Het hoger onderwijs is van oudsher één van de voorlopers in het gebruik van internettechnologie. Welke impact heeft internettechnologie zoals sociale media en mobiele technologie de afgelopen twintig jaar gehad op verschillende processen binnen het hoger onderwijs? Over dit onderwerp ging een lezing die ik op 14 september 2018 heb verzorgd tijdens een festival over medezeggenschap van de Hogeschool Utrecht.

1. De invloed van internettechnologie
op het hoger onderwijs

2. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
Wilfred Rubens (1964)
Wie heeft info
over mij
online opgezocht?

3. Niet Zeer
Mate verandering 1998-2018
Technologie

4. Niet Zeer
Mate verandering 1998-2018
Communiceren Technologie

5. Niet Zeer
Mate verandering 1998-2018
Onderwijs Communiceren Technologie

6. Niet Zeer
Mate verandering 1998-2018
Leren Onderwijs Communiceren Technologie

7. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
Dringend advies
• Gebruik smartphones alleen op mijn verzoek
• Geluid en trillen uit (geen vliegtuigmodus)
• Aantekeningen op laptop? Op papier is beter

8. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
Dringend advies, deel 2
• Toch laptop gebruiken: zet notificaties en alle programma’s uit, muv
tekstverwerker plus browser
• Ook goed voor je buurmens
• Toelichting volgt

9. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
Technologische ontwikkelingen

10. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
Quiz
Geschiedenis Internet
(10 seconden de tijd)

15. Eind 1995: opkomst internet
https://youtu.be/yWENrj2EL20

16. • SURFnet (infrastructuur)
• Internet iets bijzonders
• ‘Amerika is wakker’
• Websites innovatief

18. Krachtiger
Meer transportabel
(laptops, smartphones)
Meer gebruiksvriendelijk
Breedband
Meer toepassingen

19. Zoekmachines

20. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
https://youtu.be/TNwhIHqM60g

21. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
https://youtu.be/TNwhIHqM60g

23. Bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/IPhone

24. iPad: 2010

25. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
Draadloos (wifi, 4G)

26. 1996-1997:
eerste elektronische
leeromgevingen

27. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
Blogs rond 2002
Facebook: 2004
YouTube: 2005
Snapchat: 2012

28. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
• ‘Seamless’, alomtegenwoordig
• Gemakkelijk zelf publiceren
• Soorten informatie delen
• Tal van interactiemogelijkheden
• Meer autonomie

29. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
• Overbelasting aan informatie en interacties
• Auteursrecht
• Afleiding
• Sociale druk
• Privacy

30. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)

31. Slechte inschatters impact technologie

33. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
Enkele feiten
• Aantal banken meer dan gehalveerd
• Muziek streaming en online (vinyl weer in opkomst)
• Fysieke reisbureaus verdwijnen, maar aantal
reisbemiddelaars neemt toe
• Er werden in 2015 meer boeken verkocht dan in 2014

34. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
Hoe zit het met het
hoger onderwijs?

36. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
‘Vroeger’….

37. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
Aanmelden,
toelaten,
inschrijven

38. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
Studiefinanciering

39. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
Inschrijven voor
cursussen

40. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
Roosters
Roosterwijziging:
check borden

41. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
Communicatie

42. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
Artikelen:
readers,
zoeken,
kopiëren

43. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
Wetenswaardigheden,
nieuwtjes: niet

44. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
Contacten met
anderen:
kantine,
werkgroep,
thuis, kroeg

45. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
Maar het onderwijs zelf?

46. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
Digitale tools tijdens college’s
• Aan het woord: wie is voornamelijk aan het woord tijdens
bijeenkomsten, de docent (bijv. uitleg) of studenten (vragen
stellen, vragen beantwoorden, discussie, opdrachten maken)?
• Mate van ICT: in welke mate gebruik je digitale tools in (o.a.
Kahoot, online zoekopdrachten, online toetsjes, etc).

48. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
Aandachtspunten digitale tools
tijdens college’s
• Smartphones leiden af, zelfs in je tas
• Gebruik smartphone: gemiddeld
slechtere studieprestaties (vanwege multi-tasking)
• Laptops leiden ook je buur af (Kirschner: ‘Meeroken’)
• Aantekeningen op papier is: leerzamer
dan via laptop
Op basis van diverse onderzoeken. Zie bijvoorbeeld: https://pedrodebruyckere.blog/?s=smartphone&submit=Zoeken

49. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
Rector Radboud Universiteit:
smartphones op campus wellicht
verbieden.
Wat vind jij?

51. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
• Leer technologie slim te gebruiken
• Gebruik tips en tools om
technologie slim te gebruiken (o.a.
apps)

52. Digitale tools bij begeleiding
Bemoedigende gesprekken, reflectieve gesprekken,
voortgangsgesprekken (proces, inhoud)
Tussen docent en student(en)

54. Aandachtspunten online begeleiding
• Online sneller to the point
• Regelmatig en intenser contact
• Flexibel
• Arbeidsintensief
• Psychologische afstand
• Je mist ‘cues’
Meer info: https://www.te-learning.nl/blog/studenten-online-begeleiden-bespreking/

55. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
Hoe gebruiken jullie de digitale
leeromgeving?
• Materiaal verstrekken: docent stelt artikelen, presentaties,
video’s en andere te bestuderen materialen beschikbaar
• Activiteiten uitvoeren: opdrachten inleveren, toetsen maken,
online discussies, chat, berichten versturen

57. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
Lezen vanaf papier vs beeldscherm lezen
• Beiden hebben waarde,
maar voor andere functies
(scannen, verdieping)
• Efficiënter
• Minder belastend
• Tactiele ervaring
• Andere instelling

58. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
Gebruik andere content bij online leren
• Multimedia
• Beeldscherm teksten
• Interactief
• Verhalen

59. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
Gebruik leeromgeving voor…
• Voorkennis in kaart brengen
• Instuuropdrachten en feedback
• Peerfeedback
• Zelftoetsen met feedback
• Quizzes
• Instructievideo’s (voordoen)
• Samenwerking (bij voldoende voorkennis)

60. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
Gebruik leeromgeving voor…
• Voorkennis in kaart brengen
• Instuuropdrachten en feedback
• Peerfeedback
• Zelftoetsen met feedback
• Quizzes
• Instructievideo’s (voordoen)
• Samenwerking (bij voldoende voorkennis)
Effectieve onderwijsactiviteiten
Al lang bekend
Niet altijd toegepast
ICT kan dit mogelijk maken en versterken

61. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
Didactiek hoger onderwijs is
sinds 1998 in grote lijnen weinig
veranderd, met uitzondering van
de middelen

62. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
Ook leren buiten de muren van de school
Voldoende benut?

63. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
Tot slot: leren

64. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
Media veranderen, processen/activiteiten niet echt
Kijken, lezen/luisteren, bespreken, toepassen, oefenen, terugkoppelen,
creëren, reflecteren

65. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
Evolueert zeer traag
Cognitieve processen: stabiel

66. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
Gespreid leren
Oefenen
Zelftoetsen maken
Mindmaps maken, goede samenvattingen
Feedback actief verwerken

67. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
Nieuwe technologische
ontwikkelingen

68. Realistische leersituaties: virtual reality

69. Realistische leersituaties: virtual reality

70. Kunstmatige
intelligentie
Dingen vertonen een
bepaalde vorm van
intelligentie,
computer kan iemand
voor de gek houden
https://nl.wikipedia.org/
wiki/
Kunstmatige_intelligentie

71. Kunstmatige
intelligentie
Dingen vertonen een
bepaalde vorm van
intelligentie,
computer kan iemand
voor de gek houden
https://nl.wikipedia.org/
wiki/
Kunstmatige_intelligentie

72. Educatieve toepassingen
• Slimmer zoeken
• Slimmer aanbevelen
• Data analyseren en adviseren
• Automatisch nakijken
• Automatisch vragen beantwoorden
• Beoordelen op basis van profielen en
leeractiviteiten

73. Foto: PixelsAway
(Marek Uliasz)
• Technologie veroorzaakt geen revolutie
in onderwijs
• Veranderingen door gedrag
• Van docenten en studenten
• (Nieuwe) technologie kan effectief
onderwijs en leren mogelijk maken

74. Dank!
@wrubens
wilfred@wilfredrubens.com