Γλώσσα Δ΄. Επανάληψη 16ης Ενότητας: ΄΄ Tαξίδια στην Ελλάδα΄΄
•
3 likes•341,985 views
http://xristx.blogspot.gr Γλώσσα Δ΄. Επανάληψη 16ης Ενότητας: ΄΄ Tαξίδια στην Ελλάδα΄΄
Recommended
Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Viewers also liked
Viewers also liked (20)
Similar to Γλώσσα Δ΄. Επανάληψη 16ης Ενότητας: ΄΄ Tαξίδια στην Ελλάδα΄΄
Similar to Γλώσσα Δ΄. Επανάληψη 16ης Ενότητας: ΄΄ Tαξίδια στην Ελλάδα΄΄ (20)
More from Χρήστος Χαρμπής
More from Χρήστος Χαρμπής (20)
Recently uploaded
Recently uploaded (18)
Γλώσσα Δ΄. Επανάληψη 16ης Ενότητας: ΄΄ Tαξίδια στην Ελλάδα΄΄
- 1. Γλώσσα Δ΄ Τάξης - Επανάληψη 16ης Ενότητας: ΄΄ Ταξίδια στην Ελλάδα΄΄ Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.1
- 2. Πξηλ πνιιά ρξόληα μεθηλνύζε έλα κηθξό ηξέλν από ηνλ Βόιν θαη πήγαηλε ζηηο Μηιηέο ζην Πήιην. Σν ηξέλν απηό δελ βηαδόηαλε θαη πξνρσξνύζε αξγά. Πεξλνύζε από πνιιά ρσξηά όπσο ηελ Αγξηά θαη ηα Λερώληα θαη ζπλαληνύζε έλα πνηάκη πνπ ην έιεγαλ Βξπρώλ. Όπνηνο ηαμίδεπε κε ην ηξέλν απηό έβιεπε ηνλ Παγαζεηηθό θόιπν, ηα βνπλά, ηα δέληξα θαη ηα ινπινύδηα πνπ ήηαλ ηόζν όκνξθα! Από πνπ μεθηλνύζε ην ηξέλν; ..................................................................................... Από πνηά ρσξηά πεξλνύζε ην ηξέλν;........................................................................... Γξάθνπκε 1 παξνκνίσζε όηαλ ζέινπκε λα πνύκε κε ηη κνηάδεη θάηη. ηελ παξνκνίσζε βάδνπκε ην ζαλ. Η Δύα κνηάδεη ζαλ κπνπκπνύθη. Σα επίζεηα ηα γξάθνπκε δίπια ζε νπζηαζηηθά Γιπθηά θξέπα Όηαλ ζηελ πξόηαζε έρνπκε ην ξήκα είκαη, θαίλνκαη,γίλνκαη, νλνκάδνκαη ην επίζεην γίλεηαη θαηεγνξνύκελν Ο νπξαλόο θαίλεηαη θαζαξόο eva-edu Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.2
- 3. Πόηε πεγαίλεηο απηό ην ηαμίδη;....................................................................................... ......................................................................................................................................... Πώο πεγαίλεηο απηό ην ηαμίδη;....................................................................................... ........................................................................................................................................ Από πνπ μεθηλάεη ην πινίν θαη πνύ θηάλεη;................................................................... ........................................................................................................................................ ......................................................................................................................................... .................................................................................................................................... ... Πνηνί άιινη είλαη καδί ζνπ;............................................................................................. ......................................................................................................................................... ........................................................................................................................................ Ση βιέπεηο ζην ηαμίδη απηό;.............................................................................................. ......................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... Πώο ληώζεηο όηαλ πεγαίλεηο απηό ην ηαμίδη;.................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... Γξάςε γηα έλα ηαμίδη κε ην πινίν πνπ ζνπ αξέζεη eva-edu Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.3
- 4. Η Ρόδνο είλαη ην πην κεγάιν λεζί ζηα Γσδεθάλεζα. Η Ρόδνο είλαη έλα όκνξθν λεζί κε σξαίεο παξαιίεο θαη ιηκάληα. Έρεη κηθξά ρσξηά κε πέηξηλα ζπίηηα θαη έλα θάζηξν. Σν θαινθαίξη πεγαίλνπλ πνιινί άλζξσπνη γηα δηαθνπέο ζηε Ρόδν. Πνύ βξίζθεηαη ε Ρόδνο; ηα Δπηάλεζα ή ζηα Γσδεθάλεζα Θεηηθόο βαζκόο πγθξηηηθόο βαζκόο Τπεξζεηηθόο βαζκόο όκνξθνο Οκνξθόηεξνο ή πην όκνξθνο Οκνξθόηαηνο ή ν πην όκνξθνο έλδνμνο βαζύο Σξάβεμε κηα γξακκή γηα λα δείμεηο ηη ζεκαίλεη θάζε ζύκβνιν ζην ράξηε Δζηηαηόξην αεξνδξόκην λνζνθνκείν εθθιεζία πόιε πνηάκη ηειέθσλν Ο ζπγθξηηηθόο θαη ν ππεξζεηηθόο βαζκόο είλαη ηα ηνπ επηζέηνπ eva-edu Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.4
- 5. Μηα ηαμηδησηηθή θάξηα ζην κπξνζηηλό κέξνο έρεη κηα εηθόλα έλα κέξνο πνπ πήγεο ηαμίδη. ην πίζσ κέξνο έρεη ρώξν γηα λα γξάςεηο θάηη ζε έλα θίιν πνπ ζα ηε ζηείιεηο.Πξέπεη λα γξάςεηο ιίγεο κόλν πξνηάζεηο. Γεμηά πξέπεη λα γξάςεηο ηε δηεύζπλζε ηνπ θίινπ ζνπ θαη λα θνιιήζεηο έλα γξακκαηόζεκν ζην ηεηξάγσλν. Γξάςε 2 πξνηάζεηο ζε έλα θίιν ζνπ ζην πίζσ κέξνο ηεο θάξηαο θαη πεο ηνπ θάηη γηα ην κέξνο πνπ πήγεο eva-edu Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.5
- 6. 29 Απξηιίνπ 1955. Σν πξσί πήγα ζην Δζληθό Μνπζείν θαη είδα ηα ππέξνρα αγάικαηα ηηο Κόξεο. Ύζηεξα πήγα ζην νύλην θαη επηζθέθζεθα ην λαό. Δθεί θπζνύζε δπλαηόο αέξαο. Καζώο πξνρώξεζα είδα ηα λεζηά ηνπ Αηγαίνπ Πειάγνπο θαη ηε Μαθξόλεζν. Μεηά θάγακε ςάξη ζε κηα ηαβέξλα ζηελ παξαιία. 6,7,8 Μαΐνπ. Με ην θαξάβη πήγακε κηα βόιηα ζηε ζάιαζζα θαη είδακε πνιιά λεζηά όπσο ηε ύξν, ηε Μύθνλν θαη ηε Γήιν. ηε Μύθνλν κνπ άξεζαλ πνιύ ηα άζπξα ζπίηηα, νη εθθιεζίεο, ηα δξνκάθηα θαη ηα καγαδηά Πόηε πήγα ζην Δζληθό Μνπζείν θαη ζην νύλην; ...................................................... Πώο ηα ηαμίδεςα ζηα λεζηά; ..................................................................................... Ση κνπ άξεζε ζηε Μύθνλν; ........................................................................................ ..................................................................................................................................... Γηάιεμε ηε ζσζηή ιέμε θαη ζπκπιήξσζε ηηο πξνηάζεηο Η θπξία Σδέλε είλαη ε....................................................(θαιή, θαιύηεξε) δαζθάια από όιεο ζην ζρνιείν. Έρεη .......................................................(μαλζόηεξα, μαλζά) καιιηά θαη ................................................... (νκνξθόηεξα, νκνξθόηαηα) κάηηα από ηελ θπξία Σνύια. Σα επίζεηα πνπ δείρλνπλ 1) Ύιε =από ηη θηηάρλεηαη θάηη π.ρ μύιηλνο, ράξηηλνο 2) Καηαγσγή ή ζπγγέλεηα π.ρ ζεζζαινληθηόο, αδεξθηθόο 3) Σόπν ή ρξόλν π.ρ κπξνζηηλόο, ρηεζηλόο 4) Κάηη πνπ δελ αιιάδεη π.ρ άδεηνο, δσληαλόο Γελ έρνπλ ζπγθξηηηθό θαη ππεξζεηηθό βαζκό eva-edu Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.6
- 7. Δληθόο αξηζκόο Πιεζπληηθόο αξηζκόο αξζεληθό ζειπθό νπδέηεξν αξζεληθό ζειπθό νπδέηεξν νλνκ ν πνιύο ε πνιιή ην πνιύ νη πνιινί νη πνιιέο ηα πνιιά γεληθ - ηεο πνιιήο - ησλ πνιιώλ ησλ πνιιώλ ησλ πνιιώλ αηη ηνλ πνιύ ηελ πνιιή ην πνιύ ηνπο πνιινύο ηηο πνιιέο ηα πνιιά θιεη - - - - - - Γξάςε θαη εζύ κηα θνξά ην επίζεην ν πνιύο-ε πνιιή-ην πνιύ Δληθόο αξηζκόο Πιεζπληηθόο αξηζκόο αξζεληθό ζειπθό νπδέηεξν αξζεληθό ζειπθό νπδέηεξν νλνκ γεληθ αηη θιεη πκπιήξσζε ηηο πξνηάζεηο κε ην ζσζηό επίζεην ε ιίγνπο κήλεο ζα έξζεη ην θαινθαίξη θαη ζα θάλεη........................δέζηε. Σν θαινθαίξη κνπ αξέζεη..........................Κάζε θαινθαίξη ηξώσ ......................παγσηά, θάλσ .....................κπάληακε .....................βνπηηέο όπσο ν.....................θνζκόο. Η παξαιία γεκίδεη κε....................νκπξέιεο γηαηί έρεη....................ήιην. ................ άλζξσπνη θάλνπλ ειηνζεξαπεία αιιά γηα θακηά ώξα ην ..................... Μάζε πσο θιίλεηα ην επίζεην ν πνιύο-ε πνιιή-ην πνιύ Σν επίζεην πνιιή ην βάδνπκε καδί κε ηα ζειπθά νπζηαζηηθά. ήκεξα θάλεη πνιιή δέζηε. Σν πνιύ είλαη επίξξεκα θαη ην βάδνπκε καδί κε ξήκαηα Η θξέπα κνπ αξέζεη πνιύ eva-edu Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.7
- 8. Σν Αηγαίν Πέιαγνο έρεη πνιιά θαη όκνξθα λεζηά όπσο ε Θήξα, ε Άλδξνο, ε ύξνο, ε Αίγηλα, ε Πάηκνο, ε Λέξνο, ε Κώο, ε Ρόδνο, ν Πόξνο, ε Πάξνο, ηα Φαξά, ε Σήλνο, ε Μύθνλνο, ε Μήινο, ε θόπεινο, ε Λήκλνο, ε άκνο, ε Μπηηιήλε, ε Υίνο, ε Θάζνο, θαη ε ακνζξάθε. Γξάςε πσο ιέγνληαη νη θάηνηθνη πνπ κέλνπλ ζε δηάθνξα κέξε ηεο Διιάδαο Όλνκα ηόπνπ θαηάιεμε αξζεληθό ζειπθό Θξάθε -ηώηεο, -ηώηηζζα Καιακάηα -ηαλόο, -ηαλή Λάξηζα -αίνο, -αία Ρόδνο -ίηεο, -ίηηζζα Λέξνο -ηόο, -ηά Θεζζαινλίθε -ηόο, -ηά Μύθνλνο -ηάηεο, -ηάηηζζα Μαθεδόλαο -όλαο, ηζζα Κξήηε -ηθόο, -ηθηά Υίνο -ώηεο, -ώηηζζα Δζληθά νλόκαηα είλαη νη ιέμεηο πνπ δείρλνπλ από πνηόλ ηόπν, από πνηά πόιε ή ρώξα είλαη έλαο άλζξσπνο eva-edu Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.8
- 9. Γηάβαζε πνηά λεζηά έρεη ην Ιόλην Πέιαγνο. Σα λεζηά απηά ηα ιέκε Δπηάλεζα Δληθόο αξηζκόο αξζεληθό ζειπθό νλνκ ν πνιύο θόζκνο ε πνιιή δνπιεηά γεληθ αηη θιεη Πιεζπληηθόο αξηζκόο αξζεληθό ζειπθό νλνκ νη πνιινη θόζκνη νη πνιιέο δνπιεηέο γεληθ αηη θιεη Κιίλε ην επίζεην καδί κε ην νπζηαζηηθό eva-edu Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.9
- 10. Θεηηθόο βαζκόο πγθξηηηθόο βαζκόο Τπεξζεηηθόο βαζκόο όκνξθνο Οκνξθόηεξνο ή πην όκνξθνο Οκνξθόηαηνο ή ν πην όκνξθνο θζελόο σξαίνο θξόληκνο πινύζηνο Όλνκα ηόπνπ θαηάιεμε αξζεληθό ζειπθό άκνο -ηώηεο, -ηώηηζζα Πάξνο -ηαλόο, -ηαλή Κέξθπξα -αίνο, -αία πκπιήξσζε ηνλ πίλαθα κε ηνπο βαζκνύο ησλ επηζέησλ Γξάςε πσο ιέγεηαη ν άλζξσπνο πνπ κέλεη ζηα παξαθάησ κέξε eva-edu Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.10
- 11. 131 ΕΕννόόττηητταα 1166 ΤΤααξξίίδδιιαα σσττηηνν ΕΕλλλλάάδδαα ΤΤοο ππααρρααδδεειισσέέννιιοο ΠΠήήλλιιοο Η παρομοίωση βλ. σελ. 23 Η λειτουργία του επιθέτου Το επίθετο μπορεί να έχει διπλό ρόλο μέσα στην πρόταση. Μπορεί να εμφανίζεται δίπλα στο ουσιαστικό ως επιθετικός προσδιορισμός ή να λειτουργεί ως κατηγορούμενο. Το κατηγορούμενο συνδέεται με το υποκείμενο του ρήματος με ένα συνδετικό ρήμα (π.χ. είμαι, φαίνομαι, γίνομαι, θεωρούμε κ.ά.) π.χ. Καθαρός ουρανός αστραπές δε φοβάται. επιθετικός προσδιορισμός Ο ουρανός είναι καθαρός, δεν έχει ούτε ένα σύννεφο. κατηγορούμενο Ασκήσεις 1. Να υπογραμμίσεις τα επίθετα στις παρακάτω προτάσεις. α) Η κεντρική είσοδος του αεροδρομίου έχει κλείσει. β) Η σημερινή μέρα ήταν πολύ κουραστική. γ) Ο Γιάννης χάρισε στην αγαπημένη του ένα πανάκριβο διαμαντένιο δαχτυλίδι. 2. Να υπογραμμίσεις τα επίθετα που λειτουργούν ως κατηγορούμενα στις προτάσεις. α) Το παιδί είναι άρρωστο σήμερα. mgavala Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.11
- 12. 132 β) Ο Πέτρος φαίνεται επιμελής στα μαθήματά του. mgavala Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.12
- 13. 133 γ) Εσείς είστε υπεύθυνος στον τομέα προσωπικού; δ) Η γιαγιά είναι ευγενική και καλόκαρδη με όλους. ΗΗ ΡΡόόδδοοςς Τα πα ρα θετικά των επιθέτων Δύο ή περισσότερα ουσιαστικά μπορεί να έχουν μια ιδιότητα σε διαφορετικό βαθμό. Γι’ αυτό, τα επίθετα που συνοδεύουν και φανερώνουν τις ιδιότητες των ουσιαστικών εμφανίζονται με ξεχωριστούς τύπους που φανερώνουν το διαφορετικό τους βαθμό. Οι τύποι αυτοί λέγονται βαθμοί του επιθέτου. Οι βαθμοί του επιθέτου είναι τρεις: ο θετικός, ο συγκριτικός και ο υπερθετικός. Ο συγκριτικός και ο υπερθετικός βαθμός λέγονται παραθετικά του επιθέτου. Οι τρεις βαθμοί του επιθέτου σχηματίζονται μονολεκτικά (με μια λέξη) ή περιφραστικά (με περισσότερες από μία λέξεις) σύμφωνα με τον παρακάτω πίνακα. Θετικός Συγκριτικός Υπερθετικός Σχετικός Απόλυτος ψηλός ψηλότερος ή πιο ψηλός ο ψηλότερος ή ο πιο ψηλός ψηλότατος ή πολύ ψηλός πάρα πολύ ψηλός Ανώμα λα πα ρα θετικά Μερικά επίθετα σχηματίζουν τα μονολεκτικά παραθετικά τους ανώμαλα, δηλαδή με διαφορετικό τρόπο απ’ ότι τα άλλα επίθετα. Θετικός βαθμός Συγκριτικός βαθμός Υπερθετικός βαθμός καλός καλύτερος άριστος mgavala Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.13
- 14. 134 κακός χειρότερος - mgavala Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.14
- 15. 135 • ύλη π.χ. ξύλινος, πέτρινος, σιδερένιος • • • καταγωγή ή συγγένεια τόπο ή χρόνο κατάσταση που δεν αλλάζει π.χ. πατρικός, ελληνικός π.χ. θαλασσινός, αυριανός π.χ. ολόκληρος, μισός, αθάνατος μικρός μικρότερος ελάχιστος μεγάλος μεγαλύτερος μέγιστος πολύς περισσότερος - λίγος λιγότερος ελάχιστος απλός απλούστερος απλούστερος γέρος γεροντότερος - ψηλός ψηλότερος ύψιστος Υπάρχουν επίθετα που δε σχηματίζουν καθόλου παραθετικά. Συγκεκριμένα δεν έχουν συγκριτικό και υπερθετικό βαθμό τα επίθετα που σημαίνουν : Ασκήσεις 1. Να συμπληρώσεις τα παρακάτω κενά με τον κατάλληλο μονολεκτικό τύπο του συγκριτικού ή του υπερθετικού βαθμού των επιθέτων που βρίσκονται στις παρενθέσεις. α) Ο πατέρας κοιμάται ………………………………………… (λίγος) ώρες γιατί έχει πολλή δουλειά. β) Ο ………………………………………… (μικρός) γιος της είναι ………………………………………… (καλός) στο σχολείο. γ) Ζητούσαν ………………………………………… (πολύς) χρήματα απ’ όσα έπαιρναν μέχρι τότε. δ) Ήταν οι ………………………………………… (κακός) μέρες της ζωής μου. ε) Η συμπεριφορά του ………………………………………… (γέρος) μέλους του συμβουλίου ήταν καθοριστική. στ) Η λύση του προβλήματος ήταν πραγματικά ………………………………………… (απλός) . mgavala Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.15
- 16. 136 ΤΤααξξιιδδιιωωττιικκέέςς εεννττυυππώώσσεειιςς Το επίθετο ο πο λύς , η πολλή, το πολύ Το επίθετο ο πολύς, η πολλή, το πολύ γράφεται: α) με ένα λ και υ στην ονομαστική και αιτιατική του ενικού αριθμού του αρσενικού και ουδέτερου γένους. π.χ. πολύς κόσμος, πολύ κρύο β) με δύο λ στο θηλυκό του ενικού αριθμού και στα τρία γένη του πληθυντικού αριθμού. π.χ. πολλή ζέστη, πολλές γυναίκες Το αρσενικό και το ουδέτερο δεν έχουν γενική ενικού. Κανένα γένος δε σχηματίζει την κλητική του ενικού, ενώ η κλητική του πληθυντικού δε σχηματίζεται συχνά. Ενικός αριθμός ονομαστική ο πολύς η πολλή το πολύ γενική (του πολύ, πολλού) της πολλής (του πολύ, πολλού) αιτιατική τον πολύ την πολλή το πολύ κλητική - - - Πληθυντικός αριθμός ονομαστική οι πολλοί οι πολλές τα πολλά γενική των πολλών των πολλών των πολλών αιτιατική τους πολλούς τις πολλές τα πολλά κλητική (πολλοί) (πολλές) (πολλά) mgavala Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.16
- 17. 137 Από το επίθετο πολύς παράγεται το επίρρημα πολύ, που χρησιμοποιείται στον ενικό αριθμό, και το επίρρημα πολλά, που χρησιμοποιείται στον πληθυντικό αριθμό. π.χ. Έφτασα στην Αθήνα πολύ αργά. Δεν ξέρω πολλά γι’ αυτό το θέμα. Το επίρρημα πολύ μπαίνει μπροστά από επίθετο ή από άλλο επίρρημα για να σχηματίσει τον υπερθετικό βαθμό των παραθετικών ή συνοδεύει ρήμα. π.χ. Είσαι πολύ κομψή μ’ αυτό το φόρεμα. Ήρθε πολύ αργά και δεν πρόλαβε. Έφαγα πολύ. Το επίθετο πολλή μπαίνει μπροστά από τα θηλυκά ουσιαστικά. Αν όμως ακολουθεί θηλυκό επίθετο, τότε μπαίνει το επίρρημα πολύ. π.χ. Ρίχνει πολλή βροχή. Ρίχνει πολύ δυνατή βροχή. Ασκήσεις 1. Να συμπληρώσεις τα κενά με το σωστό τύπο του επιθέτου ο πολύς, η πολλή, το πολύ και το επίρρημα πολύ. α) Η Μαργαρίτα είναι ……………………………… κομψή μ’ αυτό το φόρεμα. β) ……………………………… σχέδια συζητήθηκαν, αλλά κανένα δε βρέθηκε αρκετά αποτελεσματικό. γ) Δεν αντέχει τις ……………………………… φασαρίες, γι’ αυτό προτιμά να μένει σε ένα ……………………………… απομονωμένο μέρος. δ) Δεν αισθάνεται ……………………………… καλά τελευταία και ο γιατρός της συνέστησε να σταματήσει την ……………………………… δουλειά. ε) Θυμάμαι πάντα με ……………………………… μεγάλη αγάπη τον παππού μου. mgavala Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.17
- 18. 138 2. Να συμπληρώσεις τα κενά με το πολλή ή πολύ και να γράψεις στην παρένθεση αν είναι επίθετο ή επίρρημα. α) Έχει ……………………………… κίνηση στο δρόμο. (…………………………………) β) Δεν είναι ……………………………… καλό κρασί. (…………………………………) γ) Έχει ……………………………… αέρα. (…………………………………) δ) Είναι ……………………………… συγκινητική μέρα. (…………………………………) ε) Έφαγες ……………………………… φαγητό; (…………………………………) στ) Δε μου αρέσει ……………………………… το θέατρο. (…………………………………) Η μετοχή ως επίθετο Πολλές φορές ως επιθετικό προσδιορισμό δε χρησιμοποιούμε μόνο τα επίθετα αλλά και τις μετοχές της παθητικής φωνής. Οι μετοχές αυτές προέρχονται από ρήματα και έχουν τη λειτουργία επιθέτου, δηλαδή συνοδεύουν τα ουσιαστικά και προσδιορίζουν μια ιδιότητα. π.χ. Η εγχείρηση στην οποία υποβλήθηκε ήταν επιτυχημένη. Ο πατέρας του είναι ένας από τους πιο επιτυχημένους επιχειρηματίες. Η μετοχή επιτυχημένος λειτουργεί ως επίθετο μόνο στο δεύτερο παράδειγμα. Στο πρώτο παράδειγμα λειτουργεί ως κατηγορούμενο. Ασκήσεις 1. Να υπογραμμίσεις τις μετοχές που έχουν θέση επιθέτου στις παρακάτω προτάσεις. α) Υιοθέτησαν ένα πολύ χαριτωμένο κοριτσάκι. β) Οι πολιτισμένοι άνθρωποι δε φέρονται έτσι. γ) Η προσπάθειά του δεν είχε τελικά τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. δ) Η χελώνα καρέτα καρέτα είναι προστατευόμενο είδος. ε) Το βαριά πληγωμένο ζώο ίσα ίσα που πάλευε. mgavala Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.18
- 19. 139 ΆΆννοοιιξξαα ττοουυ ΑΑιιγγααίίοουυ ττηη θθύύρραα Εθνικά ονόμα τα Οι λέξεις που δηλώνουν τον κάτοικο ενός τόπου, δηλαδή μιας χώρας, μιας πόλης, ενός νησιού κτλ., ή αυτόν που κατάγεται από αυτό τον τόπο λέγονται εθνικά ονόματα. Τα εθνικά ονόματα γράφονται πάντα με κεφαλαίο το αρχικό γράμμα, ενώ τα επίθετα που παράγονται από τα εθνικά ονόματα γράφονται με μικρό το αρχικό γράμμα. π.χ. Ελλάδα - Έλληνας, Ελληνίδα αλλά ελληνικός, -ή, -ό Κρήτη - Κρητικός, Κρητικιά αλλά κρητικός, -ή, -ό Οι καταλήξεις των εθνικών ονομάτων είναι οι εξής: -ώτης , -ώτισσα Ήπειρος Ηπειρώτης, Ηπειρώτισσα -ιώτης , -ιώτισσα Σούλι Σουλιώτης, Σουλιώτισσα -ίτης , -ίτισσα Ρόδος Ροδίτης, Ροδίτισσα -ιάτης , -ιάτισσα Μάνη Μανιάτης, Μανιάτισσα -ανός , -ανή Αφρική Αφρικανός, Αφρικανή -ιανός , -ιανή Πάρος Παριανός, Παριανή -άνος ,-άνα Πρέβεζα Πρεβεζάνος, Πρεβεζάνα -ιος , -ια Αίγυπτος Αιγύπτιος, Αιγύπτια -ιός , -ιά Θεσσαλονίκη Θεσσαλονικιός, Θεσσαλονικιά -ινός, -ινή Αλεξάνδρεια Αλεξανδρινός, Αλεξανδρινή -αίος , -αία Ευρώπη Ευρωπαίος, Ευρωπαία -όνας , -ισσα Μακεδονία Μακεδόνας, Μακεδόνισσα -ικός , -ικιά Κρήτη Κρητικός, Κρητικιά -έζος , -έζα Βιέννη Βιεννέζος, Βιεννέζα -ός , -ίδα Γαλλία Γάλλος, Γαλλίδα Τα ακόλουθα εθνικά ουσιαστικά σχηματίζονται ανώμαλα: Γιάννενα Γιαννιώτης Ίος Νιώτης Νάξος Αξιώτης Κύμη Κουμιώτης Τροία Τρωαδίτης Λονδίνο Λονδρέζος mgavala Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.19
- 20. 140 Ασκήσεις 1. Να γράψεις πώς λέγονται αυτοί που κατάγονται από: π.χ. το Βόλο Βολιώτης Βολιώτισσα β) τη Ζάκυνθο …………………………………… ……………………………………….. γ) την Κόρινθο …………………………………… ……………………………………….. δ) τη Λήμνο …………………………………… ……………………………………….. ε) τη Σπάρτη …………………………………… ……………………………………….. στ)τη Νάουσα …………………………………… ……………………………………….. ζ) τη Θεσσαλία …………………………………… ……………………………………….. 2. Να γράψεις πώς λέγονται οι κάτοικοι των παρακάτω χωρών. π.χ. Ολλανδία Ολλανδός Ολλανδέζα β) Ιαπωνία …………………………………… ……………………………………….. γ) Μαρόκο …………………………………… ……………………………………….. δ) Μάλτα …………………………………… ……………………………………….. ε) Ισπανία …………………………………… ……………………………………….. στ) Ινδία …………………………………… ……………………………………….. 3. Να γράψεις τα εθνικά ονόματα και τα αντίστοιχα παράγωγα επίθετα. π.χ. Αγγλία Άγγλος Αγγλίδα αγγλικός β) Κίνα ………………………… ……………………….… …………………………… γ) Ουγγαρία ………………………… ………………………..… …………………………… δ) Χαβάη ………………………… …………………………. …………………………… ε) Λονδίνο ………………………… ………………………..… …………………………… στ)Παρίσι ………………………… ………………………..… …………………………… ζ) Ελβετία ………………………… ………………………….. …………………………… mgavala Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.20
- 21. 86 12. Ταξίδια στην Ελλάδα Το παραδεισένιο Πήλιο 1. Σημείωσε δίπλα στις προτάσεις στις οποίες υπάρχει παρομοίωση. α) Είναι πολύ έξυπνη. Το μυαλό της κόβει σαν ξυράφι. β) Σαν έφτασε, έτρεξε να χαιρετήσει τον παππού του. γ) Το τραγούδι ακουγόταν λες και ήταν κελάηδημα αηδονιού. δ) Τα σύννεφα στον ουρανό είναι άσπρα όπως το βαμβάκι. ε) Σαν τι λες να κάνουμε για να περάσει η ώρα; στ) Σαν πανύψηλα κάστρα είναι τα βουνά της Ελλάδας. ζ) Να με ειδοποιήσεις, σαν δεις τον ταχυδρόμο να έρχεται. η) Ξεγλιστράει όπως το χέλι. 2. Ξαναγράψε τις προτάσεις … α) αντικαθιστώντας τα επίθετα με αντίθετά τους. α) Μου είναι χρήσιμες οι πληροφορίες που μου δίνεις. …………………………………………………………………………………………………………………………………………… β) Ο Άλκης έχει έναν κάτασπρο και ήμερο σκύλο. …………………………………………………………………………………………………………………………………………… γ) Η θερμοκρασία είναι πολύ χαμηλή σήμερα. Είναι η πιο κρύα μέρα. …………………………………………………………………………………………………………………………………………… δ) Την τελευταία φορά που είδα την Έλσα ήταν πολύ παχιά. …………………………………………………………………………………………………………………………………………… β) αντικαθιστώντας τα επίθετα με συνώνυμά τους. α) Ο ουρανός είναι γεμάτος με μεγάλα άσπρα σύννεφα. …………………………………………………………………………………………………………………………………………… β) Ο θαρραλέος στρατιώτης δεν τρόμαξε από τον ισχυρό κρότο. …………………………………………………………………………………………………………………………………………… γ) Ο καιρός είναι ψυχρός σήμερα. Μη βάζεις τη λεπτή ζακέτα. …………………………………………………………………………………………………………………………………………… δ) Αν δεν έτρωγες λιπαρά σίγουρα δε θα ήσουν τόσο παχύς. …………………………………………………………………………………………………………………………………………… ΄Εκδοση των Εκπαιδευτηρίων «Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ» Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.21
- 22. 87 3. Στις παρακάτω προτάσεις α) να υπογραμμίσεις τα επίθετα και να κυκλώσεις τις μετοχές. α) Ο Κώστας είναι καλός, έξυπνος κι ευγενικός με όλους. β) Η Αλίκη αισθάνεται πολύ κουρασμένη. Εδώ και αρκετές μέρες διαβάζει για τις εξετάσεις στο Γυμνάσιο. Όμως είναι σίγουρη ότι θα τα πάει καλά. γ) Η Ιστορία μού φαίνεται δύσκολη γιατί πρέπει να θυμάμαι πολλές λεπτομέρειες. δ) Όταν μου ζητάς να είναι πάντα περιποιημένο το δωμάτιό μου γίνεσαι καταπιεστική. Πού αλλού να παίξω; Όταν τελειώσω θα μαζέψω ό,τι έχω πεταμένο. ε) Νοσταλγώ τις περσινές μου διακοπές. Το νησί ήταν υπέροχο και η θάλασσα πεντακάθαρη. στ) Η Έφη φαίνεται πολύ χαρούμενη. Την περασμένη εβδομάδα ο αγαπημένος της αδελφός της ανακοίνωσε ότι θα γίνει θεία! β) Γράψε παρακάτω τις μετοχές που κύκλωσες και σημείωσε με ένα αυτές που λειτουργούν ως επίθετα. α) ………………………………………………………………………… β) ………………………………………………………………………… γ) ………………………………………………………………………… δ) ………………………………………………………………………… ε) ………………………………………………………………………… στ) ………………………………………………………………………… ΄Εκδοση των Εκπαιδευτηρίων «Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ» Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.22
- 23. 88 Η Ρόδος Θετικός Συγκριτικός Σχετικός υπερθετικός Απόλυτος υπερθετικός νέος νεότερος ο νεότερος νεότατος πιο νέος ο πιο νέος πολύ νέος Παραθετικά επιθέτων Συχνά χρησιμοποιούμε επίθετα για να συγκρίνουμε ουσιαστικά. Στα επίθετα έχουμε τρεις βαθμούς: θετικός συγκριτικός υπερθετικός σχετικός υπερθετικός απόλυτος υπερθετικός Ο συγκριτικός και ο υπερθετικός λέγονται παραθετικά των επιθέτων. Τα επίθετα θετικού βαθμού φανερώνουν ότι το ουσιαστικό που συνοδεύουν έχει ένα γνώρισμα. π.χ. νέος άνθρωπος Τα επίθετα συγκριτικού βαθμού φανερώνουν ότι το ουσιαστικό που συνοδεύουν έχει ένα γνώρισμα σε μεγαλύτερο βαθμό από ένα άλλο. Ο συγκριτικός βαθμός σχηματίζεται με δύο τρόπους: α) θετικός βαθμός ουδετέρου + -τερος (π.χ. νεότερος) β) πιο + θετικός βαθμός (π.χ. πιο νέος) Τα επίθετα υπερθετικού βαθμού φανερώνουν ότι το ουσιαστικό που συνοδεύουν έχει ένα γνώρισμα σε μεγαλύτερο βαθμό από όλα τα άλλα όμοιά του. Ο σχετικός υπερθετικός βαθμός σχηματίζεται ως εξής: άρθρο + συγκριτικός βαθμός (π.χ. ο νεότερος ή ο πιο νέος) Τα επίθετα απόλυτου υπερθετικού βαθμού φανερώνουν ότι το ουσιαστικό που συνοδεύουν έχει ένα γνώρισμα σε πολύ μεγάλο βαθμό, χωρίς να γίνεται όμως σύγκριση με άλλα. Ο απόλυτος υπερθετικός βαθμός σχηματίζεται με δύο τρόπους: α) θετικός βαθμός ουδετέρου + -τατος (π.χ. νεότατος) β) πολύ + θετικός βαθμός (π.χ. πολύ νέος) ΄Εκδοση των Εκπαιδευτηρίων «Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ» Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.23
- 24. 89 Ανώμαλα παραθετικά Θετικός βαθμός Συγκριτικός βαθμός Υπερθετικός βαθμός καλός καλύτερος άριστος κακός χειρότερος - πολύς περισσότερος (πιότερος) - λίγος λιγότερος ελάχιστος μεγάλος μεγαλύτερος μέγιστος μικρός μικρότερος ελάχιστος Τα παραθετικά των επιθέτων σε –ύς, -ιά, -ύ σχηματίζονται με την κατάληξη –ύτερος, -ύτατος (π.χ. βαθύς - βαθύτερος - βαθύτατος) Εξαιρέσεις στα παραθετικά Μερικά επίθετα δεν έχουν θετικό βαθμό! (π.χ. κατώτερος - κατώτατος, ανώτερος - ανώτατος) Μερικά επίθετα δεν έχουν ούτε θετικό ούτε υπερθετικό! (π.χ. προτιμότερος, προγενέστερος, μεταγενέστερος) Τα επίθετα που δε σχηματίζουν κάποιον ή κάποιους από τους βαθμούς των επιθέτων ονομάζονται ελλειπτικά. Μερικά επίθετα δε σχηματίζουν καθόλου παραθετικά! Αυτά τα επίθετα φανερώνουν: α) ύλη (π.χ. ξύλινος) β) καταγωγή ή συγγένεια (π.χ. ελληνικός, αδερφικός) γ) τόπο ή χρόνο (π.χ. ορεινός, σημερινός) δ) κατάσταση που δεν αλλάζει (π.χ. αθάνατος) Τέλος υπάρχει και μια ομάδα επιθέτων που σχηματίζουν τα μονολεκτικά παρα- θετικά τους από διαφορετικό θέμα ή με τρόπο διαφορετικό από τα άλλα. Τα παραθετικά αυτά λέγονται ανώμαλα. ΄Εκδοση των Εκπαιδευτηρίων «Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ» Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.24
- 25. 90 1. Συμπλήρωσε τα παραθετικά των επιθέτων. ΘΕΤΙΚΟΣ ΒΑΘΜΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΒΑΘΜΟΣ ΣΧΕΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ ΒΑΘΜΟΣ ΑΠΟΛΥΤΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ ΒΑΘΜΟΣ γρήγορος ……………………… ……………………… ……………………… φυσική ……………………… ……………………… ……………………… υγιεινοί ……………………… ……………………… ……………………… ανθεκτικές ……………………… ……………………… ……………………… βαθύς ……………………… ……………………… ……………………… όμορφοι ……………………… ……………………… ……………………… 2. Γράψε τον συγκριτικό και υπερθετικό βαθμό των επιθέτων στις παρακάτω φράσεις. Προσοχή! Κάποια επίθετα δεν έχουν παραθετικά! ΘΕΤΙΚΟΣ ΒΑΘΜΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΒΑΘΜΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ ΒΑΘΜΟΣ φαρδιά ρούχα ……………………………………… ……………………………………… καλός μαθητής ……………………………………… ……………………………………… πατρικό σπίτι ……………………………………… ……………………………………… ελληνική ταινία ……………………………………… ……………………………………… λίγος χρόνος ……………………………………… ……………………………………… θαλασσινός αέρας ……………………………………… ……………………………………… μισή μέρα ……………………………………… ……………………………………… μεγάλη νίκη ……………………………………… ……………………………………… αυριανό μάθημα ……………………………………… ……………………………………… απλός τρόπος ……………………………………… ……………………………………… ωραίο παιχνίδι ……………………………………… ……………………………………… σιδερένια πόρτα ……………………………………… ……………………………………… ΄Εκδοση των Εκπαιδευτηρίων «Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ» Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.25
- 26. 91 3. Συμπλήρωσε τα κενά με τα παραθετικά των επιθέτων ή επιρρημάτων. α) Μια από τις ……………………………… (σημαντικός) ανακαλύψεις του ανθρώπου ήταν η ανακάλυψη της φωτιάς. β) Ο Οδυσσέας Ελύτης είναι ένας από τους ……………………………… (διάσημος) Έλληνες λογοτέχνες. γ) ∆ιαλέξαμε ένα ……………………………… (ωραίο) τραγούδι για να πούμε στη γιορτή. δ) Η λύση της άσκησης τελικά ήταν ……………………………… (απλή). ε) Ο Στράτος είναι ……………………………… (βαρύς) από την Έλλη. στ) Βάλε το κάδρο ……………………………… (δεξιά). Εκεί θέλω να βάλω τη φωτογραφία του ……………………………… (μεγάλος) γιου μου, που είναι στρατιώτης. ζ) Ο Νίκος, που είναι από τη Θεσσαλία, μας έδωσε ……………………………… (σαφής) οδηγίες για το πώς θα φτάσουμε στο Βόλο. η) Στάθηκε στο ……………………………… (ψηλό) σημείο και κοίταξε το τοπίο. θ) Το πρωί έγινε μια ……………………………… (ισχυρή) σεισμική δόνηση στη Ζάκυνθο. ι) Φτάσαμε ……………………………… (γρήγορα) από εσάς. ΄Εκδοση των Εκπαιδευτηρίων «Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ» Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.26
- 27. 92 Ταξιδιωτικές εντυπώσεις Το επίθετο πολύς Ενικός αριθμός Ον. ο πολύς η πολλή το πολύ Γεν. του πολύ / του πολλού της πολλής του πολύ / του πολλού Αιτ. τον πολύ την πολλή το πολύ Κλ. --- --- --- Πληθυντικός αριθμός Ον. οι πολλοί οι πολλές τα πολλά Γεν. των πολλών των πολλών των πολλών Αιτ. τους πολλούς τις πολλές τα πολλά Κλ. --- --- --- Υπάρχει ένας τρόπος να θυμάσαι με πόσα λ γράφονται οι τύποι αυτού του επι- θέτου! • Γράφεται με ένα λ όταν αμέσως μετά ακολουθεί υ (π.χ. πολύς, πολύ) • Γράφεται με δύο λ σε όλες τις άλλες περιπτώσεις (π.χ. πολλοί, πολλών, πολλές, πολλή κ.α.) Πολλή - πολύ Το επίθετο πολλή συνοδεύει θηλυκά ουσιαστικά. Το επίρρημα πολύ απαντάει στην ερώτηση «πόσο;» και συνοδεύει το ρήμα. Στο χαρίζω με πολλή αγάπη. Στο χαρίζω με πολύ μεγάλη αγάπη. επίθετο ουσιαστικό ποσοτικό επίθετο ουσιαστικό επίρρημα ΄Εκδοση των Εκπαιδευτηρίων «Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ» Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.27
- 28. 93 1. Συμπλήρωσε τις προτάσεις με το επίρρημα πολύ ή το επίθετο ο πολύς, η πολλή, το πολύ στο σωστό τύπο. α) Φέτος θα έρθει ………………… κόσμος στη γιορτή μας. β) Κάνετε ………………… θόρυβο. Σας παρακαλώ να κάνετε ………………… ησυχία και να συγκεντρωθείτε στην άσκηση. Έχουμε ………………… ακόμη να κάνουμε. γ) ………………… άνθρωποι νιώθουν ………………… μεγάλη υποχρέωση να βοηθούν τα αδέσποτα και απροστάτευτα ζώα και τους δίνουν ………………… αγάπη. δ) Λείπεις ………………… καιρό. Σίγουρα θα γνώρισες ………………… ανθρώπους και θα είδες ………………… ωραία τοπία στο ταξίδι σου. ε) Πέρασαν ………………… χρόνια από την τελευταία φορά που έπαιξα τόση ………………… ώρα ποδόσφαιρο. Κουράστηκα πάρα ………………… ! στ) Η αδελφή μου είναι ακόμη ………………… μικρή για να πάει μόνη της διακοπές. 2. Να συμπληρώσεις τις προτάσεις με πολλή ή πολύ και να γράψεις δίπλα αν είναι επίθετο ή επίρρημα. π.χ. Θα χαρώ πολύ να σας δω απόψε επίρρημα α) Έχει ………………… αέρα σήμερα. ………………… β) Έριξε ………………… χαλάζι φέτος. ………………… γ) Μας έλειψες ………………… . ………………… δ) Έχει ………………… ζέστη εδώ μέσα. ………………… ε) Μας πρόσφερε ………………… αγάπη. ………………… στ) Σου το δίνω με ………………… μεγάλη αγάπη. ………………… ζ) Η αυριανή μέρα θα είναι ………………… θερμή. ………………… η) Μου αρέσει ………………… η άνοιξη. ………………… ΄Εκδοση των Εκπαιδευτηρίων «Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ» Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.28
- 29. 94 Άνοιξα του Αιγαίου τη θύρα 1. Πώς λέγονται οι κάτοικοι των παρακάτω χωρών; Ελλάδα Έλληνας Ελληνίδα Αγγλία …………………………… …………………………… Κίνα …………………………… …………………………… Ολλανδία …………………………… …………………………… Ινδία …………………………… …………………………… Αίγυπτος …………………………… …………………………… Βραζιλία …………………………… …………………………… Σουηδία …………………………… …………………………… Ισπανία …………………………… …………………………… 2. Σύνδεσε τα επίθετα που παράγονται από τα εθνικά των παρακάτω περιοχών με τα ουσιαστικά και σχημάτισε φράσεις. Χίος – μαστίχα → χιώτικη μαστίχα Περσία – χαλιά → ………………………………………………… Ελβετία – ρολόι → ………………………………………………… Κρήτη – παξιμάδι → ………………………………………………… Ελλάδα – νησιά → ………………………………………………… Γαλλία – άρωμα → ………………………………………………… Σάμος – κρασί → ………………………………………………… Κύπρος – χαλούμι → ………………………………………………… Βόλος – ελιές → ………………………………………………… ΄Εκδοση των Εκπαιδευτηρίων «Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ» Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.29
- 30. ∂∂∂∂∂¡¡¡¡¡¡¡¡√√√√√√√∆∆∆∆∆∆∆∆∏∏∏∏∏∏∏∏∏∏∆∆∆∆∆∆∆∞∞∞∞∞∞ 7777777:::::: ¢¢¢¢¢¢››››¢›ÓÓÓˆˆˆˆˆ ÂÂÚÚÚÚÈÈÈÈÈÛÛÛÛÛfififiÙÙÂÂÚÚÚÚ˜˜˜˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ·ÓıÚÒ Ô˘˜... 105 Υπάρχουν μερικά επίθετα, κυρίως δάνεια από άλλες γλώσσες, τα οποία είναι άκλιτα. Τα επίθετα αυτά έχουν μόνο έναν τύπο για όλα τα γένη και όλες τις πτώσεις ενικού και πληθυντικού: γκρι, καφέ, μπλε, λουξ, ριγέ, ροζ, μοβ, μπεζ Η τάξη μου έχει πολλούς μαθητές. Είμαστε πολλοί! Έχω βρει κι ένα τέχνασμα για να θυμάμαι με πόσα λ γράφω τους τύπους αυτού του επιθέτου! Το γράφω με ένα λ όταν αμέσως μετά ακολουθεί υ: πολύς – πολύ Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις το γράφω με δύο λ : πολλού – πολλές – πολλά – πολλών κτλ. Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός Θ. Το επίθετο πολύς 7.2 Άκλιτα επίθετα Ον. ο πολύς η πολλή το πολύ Γεν. του πολύ / του πολλού της πολλής του πολύ / του πολλού Αιτ. τον πολύ την πολλή το πολύ Κλ. – – – Ον. οι πολλοί οι πολλές τα πολλά Γεν. των πολλών των πολλών των πολλών Αιτ. τους πολλούς τις πολλές τα πολλά Κλ. – – – 100138 ����������.indd 105 10/4/2013 1:24:13 µµΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.30
- 31. ™™™¯¯¯ËËËÌÌÌ··ÙÙ››˙˙˙˙ˆˆ ÏϤ¤ÍÍÍÂÂÈȘ˜˜ 106 Γράφω σε: • -αίος: ακμαίος, γενναίος κ.ά. Εξαίρεση: νέος • -λέος: ρωμαλέος κ.ά. Εξαίρεση: κεφαλαίος • -τέος: διαιρετέος κ.ά. • -είος: αστείος, λείος κ.ά. Εξαίρεση: κρύος, γελοίος • -ηρός: ανθηρός, ζωηρός κ.ά. Εξαίρεση: ισχυρός, αλμυρός, γλαφυρός, οχυρός • -ικός: ευγενικός, γνωστικός κ.ά. Εξαίρεση: θηλυκός, δανεικός • -ιμος: χρήσιμος, νόμιμος κ.ά. Εξαίρεση: διάσημος, άσχημος, έτοιμος, έρημος, πρόθυμος, περίφημος κ.ά. • -ινός: αντικρινός, βραδινός κ.ά. Εξαίρεση: ελεεινός, σκοτεινός, ταπεινός, υγιεινός, φωτεινός • -ινος: μάλλινος, ξύλινος κ.ά. • -ιος: άγιος, ουράνιος κ.ά. Εξαίρεση: όσα παράγονται από κύρια ονόματα προσώπων: πυθα- γόρειος, αχίλλειος, επικούρειος κ.ά. Επίσης εξαιρούνται: γυναικείος, αντρίκειος, άδειος, βόρειος, επί- γειος, όμοιος, τέλειος κ.ά. • -ίσιος: βουνίσιος, παλικαρίσιος κ.ά. Εξαίρεση: γνήσιος, ημερήσιος, Ιθακήσιος (εθνικά) • -ωπός: αγριωπός, πρασινωπός κ.ά. • -ωτός: θολωτός, φουντωτός κ.ά. Τι θα θυμάμαι για... τα επίθετα 1. Τα επίθετα μας δίνουν πληροφορίες για την ποιότητα ή την ιδιότητα των ουσιαστικών. 2. Τα επίθετα είναι πολύ χρήσιμα, γιατί μας βοηθούν να περι- γράψουμε με λεπτομέρεια το ουσιαστικό και να καταλάβου- με καλύτερα για ποιο ακριβώς πράγμα μιλάμε. Π.χ. Όχι αυτή! Τη μεγάλη πετσέτα δώσε μου. 2. Τα επίθετα παίρνουν κάθε φορά το γένος, τον αριθμό και την πτώση των ουσιαστικών που συνοδεύουν, γιατί πρέπει πάντα να συμφωνούν μαζί τους: ένας ευγενικός κύριος τον ευγενικό κύριο δυο ευγενικοί κύριοι η ευγενική κυρία 4. Ο τόνος των επιθέτων σχεδόν πάντα παραμένει στην ίδια συλλαβή σε όλες τις πτώσεις, αντίθετα με ό,τι συμβαίνει στα ουσιαστικά (εξαιρούνται τα επίθετα που κλίνονται σύμφωνα με τύπους της αρχαίας ελληνικής, βλ. ενότητες 7.1 Ζ και 7.1 Η). Τι να θυμάμαι όταν γράφω 100138 ����������.indd 106 10/4/2013 1:24:14 µµΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.31
- 32. ∂∂∂∂∂¡¡¡¡¡¡¡¡√√√√√√√∆∆∆∆∆∆∆∆∏∏∏∏∏∏∏∏∏∏∆∆∆∆∆∆∆∞∞∞∞∞∞ 7777777:::::: ¢¢¢¢¢¢››››¢›ÓÓÓˆˆˆˆˆ ÂÂÚÚÚÚÈÈÈÈÈÛÛÛÛÛfififiÙÙÂÂÚÚÚÚ˜˜˜˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ·ÓıÚÒ Ô˘˜... 107 7.3 Παραθετικά επιθέτων Α. Βαθμοί σύγκρισης των επιθέτων Και τι συμβαίνει όταν θέλω να συγκρίνω ουσιαστικά μεταξύ τους; – Η Αγγελίνα είναι ωραία. – Εγώ όμως είμαι ωραιότερη. – Μπα! Η πιο ωραία από όλες είμαι εγώ. – Μη μαλώνετε! Όλες είστε πολύ ωραία κορίτσια. Θετικός Συγκριτικός Σχετικός Υπερθετικός Απόλυτος Υπερθετικός Συχνά, χρησιμοποιούμε τα επίθετα για να συγκρίνουμε ουσιαστικά. Στα επίθετα έχουμε τρεις βαθμούς: θετικός ’ συγκριτικός ’ υπερθετικός σχετικός υπερθετικός απόλυτος υπερθετικός Ο συγκριτικός και ο υπερθετικός λέγονται παραθετικά των επιθέτων. Επίθετα θετικού βαθμού λέγονται τα επίθετα που φανερώνουν ότι ένα ουσιαστικό έχει ένα γνώρισμα. ωραία ωραιότερη η ωραιότερη ωραιότατη πιο ωραία η πιο ωραία πολύ ωραία 100138 ����������.indd 107 10/4/2013 1:24:14 µµΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.32
- 33. ™™™¯¯¯ËËËÌÌÌ··ÙÙ››˙˙˙˙ˆˆ ÏϤ¤ÍÍÍÂÂÈȘ˜˜ 108 Β. Συγκριτικός βαθμός Επίθετα συγκριτικού βαθμού λέγονται τα επίθετα που φανερώνουν ότι ένα ουσιαστικό έχει ένα γνώρισμα σε μεγαλύτερο βαθμό από ένα άλλο. Ο συγκριτικός βαθμός σχηματίζεται με δύο τρόπους: θετικός βαθμός ουδετέρου + -τερος (ομορφότερος, μακρύτερος, ευγενέστερος) πιο + θετικός βαθμός (πιο όμορφος, πιο μακρύς, πιο ευγενής) γρήγορος ψηλή ακριβό O λαγός είναι γρηγορότε- ρος από τον σκαντζόχοιρο. Ο λαγός είναι πιο γρήγο- ρος από τον σκαντζόχοιρο. Η Ελένη είναι ψηλότερη από τη Σοφία. Η Ελένη είναι πιο ψηλή από τη Σοφία. Το σπορ αυτοκίνητο είναι ακρι- βότερο από το τζιπ. Το σπορ αυτοκίνητο είναι πιο ακριβό από το τζιπ. Γ. Υπερθετικός βαθμός Σχετικός υπερθετικός βαθμός γρήγορος ψηλή ακριβό Ο λαγός είναι ο γρηγορό- τερος από όλους. Ο λαγός είναι ο πιο γρή- γορος από όλους. Η Ελένη είναι η ψηλότε- ρη από όλα τα κορίτσια. Η Ελένη είναι η πιο ψηλή από όλα τα κορίτσια. Το σπορ αυτοκίνητο είναι το ακριβότερο από όλα τα αυτοκί- νητα. Το σπορ αυτοκίνητο είναι το πιο ακριβό από όλα τα αυτοκίνητα. 100138 ����������.indd 108 10/4/2013 1:24:15 µµΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.33
- 34. ∂∂∂∂∂¡¡¡¡¡¡¡¡√√√√√√√∆∆∆∆∆∆∆∆∏∏∏∏∏∏∏∏∏∏∆∆∆∆∆∆∆∞∞∞∞∞∞ 7777777:::::: ¢¢¢¢¢¢››››¢›ÓÓÓˆˆˆˆˆ ÂÂÚÚÚÚÈÈÈÈÈÛÛÛÛÛfififiÙÙÂÂÚÚÚÚ˜˜˜˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ·ÓıÚÒ Ô˘˜... 109 Ο σχετικός υπερθετικός βαθμός ενός επιθέτου δηλώνει ότι το ουσιαστικό που συνοδεύει έχει ένα γνώρισμα σε μεγαλύτερο βαθμό από όλα τα άλλα όμοιά του. Ο σχετικός υπερθετικός σχηματίζεται ως εξής: άρθρο + συγκριτικός βαθμός (ο ομορφότερος, ο μακρύτερος, ο ευγενέστερος) (ο πιο όμορφος, ο πιο μακρύς, ο πιο ευγενής) Ο απόλυτος υπερθετικός βαθμός δηλώνει ότι το ουσιαστικό έχει ένα γνώρισμα σε πολύ μεγάλο βαθμό, χωρίς να γίνεται σύγκριση με άλλα. Ο απόλυτος υπερθετικός σχηματίζεται με δύο τρόπους: θετικός βαθμός ουδετέρου + -τατος (ομορφότατος, μακρύτατος, ευγενέστατος) πολύ + θετικός βαθμός (πολύ όμορφος, πολύ μακρύς, πολύ ευγενής) Ο ταχυδακτυλουργός είναι ταχύτατος στις κινήσεις του. Πήρα μια κομψότατη γραβάτα. Αγόρασε ένα ωραι- ότατο γατάκι. Κοίτα, τώρα, πώς σχηματίζουμε τον σχετικό υπερθετικό: Να όμως και μια άλλη περίπτωση. Γνώμη... χωρίς σύγκριση! Συγκριτικός Σχετικός υπερθετικός ομορφότερος ’ ο ομορφότερος πιο όμορφος ’ ο πιο όμορφος μακρύτερος ’ ο μακρύτερος πιο μακρύς ’ ο πιο μακρύς ευγενέστερος ’ ο ευγενέστερος πιο ευγενής ’ ο πιο ευγενής Απόλυτος υπερθετικός βαθμός 100138 ����������.indd 109 10/4/2013 1:24:16 µµΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.34
- 35. ™™™¯¯¯ËËËÌÌÌ··ÙÙ››˙˙˙˙ˆˆ ÏϤ¤ÍÍÍÂÂÈȘ˜˜ 110 Γ. Εξαιρέσεις στα παραθετικά Κάθε κανόνας, όμως, έχει και τις εξαιρέσεις του! Πρόσεξε τι γίνεται με ορισμένα επίθετα. Μερικά παραθετικά δεν έχουν θετικό βαθμό! κατώτερος κατώτατος ανώτερος ανώτατος Μερικά άλλα δεν έχουν ούτε θετικό ούτε υπερθετικό: προτιμότερος, προγενέστερος, μεταγενέστερος Ορισμένα επίθετα δε σχηματίζουν καθόλου παραθετικά! Ανώμαλα παραθετικά χάρτινο καπέλο κι άλλο χάρτινο καπέλο τρία χάρτινα καπέλα εξωγήινο πλάσμα κι άλλο εξωγήινο πλάσμα πολλά εξωγήινα πλάσματα σημερινή εφημερίδα κι άλλη σημερινή εφημερίδα τρεις σημερινές εφημερίδες καλός καλύτερος άριστος κακός χειρότερος – πολύς περισσότερος (πιότερος) – λίγος λιγότερος ελάχιστος μεγάλος μεγαλύτερος μέγιστος μικρός μικρότερος ελάχιστος 100138 ����������.indd 110 10/4/2013 1:24:16 µµΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.35
- 36. ∂∂∂∂∂¡¡¡¡¡¡¡¡√√√√√√√∆∆∆∆∆∆∆∆∏∏∏∏∏∏∏∏∏∏∆∆∆∆∆∆∆∞∞∞∞∞∞ 7777777:::::: ¢¢¢¢¢¢››››¢›ÓÓÓˆˆˆˆˆ ÂÂÚÚÚÚÈÈÈÈÈÛÛÛÛÛfififiÙÙÂÂÚÚÚÚ˜˜˜˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ·ÓıÚÒ Ô˘˜... 111 Μερικά παραθετικά επιθέτων είναι ελλειπτικά, δηλαδή δεν έχουν θετικό βαθμό ή δεν έχουν και έναν ακόμη από τους δύο άλλους βαθμούς. Υπάρχουν και μερικά επίθετα (που φανερώνουν ύλη, καταγωγή, τόπο/χρόνο ή κατάσταση που δεν αλλάζει) τα οποία δε σχηματίζουν παραθετικά καθόλου. Τέλος, υπάρχει και μια ομάδα επιθέτων που σχηματίζουν τα μονολεκτικά παραθετικά τους από διαφορετικό θέμα ή με τρόπο διαφορετικό από τα άλλα. Τα παραθετικά αυτά λέγονται ανώμαλα. Γράφω με: • -ο: -ότερος, -ότατος (ωραίος, ωραιότερος, ωραιότατος) • -ω: -ώτερος, -ώτατος: όσα παραθετικά προέρχονται από τοπικά επιρρήματα σε -ω (ανώτερος, ανώτατος) • -υ: -ύτερος, -ύτατος (ταχύτερος, ταχύτατος) Τι να θυμάμαι όταν γράφω Τι θα θυμάμαι για... τα παραθετικά των επιθέτων Τα επίθετα έχουν βαθμούς: 1. θετικός βαθμός ωραίος, -α, -ο 2. συγκριτικός βαθμός πιο + θετικός: πιο ωραίος, -α, -ο ουδέτερο θετικού βαθμού + -τερος, -η, -ο: ωραιότερος, -η, -ο 3. υπερθετικός βαθμός α) σχετικός υπερθετικός άρθρο + συγκριτικός: ο ωραιότερος, η ωραιότερη, το ωραιότερο ο πιο ωραίος, η πιο ωραία, το πιο ωραίο β) απόλυτος υπερθετικός ουδέτερο θετικού βαθμού + -τατος: ωραιότατος, -η, -ο πολύ + θετικός βαθμός: πολύ ωραίος, -α, -ο 100138 ����������.indd 111 10/4/2013 1:24:17 µµΕπιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.36
- 37. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:____________________________________________ 24/5/2017 1. Να συμπληρώσεις τα κενά με τη σωστή παρομοίωση. Πετάχτηκε στο δρόμο σαν σαΐτα. Οι πολυκατοικίες ξεφυτρώνουν γύρω μας …………………………………………. Πετάχτηκε πάνω ……………………………………………… Τα χέρια του το έσφιγγαν ……………………………………………… Το κεφάλι του ήταν εντελώς φαλακρό ……………………………………………… Με τους επιδέσμους στο κεφάλι ……………………………………………… Το δωμάτιο ήταν σκοτεινό ……………………………………………… Σκαρφαλώνει στο σκοινί με επιδεξιότητα ……………………………………………… 2. Να γράψεις παρομοιώσεις με ζώα. Γερός σαν ……………………. Φαρμακερή σαν ………………………….. Άκακος σαν …………………. Υπομονετικός σαν ……………………….. Είναι αργός σαν ……………. Ξεγλιστράει σαν ……………..…………… 3. Να συμπληρώσεις τα κενά με τα επίθετα που ταιριάζουν. • Η σημερινή μέρα ήταν πολύ ………………………………………….. • Ο Νίκος χάρισε στην αγαπημένη του ένα …………………………… δαχτυλίδι. • Το ………………………………… άλμα της αθλήτριας ήταν τελικά άκυρο. • Μέχρι τον άλλο μήνα θα έχουμε μετακομίσει στο ………………………. σπίτι. • Το …………………………. βιβλίο του άρεσε τόσο, ώστε άρχισε να το διαβάζει αμέσως. 4. Να υπογραμμίσεις τα επίθετα που λειτουργούν ως κατηγορούμενο στις παρακάτω προτάσεις. Το παιδί είναι άρρωστο και δε θα πάει σήμερα στο σχολείο. Ο Πέτρος φαίνεται επιμελής στα μαθήματά του. Η γιαγιά είναι ευγενική και καλόκαρδη με όλους. Οι τελευταίες στιγμές στην αποβάθρα του τρένου ήταν πολύ συγκινητικές. Ο Θάνος εργάζεται πολλές ώρες, ώστε να είναι οικονομικά ανεξάρτητος. σαν σαΐτα, σαν τανάλια, σαν μπουντρούμι, σαν μανιτάρια, σαν ελατήριο, σαν ακροβάτης, έμοιαζε με σκιάχτρο, σαν γλόμπος Παλάνης Αθανάσιος Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.37
- 38. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:_____________________________________________ 24/5/2017 1. Να συμπληρώσεις τα κενά γράφοντας τα επίθετα στο συγκριτικό βαθμό με περιφραστικό τρόπο. • Ο Όλυμπος είναι το ……………………………………. (ψηλός) βουνό της Ελλάδας. • Πρέπει να ακολουθούμε έναν …………………………………….. (φυσικός) και ………………………………….. (υγιεινός) τόπο ζωής. • Ο τροχός είναι μία από τις ………………………………………… (σημαντικός) επινοήσεις του ανθρώπου. • Μπόλιασε τ’ αμπέλια του για να είναι …………………………………………. (ανθεκτικός) στις ασθένειες. • Οι εργάτες έπρεπε να σκάψουν …………………………… (βαθύς) το χαντάκι. • Ο Πικάσο είναι ένας από τους …………………………………… (διάσημος) ζωγράφους του κόσμου. 2. Να συμπληρώσεις τα κενά με τον κατάλληλο μονολεκτικό τύπο του συγκριτικού ή υπερθετικού βαθμού των επιθέτων της παρένθεσης. Ο πατέρας κοιμάται ελάχιστες (λίγες) ώρες γιατί έχει πολλή δουλειά. Ο …………………………. (μικρός) γιος της είναι ………………………….. (καλός) στο σχολείο. Ζητούσαν ……………………………. (πολύς) χρήματα απ’ όσα έπαιρναν μέχρι τότε. Ήταν οι ……………………………….. (κακός) μέρες της ζωής μου. Η λύση του προβλήματος ήταν πραγματικά ………………………………… (απλός). Ο ξένος πρέσβης θεώρησε ……………………………….. (ψηλός) τιμή το γεγονός ότι του έκαναν δώρο το χρυσό κλειδί της πόλης. Παλάνης Αθανάσιος Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.38
- 39. 11 ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ Οι βαθμοί του επιθέτου Παραδείγματα Η σάκα του Αντώνη είναι ωραία. Η σάκα του Κωστή είναι ωραιότερη από του Αντώνη. Η σάκα της Ελένης είναι η ωραιότερη. (η πιο ωραία) από τις σάκες των συμμαθητριών της. Η σάκα της Μαργαρίτας είναι ωραιότατη. Παρατηρώ: Στις παραπάνω προτάσεις οι σάκες όλων των παιδιών έχουν μία κοινή ιδιότητα: είναι ωραίες. Όχι όμως εξίσου. Καθεμιά από τις τρεις έχει την ωραιότητα σε ξεχωριστό βαθμό από την άλλη. Να θυμάσαι: Οι τύποι που μας δείχνουν το διαφορετικό βαθμό της ιδιότητας ενός ουσιαστικού λέγονται βαθμοί του επιθέτου. Οι βαθμοί είναι τρεις: 1. Θετικός. 2. Συγκριτικός. 3. Υπερθετικός. • Ο θετικός βαθμός φανερώνει ότι το ουσιαστικό έχει απλά μια ιδιότητα. π.χ. ωραία πόλη, φρόνιμο παιδί. • Ο συγκριτικός βαθμός φανερώνει ότι ένα ουσιαστικό έχει μια ιδιότητα δε μεγαλύτερο βαθμό συγκριτικά με κάποιο άλλο. π.χ. Ο Γιώργος είναι φρονιμότερος ή πιο φρόνιμος από το Νίκο. • Ο υπερθετικός βαθμός φανερώνει ότι ένα ουσιαστικό έχει μια ιδιότητα σε ανώτερο βαθμό από όλα τα όμοιά του. π.χ. Ο Γιώργος είναι φρονιμότατος ή ο φρονιμότερος ή ο πιο φρόνιμος. Κι όμως, σου λέω πως είμαι δυνατότερος από εσένα! Άγγελος Μπαστέας Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.39
- 40. 12 Ο σχηματισμός των παραθετικών Ο συγκριτικός και υπερθετικός βαθμός των επιθέτων σχηματίζεται: 1) Περιφραστικά με το θετικό βαθμό και τα επιρρήματα πιο ή πολύ αντίστοιχα. π.χ. Θετικός - γενναίος Συγκριτικός - πιο γενναίος Υπερθετικός - ο πιο γενναίος ή πολύ γενναίος 2) Μονολεκτικά στα επίθετα σε -ος και -υς με τις καταλήξεις -τερος, -τερη, -τερο για το συγκριτικό βαθμό και -τατος, -τατη, -τατο, για τον υπερθετικό βαθμό. π.χ. Θετικός - νέος - βαθύς Συγκριτικός - νεότερος - βαθύτερος Υπερθετικός - νεότατος - βαθύτατος Πίνακας σχηματισμού παραθετικών Θετικός Συγκριτικός Υπερθετικός Περιφραστικός Μονολεκτικός Σχετικός Απόλυτος φρόνιμος πιο φρόνιμος φρονιμότερος ο φρονιμότερος ο πιο φρόνιμος φρονιμότατος πολύ φρόνιμος πολύ πολύ φρόνιμος Άγγελος Μπαστέας Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.40
- 41. 9 7. Ανώμαλα επίθετα. Το επίθετο ο πολύς, η πολλή, το πολύ. Παραδείγματα: Η Πελοπόννησος λέγεται και Μοριάς, επειδή είχε πολλές μουριές. Έγινε πολύς θόρυβος για το τίποτε. Τα πολλά λόγια είναι φτώχεια. Σου στέλνω αυτά τα λουλούδια με πολλή αγάπη. Κλίση του επιθέτου Ενικός αριθμός Ον. ο πολύς (δρόμος) η πολλή (χαρά) το πολύ (κρύο) Γεν. του - της πολλής του - Αιτ. τον πολύ την πολλή το πολύ Κλητ. - - - - - - Πληθυντικός αριθμός Ον. οι πολλοί οι πολλές τα πολλά Γεν. των πολλών των πολλών των πολλών Αιτ. τους πολλούς τις πολλές τα πολλά Κλητ. - πολλοί - (πολλές) - (πολλά) Να θυμάσαι: Το επίθετο πολύς γράφεται με ένα λ και υ στην ονομαστική και αιτιατική ενικού του αρσενικού και του ουδετέρου. Όλοι οι άλλοι τύποι γράφονται με δύο λλ. Πρόσεχε!!! Το πολύ όταν αναφέρεται σε ρήμα ή βρίσκεται μπροστά από επίθετο γράφεται με ένα λ γιατί είναι επίρρημα. π.χ. Σήμερα έφαγα πολύ. Είναι μια πολύ ωραία μέρα. Άγγελος Μπαστέας Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.41
- 42. 13 Ανώμαλα παραθετικά Παραδείγματα: Ο Βαγγέλης είναι καλύτερος μαθητής από τον Πέτρο. Είχαμε ελάχιστο χρόνο, για να συμπληρώσουμε τις ασκήσεις. Η Ασπασία είναι άριστη μαθήτρια. Παρατηρώ: Μερικά επίθετα σχηματίζουν τα μονολεκτικά παραθετικά τους από διαφορετικό αρχικό θέμα ή διαφορετικά από τα άλλα επίθετα. Αυτά τα παραθετικά λέγονται ανώμαλα. Πίνακας ανώμαλων παραθετικών Επίθετα Θετικός Συγκριτικός Υπερθετικός απλός απλούστερος απλούστατος καλός καλύτερος άριστος κακός χειρότερος - πολύς περισσότερος (πιότερος) - λίγος λιγότερος ελάχιστος μεγάλος μεγαλύτερος μέγιστος μικρός μικρότερος ελάχιστος Άγγελος Μπαστέας Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.42
- 43. 14 ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΑ ΕΠΙΘΕΤΑ Συμπληρώνω τα κενά του παρακάτω κειμένου με τα κατάλληλα επίθετα: Έχω μπροστά μου έναν …………………………….. χάρτη της Ελλάδας. Το βλέμμα μου πέφτει στο ……………………………….. Αιγαίο και στα ……………………… και ……………………………. νησιά του. Να, τα ………………………. νησιά των Κυκλάδων! Η Τήνος, το …………………… νησί, πατρίδα του ……………………… γλύπτη Χαλεπά! Ένα ……………………… περιβόλι είναι η Λέσβος! Να, τα ………. ………………. Ψαρά, πατρίδα του ……………………… Κανάρη! Να, και η ……… ………………….. κόρη του Ήλιου, η Ρόδος, με την ………………………… Λίνδο! Πόσα νησιά στο Αιγαίο! Μου αναφτερώνει το νου ένα ……………………… όνειρο: Είμαι σ’ ένα αεροπλάνο και πετώ ………………………. ώρες πάνω από τα ……………………………. και …………………………….. νερά του Αιγαίου. Χαίρομαι τις ………………………… ομορφιές των νησιών, τα …………………………… βουνά τους, τις ………………... ………………….. πεδιάδες τους και τις ……………………………. ακρογιαλιές, στεφανωμένες από τους …………………………….. αφρούς των κυμάτων τους. Πώς έγιναν όλα αυτά τα …………………………. νησιά, από αυτό το ………………. ………………. πλήθος; Άγγελος Μπαστέας Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.43
- 44. ΟΝΟΜΑ: ……………………………………………………………………………………………….. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ………………………. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ 1. Να βρεις τις μετοχές των ρημάτων: ντύνομαι ντυμένος – η - ο φοβάμαι ……………………………………..… στολίζομαι ………………………………….… χάνομαι ……………………………………….… χαίρομαι ……………………………………. κρύβομαι ………………………………………..… λυπάμαι ……………………………………. απλώνομαι ………………………………………….. 2. Να γράψεις δίπλα στους αριθμούς τα απόλυτα και τα τακτικά αριθμητικά: Αριθμοί Απόλυτα αριθμητικά Τακτικά αριθμητικά 1 …………………………… πρώτος, πρώτη, πρώτο 3 …………………………… ………………………………………………………..… 4 …………………………… ………………………………………………………….. 9 …………………………… …………………………………………………………… 13 …………………………… …………………………………………………………… 35 …………………………… ……………… ………………………………………………………..… 90 …………………………… ……………………………………………………….. 900 …………………………… …………………………………………………………… 3.Να συμπληρώσεις σωστά: (4) …………………………….….φίλοι συζητούν. - Εγώ, λέει ο (1) …………………..….. . μάζεψα από τα κάλαντα (12)……………………. ευρώ. - Έρχεσαι (2) ………………………………….. του λέει ο άλλος. Εγώ έχω πάνω από (20)……………………….…. Τα πιο πολλά μου τα έδωσε (1) ……………………. θείος μου. - Εγώ λέω να πάμε στο σπίτι (1) ………………………………. από εμάς και να τα μοιραστούμε, είπε ο (3) …………………………...της παρέας. - Αυτό (1) …………………………..φορά δεν είναι σωστό, είπε ο (4) ……………………….., καθώς μετρούσε τα (19) ………………………….….ευρώ του. 4.Να αντικαταστήσεις στις παρακάτω προτάσεις το υπογραμμισμένο μέρος με την κατάλληλη μετοχή ή επίθετο: Το φαγητό έχει ξαναζεσταθεί. ………………………………………………………………………………………………………... Η ίωση μπορεί να θεραπευθεί. ……………………………………………………………………………………………………….. Η κονσέρβα έχει ανοιχτεί. …………………………………………………………………………………………………..….. Να επιστρέψετε το τεστ αφού το συμπληρώσετε. ………………………………………………………………………………………………………... Γιάννης Μαυροζούμης Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.44
- 45. 5. Να γράψεις το όνομα που ταιριάζει στη θέση των φράσεων που είναι στην παρένθεση: (ΠΡΟΣΕΧΩ ΤΑ ΚΥΡΙΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΞΕΚΙΝΟΥΝ ΜΕ ΚΕΦΑΛΑΙΟ, ΕΝΩ ΤΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΜΕ ΜΙΚΡΟ) 6.Να ξαναγράψεις τις προτάσεις όπως στο παράδειγμα: Ο θείος μου είναι οπωροπώλης Ο θείος μου έχει οπωροπωλείο. Ο πατέρας μου είναι βιοτέχνης. …………………………………………………………….……….. Η μητέρα μου είναι λογίστρια. ……………………………………………………………………... Ο Νίκος είναι αρτοποιός. …………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………. Η Μαρία έχει κομμωτήριο. …………………………………………………………………….. Ο Βασίλης έχει φαρμακείο. 7.Να ξαναγράψεις τις προτάσεις όπως στο παράδειγμα: Ο διευθυντής είναι (από την Ήπειρο) Η……………………………………………. Το κρασί είναι (από το Άγιο Όρος) α……………………………………………... Ο Κώστας είναι (από την Καλαμάτα) ……………………………………………….. Ο χαλβάς είναι (από τα Φάρσαλα) ………………………………………………... Ο κύριος είναι (από το Μεσολόγγι) ……………………………………………….. Η σταφίδα είναι (από την Κόρινθο) …………………………………………..….. Η Μαρία είναι (από τον Πειραιά) ……………………………………………….. Η συνταγή είναι (από τη Μικρά Ασία) ……………………………………………….. Η γιαγιά πλούτισε. Η γιαγιά έγινε πλούσια. Ο Πάνος βιάζεται. ……………………………………………………………….. …………………………………………………………….. Ο θείος είναι θυμωμένος. Ο κάκτος άνθισε. ……………………………………………………………..…… ……………………………………………………………….. Τα παιδιά είναι ευχαριστημένα. Γιάννης Μαυροζούμης Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.45
- 46. « Το επίθετο ο πολύς, η πολλή , το πολύ και το επίρρημα πολύ » ΑΣΚΣΗΕ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1) Να συμπληρώσεις τα κενά των προτάσεων με το σωστό τύπο του επιθέτου ο πολύς, η πολλή, το πολύ και το επίρρημα πολύ . Θυμάμαι πάντα με ………………………………. μεγάλη αγάπη τον παππού μου. Αν και έχει ………………………… φίλους , συχνά νιώθει …………………………. μόνος. Ήπιες ………………. κρασί και ζαλίστηκες . Μην τρέχεις ……………………… με το αυτοκίνητο. Τελευταία δεν αισθάνεται ……………………… καλά και ο γιατρός του είπε να σταματήσει την ………….. δουλειά. Η Σοφία είναι ………………………… όμορφη μ ‘ αυτό το φόρεμα. ‘Εφαγε ………………………… γλυκό και του πόνεσε η κοιλιά . Στο εμπορικό κέντρο έχει πάντα ……………………… κόσμο . Έχει …………………………… κίνηση στο δρόμο. Η γήινη ατμόσφαιρα είναι …………………………. μολυσμένη. Ο Νίκος έχει ………………………. γνώσεις και δε χορταίνω να τον ακούω να μιλάει . Με τη δουλειά που κάνει βγάζει ………………… χρήματα. Προσοχή στην ορθογραφία ! • Στο αρσενικό και το ουδέτερο ενικού αριθμού το επίθετο γράφεται με ένα λ , ενώ στο θηλυκό και σε όλο τον πληθυντικό αριθμό γράφεται με δύο λλ . • Το πολλή είναι επίθετο , συνοδεύει ουσιαστικά και γράφεται με δύο λλ και η . • Το πολύ είναι επίρρημα , συνοδεύει ρήματα, επιρρήματα , μετοχές ή επίθετα και γράφεται με ένα λ και υ. • π.χ. πολλή βροχή , πολύ δυνατή βροχή , βρέχει πολύ Μάρθα Μαρία Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.46
- 47. 2) Να σχηματίσεις σύνθετες λέξεις με πρώτο συνθετικό το πολύ . Ύφασμα με πολλά χρώματα πολύχρωμο Βιβλίο με πολλές σελίδες ………………………………………………………………. Λέξη με πολλές συλλαβές ………………………………………………………………. Συζήτηση που διαρκεί πολλές ώρες ………………………………………………... Άνθρωπος με πολλές ασχολίες …………………………………………………………… Σχήμα με πολλές γωνίες ……………………………………………………………………… Άνθρωπος που έχει ταξιδέψει πολύ ………………………………………………….. Ζωή με πολλές ταραχές ……………………………………………………………………… 3) Να συμπληρώσεις τα κενά με το πολλή ή πολύ . Είναι ………………………………….. καλό κρασί. Έφαγε ………………………………….. σοκολάτα. Μου αρέσει …………………………….. το θέατρο. Είναι …………………………………… όμορφη η Άννα. Έξω έχει ………………….αέρα, ντύσου καλά. Στον καφέ μου δε βάζω ……………………….. ζάχαρη. Σήμερα έχει …………………………….. ζέστη. Έχω να τον δω …………………………….. καιρό. Στο νησί έχει ………………………… υγρασία. Επιτέλους ! Τις έκανα όλες! Μάρθα Μαρία Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.47
- 48. Μια αληθινή ιστορία Τα ουσιαστικά που φανερώνουν ένα συγκεκριμένο πρόσωπο, ζώο ή πράγμα λέγονται (δηλαδή τα ονόματα ανθρώπων, ζώων, χωρών, πόλεων, οδών, βουνών, λιμνών, νησιών, ποταμών, ημερών, μηνών και γιορτών εκτός των εποχών) κύρια ονόματα. Τα κύρια ονόματα γράφονται πάντα με κεφαλαίο το πρώτο τους γράμμα. π.χ. Γιώργος, Αθηνά, Ολυμπία, Σουηδία, Τιτανικός, Οδύσσεια κ.ά. Τα κύρια ονόματα που μας δείχνουν τη χώρα ή τον τόπο από τον οποίο κατάγεται κάποιος λέγονται εθνικά. Τα εθνικά γράφονται πάντα με κεφαλαίο το πρώτο τους γράμμα. π.χ. Έλληνας, Άγγλος, Κρητικός, Πόντιος, Αφρικανός κ.ά. Όμως, τα επίθετα που βγαίνουν από εθνικά ονόματα και μας δείχνουν την προέλευση κάποιου προϊόντος ή κάποιου άλλου πράγματος δεν είναι εθνικά ούτε κύρια ονόματα και γι’ αυτό το πρώτο τους γράμμα δε γράφεται με κεφαλαίο. π.χ. Έλληνας – ελληνικός Άγγλος – αγγλικός Γερμανός – γερμανικός Ασκήσεις 1. Να γράψεις πώς λέγεται αυτός που κατάγεται από : α) Πάτρα ………………………………………….. β) Λήμνο ………………………………………….. γ) Καλαμάτα ………………………………………….. δ) Ρόδος ………………………………………….. ε) Αίγυπτος ………………………………………….. στ) Μάνη ………………………………………….. 2. Να συμπληρώσεις τα κενά των προτάσεων με το κατάλληλο γράμμα, κεφαλαίο ή μικρό. Η __λλανδία φημίζεται για τα __λλανδικά τυριά. Κάθε χρόνο γίνεται στην __άτρα το περίφημο __ατρινό καρναβάλι. Πολλοί τουρίστες έρχονται το καλοκαίρι στην __λλάδα και επισκέπτονται διάφορα __λληνικά νησιά. Οι __θηναίοι και οι __παρτιάτες πολέμησαν μεταξύ τους στον __ελλοπονησιακό πόλεμο. 3. Να βάλεις κεφαλαίο όπου χρειάζεται Τη δευτέρα τα παιδιά μίλησαν για τις διακοπές του καλοκαιριού. Η μαρία είπε πως θα πάει διακοπές στην ελλάδα. Ο σάκης είπε πως θα πάει στο χωριό της γιαγιάς του, στην ελβετία και θα φάει ελβετικές σοκολάτες. Ο μιχάλης είπε πως τον αύγουστο θα πάει με τους φίλους του στη Μυτιλήνη. -Εγώ θα περάσω τις διακοπές μου στην οδό αίγινας στη λευκωσία, είπε γελώντας ο ιωάννης! -Καλές διακοπές! ευχήθηκε η δασκάλα. ONOMA:_________________ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:___________ Η τάξη της κυρίας Γεωργίας Επιμέλεια επανάληψης: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.48