, lẻ của một số bài viết tổng hợp,
giới thiệu chùa, miếu, lễ hội trên một số sách báo phổ biến
kiến thức, chủ yếu là mang tính chất giới thiệu. Về hoạt
động của Hội Châu Quang ở Thị xã Vĩnh Châu thì hiện
hoàn toàn chưa có công trình khoa học nào đặc tả hay
phân tích, đánh giá có hệ thống. Ngoài xã hội, hoạt động
hội người Hoa ở Sóc Trăng và Hội Châu Quang ở Thị xã
Vĩnh Châu chỉ được người dân biết đến thông qua những
hoạt động xã hội, từ thiện, hoạt động văn hóa văn nghệ và
thể dục thể thao chứ hoàn toàn chưa được tìm hiểu đúng
bản chất của nó.
3. Mục đích nghiên cứu
Mục đích chung: tìm hiểu bản chất và giá trị của
Hội Châu Quang Thị xã Vĩnh Châu dưới góc nhìn văn hóa.
Mục đích cụ thể: sử dụng nhiều phương pháp
nghiên cứu, trong đó có phương pháp quan sát tham dự và
điều tra dân tộc học (quay phim, chụp ảnh, quan sát, phỏng
vấn…) luận văn hướng tới tìm hiểu tổ chức, loại hình họat
động, đặc điểm và những biến đổi quan trọng của Hội
Châu Quang Thị xã Vĩnh Châu theo tiến trình lịch sử, qua
đó tìm hiểu quá trình hình thành và đặc điểm cộng đồng
dân tộc Hoa ở Sóc Trăng nói chung, ở Thị xã Vĩnh Châu
nói riêng. Ở phần phân tích, tôi chú trọng nghiên cứu bản
chất, vai trò quan trọng của Hội Châu Quang trong đời
sống văn hóa, xã hội trong cộng đồng người Hoa Vĩnh

18. -8-
Châu xưa và nay. Từ nghiên cứu trên, những nhà quản lý
văn hóa có thể đề xuất giải pháp cho công tác gìn giữ, bảo
tồn và phát huy các thế mạnh của hoạt động Hội người
Hoa ở Sóc Trăng, đặc biệt là Hội Châu Quang ở Thị xã
Vĩnh Châu; nhân rộng mô hình hoạt động hội của người
Hoa theo hướng tích cực cho cả người Kinh và Khmer ở
địa phương.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Hội Châu Quang của người
Hoa tại Thị xã Vĩnh Châu.
Phạm vi nghiên cứu: nghiên cứu quá trình hình
thành cộng đồng người Hoa ở Sóc Trăng và Thị xã Vĩnh
Châu; tổ chức Hội Châu Quang của người Hoa ở Thị xã
Vĩnh Châu từ lịch sử hình thành, quá trình phát triển, loại
hình hoạt động cho đến ngày nay. Luận văn còn quan tâm
so sánh Hội tương tế của người Hoa ở Tp. Sóc Trăng và
Hội Châu Quang ở Thị xã Vĩnh Châu; đưa ra những luận
cứ để chứng minh tính linh hoạt của Hội dưới góc độ văn
hóa. Trên cơ sở nghiên cứu, luận văn rút ra những giá trị
mang tính quy luật, góp phần cung cấp luận cứ cho các
nhà quản lý, hoạch định chính sách có cơ sở thực tiễn và
khoa học cho công tác quản lý hoạt động bang hội, để
cùng nhau xây dựng và phát triển địa phương.
5. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện luận văn, tôi sử dụng một số phương
pháp nghiên cứu chủ yếu như sau:
Phương pháp điền dã dân tộc học: Nghiên cứu
thực tế ở địa phương, tiếp cận với quá trình hình thành
-17-
2.3.2. Nhóm hoạt động tương tế (từ thiện)
2.3.3. Nhóm hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục
thể thao
2.3.4. Dấu ấn của Hội Châu Quang trong hoạt động
tín ngưỡng, lễ hội
- Thiên hậu Cổ Miếu (Chùa Bà);
- Thanh Minh Cổ Miếu (Chùa Ông Bổn).
2.4. Chức năng văn hóa của Hội Châu Quang
2.4.1. Chức năng gắn kết cộng đồng
2.4.2. Chức năng giáo dục và định hướng chuẩn mực
đạo đức cộng đồng
2.4.3. Chức năng gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa
tộc người
2.4. Nhận thức, ứng xử của người Hoa Vĩnh Châu đối
với Hội Châu Quang
2.5.1. Nhận thức của người Hoa đối với Hội Châu
Quang
2.5.2. Ứng xử của người Hoa và các cộng đồng địa
phương đối với Hội Châu Quanh
Tiểu kết chương 2
Như vậy, từ bối cảnh lịch sử xã hội Vĩnh Châu và
lịch sử hình thành Hội Châu Quang, chúng ta nhận thấy
trãi dày theo bề dầy lịch sử, Hội Châu Quang từ khi thành
lập đến nay cũng đã trải qua biết bao biến cố thăng trầm,
có lúc thăng hoa, có lúc tưởng chừng như vỡ vụn; tuy
nhiên, với sự tâm huyết, những người có trách nhiệm đã
gây dựng lại tổ chức Hội, dần ổn định cơ cấu, hoạt động
và giữ vững cho đến ngày nay.

19. -16-
CHƯƠNG 2
NGUỒN GỐC, CƠ CẤU TỔ CHỨC
VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA HỘI CHÂU QUANG
2.1. Bối cảnh lịch sử - xã hội
Theo một số tài liệu thì vùng đất Vĩnh Châu cũng
đã trải qua nhiều giai đoạn lịch sử với bối cảnh xã hội khác
nhau. Ít có sách vở nào ghi chép kỹ càng về Vĩnh Châu
thời các chúa Nguyễn trở về trước.
Ngày 25 tháng 8 năm 2011, Chính phủ ban hành
Nghị quyết số 90/NQ-CP về việc thành lập thị xã Vĩnh
Châu, thành lập các phường thuộc thị xã Vĩnh Châu, tỉnh
Sóc Trăng. Sau khi thành lập thị xã Vĩnh Châu và thành
lập các phường trực thuộc, thị xã Vĩnh Châu có 47.339,48
ha diện tích tự nhiên và 163.918 nhân khẩu; có 10 đơn vị
hành chính trực thuộc, gồm 4 phường: phường 1, phường
2, phường Vĩnh Phước, phường Khánh Hòa và 6 xã: Lai
Hòa, Vĩnh Tân, Vĩnh Hiệp, Hòa Đông, Lạc Hòa, Vĩnh Hải.
2.2. Lịch sử hình thành và cơ cấu tổ chức của Hội Châu
Quang
2.2.1. Lịch sử hình thành và những giai đoạn thăng
trầm của Hội Châu Quang
2.2.3. Sơ đồ tổ chức của Hội Châu Quang hiện nay
2.2.4. Về ý nghĩa, biểu trưng của lô gô Hội
2.2.5. Trụ sở của Hội Châu Quang
2.2.6. Đặc trưng tổ chức của Hội
2.3. Các nhóm hoạt động chính của Hội Châu Quang
2.3.1. Nhóm hoạt động giáo dục
-9-
cộng đồng người Hoa ở Sóc Trăng, các hội đã được thành
lập và đi vào hoạt động; tìm hiểu về lịch sử hình thành,
phát triển của Hội Châu Quang tại Thị xã Vĩnh Châu bằng
cách hình thức quan sát tham dự, phỏng vấn sâu, sưu tập
tư liệu dân tộc học và phân tích, đánh giá.
Phương pháp nghiên cứu thống kê, phân tích -
tổng hợp: Luận văn sử dụng cứ liệu, số liệu, thông tin liên
quan từ Ban Tuyên giáo tỉnh, Sở Văn hóa thể thao và Du
lịch, từ cán bộ quản lý văn hóa ở địa phương, các báo cáo
tổng kết của chính quyền địa phương, cùng với kiến thức,
lý thuyết nghiên cứu sách vở hàn lâm tiến hành thống kê,
phân tích định tính và định lượng. Qua đó, đánh giá được
sự tác động của hoạt động hội trong đời sống cộng đồng
người Hoa trên địa bàn; tác động của hội đối với đời sống
vật vật chất và tinh thần của người Hoa ở Thị xã Vĩnh
Châu dưới góc nhìn văn hóa. Trên cơ sở ấy luận văn sẽ
đúc kết thành các đặc trưng tiêu biểu của họat động hội
người Hoa ở Vĩnh Châu, đồng thời rút ra quy luật phát
triển văn hóa người Hoa Thị xã Vĩnh Châu nói riêng cũng
như tỉnh Sóc Trăng nói chung.
Phương pháp nghiên cứu liên ngành: Vận dụng
các phương pháp nghiên cứu về dân tộc học, xã hội học,
lịch sử, địa lý, nông nghiệp… để nghiên cứu về quá trình
hình thành, phát triển và những đóng góp của Hội Châu
Quang trong cộng đồng người Hoa ở TX. Vĩnh Châu.
Phương pháp so sánh: Đối chiếu những nét tương
đồng và khác biệt trong hoạt động của Hội tương tế người
Hoa ở Tp. Sóc Trăng và hoạt động của Hội Châu Quang ở

20. -10-
Thị xã Vĩnh Châu, qua đó rút ra bài học kinh nghiệm và
kiến nghị chính quyền địa phương cần học tập những cái
hay trong hoạt động hội người Hoa nhằm xây dựng mô
hình nông thôn mới gắn với phát triển kinh tế xã hội địa
phương cho cộng đồng 03 dân tộc anh em đang sinh sống
trên địa bàn.
Một số lý thuyết tiếp cận: (1) Lý thuyết biến đổi văn
hóa, chủ yếu thể hiện qua góc nhìn quá trình, coi biến đổi
văn hóa là tất yếu, lấy đó làm cơ sở để khảo sát những
thay đổi hiện nay của Hội Châu Quang ở Vĩnh Châu. (2)
Lý thuyết chức năng, dùng để đánh giá các tầng chức năng
cơ bản của các hoạt động hội Châu Quang (chức năng kinh
tế, chức năng xã hội và chức năng văn hóa), làm nền cho
các đánh giá đặc trưng họat động hội người Hoa. (3) Lý
thuyết kinh tế - chính trị, xem xét vấn đề nghiên cứu trong
bối cảnh lịch sử - xã hội - chính trị cụ thể ở Vĩnh Châu
trước và sau 1975, đặc biệt là giai đoạn sau 1975 đến nay.
(4) Lý thuyết Lựa chọn văn hóa, phân tích bối cảnh văn
hóa người Hoa di dân và định cư trở thành tộc người thiểu
số trong cộng đồng người Việt đa số đã phải tiến hành lựa
chọn văn hóa để đảm bảo sự hòa nhập nhưng không tan
chảy của văn hóa người Hoa.
6. Đóng góp của luận văn
Đề tài sẽ hệ thống hóa các tư liệu liên quan đến
cộng đồng người Hoa ở Thị xã Vĩnh Châu; tình hình hoạt
động hội của người Hoa, những đóng góp của ban hội
trong quá trình cố kết cộng đồng, tương trợ trong giao
thương, mua bán. Kết quả nghiên cứu sẽ là những tư liệu
-15-
- Làng nghề dệt chiếu;
- Làng nghề trồng củ hành tím;
- Làng nghề trồng củ cải và làm xá pấu.
Tiểu kết Chương 1
Tìm hiểu tổ chức và họat động một tổ chức dân gian
người Hoa là hết sức cần thiết để tìm hiểu văn hóa tổ chức
cộng đồng của họ. Cộng đồng người Hoa Triều Châu ở Thị xã
Vĩnh Châu tỉnh Sóc Trăng với Hội Châu Quang được xem
như một “thực thể” mở, trong đó các giá trị cộng đồng được
đúc kết và chuyển tải qua suốt chiều dài lịch sử.
Cộng đồng người Hoa Triều Châu sớm có mặt tại
Vĩnh Châu, đã hết sức khéo léo để vừa mở rộng đón nhận,
dung hòa văn hóa tha nhân (Kinh, Khmer), điều chỉnh để
hài hòa với điều kiện sống địa phương vừa duy trì những
giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc mình. Một trong những
kênh hoạt động hiệu quả nhất của họ là Hội Châu Quang.
Với hệ thống tín ngưỡng - tôn giáo mật tập và phong tục -
lễ hội độc đáo, văn hóa tổ chức cộng đồng người Hoa
Triều Châu ở Vĩnh Châu rất đáng được nghiên cứu.
Với bề dày lịch sử cộng cư của ba dân tộc anh em
Kinh - Hoa - Khmer hơn ba thế kỷ qua, văn hóa tính
ngưỡng của ba dân tộc có sự giao thoa, hòa quyện lẫn
nhau nhưng vẫn giữ được nét độc đáo, đặc trưng của dân
tộc mình cả về văn hóa vật thể và phi vật thể. Vĩnh Châu
đang từng bước vươn mình hướng tới tương lai bên cạnh
những giá trị truyền thống mang đậm chất văn hóa phương
Đông từ cách thức sinh hoạt, tính ngưỡng, thờ tự cho đến
sinh hoạt động đồng làng xã.

21. -14-
thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó mà loài người đã
sản sinh ra nhằm thích ứng với những nhu cầu của đời
sống và đòi hỏi của sự sinh tồn. Theo đó, văn hóa được
thăng hoa từ hơi thở cuộc sống, từ năng lực, trình độ và
phương thức sống của mỗi cá nhân, mỗi cộng đồng.
b. Văn hóa tổ chức đời sống cộng đồng
c. Hội/bang hội
d. Biến đổi văn hóa
e. Lựa chọn văn hóa và kháng cự văn hóa
1.1.2. Các lý thuyết tiếp cận
Lý thuyết chức năng;
Lý thuyết lựa chọn văn hóa;
Lý thuyết kinh tế - chính trị.
1.2.Cơ sở thực tiễn
1.2.1. Tổng quan về Vĩnh Châu và người Hoa ở Vĩnh
Châu
Vùng đất Vĩnh Châu dưới tọa độ không gian, chủ
thể và thời gian
- Không gian văn hóa;
- Chủ thể và thời gian văn hóa.
1.2.2. Lịch sử hình thành địa danh Vĩnh Châu
Người Hoa và tổ chức cộng đồng của người Hoa ở
Vĩnh Châu
1.2.3. Quá trình di dân và định cư người Hoa ở Sóc
Trăng, Vĩnh Châu
1.2.4. Đời sống văn hóa người Hoa ở Vĩnh Châu
1.2.4.1. Văn hóa phi vật thể;
1.1.4.2 Văn hóa vật thể;
-11-
bổ sung thêm vào nguồn từ liệu của người Hoa ở Sóc
Trăng, hoạt động của hội, những giá trị…. Từ đó, chúng ta
sẽ đưa ra những kiến nghị đối với chính quyền địa phương
trong quản lý, trong học tập mô hình hoạt động ban hội
vận dụng vào hoạt động của cộng đồng người Kinh,
Khmer trên địa bàn.
Hơn nữa, luận văn này sẽ góp phần khẳng định giá
trị về lịch sử - văn hóa trong cộng đồng người Hoa ở Sóc
Trăng và Thị xã Vĩnh Châu, giúp cho chúng ta có cái nhìn
khách quan hơn, tổng thể hơn và chính xác hơn trong hoạt
động quản lý hội và phát huy tính tích cực của hoạt động
ban hội trong cộng đồng các dân tộc khác.
7. Bố cục của luận văn
Ngoài phần dẫn nhập, kết luận, tài liệu tham khảo,
phụ lục ảnh và phỏng vấn điền dã. Nội dung chính của
luận văn gồm 3 chương.
Chương 1: Cơ sở lý luận, các khái niệm có liên
quan, các lý thuyết tiếp cận; giới thiệu tổng quan về Vĩnh
Châu và người Hoa Vĩnh Châu, vùng đất Vĩnh Châu dưới
tọa độ không gian, chủ thể và thời gian văn hóa; lịch sử
hình thành địa danh Vĩnh Châu, quá trình di dân, định cư
người Hoa ở Sóc Trăng,Vĩnh Châu và đời sống văn hóa
người Hoa ở Vĩnh Châu.
Chương 2: Trình bày bối cảnh lịch sử xã hội, lịch
sử hình thành và cơ cấu, tổ chức Hội Châu Quang; tập
trung phân tích các nhóm hoạt động chính của Hội Châu
Quang, dấu ấn của Hội Châu Quang trong hoạt động tín
ngưỡng lễ hội, chức năng văn hóa của Hội Châu Quang;

22. -12-
nhận thức, ứng xử của cộng đồng dân cư đối với Hội Châu
Quang đặc biệt là người Hoa Vĩnh Châu.
Chương 3: Chương này đề cấp đến các hoạt động
văn hóa thể hiện qua hoạt động của Hội Châu Quang, đặc
trưng văn hóa tổ chức cộng đồng và ứng xử với môi trường
xã hội của người Hoa ở Vĩnh Châu; văn hóa tổ chức đời
sống cá nhân và ứng xử với môi trường xã hội của người
Hoa ở Vĩnh Châu thông qua Hội Châu Quang, văn hóa ứng
xử với môi trường tự nhiên và môi trường xã hội.
-13-
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1.1. Cơ sở lý luận
1.1.1. Các khái niệm có liên quan
a. Văn hóa
Văn hóa là khái niệm mang nội hàm rộng với nhiều
cách hiểu khác nhau, liên quan đến mọi mặt của đời sống
vật chất và tinh thần của con người.
Một số học giả trên thế giới cũng đưa ra những
cách hiểu của bản thân họ về văn hóa. Khái niệm về văn
hóa đầu tiên được đưa ra bởi E.B. Taylor (1832 - 1917)
nhà nhân loại học đầu tiên của Anh. Theo EB. Taylor
(1987), văn hóa là một tổng thể phức tạp bao gồm tri thức,
tín ngưỡng, nghệ thuật, đạo đức, luật pháp, phong tục và
cả những năng lực, thói quen mà con người đạt được
trong xã hội. Hơn nữa, văn hóa là hệ thống hữu cơ các giá
trị (vật chất và tinh thần, tĩnh và động, vật thể và phi vật
thể…) do con người sáng tạo ra và tích lũy qua quá trình
hoạt động thực tiễn, trong tương tác với môi trường tự
nhiên và xã hội của mình (Trần Ngọc Thêm). Chủ tịch Hồ
Chí Minh cũng đưa ra định nghĩa về văn hóa như sau: Vì
lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống, loài người
mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức,
pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học nghệ thuật, những
công cụ cho sinh hoạt hàng ngày về mặc, ăn, ở và phương
thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó là
văn hóa. Hay, văn hóa là sự tổng hợp của mọi phương