Presentatie tijdens 'Technology for Livinglunch' van lectoraat Duurzame Energievoorziening Saxion Enschede. Presentatie over belang van kennis van gedrag/psychologie bij ontwerp van energieneutrale panden.

1. 1

2. De psychologie van
duurzaamheid
Gert Harm ten Bolscher
bolscher@dwa.nl
@GertHarmtB

3. 3
www.dwa.nl

4. Situatie
4
1995 - 2005
2005 - 2013
2013 - ...
Productoptimalisatie
Systeemintegratie
Gebruiksinteractie

5. 5

6. Belangstelling woonconsument
voor duurzaamheid
6

7. Onderzoek Bouwfonds (1)
• Baat het niet, dan gaat
het niet
7

8. Onderzoek Bouwfonds (2)
Wat willen bewoners?
22-5-2015 8

9. Onderzoek Bouwfonds (3)
Afwegingsfactoren
22-5-2015 9

10. Onderzoek Bouwfonds (4)
Acceptatie hogere prijs
22-5-2015 10

11. Woningeigenaar
Hoe zien (veel) professionals de
woonconsument?
• Zoeker naar economisch gewin
• Iemand die rationeel te overtuigen is
• Iemand die rationale beslissingen
neemt
11

12. Wat is de woningeigenaar?
• Gewoon een mens!
12

13. Onbewust gedrag
• Allergrootste deel (95%) van ons gedrag is
automatisch
• Gaat buiten het bewustzijn om
• We doen het omdat we het altijd doen
(gewoonte) ...
• ... of we reageren op stimuli of sociale
patronen
• Diep ingesleten gedragspatronen 
veranderen kost heel veel moeite

14. 14

15. Oefening
Denk eens even niet aan een olifant!
15

16. Beinvloeding
Roberto Scialdini:
• Sociale bewijskracht
• Autoriteit
• Schaarste
• Commitment en consistentie
• Sympathie
• Wederkerigheid 16

17. Hoe stimuleer je hotelgasten om hun
handdoeken meer dagen te gebruiken vanuit
milieuoverwegingen?

18. Sociaal bewijs: doen wat de meeste
anderen doen
• Help het hotel om energie te besparen
• Help mee voor een goed milieu
• De meeste gasten in dit hotel gebruiken
hun handdoek meerdere dagen
• De meeste mensen in deze hotelkamer
gebruiken hun handdoek meerdere
dagen
16%
31%
43%
49%

19. Veranderen
Uit de comfortzone komen:
• Kost energie
• Vraagt continu om bewuste acties
• Voelt als onplezierig (pijn-beleving)
• Doelen vaak ver weg
• Verlies-beleving heeft sterkere impact
dan winstbeleving
19

20. Veranderen als plezier?
• Goede voorbeeld
• Angst/onzekerheid wegnemen
• Korte termijn doelen
• Haalbare doelen
• Beloning als doel gerealiseerd is
• Juiste moment positieve prikkels
(Scialdini!)
20

21. Prestatiegaranties
Afhankelijk van
• Ontwerpkwaliteit
• Bouwkwaliteit
• Eindgebruiker
21

22. Energiegebruik en vakmanschap
• Vakmanschap in conceptvorming,
ontwerp, realisatie en beheer bepaalt
energiegebruik
22

23. 23

24. Gebruikersgedrag
24
Theoretisch energiegebruik
onzuinige woning
Theoretisch energiegebruik
zuinige woning
Praktisch energiegebruik
onzuinige woning
Praktisch energiegebruik
zuinige woning
Prebound effect
Rebound effect

25. Gasverbruik & aanwezigheid
25

26. Temperatuurinstelling &
afgiftesysteem
26

27. (Dis)comfort?
27

28. Discomfort door lage
inblaastemperatuur
28

29. Verduurzaming van de woning
• Niet technisch aanvliegen
• Benadering vanuit de ‘zachte’ hoek:
– Waar heeft de klant echt behoefte aan?
– Benadering als mens
– Details maken het verschil
– Gebruikersgedrag bepaalt de prestatie
29

30. Naar energieneutrale
gebouwen
• Techniek is beschikbaar
• Echter:
– Technische keuzes in relatie tot de
eindgebruiker en het gebruikersgedrag
– Communicatie/marketing richting
gebruikers
– Terugkoppeling op gedrag nodig
o Monitoring
o Wedstrijdelement
30

31. Conclusie
Willen we echte energieneutrale
gebouwen realiseren, dan is niet alleen
kennis van techiek en technische
systemen nodig maar ook kennis van
menselijk gedrag en interactie tussen
mens en techniek.
Film
31

33. 33