1. PIM3111 Profesionalisme Guru Pendidikan Islam
30
Tajuk 3
GURU PENDIDIKAN ISLAM DALAM
PERKHIDMATAN AWAM MALAYSIA
3.0 Sinopsis
Tajuk ini membahaskan tentang tugas Guru Pendidikan Islam (GPI) sebagai
seorang kakitangan dalam perkhidmatan awam di Malaysia. Dalam unit ini,
perbincangan mengenai etika, pekeliling dan akta dalam pendidikan. Pelajaran
ini bertujuan untuk meningkatkan pengetahuan, kefahaman dan penguasaan
Guru Pendidikan Islam sebagai pegawai perkhidmatan pendidikan. Selain
daripada itu pelajar juga diberi tugasan dan tajuk tutorial untuk dilaksanakan.
Para pelajar diharap akan dapat menguasai dan menghayati etika, pekeliling dan
akta dalam perkhidmatanan sebagaimana yang digariskan.
Hasil Pembelajaran
1. Menerangkan konsep etika, pekeliling dan akta.
2. Menghuraikan peranan dan tugas guru sebagai seorang kakitangan
awam.
3. Menganalisis etika, pekeliling dan akta dalam perkhidmatan awam di
Malaysia.
Kerangka Konsep Tajuk
GURU PENDIDIKAN ISLAM DALAM
PERKHIDMATAN AWAM MALAYSIA
Etika Perkeliling dan
Akta

2. PIM3111 Profesionalisme Guru Pendidikan Islam
31
3.1 ETIKA
Pelajar-pelajar sekelian !
Tahukah anda maksud Etika Perkhidmatan Awam ?
3.1.1. Konsep Etika
Perkataan etika berasal dari perkataan ‘ethos’ (Greek) yang membawa maksud
perangai atau keperibadian. Etika sering juga diterjemahkan sebagai moral. Moral
berasal dari perkataan Latin ‘moralis’ yang bermaksud adat atau budi pekerti atau
adab. Dalam Islam, perkataan sinonim dengan etika ialah akhlak. Akhlak ialah
suatu ilmu yang menjelaskan erti baik dan buruk, menerangkan apa yang
seharusnya dilakukan oleh sesetengah manusia kepada yang lainnya,
menyatakan tujuan yang harus dituju oleh manusia dalam perbuatan mereka dan
menunjukkan jalan untuk melakukan apa yang harus diperbuat.
Etika pentadbiran Islam ialah sikap yang menentukan tingkahlaku
pentadbiran mengikut etika yang ditentukan oleh Islam. Ia lebih menyeluruh,
mempunyai ciri-ciri dinamik dan profesionalisme yang sempurna. Hal ini kerana
kesempurnaan asas dan sumbernya. Asasnya ialah akidah, syariah dan akhlak.
Manakala sumbernya ialah al-Quran dan as-Sunnah.

3. PIM3111 Profesionalisme Guru Pendidikan Islam
32
3.1.2. Dalil Berkaitan dengan Etika
1. Firman Allah Taala :
(surah an-Nisa’ : 59)
Maksudnya :
“ Wahai orang –orang yang beriman, taat kepada kamu kepada Allah dan taatlah
kamu kepada Rasulullah, dan kepada Ulul Amri (golongan Pemerintah ) dari
kalangan kamu”
2. Firman Allah lagi.
Maksudnya :
“Taatilah kepada pemerintah kamu bagaimanapun keadaannya, jika mereka
memerintah kamu dengan perintah yang sesuai dengan ajaranku, maka mereka
akan diberi pahala dan kamu akan diberi pahala kerana mentaati mereka.Dan
jika mereka memerintah kamu dengan peerintah yang tidak sesuai dengan
ajaranku, maka dosanya ditanggung oleh mereka, manakala kamu terselamat
dari dosa berkenaan.”

4. PIM3111 Profesionalisme Guru Pendidikan Islam
33
3.1.3. Etika Kerja Perkhidmatan Awam
Etika kerja dalam Perkhidmatan Awam bermaksud :
1. Prinsip-prinsip moral yang ditetapkan oleh sesebuah organisasi bagi
mengawal tingkahlaku pekerja.
2. Satu bentuk kawalan bagi memastikan perlakuan pekerja sentiasa selaras
dengan sistem nilai organisasi berkenaan.
Justeru, Etika Perkhidmatan Awam dilaksanakan bagi menjamin mutu kerja
dan keperibadian para pegawai perkhidmatan awam dalam melaksanakan tugas
serta amanah yang dipertanggungjawabkan ke atas mereka.

5. PIM3111 Profesionalisme Guru Pendidikan Islam
34
3.1.4. Kepentingan Etika ;
Antara kepentingan etika adalah :
1. Menentukan arah kepada pemikiran, tindakan dan tingkahlaku anggota
perkhidmatan awam bagi memenuhi tanggungjawab dan amanah mereka
sebagai pekerja
2. Mewujudkan penyatuan dan penyelarasan diantara anggota perkhidmatan
awam sebagai institusi utama kepada pembangunan negara
3. Standard mutlak mendorong bekerja dengan ikhlas dan berkesan
3.1.5. Objektif Etika dalam Perkhidmatan Awam
Objektif Etika dalam Perkhidmatan Awam bertujuan untuk :
1. Meninggikan mutu perkhidmatan
2. Mengekalkan kepercayaan dalam menjalankan tugas
3. Memupuk tanggungjawab bersama
4. Mengeratkan hubungan sesama kakitangan
3.1.6. Nilai-Nilai Utama dalam Perkhidmatan Awam
Antara nilai-nilai utama dalam perkhidmatan awam yang perlu dihayati dan
diamalkan oleh setiap kakitangan awam ialah :
1. Taat setia - raja, negara dan kerajaan
2. Amanah, bersih dan jujur
3. Bertanggungjawab - tidak boleh membenarkan kepentingan diri
bercanggah dengan tanggungjawab awam

6. PIM3111 Profesionalisme Guru Pendidikan Islam
35
4. Berkecuali - tanpa membawa apa-apa bentuk pengaruh atu tekanan luar
5. Adil dan saksama
6. Prestasi yang cemerlang dan berkualiti - tidak boleh cuai dan kurang usaha
7. Ketepatan masa
8. Perkhidmatan yang ramah dan mesra
9. Sikap berjimat cermat
10.Bersikap positif, responsif, berdayacipta dan enterprising
Buat perbincangan dalam kumpulan bersama rakan anda
mengenai nilai-nilai etika yang diamalkan di tempat kerja anda.
Lakarkan hasil perbincangan dalam grafik.
3.1.7. Falsafah Pendidikan Kebangsaan
Falsafah Pendidikan Kebangsaan (FPK) di Malaysia tercetus daripada hasil
Laporan Kabinet 1979 yang berteraskan kepada pembangunan kemanusiaan
sehingga akhirnya membawa kepada penggubalan Falsafah Pendidikan Negara
(FPN) pada 1988.
Falsafah Pendidikan Negara kemudiannya telah digantikan dengan
Falsafah Pendidikan Kebangsaan (FPK) adalah merupakan asas ideologi
pendidikan yang meliputi dasar, amalan, strategi, visi, misi dan aspirasi
pendidikan negara. Menurut Hassan Langgulung (1995), falsafah pendidikan di
Malaysia telah lama wujud secara tersirat dalam dokumen-dokumen rasmi negara
seperli perlembagaan, ucapan pemimpin dan sebagainya sebelum disuratkan
secara rasmi mulai 1987.

7. PIM3111 Profesionalisme Guru Pendidikan Islam
36
Falsafah Pendidikan Kebangsaan adalah satu usaha yang berterusan ke
arah memperkembangkan potensi individu secara menyeluruh dan bersepadu
untuk melahirkan insan yang seimbang dan harmonis dari segi intelek, rohani,
emosi dan jasmani berdasarkan kepercayaan kepada Tuhan. Usaha ini adalah
bertujuan untuk melahirkan warga negara Malaysia yang berilmu pengetahuan,
berketrampilan, berakhlak mulia, bertanggungjawab dan berkeupayaan mencapai
kesejahteraan diri serta memberikan sumbangan terhadap keharmonian dan
kemakmuran keluarga, masyarakat dan negara.
Justeru, FPK merupakan aspirasi dan matlamat pendidikan negara ke arah
negara maju menjelang tahun 2020. FPK melalui “kepercayaan dan kepatuhan
kepada Tuhan” dijadikan teras kepada dasar pendidikan FPN (Ahmad Mohd
Salleh : 2000).
Berteraskan identiti kebangsaan, FPK meliputi prinsip-prinsip
pembangunan kemanusiaan yang bersatu padu di bawah kemenjadian
penghayatan perpaduan Rukun Negara sama ada dari aspek jasmani, emosi,
rohani, intelek dan sosial.
Justeru generasi muda perlu dididik dan dibimbing agar menghayati intipati
falsafah yang terkandung di dalam FPK. Menurut Hassan Langgulung (1995),
FPK merupakan satu proses mendidik generasi muda sebagaimana berikut ;
1. Generasi muda harus dididik menyembah Allah.
2. Generasi muda harus dididik dalam masyarakat yang sihat untuk
menegakkan sistem jaminan sosial (takaful ijtima’i) yang diakui oleh Islam.
3. Generasi muda harus dididik menggunakan akal dengan berpandukan
syariat.
4. Generasi muda harus dididik bersifat terbuka dengan orang lain.
5. Generasi muda harus dididik menggunakan pemikiran ilmiah dan
melakukan penyelidikan.

8. PIM3111 Profesionalisme Guru Pendidikan Islam
37
3.1.8. Falsafah Pendidikan Islam
Menurut Abd. Halim Hj. Mat Diah (1989), pendidikan Islam merupakan suatu
proses bimbingan yang diperolehi secara langsung oleh anak didik bersama
pendidik dengan bermatlamatkan ke arah pembentukan insan yang berteraskan
ajaran Islam. Faisal Othman (1992) Hubungan pendidikan Islam dengan wahyu
yang diucapkan (virbatim revelation) melahirkan teori ilmu (theory of knowledge).
Pendidikan Islam adalah satu usaha berterusan untuk menyampaikan ilmu,
kemahiran dan pengetahuan Islam berdasarkan Al-Quran dan as-Sunnah bagi
membentuk sikap, kemahiran, keperibadian dan pandangan hidup sebagai
hamba Allah yang mempunyai tanggungjawab untuk membangun diri,
masyarakat, alam sekitar dan negara ke arah mencapai kebaikan di dunia dan
akhirat.
Intipati Falsafah Pendidikan Islam (FPI) tersebut menekankan ;
i. “Satu usaha berterusan untuk menyampaikan ilmu, kemahiran dan
pengetahuan Islam berdasarkan Al-Quran dan as-Sunnah”.
Menjadikan al-Qur’an dan as-Sunnah sebagai teras pembangunan
pendidikan sepanjang hayat. Al-Qur’an dan as-Sunnah dijadikan sumber
utama di dalam menyampaikan dan mengaplikasikan ilmu pengetahuan.
ii. “Membentuk sikap, kemahiran, keperibadian dan pandangan hidup
sebagai hamba Allah”.
Mendidik dan mempersiapkan diri dengan ilmu pengetahuan dan
berkemahiran yang tinggi serta berwawasan di dalam membentuk sikap
dan keperibadian mulia sebagai seorang hamba Allah.
iii. “Hamba Allah yang mempunyai tanggungjawab untuk membangun diri,
masyarakat, alam sekitar dan negara”.
Menerapkan konsep kejadian manusia sebagai khalifah Allah di bumi ini
yang bergelar hamba dan duta kepada Allah Taala. Sebagai hamba

9. PIM3111 Profesionalisme Guru Pendidikan Islam
38
kepada Yang Maha Pencipta, manusia bertanggungjawab menjaga
maruah dan kehormatan diri, masyarakat, alam sekitar dan negara.
iv. “Mencapai kebaikan di dunia dan akhirat”.
Bermatlamatkan kejayaan di dunia dan di akhirat.
Hassan Langgulung (1986) menyatakan tujuan khusus pendidikan Islam ialah :
1. Memperkenalkan dasar akidah dan ibadat yang betul kepada generasi
muda.
2. Memberi kesedaran akhlak kepada pelajar.
3. Menanamkan keimanan kepada Allah
4. Menarik minat generasi muda untuk menambah ilmu pengetahuan.
5. Menanamkan rasa cinta terhadap al-Qur’an
6. Merasakan bangga terhadap sejarah, bdaya dan tamadun Islam
7. Menanamkan semangat patriotik dan cintakan negara
8. Bertakwa kepada Allah
9. Membersihkan diri daripada sifat-sifat mazmumah.
Mohd Ghazali Abd. Wahid (1992) menjelaskan tujuan dan maksud pendidikan
Islam :
1. Melahirkan ahli bijak pandai yang dapat memahami dan mendalami
pengetahuan dan ajaran-ajaran Islam.
2. Memupuk semangat mereka supaya bertanggungjawab menninggikan
syiar Islam.
3. Berusaha menyiarkan ilmu pengetahuan dan ajaran Islam sebagai
pendakwah yang berkaliber.
4. Melayakkan diri mereka menjadi pemimpin masyarakat ke arah
kebahagian dunia dan akhirat
5. Membentuk keperibadian Islam yang luhur.

10. PIM3111 Profesionalisme Guru Pendidikan Islam
39
3.1.9. Falsafah Etika Islam dalam Perkhidmatan
Falsafah etika Islam dalam perkhidmatan adalah berasaskan wahyu
yang tidak didasarkan kepada spekulasi falsafah ataupun tafsiran terhadap
sesuatu kejadian. Di Malaysia, etika perkhidmatan ditegakkan di atas tonggak-
tonggak tertentu sebagaimana berikut :
Tonggak Penentuan Etika Islam
i. Konsep Al-Amal (Kerja)
ii. Konsep Al-Adl wa Al-Ihsan
iii. Konsep Al-Amr bi Al-Ma’ruf
1. Konsep al-Amal (Kerja)
Kerja sebagai tanggungjawab agama. Setiap manusia perlu
melaksanakan amanah yang diberikan dengan sebaik-baiknya.
TONGGA K DUA BE LA S
 Menghargai masa
 Ketekunan membawa kejayaan
 Keseronokan bekerja
 Kemuliaan kesederhanaan
 Ketinggian peribadi
 Kekuatan sifat baik hati
 Pengaruh teladan
 Kewajipan menjalankan tugas
 Kebijaksanaan berhemat
 Keutamaan kesabaran
 Peningkatan bakat
 Nikmat mencipta

11. PIM3111 Profesionalisme Guru Pendidikan Islam
40
2. Konsep al-‘Adl dan al-Ihsan. Penerapan konsep ini dapat dilihat dalam
bentuk berikut :
i. Adil dalam membuat keputusan
Maksudnya :
“…...sekiranya kamu mengadili sesama manusia hendaklah lakukan
dengan adil..... “
ii. Adil dalam perkataan (6:152).
Maksudnya :
“…..apabila kamu bercakap hendaklah bercakap dengan adil..”
iii. Adil dalam membuat kebaikan (16:90).
Maksudnya :
“..Allah menyeru kamu melakukan keadilan dan ihsan (kebaikan)...”
iv. Keadilan dalam konteks meletakkan kesamarataan.
v. Adil dalam menuju ke akhirat.
3. Konsep al-‘Amr bi al-Ma’ruf
Menyeru kepada kebaikan dan tidak terhad kepada ibadah yang khusus
semata-mata, bahkan ianya merangkumi semua aspek kebaikan sejagat
dalam kehidupan.
 


 

12. PIM3111 Profesionalisme Guru Pendidikan Islam
41
3.1.9. Implikasi Etika Kerja Islam
Antara implikasi apabila mengamalkan etika kerja Islam ialah :
1. Mendapat keredaan Allah Taala seperti kebahagiaan di dunia dan di
akhirat
2. Membersihkan jiwa, perwatakan dan personaliti.
3. Mendisiplinkan diri serta tekun mencapai kejayaan (al-falah).
4. Sentiasa memikirkan kehadiran Allah dan amanah dalam kerja
5. Sabar dalam segala tindakan
6. Tidak terlalu cintakan dunia sehingga melupai akhirat
7. Menjadi contoh dalam setiap tindakan.
8. Bertindak dengan adil tanpa diskriminasi
Bincangkan mengenai perbezaan antara etika kerja Islam dan
Barat. Buat catatan isi-isi penting, kemudian bentangkan
dalam sesi tutorial bersama pensyarah.

13. PIM3111 Profesionalisme Guru Pendidikan Islam
42
3.2 PEKELILING DAN AKTA
Pelajar-pelajar sekelian !
Apakah perbezaan antara pekeliling dengan akta ?
3.2.1. Pekeliling
Pekeliling mengandungi perintah-perintah am kerjaan yang perlu dipatuhi oleh
setiap pegawai perkhidmatan kerajaan. Pekeliling-pekeliling ini tertakluk kepada
perubahan semasa. Secara umumnya perintah am ini dapat dirumuskan sebagai
berikut :
Perintah Am Kerajaan
1. Bab A Lantikan dan kenaikan pangkat
2. Bab B Elaun-elaun dan kemudahan dalam perkhidmatan
3. Bab C Cuti
4. Bab D Peraturan-peraturan pegawai awam (kelakuan dan tatatertib)
5. Bab E Rumah dan bangunan pejabat kerajaan
6. Bab F Perubatan
7. Bab G Waktu bekerja dan lebih masa
3.2.2. Akta
Sebagai seorang warga pendidikan di institusi pendidikan awam, seorang guru
perlu mengenali dan menghayati Akta Pendidikan 1996 (Akta 550) yang
membicarakan persoalan pendidikan secara khusus.

14. PIM3111 Profesionalisme Guru Pendidikan Islam
43
Rumusan isi kandungan Akta 1996 sebagaimana berikut :
BAHAGIAN TAJUK BAB SEKSYEN
I Permulaan - 2
II Pentadbiran - 7
III
Majlis Penasihat Pendidikan
Kebangsaan
- 5
IV Sistem Pendidikan Kebangsaan 12 53
V Penilaian dan Peperiksaan - 3
VI Pendidikan Tinggi - 3
VII Institusi Pendidikan Swasta - 6
VIII Pendaftaran Institusi Pendidikan 5 24
IX Pendaftaran Guru 3 14
X Jemaah Nazir Sekolah 2 6
XI Kewangan - 3
XII Rayuan - 4
XIII Peraturan-Peraturan - 2
XIV Kesalahan dan Penalti - 8
XV Pelbagai - 6
XVI Peralihan dan Pemansuhan - 11
Di dalam Akta Pendidikan 1996 (Akta 550) menjelaskan “guru” dengan ertinya
seseorang yang :
a. mengajar murid di sesuatu institusi pendidikan; atau
b. menyediakan atau mengeluarkan bahan pelajaran atau memeriksa
jawapan yang dikembalikan di, bagi atau melalui pusat pendidikan jarak
jauh,

15. PIM3111 Profesionalisme Guru Pendidikan Islam
44
Manakala dalam Bab 10, Akta Pendidikan 1996 (Akta 550) menjelaskan bahawa :
50. Pengajaran agama Islam
(1) Jika di dalam sesuatu institusi pendidikan terdapat lima orang murid
atau lebih yang menganut agama Islam, maka murid-murid itu hendaklah
diberikan pengajaran agama Islam oleh guru yang diluluskan oleh Pihak
Berkuasa Negeri.
(2) Pengajaran yang dikehendaki di sesuatu institusi pendidikan di bawah
subseksyen (1) hendaklah selama tempoh sekurang-kurangnya dua jam
seminggu dalam waktu pengajaran biasa institusi pendidikan itu atau
dalam apa-apa waktu lain yang ditetapkan oleh Menteri dalam hal mana-
mana institusi pendidikan yang tertentu.
(3) Pengelola atau orang lain yang bertanggungjawab ke atas pengurusan
sesuatu institusi pendidikan yang dikehendaki menyediakan pengajaran di
bawah seksyen ini hendaklah membuat apa-apa perkiraan yang perlu bagi
maksud itu.
(4) Pengelola atau orang lain yang bertanggungjawab ke atas pengurusan
dua institusi pendidikan atau lebih boleh, dengan kelulusan Pendaftar,
membuat perkiraan supaya pengajaran di bawah seksyen ini diberikan
secara bergabung di institusi-institusi pendidikan itu kepada murid yang
menganut agama Islam.
51. Pengajaran pengetahuan agama selain daripada agama Islam.
Pengelola institusi pendidikan bantuan kerajaan boleh mengadakan
pengajaran bagi agama selain daripada agama Islam untuk murid institusi
pendidikan itu atau mana-mana daripada mereka tetapi :

16. PIM3111 Profesionalisme Guru Pendidikan Islam
45
a. pengadaan sedemikian tidak boleh dibiayai dengan wang
yang diperuntukkan oleh Parlimen; dan
b. tiada murid boleh mengikuti pengajaran agama selain
daripada agama yang dianutinya, kecuali dengan keizinan
bertulis ibu bapanya.
52. Bantuan kewangan kepada institusi pendidikan IsIam yang tidak
ditubuhkan atau disenggarakan oleh Menteri atau Kerajaan Negeri.
Tertakluk kepada apa-apa syarat dan batasan yang difikirkan oleh Menteri
patut dikenakan, bantuan kewangan secara sumbangan boleh diberikan
daripada wang yang diperuntukkan oleh Parlimen kepada sesuatu institusi
pendidikan Islam, yang tidak disenggarakan oleh Menteri di bawah Akta ini
atau oleh Kerajaan sesuatu Negeri dan sama ada yang merupakan suatu
institusi pendidikan mengikut pengertian Akta ini atau bukan institusi
pendidikan sedemikian, hanya kerana pengajaran di institusi itu adalah
terbatas kepada pengajaran agama Islam semata-mata.
Manakala dalam Seksyen 134, Akta Pendidikan 1996 pula menyebut :
a. ..
b. enggan mengemukakan mana-mana jadual waktu, sukatan
pelajaran, rekod, buku, bahan, dokumen atau barang, atau memberi
maklumat, dengan melanggar subperenggan (b)(ii) atau
c. Adalah melakukan suatu kesalahan dan boleh, apabila disabitkan,
didenda tidak melebihi tiga puluh ribu ringgit atau dipenjarakan
selama tempoh tidak melebihi dua tahun atau kedua-duanya sekali

17. PIM3111 Profesionalisme Guru Pendidikan Islam
46
Justeru, sebagai seorang kakitangan awam, seorang guru itu tertakluk kepada
akta dan pekeliling Perkhidmatan Awam sedia ada.
Tahniah, kerana anda telah berjaya menamatkan pembelajaran
tajuk ini dengan jayanya!
.
~ Selamat Maju Jaya ~
@r@
Apakah kepentingan dan kelebihan Akta dan Pekeliling Perkhidmatan
Awam. Bincangkan !