SlideShare una empresa de Scribd logo
1 de 28
opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012






opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012

urodzona 31 sierpnia
1870 w Chiaravalle
1907 r. założenie
„Casa dei bambini”
1909r. – Il metodo
della pedagogia
scientifica applicato
all’educazione
infantile nelle case
dei bambini”
Umiera w roku 1952
w Holandii
opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012







Odkrycie dziecka – klucz do dziecka
Tajemnica dzieciństwa – rozwój dziecka odbywa
się wg wrodzonego planu
Potrzeba zaspokojenia własnej aktywności
Pośrednia rola dorosłego
Przygotowane otoczenie – środowisko

opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012
 Dziecko

ujawniło
niezwykłą radość i
nową godność
 Odkryła wartość
dydaktyczną liturgii
 Liturgia jest
dostępna dla dzieci
od najmłodszych lat
opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012
Jedno z dzieci w wieku siedmiu lat (bez wychowania
religijnego w domu) wybrało sobie pracę na temat
ewolucji zwierząt wg Lamarcka i Darwina. Po czym
pyta: „jeśli człowiek pochodzi od małpy, a małpa od
innego zwierzęcia i tak dalej to pierwsze skąd
pochodzi? Pierwsze – odpowiada narrator, powstał
przez przypadek. Na co dziecko wybucha śmiechem i
wołając mamę mówi:
Słuchaj ale szok, życie powstało przez przypadek!!
Przecież to jest niemożliwe!
A zatem jak kształtuje się życie?
Jest Bóg – odpowiada dziecko z pełnym
przekonaniem.
opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012
Odpowiedź na potrzeby rozwojowe dziecka
- Rodzina
- Kościół – jako wspólnota (nikt nie może się
sam zbawić, obrazy ewangeliczne np. Ciało
mistyczne, winna latorośl)
 Dla rozwoju duchowego
– do życia duchowego
- poznawania rzeczywistości, w której
dziecko żyje


opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012
 „Przedmioty,

które przygotowujemy dziecku
są wyrazem troski dorosłego, który potrafi
obserwować dziecko w taki sposób, że to
wszystko co znajduje się w przygotowanym
otoczeniu powstało dzięki prowadzeniu
dziecka”.
 Dziecko jest przewodnikiem

opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012
opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012
Atrium Sofii Cavalletti, Rzym 2007
opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012






opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012

Dziecko działa w
atmosferze autonomii
Ma możliwość
doskonalenia umiejętności
i kontroli nad sobą
Prowadzi do porządku i
organizacji
Materiały są dostępne dla
każdego dziecka
 Słowo

Boże – Pismo

św.
 Kącik modlitwy
 Msza święta
 Chrzest święty
 Przypowieści
 Diorama
opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012






Katechetyczny nie
prowadzi do
poznania jakieś
koncepcji, ale do
żywego spotkania z
konkretną Osobą
Nie służy
poznawaniu, ale
pomaga życiu
duchowemu
„zmaterializowana
abstrakcja”
opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012






Rozwoju
sensorycznego i
intelektualnego
Przejście od
przedmiotu do
pojęcia (znaku)
Materiał religijny –
odkrywanie
znaczenia znaków
liturgicznych i
biblijnych
opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012











Izolacja punktów o
szczególnym znaczeniu
teologicznym
Izolacja wraz z orędziem
Ograniczenie treści
doktrynalnych, które się
wypowiada
Materiał ma zawierać tylko
treść religijną
Należy odrzucić co
zbyteczne
Wskazuje namacalnie treść
opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012






Miejsce słuchania
orędzia religijnego
Medytowanie orędzia
wg rytmu dziecka
Różnica między
Kościołem a atrium:
Kościół słuchanie i
celebracja, atrium to
praca, która staje się
medytacją i modlitwą
Ma charakter ośrodka
rekolekcyjnego
opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012




To miejsce gdzie
głosi się słowo
Boże
Jest
„mszocentryczne”,
prowadzi do
rozumienia i
świadomego
uczestnictwa we
mszy św.
opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012



Znajduje się wszystko to,
co w kościele:
Zmiana kolorów
liturgicznych
Modlitwy
Ryty/celebracje
liturgiczne
Atrium ma być
odzwierciedleniem
kultury, możliwości
społeczno-ekonomicznych
opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012
Fot. Sofia Cavalletti, „Ostatnia Wieczerza”




aktywny w momencie wprowadzania dziecko w
rzeczywistość
bierny zaś w chwilach samodzielnego poznawania
jej przez dziecko – wszystko w myśl zasady:
pozwól mi zrobić to samodzielnie oraz daj mi
czas.
opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012
Nauczyciel montessoriańskim powinien charakteryzować się
bardziej cierpliwością w pozwalaniu dziecku na działanie i na
samodzielne zdobywanie nowych umiejętności, niż własną
aktywnością Fot. Francesca Cocchini, Rzym 2007

opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012





Zamiast mówić
musi nauczyć się
milczeć;
Zamiast nauczać
musi obserwować;
Zamiast dumnej
godności tego,
który się nigdy nie
myli przyjmuje na
siebie szatę
pokory”
opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012






Zdolność cieszenia się
z relacji z Bogiem
Całościowe
odczuwanie
Radość przedłużająca
się i dająca pokój
Radość i pokój – dary
Ducha Św.
Esencjalność – dążenie
do tego co
najistotniejsze

opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012





-

Dobry Pasterz
Miejsce spotkania
z Jezusem
(epiklezaofiarowanie)
Światłość
Przypowieści o
królestwie Bożym
tajemnica życia
Tajemnica historii
opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012
opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012
O Katechezie Dobrego Pasterza:
Sofia Cavalletti, Potencjał duchowy dziecka.
Doświadczenia z dziećmi w wieku od 3 do 6
lat, WAM, Kraków 2001.
Potencjał duchowy dziecka w wieku od 6 do
12 lat. Opis doświadczenia,WAM Kraków
2003.
Pedagogika Marii Montessori w Polsce i na
świecie,
pod red. B. Surmy, Palatum,
Łódź 2009.
 Opracowanie

i wydanie książki metodycznej:
Krzysztof Biel SJ, Barbara Surma, „Ja jestem dobrym
Pasterzem”. Przewodnik metodyczny do Katechezy
Dobrego Pasterza dla dzieci od 3. do 5. roku życia.
 Zeszytów do pracy własnej dziecka:
Tytuły: „Ja jestem dobrym Pasterzem”
– Msza św.
– Adwent i Boże Narodzenie
- Nauczanie Jezusa w przypowieściach
- Wielki Post i Wielkanoc
Montessori i wychowanie religijne

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

Презентація досвіду роботи Хуторненко
Презентація досвіду роботи ХуторненкоПрезентація досвіду роботи Хуторненко
Презентація досвіду роботи ХуторненкоDNZ7 VOV
 
Gatto cap4
Gatto cap4Gatto cap4
Gatto cap4imartini
 
Презентація досвіду РОБОТИ
Презентація досвіду РОБОТИПрезентація досвіду РОБОТИ
Презентація досвіду РОБОТИufkbyf2205
 
Pedagógiai értékelés tervezése
Pedagógiai értékelés tervezésePedagógiai értékelés tervezése
Pedagógiai értékelés tervezéseEKC
 
презентация муз.керівника ДНЗ №400
презентация муз.керівника ДНЗ №400презентация муз.керівника ДНЗ №400
презентация муз.керівника ДНЗ №400Yuyko
 
організація системи цз в навчальному закладі
організація системи цз в навчальному закладіорганізація системи цз в навчальному закладі
організація системи цз в навчальному закладіrimarivsjka-schkola
 
Портфоліо вчителя фізичної культури.pptx
Портфоліо вчителя фізичної культури.pptxПортфоліо вчителя фізичної культури.pptx
Портфоліо вчителя фізичної культури.pptxssusera0963a
 
Організації роботи з питань безпеки життєдіяльності ДНЗ №43
Організації роботи з  питань безпеки життєдіяльності ДНЗ №43Організації роботи з  питань безпеки життєдіяльності ДНЗ №43
Організації роботи з питань безпеки життєдіяльності ДНЗ №43ZHOIPPO
 
«РОЗВИТОК ТВОРЧИХ ЗДІБНОСТЕЙ ДОШКІЛЬНИКІВ НА ЗАНЯТТЯХ З МУЗИЧНОГО ВИХОВАННЯ Ш...
«РОЗВИТОК ТВОРЧИХ ЗДІБНОСТЕЙ ДОШКІЛЬНИКІВ НА ЗАНЯТТЯХ З МУЗИЧНОГО ВИХОВАННЯ Ш...«РОЗВИТОК ТВОРЧИХ ЗДІБНОСТЕЙ ДОШКІЛЬНИКІВ НА ЗАНЯТТЯХ З МУЗИЧНОГО ВИХОВАННЯ Ш...
«РОЗВИТОК ТВОРЧИХ ЗДІБНОСТЕЙ ДОШКІЛЬНИКІВ НА ЗАНЯТТЯХ З МУЗИЧНОГО ВИХОВАННЯ Ш...Юля Надтока
 
Ips02 class piaget 1
Ips02 class piaget 1Ips02 class piaget 1
Ips02 class piaget 1imartini
 
Legal Analysis of the Sierra Leone 1991 Constitution March 11 2015
Legal Analysis of the Sierra Leone 1991 Constitution March 11 2015Legal Analysis of the Sierra Leone 1991 Constitution March 11 2015
Legal Analysis of the Sierra Leone 1991 Constitution March 11 2015Scott Carlson
 
портфоліо вчителя фізичної культури
портфоліо вчителя фізичної культурипортфоліо вчителя фізичної культури
портфоліо вчителя фізичної культуриольга лук
 
-intersoggettività
-intersoggettività-intersoggettività
-intersoggettivitàimartini
 
документація музкерівник
документація музкерівникдокументація музкерівник
документація музкерівникОльга Ямник
 
Особливості формування самооцінки у дітей старшого дошкільного віку із загаль...
Особливості формування самооцінки у дітей старшого дошкільного віку із загаль...Особливості формування самооцінки у дітей старшого дошкільного віку із загаль...
Особливості формування самооцінки у дітей старшого дошкільного віку із загаль...Ковпитська ЗОШ
 
Lo sviluppo cognitivo secondo piaget
Lo sviluppo cognitivo secondo piagetLo sviluppo cognitivo secondo piaget
Lo sviluppo cognitivo secondo piagetiva martini
 
Nemovlyachy vik i_yogo_osoblivosti (1)
Nemovlyachy vik i_yogo_osoblivosti (1)Nemovlyachy vik i_yogo_osoblivosti (1)
Nemovlyachy vik i_yogo_osoblivosti (1)lenochek35
 
презентация 4гр.
презентация 4гр.презентация 4гр.
презентация 4гр.dnz150
 

La actualidad más candente (20)

Презентація досвіду роботи Хуторненко
Презентація досвіду роботи ХуторненкоПрезентація досвіду роботи Хуторненко
Презентація досвіду роботи Хуторненко
 
Gatto cap4
Gatto cap4Gatto cap4
Gatto cap4
 
Презентація досвіду РОБОТИ
Презентація досвіду РОБОТИПрезентація досвіду РОБОТИ
Презентація досвіду РОБОТИ
 
Pedagógiai értékelés tervezése
Pedagógiai értékelés tervezésePedagógiai értékelés tervezése
Pedagógiai értékelés tervezése
 
презентация муз.керівника ДНЗ №400
презентация муз.керівника ДНЗ №400презентация муз.керівника ДНЗ №400
презентация муз.керівника ДНЗ №400
 
організація системи цз в навчальному закладі
організація системи цз в навчальному закладіорганізація системи цз в навчальному закладі
організація системи цз в навчальному закладі
 
Презентація музичного керівника
Презентація музичного керівникаПрезентація музичного керівника
Презентація музичного керівника
 
інтерактивні методи навчання
інтерактивні методи навчанняінтерактивні методи навчання
інтерактивні методи навчання
 
Портфоліо вчителя фізичної культури.pptx
Портфоліо вчителя фізичної культури.pptxПортфоліо вчителя фізичної культури.pptx
Портфоліо вчителя фізичної культури.pptx
 
Організації роботи з питань безпеки життєдіяльності ДНЗ №43
Організації роботи з  питань безпеки життєдіяльності ДНЗ №43Організації роботи з  питань безпеки життєдіяльності ДНЗ №43
Організації роботи з питань безпеки життєдіяльності ДНЗ №43
 
«РОЗВИТОК ТВОРЧИХ ЗДІБНОСТЕЙ ДОШКІЛЬНИКІВ НА ЗАНЯТТЯХ З МУЗИЧНОГО ВИХОВАННЯ Ш...
«РОЗВИТОК ТВОРЧИХ ЗДІБНОСТЕЙ ДОШКІЛЬНИКІВ НА ЗАНЯТТЯХ З МУЗИЧНОГО ВИХОВАННЯ Ш...«РОЗВИТОК ТВОРЧИХ ЗДІБНОСТЕЙ ДОШКІЛЬНИКІВ НА ЗАНЯТТЯХ З МУЗИЧНОГО ВИХОВАННЯ Ш...
«РОЗВИТОК ТВОРЧИХ ЗДІБНОСТЕЙ ДОШКІЛЬНИКІВ НА ЗАНЯТТЯХ З МУЗИЧНОГО ВИХОВАННЯ Ш...
 
Ips02 class piaget 1
Ips02 class piaget 1Ips02 class piaget 1
Ips02 class piaget 1
 
Legal Analysis of the Sierra Leone 1991 Constitution March 11 2015
Legal Analysis of the Sierra Leone 1991 Constitution March 11 2015Legal Analysis of the Sierra Leone 1991 Constitution March 11 2015
Legal Analysis of the Sierra Leone 1991 Constitution March 11 2015
 
портфоліо вчителя фізичної культури
портфоліо вчителя фізичної культурипортфоліо вчителя фізичної культури
портфоліо вчителя фізичної культури
 
-intersoggettività
-intersoggettività-intersoggettività
-intersoggettività
 
документація музкерівник
документація музкерівникдокументація музкерівник
документація музкерівник
 
Особливості формування самооцінки у дітей старшого дошкільного віку із загаль...
Особливості формування самооцінки у дітей старшого дошкільного віку із загаль...Особливості формування самооцінки у дітей старшого дошкільного віку із загаль...
Особливості формування самооцінки у дітей старшого дошкільного віку із загаль...
 
Lo sviluppo cognitivo secondo piaget
Lo sviluppo cognitivo secondo piagetLo sviluppo cognitivo secondo piaget
Lo sviluppo cognitivo secondo piaget
 
Nemovlyachy vik i_yogo_osoblivosti (1)
Nemovlyachy vik i_yogo_osoblivosti (1)Nemovlyachy vik i_yogo_osoblivosti (1)
Nemovlyachy vik i_yogo_osoblivosti (1)
 
презентация 4гр.
презентация 4гр.презентация 4гр.
презентация 4гр.
 

Similar a Montessori i wychowanie religijne

Przypowieści o królestwie Bożym kdp
Przypowieści o królestwie Bożym kdpPrzypowieści o królestwie Bożym kdp
Przypowieści o królestwie Bożym kdpBarbara Surma
 
Off Words_Twórcze i kompleksowe podejście do rozwoju ludzi
Off Words_Twórcze i kompleksowe podejście do rozwoju ludziOff Words_Twórcze i kompleksowe podejście do rozwoju ludzi
Off Words_Twórcze i kompleksowe podejście do rozwoju ludziDorota Raniszewska
 
Kenneth j gergen
Kenneth j gergenKenneth j gergen
Kenneth j gergenhexe234
 
Społeczna psychologia rozwoju dzieci i młodzieży 3
Społeczna psychologia rozwoju dzieci i młodzieży 3Społeczna psychologia rozwoju dzieci i młodzieży 3
Społeczna psychologia rozwoju dzieci i młodzieży 3Martinez1986pl
 
Sparrow - świadome śnienie
Sparrow  - świadome śnienieSparrow  - świadome śnienie
Sparrow - świadome śnienieOla Monola
 

Similar a Montessori i wychowanie religijne (7)

Przypowieści o królestwie Bożym kdp
Przypowieści o królestwie Bożym kdpPrzypowieści o królestwie Bożym kdp
Przypowieści o królestwie Bożym kdp
 
Kabala Dla Poczatkujacych
Kabala Dla PoczatkujacychKabala Dla Poczatkujacych
Kabala Dla Poczatkujacych
 
Off Words_Twórcze i kompleksowe podejście do rozwoju ludzi
Off Words_Twórcze i kompleksowe podejście do rozwoju ludziOff Words_Twórcze i kompleksowe podejście do rozwoju ludzi
Off Words_Twórcze i kompleksowe podejście do rozwoju ludzi
 
Raport
RaportRaport
Raport
 
Kenneth j gergen
Kenneth j gergenKenneth j gergen
Kenneth j gergen
 
Społeczna psychologia rozwoju dzieci i młodzieży 3
Społeczna psychologia rozwoju dzieci i młodzieży 3Społeczna psychologia rozwoju dzieci i młodzieży 3
Społeczna psychologia rozwoju dzieci i młodzieży 3
 
Sparrow - świadome śnienie
Sparrow  - świadome śnienieSparrow  - świadome śnienie
Sparrow - świadome śnienie
 

Montessori i wychowanie religijne

  • 1. opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012
  • 2.     opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012 urodzona 31 sierpnia 1870 w Chiaravalle 1907 r. założenie „Casa dei bambini” 1909r. – Il metodo della pedagogia scientifica applicato all’educazione infantile nelle case dei bambini” Umiera w roku 1952 w Holandii
  • 3. opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012
  • 4.      Odkrycie dziecka – klucz do dziecka Tajemnica dzieciństwa – rozwój dziecka odbywa się wg wrodzonego planu Potrzeba zaspokojenia własnej aktywności Pośrednia rola dorosłego Przygotowane otoczenie – środowisko opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012
  • 5.  Dziecko ujawniło niezwykłą radość i nową godność  Odkryła wartość dydaktyczną liturgii  Liturgia jest dostępna dla dzieci od najmłodszych lat opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012
  • 6. Jedno z dzieci w wieku siedmiu lat (bez wychowania religijnego w domu) wybrało sobie pracę na temat ewolucji zwierząt wg Lamarcka i Darwina. Po czym pyta: „jeśli człowiek pochodzi od małpy, a małpa od innego zwierzęcia i tak dalej to pierwsze skąd pochodzi? Pierwsze – odpowiada narrator, powstał przez przypadek. Na co dziecko wybucha śmiechem i wołając mamę mówi: Słuchaj ale szok, życie powstało przez przypadek!! Przecież to jest niemożliwe! A zatem jak kształtuje się życie? Jest Bóg – odpowiada dziecko z pełnym przekonaniem. opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012
  • 7. Odpowiedź na potrzeby rozwojowe dziecka - Rodzina - Kościół – jako wspólnota (nikt nie może się sam zbawić, obrazy ewangeliczne np. Ciało mistyczne, winna latorośl)  Dla rozwoju duchowego – do życia duchowego - poznawania rzeczywistości, w której dziecko żyje  opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012
  • 8.  „Przedmioty, które przygotowujemy dziecku są wyrazem troski dorosłego, który potrafi obserwować dziecko w taki sposób, że to wszystko co znajduje się w przygotowanym otoczeniu powstało dzięki prowadzeniu dziecka”.  Dziecko jest przewodnikiem opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012
  • 9. opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012
  • 10. Atrium Sofii Cavalletti, Rzym 2007 opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012
  • 11.     opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012 Dziecko działa w atmosferze autonomii Ma możliwość doskonalenia umiejętności i kontroli nad sobą Prowadzi do porządku i organizacji Materiały są dostępne dla każdego dziecka
  • 12.  Słowo Boże – Pismo św.  Kącik modlitwy  Msza święta  Chrzest święty  Przypowieści  Diorama opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012
  • 13.    Katechetyczny nie prowadzi do poznania jakieś koncepcji, ale do żywego spotkania z konkretną Osobą Nie służy poznawaniu, ale pomaga życiu duchowemu „zmaterializowana abstrakcja” opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012
  • 14.    Rozwoju sensorycznego i intelektualnego Przejście od przedmiotu do pojęcia (znaku) Materiał religijny – odkrywanie znaczenia znaków liturgicznych i biblijnych opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012
  • 15.       Izolacja punktów o szczególnym znaczeniu teologicznym Izolacja wraz z orędziem Ograniczenie treści doktrynalnych, które się wypowiada Materiał ma zawierać tylko treść religijną Należy odrzucić co zbyteczne Wskazuje namacalnie treść opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012
  • 16.     Miejsce słuchania orędzia religijnego Medytowanie orędzia wg rytmu dziecka Różnica między Kościołem a atrium: Kościół słuchanie i celebracja, atrium to praca, która staje się medytacją i modlitwą Ma charakter ośrodka rekolekcyjnego opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012
  • 17.   To miejsce gdzie głosi się słowo Boże Jest „mszocentryczne”, prowadzi do rozumienia i świadomego uczestnictwa we mszy św. opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012
  • 18.   Znajduje się wszystko to, co w kościele: Zmiana kolorów liturgicznych Modlitwy Ryty/celebracje liturgiczne Atrium ma być odzwierciedleniem kultury, możliwości społeczno-ekonomicznych opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012
  • 19. Fot. Sofia Cavalletti, „Ostatnia Wieczerza”   aktywny w momencie wprowadzania dziecko w rzeczywistość bierny zaś w chwilach samodzielnego poznawania jej przez dziecko – wszystko w myśl zasady: pozwól mi zrobić to samodzielnie oraz daj mi czas. opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012
  • 20. Nauczyciel montessoriańskim powinien charakteryzować się bardziej cierpliwością w pozwalaniu dziecku na działanie i na samodzielne zdobywanie nowych umiejętności, niż własną aktywnością Fot. Francesca Cocchini, Rzym 2007 opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012
  • 21.    Zamiast mówić musi nauczyć się milczeć; Zamiast nauczać musi obserwować; Zamiast dumnej godności tego, który się nigdy nie myli przyjmuje na siebie szatę pokory” opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012
  • 22.      Zdolność cieszenia się z relacji z Bogiem Całościowe odczuwanie Radość przedłużająca się i dająca pokój Radość i pokój – dary Ducha Św. Esencjalność – dążenie do tego co najistotniejsze opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012
  • 23.     - Dobry Pasterz Miejsce spotkania z Jezusem (epiklezaofiarowanie) Światłość Przypowieści o królestwie Bożym tajemnica życia Tajemnica historii opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012
  • 24. opracowała dr Barbara Surma, Kraków 2012
  • 25. O Katechezie Dobrego Pasterza: Sofia Cavalletti, Potencjał duchowy dziecka. Doświadczenia z dziećmi w wieku od 3 do 6 lat, WAM, Kraków 2001. Potencjał duchowy dziecka w wieku od 6 do 12 lat. Opis doświadczenia,WAM Kraków 2003. Pedagogika Marii Montessori w Polsce i na świecie, pod red. B. Surmy, Palatum, Łódź 2009.
  • 26.
  • 27.  Opracowanie i wydanie książki metodycznej: Krzysztof Biel SJ, Barbara Surma, „Ja jestem dobrym Pasterzem”. Przewodnik metodyczny do Katechezy Dobrego Pasterza dla dzieci od 3. do 5. roku życia.  Zeszytów do pracy własnej dziecka: Tytuły: „Ja jestem dobrym Pasterzem” – Msza św. – Adwent i Boże Narodzenie - Nauczanie Jezusa w przypowieściach - Wielki Post i Wielkanoc