1. Κώστας Ε. Βορλόου Ph.D.Κώστας Ε. Βορλόου Ph.D.
Volatility-basedVolatility-based
Market-timingMarket-timing
&&
Tactical Asset AllocationTactical Asset Allocation
Athens, 11-05-2016Athens, 11-05-2016

2. ΕισαγωγήΕισαγωγήΕισαγωγήΕισαγωγή
Ευχαριστίες:Ευχαριστίες:
Θεόδωρος Κρίντας, CEO Αttica Bank & ΈλεναΘεόδωρος Κρίντας, CEO Αttica Bank & Έλενα
Πατεροπούλου, Inforex.grΠατεροπούλου, Inforex.gr
Hellenic Chapter MTA, Alex SpiroglouHellenic Chapter MTA, Alex Spiroglou
Στέλιος Χούμας & Κώστας Μεταξάς (ΚΜΣτέλιος Χούμας & Κώστας Μεταξάς (ΚΜ22
))
TRADERS' (7/2015 & 12/2015) Yannis KantartzisTRADERS' (7/2015 & 12/2015) Yannis Kantartzis
EσάςEσάς
1) http://www.traders-mag.gr/ebook/2015/07_08/index.html#48http://www.traders-mag.gr/ebook/2015/07_08/index.html#48
2) http://www.traders-mag.gr/ebook/2015/12/index.html#42http://www.traders-mag.gr/ebook/2015/12/index.html#42

3. MotivationMotivationMotivationMotivation
2008 Crash, “Great Recession” & ο θάνατος του2008 Crash, “Great Recession” & ο θάνατος του
““efficient frontierefficient frontier””
Eπιλογές μεμονωμένων μετοχών: “Eπιλογές μεμονωμένων μετοχών: “cherry pickingcherry picking””
Κερδοφορία: Δεν επηρεάζει πλέον τόσο πολύ τηνΚερδοφορία: Δεν επηρεάζει πλέον τόσο πολύ την
“αδράνεια” (momentum – trend) που επηρεάζεται“αδράνεια” (momentum – trend) που επηρεάζεται
από γενικότερο μακροοικονομικό περιβάλλον και...από γενικότερο μακροοικονομικό περιβάλλον και...
““Macro-obsessedMacro-obsessed” αγορές” αγορές
Macro “Event-Traders”: Πρόβλεψη, Χρονισμός,Macro “Event-Traders”: Πρόβλεψη, Χρονισμός,
ΣυγχρονισμόςΣυγχρονισμός Tough Love!Tough Love!
30%30% ημερήσιου όγκου Index Funds &ημερήσιου όγκου Index Funds & ETFETFs: Actives: Active
Macro Strategies, strategic & tactical allocationMacro Strategies, strategic & tactical allocation
RISK On – RISK OffRISK On – RISK Off  Alpha μέσω BetaAlpha μέσω Beta

4. Mαύρος Κύκνος: Black SwanMαύρος Κύκνος: Black SwanMαύρος Κύκνος: Black SwanMαύρος Κύκνος: Black Swan
Ποιά είναι ηΠοιά είναι η
πιθανότητα να δειςπιθανότητα να δεις
Μαύρο Κύκνο;Μαύρο Κύκνο;
(Πόρτο Ράφτη 7/5/16:100%)(Πόρτο Ράφτη 7/5/16:100%)
Διάλυση τηςΔιάλυση της
Σοβιετικής ΈνωσηςΣοβιετικής Ένωσης
11 Σεπτ. 200111 Σεπτ. 2001
κ.ά. singularities ήκ.ά. singularities ή
“fat tailed”“fat tailed”
γεγονόταγεγονότα

5. 5
Βασικά Προαπαιτούμενα Επενδυτικής ΣτρατηγικήςΒασικά Προαπαιτούμενα Επενδυτικής ΣτρατηγικήςΒασικά Προαπαιτούμενα Επενδυτικής ΣτρατηγικήςΒασικά Προαπαιτούμενα Επενδυτικής Στρατηγικής
Τί χρειάζεται:Τί χρειάζεται:
Σύστημα & Μέθοδος,Σύστημα & Μέθοδος, καικαι στηνστην
Εκτέλεση ΕντολώνΕκτέλεση Εντολών
Money, position-size managementMoney, position-size management
ΑυτοέλεγχοςΑυτοέλεγχος
Διαχείρηση χρόνουΔιαχείρηση χρόνου
““Δοκιμασμένες”Δοκιμασμένες” στρατηγικέςστρατηγικές “παντός καιρού”“παντός καιρού”
99%99% των traders δεν έχουν κάτι ή όλα απότων traders δεν έχουν κάτι ή όλα από
τα παραπάνωτα παραπάνω
1%1% κερδίζουν συστηματικά. Οι υπόλοιποι...κερδίζουν συστηματικά. Οι υπόλοιποι...
?

6. ETFs: Μια Δυναμική ΑγοράETFs: Μια Δυναμική ΑγοράETFs: Μια Δυναμική ΑγοράETFs: Μια Δυναμική Αγορά
Exchange Traded Funds (ETFs):Exchange Traded Funds (ETFs):
Διαπραγματεύσιμα Αμοιβαία ΚεφάλαιαΔιαπραγματεύσιμα Αμοιβαία Κεφάλαια
Ιούλιο 2015: $2,1 τρις στις ΗΠΑ ($0.5 ΕΕ)Ιούλιο 2015: $2,1 τρις στις ΗΠΑ ($0.5 ΕΕ)
Περίπου $2,97 τρις παγκοσμίως σε ETF/ETPΠερίπου $2,97 τρις παγκοσμίως σε ETF/ETP
έναντι $2,96 σε Hedge Funds!έναντι $2,96 σε Hedge Funds!
Πάνω από 14% των ΑΚ στις ΗΠΑΠάνω από 14% των ΑΚ στις ΗΠΑ
Προβλέψεις για παγκόσμια κεφλαιοποίησηΠροβλέψεις για παγκόσμια κεφλαιοποίηση
ΕΤF:ΕΤF:
77 τρις μέχρι τοτρις μέχρι το 20202020
1717 τρις μέχριτρις μέχρι 20252025

7. Total US ETF Assets, 2009-2013Total US ETF Assets, 2009-2013Total US ETF Assets, 2009-2013Total US ETF Assets, 2009-2013
The Rise and Fall of Performance Investing, Πηγή: Ellis, C.D. (2014)
Financial Analysts Journal, Volume 70 No. 4

8. 8
Τί μπορούμε να προτείνουμε;Τί μπορούμε να προτείνουμε;Τί μπορούμε να προτείνουμε;Τί μπορούμε να προτείνουμε;
Έναν τρόπο σκέψης μία προσέγγισηΈναν τρόπο σκέψης μία προσέγγιση
Μια “απλή” στρατηγική με μικρό βαθμόΜια “απλή” στρατηγική με μικρό βαθμό
πολυπλοκότηταςπολυπλοκότητας
Εύκολη στην αυτοματοποίηση καιΕύκολη στην αυτοματοποίηση και
παραμετροποίησηπαραμετροποίηση
““Φτηνή”, διαχειρίσιμηΦτηνή”, διαχειρίσιμη
““Ασφαλή”, μικρή μεταβλητότητα και πτώσηΑσφαλή”, μικρή μεταβλητότητα και πτώση
Εχθρός του “καλού” είναι το “καλύτερο”Εχθρός του “καλού” είναι το “καλύτερο”
Καλό ROC: “Return oΚαλό ROC: “Return onnff capital”capital”
ΗΠΑ: S&P 500, VIX & ΟμόλογαΗΠΑ: S&P 500, VIX & Ομόλογα

9. 9
SPY: SPDR S&P 500 (0,11%)SPY: SPDR S&P 500 (0,11%)SPY: SPDR S&P 500 (0,11%)SPY: SPDR S&P 500 (0,11%)

10. 10
TLT: iShares 20+ Year Treasury Bond (0.15%)TLT: iShares 20+ Year Treasury Bond (0.15%)TLT: iShares 20+ Year Treasury Bond (0.15%)TLT: iShares 20+ Year Treasury Bond (0.15%)

11. 11
SPY (S&P500), TLT & VIXSPY (S&P500), TLT & VIXSPY (S&P500), TLT & VIXSPY (S&P500), TLT & VIX
Δείκτης
“VIX”

12. 12
SPY ETF (S&P500) vs. VIX CBOE IndexSPY ETF (S&P500) vs. VIX CBOE IndexSPY ETF (S&P500) vs. VIX CBOE IndexSPY ETF (S&P500) vs. VIX CBOE Index
O δείκτης VIX αποτελεί ένα κοινά αποδεκτό μέτρο της
αναμενόμενης μεταβλητότητας στις επόμενες 30 μέρες (VIX/√12)
O δείκτης VIX είναι ένα σταθμισμένο blend ενός εύρους
παραγώγων (οptions) πάνω στον δείκτη S&P 500

13. 13
Βασικές Στατιστικές VIXΒασικές Στατιστικές VIXΒασικές Στατιστικές VIXΒασικές Στατιστικές VIX
Ελάχιστη τιμή 9,31
1 τεταρτημόριο,
25%
14,12
Διάμεσος, 50% 17,98
Μέση τιμή 19,81
3ο τεταρτημόριο,
75%
23,21
Μέγιστη τιμή 80,86(*)
Τυπική Απόκλιση 8
Καλές τιμές αν
είσαι “LONG”
Κακές τιμές
αν είσαι
“LONG”
(*) 89,53 24/10/08

14. 14
Στρατηγική: Αλγόριθμος (Στρατηγική: Αλγόριθμος (βήμα 1/2))Στρατηγική: Αλγόριθμος (Στρατηγική: Αλγόριθμος (βήμα 1/2))
““Κινητά Παράθυρα” δηλ. rolling time-framesΚινητά Παράθυρα” δηλ. rolling time-frames
((ΑΑ) Tαξινόμηση του “shock” (τιμής) Tαξινόμηση του “shock” (τιμής
κλεισίματος VIX) ? δεκατημόριο:κλεισίματος VIX) ? δεκατημόριο: 1ο έως 10ο1ο έως 10ο
(10%, 20%,…,100%), 3μηνιαία(10%, 20%,…,100%), 3μηνιαία
((ΒΒ) Ταξινόμηση Απόδοσης S&P500, 2μηνιαία) Ταξινόμηση Απόδοσης S&P500, 2μηνιαία
Δείκτης 1 = Α / ΒΔείκτης 1 = Α / Β
““Αισθητήρα” (sensor): Πόσο σημαντική είναιΑισθητήρα” (sensor): Πόσο σημαντική είναι
η μετβλητότητα σε σχέση με την “πορεία”η μετβλητότητα σε σχέση με την “πορεία”
της αγοράς...της αγοράς...

15. 15
Βήμα 1/2: Bασισμένο στο VIX: Bασισμένο στο VIXΒήμα 1/2: Bασισμένο στο VIX: Bασισμένο στο VIX

16. 16
ΔΕΙΚΤΗΣ 1ΔΕΙΚΤΗΣ 1

17. 17
Στρατηγική: Αλγόριθμος (Στρατηγική: Αλγόριθμος (βήμα 2/2))Στρατηγική: Αλγόριθμος (Στρατηγική: Αλγόριθμος (βήμα 2/2))
““Ετήσιο” παράθυρο:Ετήσιο” παράθυρο: 250250 μέρεςμέρες
Drawdowns S&P500Drawdowns S&P500
((ΓΓ) “Φιλτράρουμε” ελαφρά τα Drawdowns) “Φιλτράρουμε” ελαφρά τα Drawdowns
(εξομάλυνση)(εξομάλυνση)
((ΔΔ) Ετήσιες μεταβολές σειράς) Ετήσιες μεταβολές σειράς ΓΓ:: Γ(τ) – Γ(τ-250)Γ(τ) – Γ(τ-250)
Δείκτης 2 = ΔΔείκτης 2 = Δ
Σήμα (trading signal) = 1 (αλλιώς 0)Σήμα (trading signal) = 1 (αλλιώς 0)::
Δείκτης 1Δείκτης 1 >=>= σταθεράς και (“and”)σταθεράς και (“and”)
Δείκτης 2Δείκτης 2 >=>= σταθεράςσταθεράς

18. 18
Δείκτης 2: Επί των S&P500 DrawdownsΔείκτης 2: Επί των S&P500 DrawdownsΔείκτης 2: Επί των S&P500 DrawdownsΔείκτης 2: Επί των S&P500 Drawdowns

19. 19
Δείκτης 1 & 2 = Σήμα (trade signal)Δείκτης 1 & 2 = Σήμα (trade signal)Δείκτης 1 & 2 = Σήμα (trade signal)Δείκτης 1 & 2 = Σήμα (trade signal)
Σήμα = 1 Aγοράζουμε το S&P500: Risk On
Σήμα = 0 Κλείνουμε τη θέση: Risk Of

20. 20
““Ωμή” εφαρμογή Σήματος 1990-2016 >Ωμή” εφαρμογή Σήματος 1990-2016 > 1500% (x2)““Ωμή” εφαρμογή Σήματος 1990-2016 >Ωμή” εφαρμογή Σήματος 1990-2016 > 1500% (x2)
Ετησιοπ. S&P500
(adj)
IMAR
Long
IMAR x2
Long
Απόδοση % 6,8% 6% 11,8%
Διακύμανση 18% 7,6% 15%
Sharpe 0,38 0,79 0,77
Drawdown 57% 15% 28%
x1x1
x2x2
Long-shortLong-short

21. 21
““Ωμή” εφαρμογή Σήματος 2002-2016 >Ωμή” εφαρμογή Σήματος 2002-2016 > 2250% (x2)““Ωμή” εφαρμογή Σήματος 2002-2016 >Ωμή” εφαρμογή Σήματος 2002-2016 > 2250% (x2)
x2x2 x1x1
Long-shortLong-short

22. 22
Συχνότητα Πράξεων (Σήμα) TradingΣυχνότητα Πράξεων (Σήμα) TradingΣυχνότητα Πράξεων (Σήμα) TradingΣυχνότητα Πράξεων (Σήμα) Trading

23. 23
Ετησιοπ.
S&P500
(adj)
IMAR
Long
IMAR x2
Long
Απόδοση % 6,8% 6% 11,8%
Διακύμανση 18% 7,6% 15%
Sharpe 0,38 0,79 0,77
Drawdown 57% 15% 28%
Κριτική & Βασικές Στατιστικές ΑλγορίθμουΚριτική & Βασικές Στατιστικές ΑλγορίθμουΚριτική & Βασικές Στατιστικές ΑλγορίθμουΚριτική & Βασικές Στατιστικές Αλγορίθμου
617617 (συν)αλλαγές(συν)αλλαγές
σεσε 2626 χρόνιαχρόνια
(28/3/(28/3/19901990-6/5/-6/5/20162016))
Περίπου 2 το μήνα:Περίπου 2 το μήνα:
24 / έτος24 / έτος
O αλγόριθμος επιτυγχάνει την αποφυγήO αλγόριθμος επιτυγχάνει την αποφυγή
μεγάλων Drawdown και κλυδωνισμών τηςμεγάλων Drawdown και κλυδωνισμών της
αγοράς.αγοράς.
Πολύ “Συντηρητικός” δηλαδή:Πολύ “Συντηρητικός” δηλαδή:
Μένει “έξω” αρκετό χρόνο, αλλά:Μένει “έξω” αρκετό χρόνο, αλλά:
......Να τον ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΟΥΜΕ αλλιώςΝα τον ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΟΥΜΕ αλλιώς!!

24. 24
““TACTICAL ASSET ALLOCATION”TACTICAL ASSET ALLOCATION”““TACTICAL ASSET ALLOCATION”TACTICAL ASSET ALLOCATION”
Active Portfolio Management: Aρχή “Active Portfolio Management: Aρχή “KISSKISS””
KISSKISS == KKeepeep IItt SSimpleimple SStupidtupid
Ξεκινάμε από το “SAFE” Strategic Allocation concept:Ξεκινάμε από το “SAFE” Strategic Allocation concept:
60% κεφαλ. σε Μετοχές και 40% σε Ομόλογα60% κεφαλ. σε Μετοχές και 40% σε Ομόλογα
Ιστορικά: 10% Μετοχές, 5% Ομόλογα και 7.5% 50/50Ιστορικά: 10% Μετοχές, 5% Ομόλογα και 7.5% 50/50
Ιούλιος 2002 έως Μάιος 2016:Ιούλιος 2002 έως Μάιος 2016:
Ετησιοπ.
S&P500
(SPY)
Ομόλογα
TLT 60/40
Απόδοση % 8,2% 7,6% 9%
Διακύμανση 19% 14% 10%
Sharpe 0,42 0,55 0,84
Drawdown 55% 26,6% 30%
ΣήμαΣήμα SignalSignal::
==11:: 70%70% SPY &SPY &
30%30% TLTTLT
==00:: 30%30% SPY &SPY &
70%70% TLTTLT

25. 25
Στρατηγική Αsset AllocationΣτρατηγική Αsset AllocationΣτρατηγική Αsset AllocationΣτρατηγική Αsset Allocation
100% fully deployed100% fully deployed
Επενδυμένοι σε Ομόλογα (ΗΠΑ) και S&P500Επενδυμένοι σε Ομόλογα (ΗΠΑ) και S&P500
ΤLT etf:ΤLT etf: iShares 20+ Year Treasury BondiShares 20+ Year Treasury Bond (U.S. Treasury(U.S. Treasury
20+ Year Bond Index)20+ Year Bond Index)
SPY etfSPY etf:: SPDR S&P 500 ETFSPDR S&P 500 ETF (tracks price and yield(tracks price and yield
performance of the S&P 500% Index)performance of the S&P 500% Index)
100% LONG (όχι Long-Short, pos. reversal κλπ.)100% LONG (όχι Long-Short, pos. reversal κλπ.)
““At the Close” (ή κοντά στο κλείσιμο της ημέρας)At the Close” (ή κοντά στο κλείσιμο της ημέρας)
Όχι “Μoney-Management”:Όχι “Μoney-Management”:
Όχι “Stop-Loss”Όχι “Stop-Loss”
Όχι “Take-Profit”Όχι “Take-Profit”
Όχι “Partial Close” κ.ά.Όχι “Partial Close” κ.ά.
Σ. ΧούμαςΣ. Χούμας

26. 26
Αυτοματοποίηση - ΠλατφόρμεςΑυτοματοποίηση - ΠλατφόρμεςΑυτοματοποίηση - ΠλατφόρμεςΑυτοματοποίηση - Πλατφόρμες
Tα ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ της Αλγοριθμικής Προσέγγισης:
●
Λειτουργεί 24/7
●
Δεν αποφασίζει αν θα πρέπει ή όχι να εκτελέσει την εντολή ΑΠΛΑ ΕΚΤΕΛΕΙ με πειθαρχία.
●
Δεν έχει συναισθήματα (οργή, θυμό, υπεραισιοδοξία κλπ).
●
Εκτελεί συναλλαγές με μεγάλη ταχύτητα.
●
Ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο με χρήση πολλών ταυτόχρονα συστημάτων σε πολλά timeframes για
πολλά instruments
●
Το 80-90% των χρηματιστηριακών συναλλαγών στις ΗΠΑ γίνονται από αυτοματοποιημένα
συστήματα.
Υλοποίηση του αλγορίθμου ή της στρατηγικής και βελτιστοποίηση:
●
Stop Loss/Take Profit, Trailing Stop
●
Τμηματικό κλείσιμο θέσης (Partial Close).
●
Διαχείριση πολλών ανοικτών θέσεων ταυτοχρόνως.
●
Risk Management με αυτόματο υπολογισμό Lot Size.
●
Απενεργοποίηση συστήματος κατόπιν επίτευξης ημερήσιου ή εβδομαδιαίου στόχου.
●
Συμβατότητα με πολλές αγορές (FX, Indices, Commodities κ.τ.λ.)
●
OCO (One Cancel Others)
●
Αποκλίσεις (divergences)
...και άλλα πολλά.
Στέλιος Χούμας, μηχανικός Η/Υ και πληροφορικής με εμπειρία 20 ετών στην ανάπτυξη λογισμικού. Τα
τελευταία 8 χρόνια ασχολείται με τις τεχνολογίες λογισμικού και αυτοματοποίησης για αγορές και trading.
Έχει υλοποιήσει εκατοντάδες στρατηγικών, αλγορίθμων και δεικτών στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, σε
μια μεγάλη γκάμα από πλατφόρμες συναλλαγών (ΜΤ4, NinjaTrader, Multicharts κλπ). Συνεργάζεται με
πολλές εταιρείες και οργανισμούς στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (GreekTrader.gr, Investing Better κλπ)

27. 27
Όλα τα mix στρατηγικήςΌλα τα mix στρατηγικήςΌλα τα mix στρατηγικήςΌλα τα mix στρατηγικής
Αλγόριθμος
Ομόλογα,
Παθητική Στρατηγική 60/40
Βenchmark S&P 500

28. 28
Tactical Asset Allocation & LeverageTactical Asset Allocation & LeverageTactical Asset Allocation & LeverageTactical Asset Allocation & Leverage
Ετησιοπ. SPY (adj) IMAR IMAR x2
Απόδοση % 8,2% 11,3% 15%
Διακύμανση 19,5% 9,7% 12,7%
Sharpe 0,42 1,16 1,19
Drawdown 55% 17% 17%
x1,4 SPY: 600%
300%

29. 29
Aπόδοση 2007 - 2012Aπόδοση 2007 - 2012Aπόδοση 2007 - 2012Aπόδοση 2007 - 2012
Ετησιοπ. SPY (adj) IMAR IMAR x2
Απόδοση % 2,2% 9,7% 12,5%
Διακύμανση 25% 11% 14,4%
Sharpe 0,09 0,88 0,87
Drawdown 55% 17% 17%

30. 30
Aπόδοση 2013 - 2016Aπόδοση 2013 - 2016Aπόδοση 2013 - 2016Aπόδοση 2013 - 2016

31. 31
Aπόδοση 2016Aπόδοση 2016Aπόδοση 2016Aπόδοση 2016

32. 32
Επίλογος - ΣυμπεράσματαΕπίλογος - ΣυμπεράσματαΕπίλογος - ΣυμπεράσματαΕπίλογος - Συμπεράσματα
Tactical Strategy μέσω ETF των ΗΠΑTactical Strategy μέσω ETF των ΗΠΑ
11% -15% ann., 300% - 600% '02-'16, 17% DD11% -15% ann., 300% - 600% '02-'16, 17% DD
Ημερήσια συχνότητα με αρκετό χρόνοΗμερήσια συχνότητα με αρκετό χρόνο
“αντίδρασης” (έως 4 μέρες)“αντίδρασης” (έως 4 μέρες)
Variable frequencyVariable frequency
ModularModular
Εύκολη, διαχειρίσιμη και “Φτηνή” (expenseΕύκολη, διαχειρίσιμη και “Φτηνή” (expense
ratio)ratio)
Macro-focusedMacro-focused
Long onlyLong only

33. 33
To be continued...To be continued...To be continued...To be continued...
Long-Short Experimental
2002-2016: 4.000% (x2)
700%

34. 34
IMAR International Markets & RiskIMAR International Markets & RiskIMAR International Markets & RiskIMAR International Markets & Risk
WWW:WWW: IMARfinance.comIMARfinance.com
Email:Email: Vorlow@IMARfinance.comVorlow@IMARfinance.com