1. Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου

2. Να βοηθήσει
Να το φοιτητή να
ενθαρρύνει το αντιληφθεί
φοιτητή τις αδυναμίες
του
Να
Να
αιτιολογήσει
αξιολογήσει
την
την πρόοδο
αξιολόγηση
του φοιτητή
του
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

3. « Είναι μεγάλο λάθος να δούμε την εξ αποστάσεως εκπαίδευση
αποσπασματικά και ανεξάρτητα από άλλα επιστημονικά πεδία ή
επιστημονικούς κλάδους. Όπως ακριβώς η ερμηνεία και η
κατανόηση της συμβατικής εκπαίδευσης και των παιδαγωγικών
αναφέρονται και συγγενεύουν με μια σειρά από άλλα
επιστημονικά πεδία, έτσι και η εξ αποστάσεως εκπαίδευση.
Το ότι είναι «εξ αποστάσεως» δεν την νομιμοποιεί ως κάτι
διαφορετικό από τη συμβατική. Εξακολουθεί να είναι βασικό
μέρος της εκπαίδευσης και των παιδαγωγικών και περιλαμβάνει
όλα εκείνα τα στοιχεία που την καθορίζουν σε όλες τις φάσεις των
εφαρμογών της.
Η διαφορά είναι ότι με την έννοια «εξ αποστάσεως»
προστίθενται ορισμένα νέα στοιχεία που θα πρέπει να
προσδιοριστούν με προσοχή και να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις
και τις προϋποθέσεις οποιουδήποτε εκπαιδευτικού σχήματος που
λειτουργεί από απόσταση».
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

4. Αφού είστε σίγουροι ότι έχετε κατανοήσει το κείμενο
αυτό και από αυτά που έχετε μελετήσει, γράψτε μια
εργασία έως 1500 λέξεις .Θα πρέπει να αναπτύξετε και
να αναλύσετε αυτό που αναφέρει το δεύτερο μέρος της
παραπάνω παραγράφου, δηλαδή: όλα εκείνα τα
στοιχεία που η εξ αποστάσεως εκπαίδευση
περιλαμβάνει ως αναπόσπαστο μέρος της εκπαίδευσης
και των παιδαγωγικών, αλλά ταυτόχρονα να συζητήσετε
τα νέα στοιχεία που προστίθενται και θα πρέπει να
προσδιοριστούν με προσοχή και να ικανοποιήσουν τις
απαιτήσεις και τις προϋποθέσεις οποιουδήποτε
εκπαιδευτικού σχήματος που λειτουργεί από απόσταση
Με άλλα λόγια: συζητήστε την παραπάνω
παράγραφο.
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

5. Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

6. 1. Εισαγωγή
Τα τελευταία χρόνια, οι παγκόσμιες
πολιτικοοικονομικές, κοινωνικές και τεχνολογικές
εξελίξεις δημιούργησαν νέες ανάγκες εκπαίδευσης,
αφού φαίνεται ότι οι παραδοσιακές μορφές δεν
επαρκούν. Σε αυτό το πλαίσιο, η Εξ Αποστάσεως
Εκπαίδευση, είναι μια ευέλικτη και σύγχρονη
εκπαιδευτική μέθοδος που διαδίδεται (δε διαδίδεται,
εφαρμόζεται ή χρησιμοποιείται) όλο και περισσότερο.
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

7. Εκπαίδευση από Απόσταση είναι ένα σύστημα, μια
μέθοδος εκπαίδευσης, που το κύριο χαρακτηριστικό
της και ταυτόχρονα διαφορά της από τις άλλες μορφές
εκπαίδευσης, είναι ότι εφαρμόζεται χωρίς τη φυσική
παρουσία του εκπαιδευόμενου σε κάποια αίθουσα
διδασκαλίας (Βεργίδης Δ., Λιοναράκης Α.,
Λυκουργιώτης Α., Μακράκης Β., Ματραλής Χ., 1999)
Αποκλείεται αυτό να το έχουν πει όλοι αυτοί μαζί.
Παραπομπή κάνουμε μόνο σε έναν άνθρωπο που έχει
γράψει κάτι, όχι σε όλους. .
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

8. Αυτή η παράγραφος θα έπρεπε να είναι η εισαγωγή.
Κάπως έτσι… Ο παραπάνω ορισμός, περιέχει δύο
στοιχεία που θα συζητήσουμε στην παρούσα εργασία:
αφού ορίσουμε την Εκπαίδευση, θα εντοπίσουμε και
θα αναλύσουμε τα στοιχεία που η εξ αποστάσεως
εκπαίδευση περιλαμβάνει ως αναπόσπαστο κομμάτι
της εκπαίδευσης και των παιδαγωγικών και έπειτα θα
εντοπίσουμε τα νέα στοιχεία που προστίθενται ώστε να
ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις που δημιουργούνται ώστε
να λειτουργήσει οποιοδήποτε εκπαιδευτικό σχήμα
λειτουργεί από απόσταση. Θυμίζω ότι στην εισαγωγή
λέμε 2 λόγια για το ζητούμενο και αμέσως εξηγούμε τι
θα κάνουμε στην εργασία μας και με ποιόν τρόπο.
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

9. 2. Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση: αναπόσπαστο
κομμάτι της Εκπαίδευσης και των
Παιδαγωγικών.
Σύμφωνα με τον Rogers(1999), η εκπαίδευση αποτελεί
σχεδιασμένη μάθηση, που έχει κατάλληλα τεθεί στην
υπηρεσία κάποιου σκοπού. Κατά τον Ξωχέλη (1978, όπ.
αναφ. στο Κρίβας,1998) είναι η συστηματική και
οργανωμένη διαδικασία της αγωγής (για το αγωγής
θέλει πολύ συζήτηση, δεν είμαι καθόλου σίγουρος) και
της μάθησης, που παρέχεται από την πολιτεία ή από
άλλους φορείς, δημόσιους ή ιδιωτικούς.
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

10. Εδώ θα χρησιμοποιήσουμε (για τι πράγμα θα το
χρησιμοποιήσουμε;;) ως παράδειγμα το Ελληνικό
Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ), που στα λίγα χρόνια
λειτουργίας του, έχει καθιερωθεί στη συνείδηση του
κόσμου. Συστάθηκε από το Υπουργείο Παιδείας,
(κρατικός φορέας), είναι αυτοδιοικούμενο (δεν είναι
αυτοδιοικούμενο, θα είναι μια μέρα, αλλά δεν είναι
ακόμα) (όπως όλα τα ΑΕΙ) και έχει ένα σκοπό – εδώ
μπερδεύεται λίγο με το σκοπό - (παρέχει από πτυχία
έως διδακτορικά διπλώματα).
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

11. Εφαρμόζοντας εξ ολοκλήρου την εκπαίδευση από
απόσταση και με τη βοήθεια των σχετικών επιστημών,
δηλαδή της Αγωγής, της Γνωστικής Ψυχολογίας, της
Εκπαίδευσης Ενηλίκων (πού είναι η εξ αποστάσεως
εκπαίδευση;) κ.λ.π., έχει οργανώσει προγράμματα
σπουδών κατά ειδικότητες και έχει αναπτύξει
εκπαιδευτικό υλικό και ειδική μεθοδολογία μετάδοσής
(τι μεταδίδεται εδώ; Το εκπαιδευτικό υλικό;;) του στους
φοιτητές.
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

12. Επίσης, εξυπηρετεί το ιδανικό της δια βίου εκπαίδευσης
(ποιος μας λέει ότι η δια βίου εκπαίδευση είναι
ιδανικό;) και έρχεται να καλύψει σημαντικά κενά που
αφήνει το παραδοσιακό (καλύτερα το συμβατικό, όχι το
παραδοσιακό) σύστημα εκπαίδευσης: προσφέρει
εκπαιδευτικές ευκαιρίες σε ευρύτερο φάσμα ηλικιών,
όπου οι εκπαιδευόμενοι ορίζουν μόνοι τους το χρόνο
και το ρυθμό της μελέτης τους, χωρίς να χρειάζεται να
εγκαταλείπουν τις επαγγελματικές και οικογενειακές
υποχρεώσεις τους. (Βεργίδης κ. συν., 1999).
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

13. Εκτός όμως από το ΕΑΠ, η Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση,
είτε εξ ολοκλήρου είτε συμπληρωματικά, μπορεί να
προσφέρει επιλογές για αναβάθμιση σε όλες τις βαθμίδες
(πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια),
εμπλουτίζοντας παραδοσιακές τεχνικές με νέες. Ήδη στο
πρώτο πανελλήνιο συνέδριο Ανοικτής και εξ Αποστάσεως
Εκπαίδευσης το 2001 (1) , έγιναν διάφορες σχετικές
εισηγήσεις. (από τότε υπάρχουν 4 συνέδρια στην Ελλάδα και
δεκάδες στο εξωτερικό. Γιατί αυτό μόνο; )
1. www.eapgr/...SYNEDRIOU/synedrio/...programm.htm
1/11/2009
Αυτό τι είναι;
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

14. Επίσης, έχουν γίνει διάφορες έρευνες όπως «Μουσική και εξ
Αποστάσεως Εκπαίδευση» (Παπαπαναγιώτου έτος;;;;).
Μπορεί ακόμη η Εκπαίδευση από απόσταση, να προσφέρει
πρόσβαση σε όλες τις βαθμίδες σε άτομα με ειδικές
ανάγκες, σε άτομα που κατοικούν σε απομακρυσμένες
περιοχές, σε έλληνες που κατοικούν στο εξωτερικό, να
διευκολύνει την επικοινωνία μεταξύ σχολείων (ακόμη και
διαφορετικών χωρών) (Καλκάνης Γ., Lewinsky H., Sperka
M., Σαρρής Μ., Αθανασόπουλος Χ., Σάββας Σ., Σκόκος Χ.,
Σωτηρίου Σ., Τόλιας Β., Eisenbarth), (Αυτές οι παραπομπές
είναι λάθος) να βοηθήσει στην ενισχυτική διδασκαλία και
στη διδασκαλία μαθημάτων που είναι δύσκολο να γίνουν στο
σχολείο, π.χ η Φυσική σε σχολεία όπου δεν υπάρχουν
εργαστήρια.
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

15. Η έννοια λοιπόν της Εκπαίδευσης (ποιας εκπαίδευσης;
Συμβατικής, εξ αποστάσεως, δια βίου;;) (όπως την
ορίσαμε παραπάνω), παραμένει. Εκείνο που τη
διαφοροποιεί είναι ότι «ο διδασκόμενος βρίσκεται σε
φυσική απόσταση από τον διδάσκοντα και τον φυσικό
φορέα της εκπαίδευσης» (Λιοναράκης, 2001). Αυτό
βέβαια, προσθέτει νέα στοιχεία στην εκπαιδευτική
διαδικασία, κάτι που θα μας απασχολήσει στο επόμενο
κεφάλαιο.
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

16. 3. Νέα στοιχεία που απαιτεί η πρακτική εφαρμογή της
Εκπαίδευσης από Απόσταση.
Η φυσική απόσταση επιβάλλει ειδικό σχεδιασμό οργάνωσης
των σπουδών, ειδικά διαμορφωμένο εκπαιδευτικό υλικό,
εφαρμογή ειδικών διδακτικών μεθόδων και τρόπους
επικοινωνίας που να εξυπηρετούν τη διδασκαλία από
απόσταση. Γι αυτό το σκοπό η εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση
(στο εξής θα αναφέρεται εξΑπ.Εκ.), στηρίζεται στις
επιστήμες της επικοινωνίας (μόνο;) και στις νέες
τεχνολογίες (ποιος το λέει αυτό;). Οι τεχνολογίες
επικοινωνιών και πληροφοριών όμως, δεν είναι
εκπαιδευτικά μέσα. Είναι εργαλεία μεταφοράς που για να
λειτουργήσουν, θα πρέπει να ενεργοποιηθούν τα άλλα τρία
επιστημονικά πεδία: Αγωγής, Γνωστικής Ψυχολογίας και
Θεωρίες της Επικοινωνίας. (Λιοναράκης, 2001).
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

17. 3.1 Το Εκπαιδευτικό υλικό.
Σε αντίθεση με το παραδοσιακό σύστημα εκπαίδευσης
που στηρίζεται στη διδασκαλία πρόσωπο με πρόσωπο
και άρα στη σχέση δασκάλου – διδασκόμενου, η
εξΑπΕκ στηρίζεται στη σύνθεση εκπαιδευτή-
εκπαιδευόμενου – εκπαιδευτικού υλικού. Ο
εκπαιδευόμενος μαθαίνει από το εκπαιδευτικό υλικό
και ο εκπαιδευτής το υποστηρίζει και συμβουλεύει.
(Λιοναράκης, 2001).
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

18. Η κύρια μορφή του εκπαιδευτικού υλικού από απόσταση
είναι το έντυπο υλικό και συνοδεύεται από ποικιλία οπτικο-
ακουστικού και λογισμικού υλικού, ώστε να καλύπτεται
ευρύτερο φάσμα γνωστικών αντικειμένων (δεν
χρησιμοποιούνται για το φάσμα γνωστικών αντικειμένων,
αλλά ως μέσα για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα) , αλλά
και για να γίνεται ελκυστικότερο για τον εκπαιδευόμενο και
επομένως πιο αποτελεσματικό για τη μάθηση. Σε κάθε
περίπτωση, θα πρέπει να είναι έτσι δομημένο, ώστε να
επιτρέπει στο σπουδαστή να μελετά στο χρόνο και στον
τόπο που ο ίδιος επιλέγει, με όσο το δυνατόν λιγότερη
βοήθεια από τον εκπαιδευτή (πολύ σωστό)
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

19. Ταυτόχρονα, πρέπει να επιτελεί τις διδακτικές λειτουργίες
που στο παραδοσιακό σύστημα επιτελεί ο εκπαιδευτής: να
καθοδηγεί, να προάγει την αλληλεπίδραση του
εκπαιδευόμενου με το υλικό, να επεξηγεί τα δύσκολα
σημεία, να αξιολογεί την πρόοδο και να εμψυχώνει. Εκτός
από αυτά τα γενικά χαρακτηριστικά, πρέπει να συμβουλεύει
για το πώς πρέπει να μελετηθεί το υλικό, να έχει
δραστηριότητες που θα επιτρέπουν στο σπουδαστή να αυτό-
αξιολογείται, μικρά σε έκταση κεφάλαια, σύνοψη στο τέλος
κάθε κεφαλαίου, βιβλιογραφία για παραπέρα διάβασμα, να
κάνει αναφορές στην εμπειρία του σπουδαστή, να είναι
γραμμένο σε φιλικό ύφος κλπ.
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

20. Γι αυτούς τους λόγους, το εκπαιδευτικό υλικό
αναπτύσσεται από τους συγγραφείς (ειδικοί στα
επιμέρους πεδία του γνωστικού αντικειμένου) σε
συνεχή συνεργασία με τους ειδικούς στην εκπαίδευση
από απόσταση (που φροντίζουν ώστε το υλικό που
παράγεται να είναι κατάλληλο γι αυτού του είδους την
εκπαίδευση). (Βεργίδης κ. συν., 1999). Σε ποια σελίδα
το λέει ο Βεργίδης αυτό;;
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

21. 3.2 Ο ρόλος του διδάσκοντα.
Όπως ήδη αναφέραμε, το υλικό στην εξΑπ.Εκ είναι έτσι
σχεδιασμένο, ώστε ο σπουδαστής να διδάσκεται με τη
λιγότερη δυνατή βοήθεια από τον εκπαιδευτή. Όμως,
σίγουρα θα υπάρξουν φορές στη διάρκεια των σπουδών του
που θα χρειαστεί ανθρώπινη βοήθεια (εκτός από
ανθρώπινη θα χρειαστεί και άλλη;) Στο ΕΑΠ για
παράδειγμα, ο σπουδαστής μπορεί να επικοινωνήσει με τον
καθηγητή- σύμβουλό του μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου,
τηλεφώνου, ή άλλων μορφών επικοινωνίας, όπως
ταχυδρομικώς, fax κλπ. Ακόμη, μπορεί να συζητήσει μαζί
του δια ζώσης, στις Ομαδικές Συμβουλευτικές Συναντήσεις,
όπου γνωρίζει τι θα συζητηθεί, αφού έχει εκ των προτέρων
το υλικό και το χρονοδιάγραμμα μελέτης και μπορεί να
διατυπώσει τις απορίες του.
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

22. Ο εκπαιδευτής έχει το καθήκον να λύνει τις απορίες των
σπουδαστών και να αξιολογεί τις γραπτές εργασίες και τα
διαγωνίσματα, με στόχο την περαιτέρω ανάπτυξη των
ικανοτήτων του σπουδαστή (σωστό, αλλά αυτό δεν ισχύει
για τα διαγωνίσματα).
Η σημαντικότερη όμως λειτουργία του εκπαιδευτή, είναι να
είναι φιλικός, προσιτός, να ενθαρρύνει το σπουδαστή στην
προσπάθειά του και να του παρέχει κίνητρα για τη συνέχιση
των σπουδών του, με δεδομένο μάλιστα ότι ο σπουδαστής
στην εξΑπ.Εκ χρειάζεται περισσότερη υποστήριξη από ότι
στην διδασκαλία πρόσωπο με πρόσωπο (γιατί;) . Σε ένα
καλά σχεδιασμένο πρόγραμμα σπουδών εκπαίδευσης από
απόσταση όμως, ο καθηγητής μπορεί να γίνει πολύ πιο
προσιτός από ότι ο καθηγητής σε μια παραδοσιακή αίθουσα
διδασκαλίας. (Βεργίδης κ. συν., 1999). Σε ποια σελίδα το λέει
αυτό ο Βεργίδης;;;
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

23. 3.3 Η οργάνωση της Εκπαίδευσης από Απόσταση.
Η φυσική απόσταση του σπουδαστή από τον φορέα
της Εκπαίδευσης, προϋποθέτει επίσης από τον
οργανισμό που παρέχει Εκπαίδευση από Απόσταση,
(είτε εξ ολοκλήρου είτε συμπληρωματικά),
εξειδικευμένη οργάνωση, διαφορετική από αυτή που
απαιτείται στα παραδοσιακά εκπαιδευτικά ιδρύματα.
 Παρέχει όλες τις σχετικές πληροφορίες που αφορούν τα
προγράμματα σπουδών, τις προϋποθέσεις εισαγωγής, τη
διάρκεια των σπουδών, τους τρόπους επικοινωνίας με το
διδάσκοντα, τους τρόπους αξιολόγησης και αναθέτει σε
κατάλληλο προσωπικό τη δημιουργία και διακίνηση
αυτού του ενημερωτικού υλικού (ποιο είναι το
ενημερωτικό υλικό;) στους ενδιαφερόμενους.
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

24.  Αναπτύσσει και παράγει ειδικό Εκπαιδευτικό Υλικό, κατάλληλο
για την Εκπαίδευση από Απόσταση. Ήδη αναφέραμε στην
ενότητα 3.1 αυτής της εργασίας, ότι το υλικό πρέπει να πληροί
κάποιες προϋποθέσεις και η συγγραφή του ανατίθεται, εκτός από
τον ειδικό επιστήμονα του γνωστικού αντικειμένου και σε έναν
Ειδικό στην εξΑπ.Εκ ( Ο ειδικός στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση
δεν συγγράφει. Ούτε ο συγγραφέας είναι ένας) . Εδώ θα
προσθέσουμε, ότι σε κάποιες περιπτώσεις, προκειμένου να
εξασφαλιστεί υψηλή ποιότητα, συνεργάζονται για την
παραγωγή του και άλλοι ειδικοί επιστήμονες, όπως ειδικοί
στην Εκπαίδευση Ενηλίκων, εκδότες (οι εκδότες για ποιο
λόγο συνεργάζονται;) , γραφίστες κλπ. Τέλος ο οργανισμός,
ο οποίος μερικές φορές παράγει ο ίδιος το υλικό, είναι
υποχρεωμένος να το αποθηκεύει και να το αποστέλλει στους
σπουδαστές, είτε τμηματικά είτε στο σύνολό του.
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

25.  Σε συνεργασία με τους διδάσκοντες, αποφασίζει για τον
τρόπο και το χρόνο επικοινωνίας των σπουδαστών με τους
καθηγητές τους, οργανώνει τις τυχόν συμβουλευτικές
συναντήσεις και τις τελικές εξετάσεις, καθορίζει τον αριθμό,
τον τρόπο και τον χρόνο υποβολής των γραπτών εργασιών
και φροντίζει να ενημερώνονται οι καρτέλες (δεν υπάρχουν
καρτέλες) των σπουδαστών με τις βαθμολογίες και τα
σχόλια του καθηγητή στον ελάχιστο δυνατό χρόνο.
(Βεργίδης κ. συν., 1999). Σε ποια σελίδα τα γράφει αυτό ο
Βεργίδης, διότι όσο ξέρω ο Βεργίδης δεν έχει γράψει τέτοια
πράγματα)

Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

26. 4. Συμπεράσματα.
Η Εκπαίδευση από Απόσταση είναι μια σύγχρονη μορφή
εκπαίδευσης, που ικανοποιεί την κοινωνική απαίτηση για δια
βίου μάθηση και για εκπαιδευτικές ευκαιρίες σε άτομα που
δεν μπορούν για διάφορους λόγους να παραβρίσκονται στον
εκπαιδευτικό οργανισμό που παρέχει τα εκπαιδευτικά
προγράμματα. Αυτή η «φυσική απόσταση» από τον
εκπαιδευτικό οργανισμό, προϋποθέτει μια σειρά από νέα
στοιχεία που κάνουν αποτελεσματική την εκπαιδευτική
διαδικασία: ανάπτυξη ειδικού υλικού, διαφορετική οργάνωση
σπουδών και υποστηρικτικό ρόλο του εκπαιδευτή. Όλα αυτά,
με τη συνδρομή των επιστημών της Αγωγής, της Γνωστικής
Ψυχολογίας, της Τεχνικής (η τεχνική δεν είναι μία είναι
πολλές) της Διδασκαλίας, ενώ οι τεχνολογίες πληροφορίας
και επικοινωνίας την επηρέασαν σε θέματα μεθοδολογίας και
μεταφοράς δεδομένων.
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

27. Το παιδαγωγικό ζητούμενο είναι η ανάπτυξη μιας
διαδικασίας που διδάσκει και ενεργοποιεί τον
σπουδαστή να μαθαίνει αυτόνομα, ακολουθώντας μια
ευρετική πορεία προς τη γνώση.
Σας θυμίζω ότι στα συμπεράσματα κάνουμε έναν έλεγχο
κατά πόσο αυτά που έπρεπε να είχαμε αναπτύξει τα
αναπτύξαμε. Κωδικοποιημένα γράφουμε τα
συμπεράσματα της εργασίας μας.
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

28. 5. Β Ι Β Λ Ι Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α
Βεργίδης Δ., Λιοναράκης Α., Λυκουργιώτης Α., Μακράκης Β., Ματραλής Χ., (1999). Ανοικτή
και εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Θεσμοί και λειτουργίες. Τόμος Α. ΠΑΤΡΑ: ΕΑΠ.
Κρίβας Σ., (1998). Παιδαγωγική Επιστήμη: Βασική Θεματική. Β΄έκδοση. ΑΘΗΝΑ: Gutenberg.
Λιοναράκης Α. (2001). Ανοικτή και εξ αποστάσεως πολυμορφική εκπαίδευση: Προβληματισμοί
για μια ποιοτική προσέγγιση σχεδιασμού εκπαιδευτικού υλικού.
Electra.teilar.gr/syncppt/qualityDesignOfTeachingMaterial.pdf 28/11/2009
Rogers A., (1999). H Εκπαίδευση Ενηλίκων. ΑΘΗΝΑ: ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ. ΠΡΩΤΟ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ
ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΤΗΝ ΑΝΟΙΚΤΗ ΚΑΙ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ. Πάτρα, 2001.
(Πρόγραμμα του συνεδρίου). www.eapgr/...SYNEDRIOU/synedrio/...programm.htm
1/11/2009
Καλκάνης Γ., Lewinsky H., Sperka M., Σαρρής Μ., Αθανασόπουλος Χ., Σάββας Σ., Σκόκος Χ.,
Σωτηρίου Σ., Τόλιας Β., Eisenbarth www.math.upatras.gr/~skokos/Papers/ODL.pdf
1/11/2009
ΔΕΝ ΓΡΑΦΟΥΜΕ ΠΟΤΕ ΤΕΤΟΙΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ
Παπαπαναγιώτου, Ξ. Μουσική, μάθηση και επικοινωνία: χρήση του διαδικτύου στη
δευτεροβάθμια μουσική εκπαίδευση.
www.etpe.gr/extras/download.ghp?type=proceed&id=650 26/11/2009
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

29. Το κείμενό σας γενικά έχει ακολουθήσει κάποιες προδιαγραφές, αλλά
θέλει προσοχή σε αρκετά σημεία. Διαβάστε προσεκτικά τα σχόλιά μου
μέσα στο κείμενο για να δείτε κάποιες σημαντικές επισημάνσεις. Γενικά
αυτό που θα σας έλεγα είναι να γράφετε και τις δικές σας απόψεις και
σχόλια σε αρκετά σημεία του κειμένου. Επίσης η δομή της εργασίας να
ακολουθεί το ζητούμενο της εκφώνησης και να μην είναι μια απόλυτα
ελεύθερη εργασία. Το ακριβές ζητούμενο της εκφώνησης δεν είναι τόσο
εμφανές στην εργασία σας. Υπονοείται βέβαια, αλλά θα έπρεπε να είναι
πιο ευδιάκριτο. Προσέξτε τη βιβλιογραφία σας διότι έχετε πολλά λάθη.
Στην εκφώνηση στο βήμα τέταρτο, τονίζεται ότι η κριτική τεκμηριωμένη
σκέψη με επιχειρήματα πριμοδοτείται. Μη φοβάστε να γράφετε σχόλια
και προσωπικές απόψεις. Έχετε καλό γραπτό λόγο και ικανότητα καλής
δόμησης της γλώσσας. Προσπαθήστε να το χρησιμοποιήσετε όσο πιο
πολύ γίνεται.
Πάντως πιστεύω ότι με προσοχή και αρκετή προετοιμασία μπορείτε να
τα πάτε καλύτερα. Είμαι στη διάθεσή σας για κάθε ερώτηση ή συζήτηση.
Άλλωστε θα τα συζητήσουμε και στην επόμενη ΟΣΣ από κοντά.
Σας ευχαριστώ πολύ
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

30. Αξιοποιούνται οι νέες τεχνολογίες για την παρουσίαση του εκπαιδευτικού υλικού και για
ορισμένες μορφές επικοινωνίας μεταξύ εκπαιδευόμενου κι εκπαιδευτή (Κόκκος και άλλοι
1998 ).
Αναφερόμενος στην παιδαγωγική οπτική της έννοιας ο Α. Λιοναράκης επισημαίνει: η εξ’
αποστάσεως εκπαίδευση αποτελεί «εκπαίδευση που διδάσκει και ενεργοποιεί το μαθητή πώς να
μαθαίνει μόνος του και πώς να λειτουργεί αυτόνομα προς μια ευρετική πορεία αυτομάθησης»
(Λιοναράκης, 2006).
29/1/2011

31. ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ 1η ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
(Ακ. Περίοδος 2009-10)
Με αυτή την επιστολή, θέλω να σας ενημερώσω σχετικά με την πρώτη
σας γραπτή εργασία. Στην παρούσα επιστολή παρουσιάζονται κάποια
γενικά στοιχεία σχετικά με όσα απαιτούσε η πρώτη εργασία ως προς τη
δομή και το περιεχόμενο, ενώ με αφορμή την πρώτη εργασία
επισημαίνονται κάποιες γενικές παρατηρήσεις ως προς τις γραπτές
εργασίες.
Η εργασία αυτή απαιτούσε όπως και κάθε ακαδημαϊκή εργασία: α)
πειθαρχία στη δόμηση της απάντησής σας, β) συνεκτικότητα στη ροή
και το βάθος των συλλογισμών, γ) σαφήνεια και ορθότητα στην δόμηση
της επιχειρηματολογίας, δ) επαρκή τεκμηρίωση, ε) σύντομο / σαφές
θεωρητικό πλαίσιο και στ) ρητά διατυπωμένα ερωτήματα. Επίσης, όπως
έχουμε πει, η ανάπτυξη των απόψεων και επιχειρημάτων σας πρέπει να
τεκμηριώνεται με σωστή χρήση παραπομπών και κατάλληλης
βιβλιογραφίας.
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

32. Σε ότι αφορά στην δομή της εργασίας σας αυτή θα έπρεπε
να έχει μια εισαγωγή, ένα κυρίως μέρος (χωρισμένο ή μη σε
υποενότητες-λόγω της μικρής έκτασης της εργασίας) και
συμπεράσματα. Ειδικότερα:
Η εισαγωγή είναι σκόπιμο να περιλαμβάνει: i) μία παράγραφο
γενικής φύσης η οποία οδηγεί στη διατύπωση των ερωτημάτων
της εργασίας και που σκοπό έχει την προσέλκυση του
ενδιαφέροντος του αναγνώστη, ii) τη σαφή αναδιατύπωση των
ερωτημάτων που θα απαντηθούν και iii) την σύντομη
παρουσίαση του σκελετού ή αλλιώς της δομής της εργασίας.
Το κυρίως μέρος αφορά την απάντηση των ερωτημάτων. Η
απάντηση αυτή περιλαμβάνει: i) την παράθεση του θεωρητικού
πλαισίου, καθώς και ii) αυτή καθαυτή την απάντηση των
ερωτημάτων.
Τα συμπεράσματα περιλαμβάνουν, εν συντομία: i) τα κύρια
σημεία των συλλογισμών και ii) τις απαντήσεις που δόθηκαν
στα ερωτήματα.
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

33. Εκτός από τα βασικά κριτήρια που αφορούν στη δομή της
εργασίας, είναι απαραίτητο να διαμορφωθούν κριτήρια που
αφορούν την ανάπτυξη του περιεχομένου της συγκεκριμένης
εργασίας.
Οι παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη για να θεωρηθεί
επιτυχημένη η εργασία αυτή είναι: α) η πληρότητα της
απάντησης ως προς το σύνολο των ερευνητικών προβλημάτων /
ερωτημάτων β) η επιχειρηματολογία σε όσο το δυνατόν
περισσότερο βάθος με σαφήνεια και κριτική θεώρηση, γ) η
τεκμηρίωση των απόψεων σας, δ) η λογική αλληλουχία και
ενδοσυνέπεια των επιχειρημάτων και ζ) η αποφυγή στοιχείων
που μπορεί να είναι γενικά χρήσιμα ή συναφή αλλά δεν ζητούνται
από την εκφώνηση της εργασίας και απλώς αυξάνουν την έκταση
της εργασίας. Πλάι σε όλα αυτά τα κριτήρια υπήρχαν και κάποια
για τη μορφή της εργασίας. Όπως καταλαβαίνετε είναι δύσκολο
να ποσοτικοποιηθούν όλα αυτά τα κριτήρια. Παρόλα αυτά, και
για λόγους πρακτικούς η ποσοτικοποίηση αυτή
πραγματοποιήθηκε και παρατίθεται στο τέλος αυτής της
επιστολής και στο συνοδευτικό αρχείο excell.
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

34. Επίσης είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι ο καθένας
μπορεί να αναπτύξει το θέμα της εργασίας με το δικό του
τρόπο αρκεί να είναι κατάλληλα τεκμηριωμένος. Για το
λόγο αυτό και ο τελικός βαθμός της εργασίας δεν πρέπει
να αποτελεί για σας ένα απόλυτο νούμερο, αλλά μια
απαραίτητη σχετική βαθμολογία. Εκείνο που είναι
χρήσιμο και σημαντικό για σας, είναι η ανατροφοδότηση
που μπορείτε να πάρετε από το σχολιασμό των εργασιών,
ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που η εργασία σας
παρουσιάζει ελλείψεις ή χρειάζεται σημαντικές
διορθώσεις. Όσον αφορά στη συγκεκριμένη εργασία,
μπορούσατε να τα εντοπίσετε το πρόβλημα / ερευνητικά
ερωτήματα στο δεύτερο μέρος της εκφώνησης του
κειμένου.
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

35. Εκεί κληθήκατε να:
«αναπτύξετε και να αναλύσετε αυτό που αναφέρει το
δεύτερο μέρος της παραπάνω παραγράφου, δηλαδή: όλα
εκείνα τα στοιχεία που η εξ αποστάσεως εκπαίδευση
περιλαμβάνει ως αναπόσπαστο μέρος της εκπαίδευσης
και των παιδαγωγικών, αλλά ταυτόχρονα να συζητήσετε
τα νέα στοιχεία που προστίθενται και θα πρέπει να
προσδιοριστούν με προσοχή και να ικανοποιήσουν τις
απαιτήσεις και τις προϋποθέσεις οποιουδήποτε
εκπαιδευτικού σχήματος που λειτουργεί από απόσταση».
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

36. Με βάση όλα τα παραπάνω, και κάνοντας χρήση της
βιβλιογραφίας που σας στείλαμε, η εισαγωγή και η διατύπωση
των ερευνητικών ερωτημάτων της εργασίας θα μπορούσε να έχει
την ακόλουθη μορφή:
«Όπως επισημαίνουν οι McIsaac και Gunawardena (2004) το
γνωστικό πεδίο της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης έχει αλλάξει
άρδην τα τελευταία χρόνια και έχει μεταβληθεί από μια
ειδικευμένη μορφή εκπαίδευσης σε κύριο ρεύμα της εκπαίδευσης.
Και συνεχίζουν λέγοντας ότι έννοιες όπως διαδικτυακή μάθηση,
ευέλικτη μάθηση και υβριδικά συστήματα μάθησης έχουν
εισέλθει και εμπλουτίσει την θεωρία της εξ αποστάσεως
εκπαίδευσης.
Στην βάση της παραπάνω προσέγγισης ανακύπτει το παρακάτω
πρόβλημα:
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

37. Αν δεχθούμε ότι υπάρχουν νέες έννοιες στην εξ αποστάσεως
εκπαίδευση και αν η εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι μέρος της
γενικότερης εκπαίδευσης τότε υπάρχουν κάποιες κοινές έννοιες
που έχει η εξ αποστάσεως εκπαίδευση και οι εκπαίδευση και
κάποιες μη κοινές; Με άλλα λόγια ποια είναι τα στοιχεία που η εξ
αποστάσεως εκπαίδευση περιλαμβάνει ως αναπόσπαστο μέρος
της εκπαίδευσης και των παιδαγωγικών και ποια τα νέα που
προστίθενται. Επιπλέον με ποιο τρόπο τα δεύτερα επηρεάζουν τα
πρώτα. Τα τρία αυτά προβλήματα / ερωτήματα αποτελούν το
αντικείμενο αυτής της εργασίας. Για την απάντηση του η εργασία
έχει την εξής διάρθρωση.
Η πρώτη ενότητα που φέρει τον τίτλο ….».
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

38. Στο σημείο αυτό πρέπει να τονισθεί ότι, ο καθένας μπορεί να
αναπτύξει το θέμα της εργασίας με το δικό του τρόπο, και με
αυτή την έννοια η παραπάνω εισαγωγή είναι ενδεικτική και
δεν είναι αποκλειστική. Μία πρώτη συζήτηση των
σημαντικών στοιχείων της εκπαιδευτικής διαδικασίας
κάναμε στην 1η ΟΣΣ, ενώ ορισμένα ενδεικτικά στοιχεία
παρατίθενται και στις διαφάνειες που σας έστειλα μετά την
ΟΣΣ. Εδώ θα πρέπει να επισημάνουμε ότι όσον αφορά στο
προσδιορισμό των κοινών και μη κοινών στοιχείων δεν
υπάρχει μία μόνο απάντηση. Για παράδειγμα θα μπορούσε
κάποιος να επιχειρηματολογήσει πως η απόσταση είναι ένα
νέο στοιχείο που εισάγει η εξ αποστάσεως εκπαίδευση διότι
ορίζεται ως χωρικός διαχωρισμός του δάσκαλου από τον
μαθητή στην διάρκεια της διδακτικής διαδικασίας. ,
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

39. Ένας άλλος θα μπορούσε κάποιος να
επιχειρηματολογήσει πως η απόσταση δεν είναι ένα νέο
στοιχείο ορίζοντας την ως έλλειψη ψυχολογικής και
επικοινωνιακής διαδικασίας. Στην βάση αυτού του
ορισμού, μια τέτοιου είδους απόστασης απαντάται και
στην συμβατική εκπαίδευση. Τέλος, ένας τρίτος θα
μπορούσε να ισχυριστεί ότι δεν υπάρχουν νέα στοιχεία
μεταξύ συμβατικής και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης
αλλά διαφορές στην σημαντικότητα και στον ρόλο /
τρόπο «λειτουργίας» των στοιχείων. Στην βάση αυτή της
συλλογικής, η απόσταση δεν είναι το νέο στοιχείο που
εισάγει η εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Το νέο στοιχείο
είναι η υψηλότερη σημαντικότητά που της αποδίδεται
στην συγκεκριμένη μορφή εκπαίδευσης.
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

40. Ή, στη βάση της ίδιας συλλογικής, η ύπαρξη του
εκπαιδευτικού υλικού αποτελεί κοινό στοιχείο εξ
αποστάσεως και συμβατικής εκπαίδευσης, όμως η μορφή
του υλικού και ο τρόπος που αυτό λειτουργεί διαφέρουν στην
από απόσταση εκπαίδευση. Επίσης, η ύπαρξη του
διδάσκοντα είναι ένα ακόμα κοινό στοιχείο, όμως ο ρόλος
που αυτός καλείται να έχει στην από απόσταση εκπαίδευση
είναι διαφοροποιημένος, π.χ. ως προς το στοιχείο της
υποστήριξης. Καταλαβαίνετε λοιπόν ότι δεν υπάρχει μία
αλλά πολλές απαντήσεις. Για να είναι ορθές αυτές οι
απαντήσεις θα πρέπει να παρουσιάζουν ενδοσυνέπεια. Με
άλλα λόγια να υπάρχει ορισμός αυτών και τα επιχειρήματα τα
οποία χρησιμοποιούνται για την τεκμηρίωση των
απαντήσεων να μην είναι αλληλοσυγκρουόμενα.
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

41. Ολοκληρώνοντας θα πρέπει να επισημάνω ότι σε κάθε
περίπτωση το αποτέλεσμα της προσπάθειάς σας δεν σας
χαρακτηρίζει ούτε σας προσδιορίζει ως επιστήμονες και
ως φοιτητές. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο βαθμός
εκφράζει την αποτίμηση μιας συγκεκριμένης
προσπάθειας και όχι την αξιολόγηση της
προσωπικότητας σας ή των γνωστικών ικανοτήτων ή των
γνώσεών σας.
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

42. Οι γενικότεροι άξονες και κριτήρια με βάση τα
οποία αξιολογούνται οι εργασίες σας είναι:
Δομή
Περιεχόμενο
Μορφή
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

43. Ως προς τη δομή
 Ύπαρξη διακριτού τμήματος στην εργασία που
να συνιστά την εισαγωγή
 Ύπαρξη διακριτού τμήματος στην εργασία που
να συνιστά το κύριο μέρος και απόδοση τίτλου
σε αυτό
 Ύπαρξη διακριτού τμήματος στην εργασία που
να συνιστά τα συμπεράσματα
 Ύπαρξη βιβλιογραφικών πηγών
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

44. Ως προς το περιεχόμενο
 Επάρκεια στο τρόπο ανάπτυξης της εισαγωγής
 Ορθότητα / επάρκεια ερευνητικών προβλημάτων /
ερωτημάτων
 Πληρότητα της απάντησής σας ως προς τα ζητούμενα
 Λογική ακολουθία και ενδοσυνέπεια συλλογισμών
 Σαφήνεια, κριτική θεώρηση και απλότητα στην
επιχειρηματολογία
 Σωστή τεκμηρίωση
 Επαρκής τεκμηρίωση
 Επάρκεια στο τρόπο ανάπτυξης των συμπερασμάτων
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011

45. Ως προς τη μορφή
 Σωστός τρόπος παράθεσης παραπομπών και
βιβλιογραφικών αναφορών
 Τήρηση του αριθμού των λέξεων
 Ικανοποιητικό Lay-out/εμφάνιση
Aντώνης Λιοναράκης Γκέλη Μανούσου 29/1/2011