Gənclərin nəzərində gənclər təşkilati1

“GƏNCLƏRİN İNKİŞAFINDA İCTİMAİ- İNZİBATİ TƏSİSATLAR VƏ GƏNCLƏR
TƏŞKİLATLARININ ROLU” AZƏRBAYCAN GƏNCLƏRİNİN NƏZƏRİ İLƏ
SOSİOLOJİ SORĞUNUN HESABATI

1.GİRİŞ:
Bu sorğu "Gənclərin Rəyi" Araşdırma Mərkəzi (Təşəbbüs Qrupu) tərəfindən həyata keçirilmişdir. Sorğuda
14-29 yaş arasında 519 gənc onlayn sistemi ilə qoşulmuşdur. Sorğu 14 sualdan ibarət idi və onlardan 8 sual
respondentlərin şəxsi əlamətlərini, digər 6 sual isə əsas məsələlərlə bağlı respondentlərin reaksiyasını əhatə
edirdi.
Sorğunun məqsədi Azərbaycanda fəaliyyət göstərən gənclər təşkilatlarının gənclərin nəzərində hansı
mövqedə olmasını və gənclər təşkilatlarından olan gözləntiləri aşkar etməkdir. Bu sorğu eyni zamanda
gənclərin inkişafında gənclər təşkilatlarının töhfəsinin digər sosial təsisatlarla müqayisə edilməsi, habelə
hansı sahələrdə onların təsirli və ya təsirsiz olmasına da imkan yaratdı. Hamıya məlumdur ki, hər bir gəncin
iştirakında onu əhatə edən və təmasda olduğu mühitlər güclü təsir edir. Ümumilikdə götürsək hər bir gəncin
inkişafında əsas 3 mühit- ailə, təhsil və bunlardan kənar olan dost və ya buna bənzər şəbəkə mühitləri
mövcuddur. Hesab edirik ki, dəyişkənlik baxımdan mühitləri 2 qrupa- dinamik və statik mühitlərə bölmək
və təsnifatlaşdırmaq mümkündür. Ailə mühiti və təhsil mühiti ənənələrlə institutlaşdığı üçün və digər
mühitlərə qapalı olduğu üçün statik bir mühit hesab etmək mümkündür. Bununla yanaşı bu muhitlərin
xaricində dost və ya buna bənzər mühitlər isə nisbətən açıq və yenilənən bir mühit olduğu üçün dinamik
mühit hesab etmək mümkündür. Bu sorğunun nəticələri həm də gənclərin mühitlərə olan münasibətini da
ifadə edir. Araşdırmanın nəticələri göstərdi ki, müxtəlif meyarlara görə (yaş, təhsil, məşğuliyyət) fərqli
kategoriyadan olan gənclərin mühitlərə olan münasibəti də fərqlənir. Belə bir versiya mövcuddur ki,
gənclərin mühitlərlə təmas nöqtələri sorğunun nəticələrinə təsirsiz ötüşməyəcək. Misal üçün heç vaxt
gənclər təşkilatlarının fəaliyyətlərində iştirak etməyən və onların fəaliyyətlərindən bəhrələnməyən gənclərin
gənclər təşkilatlarına münasibəti ictimai fəal gənclərdən fərqlənəcək. Eləcə də gözləntiləri də dəyişməlidir.
Sorğu fərqli kategoriyaya bölünən gənclərin ayrı ayrı qruplarının əsas suallara verilən cavabları müqayisəli
şəkildə təhlil edilmişdir. Bu araşdırmanın əsas hipotezi ondan ibarətdir ki, respondentlər gənclərin
inkişafında daha çox töhfəsi olan mühitləri seçərkən özlərinin daha çox və uzun müddətdə təmasda
olduğu mühitlərin töhfəsini daha yüksək qiymətləndirəcək.
Sorğu mövcud gənclərin ailə, məktəb, dost və digər sosial təsisatlara olan münasibətini nümayiş
etdirməklə yanaşı bu məsələdə mental faktorların mövqeyini də müəyyən etməyə imkan yaradır. Hamıya
məlumdur ki, ailə təsisatı, ailə məişət münasibətlərində mental faktorların rolu danılmazdır. Hər nə qədər
dəyərlər qloballaşsa da valideynlərdən gənclərə keçən dəyərlər onların gələcək seçimlərinə və inkişafına
mühüm təsir göstərir. Maraqlı məqamlardan biri də budur ki, bu sorğuda mühit gənclər təşkilatlarının
gələcək fəaliyyətinin qurulmasına kömək edəcək.
Sorğunun nəticələri gənclərin inkişafında müxtəlif təsisatların gələcək strategiyalarının
hazırlanmasına kömək edəcək. Bu baxımdan nəticələr hər bir təsisat, xüsusi ilə gənclər təşkilatları üçün
vəziyyətin ilkin təhlili xarakteri daşıyır. İlkin təhlil gələcəkdə daha böyük və spesifik araşdırmaların
aparılmasına zəmin yaradacaq və gənclərin inkişafı ilə bağlı siyasi təhlil (policy paper) sənədlərinin
yazılmasında köməkçi vasitə kimi istifadə edilə bilər.
Bütün bunlarla yanaşı qeyd etmək lazımdır ki, sorğu yalnız internet istifadəçisi olan gənclər arasında
keçirilmişdir. Maddi resusrların qıtlığı üzbəüz sorğunun keçirilməsini və müxtəlif sosial təbəqədən olan
gənclər arasında sorğunun keçirilməsini məhdudlaşdırmışdır. Sorğu nəticələrinin təhlil metodologiyası bu
çatışmamazlığı aradan qaldırmaq üçün əsas suallara verilən cavabları müxtəlif təbəqədən olan
respondentlərə görə müqayisəli şəkildə təhlil etmişdir. Bununla da müxtəlif təbəqələrin yanaşmaları və
trendlər müəyyən edilmişdir. Hər bir sosial təbəqə və hədəf qrup üçün trendin müəyyən edilməsi həmin
hədəf qrupun inkişafı üçün spesifik siyasətin və tədbirlərin seçilməsinə imkan yaradacaq. Eyni zamanda hər
bir ayrı təbəqənin problemlərini də bu təhlillə müəyyən etmək mümkündür.
Şübhəsiz bu sorğunun əhatə dairəsini genişləndirmək daha dolğun məlumatlar əldə etməsinə imkan
yaradardı. Xüsusi ilə informasiya axınından və gənclər təşkilatlarının fəaliyyətlərindən heç bir şəkildə
bəhrələnməyən gənclərin münasibətini öyrənmək maraqlı olardı. Lakin yuxarıda qeyd edildiyi kimi bunun
üçün maddi resusrların cəlb edilməsi vacibdir.

2.RESPONDENTLƏR
Ümumilikdə 14 may-30 iyun tarixləri arasında keçirilən sorğuda 519 gənc iştirak etmişdir.
Respondentlərin xüsusiyyətlərini, habelə müxtəlif kategoriyalar üzrə təsnifatlaşdırmaq və onların sosial
statusunu müəyyən etmək üçün sorğuda 6 sual nəzərdə tutulmuşdur. Bu 6 sualdan hər biri müxtəlif

kategoriyadan olan hədəf qrupların ayrı ayrı məsələlərdəki yanaşmasını müəyyən etmək baxımdan eyni
dərəcədə əhəmiyyətlidir. Respondentlərin şəxsi xüsusiyyətlərini müəyyən etmək baxımdan ilk sual yaşadığı
yer olması idi.
YAŞAYIŞ YERİ: Yaşayış yeri sualı respondentin yaşayış yerindəki mühitin, şəraitin və imkanlarının
onun inkişafına və onu əhatə edən mühitin formalaşmasında ən vacib suallardan biridir. İkinci bir məsələ
gənclərin inkişafında resurs təminatı, sosial obyektlər, informasiya axını, təhsil təsisatları, məşğuluq və digər
komponentlərin mövcudluğunda regionlar arasında fərqlər mövcuddur. Son dövrlərdə region gənclərinin
inkişafını nəzərdə tutan layihələrə üstünlük verilməsi əslində resurs təminatının regionların xeyrinə
dəyişdirilməsinə xidmət edir. Bizim sorğunun əsas hipotezlərindən biri də budur ki, bu fərq verilən
suallara cavablarda öz əksini tapmalıdır və cavablarda fərqlər yaranacaq. Beləliklə sorğuda iştirak edən
519 respondentin yaşadıqları yerə görə cavabları aşağıdakı şəkildə olmuşdur:
s/s Yaşadığı şəhər/rayon Respondentlərin Ümumi
sayı respondenlərə
nisbəti
1 Bakı 213 41.04
2 Gəncə 30 5.78
3 Sumqayıt 183 35.26
4 Mingəçevir 3 0.58
5 Lənkəran 36 6.94
6 Şəki 9 1.73
7 Abşeron 3 0.58
8 Ağstafa 9 1.73
9 Bərdə 3 0.58
10 Qax 6 1.16
11 Quba 9 1.73
12 Saatlı 3 0.58
13 Samux 3 0.58
14 Ucar 3 0.58
15 Şamaxı 3 0.58

- Respondentlərdən 213 nəfər, yəni respondentlərin 41,62%-i paytxat sakinləridir.
- Respondentlərdən 216 nəfər, yəni respoindentlərin 41,62%-i respublika tabeliyində olan
şəhərlərin- Gəncə, Sumqayıt və Mingəçevir şəhərlərinin sakinləridir. Sumqayıt 183 nəfər, Gəncə
30 nəfər, Mingəçevir 3 nəfər
- Digər 90 nəfər isə müxtəlif rayonlar: Abşeron-3 nəfər, Ağstafa -9 nəfər, Bərdə 3 nəfər, Lənkəran
36 nəfər, Qax-6 nəfər, Quba 9 nəfər, Saatlı-3 nəfər, Samux -3 nəfər, Şəki-9 nəfər, Ucar- 3 nəfər,
Şamaxı- 3 nəfər
Sorğu internetdə onlayn sistemi ilə aparıldığı üçün yalnız internetdən istifadə edənlər iştirak etmişdir.
Şübhəsiz buna görə də regiondan olan respondentlərin sayı paytaxt və respublika tabeliyində olan
şəhərlərdən olan respondentlərlə müqayisədə qat qat aşağıdır. Arzuolunan hal o idi ki, regionlardan olan
gənclərin iştirakı daha çox olsun. Bölgüdə diqqəti cəlb edən məqamlardan biri isə r Sumqayıt
respondentlərinin sayının digər regionlarla müqayisədə qat qat çox olmasıdır. Bu onunla əlaqədərdir ki,
sorğu Sumqayıt təşkilatı tərəfindən həyata keçirilib və sorğunun piarı Sumqayıt şəhərində daha yüksək
səviyyədə təşkil olunmuşdur. Bununla yanaşı təhlil metodologiyası bu fərqdən irəli gələn çatışmamazlıqları
aradan qaldırmağa imkan yaradacaq. İkincisi isə onlayn sorğunun üstün cəhətlərindən biri bu idi ki, sorğuda
iştirak tam könüllü olmuşdur ki, bu da suallara verilən cavabların səmimiliyinə zəmanət verir.
YAŞ:Respondentləri təsnifatlaşdıran ikinci bir məsələ isə onların yaş kategoriyasına görə bölgüsü
idi. 14-29 yaş arası şəxslər gənc sayılsa da şübhəsiz hər yaşın öz psixologiyası var. Eyni zamanda müxtəlif
yaşda olan respondentlərin təmas nöqtələri və mühitləri fərqlidir. Fərqli mühit və təmas nöqtələri hadisələrə
və məsələlər yanaşmaları fərqləndirir. Bütün bunları nəzərə alaraq respondentlər yaş kategoriyasına görə 4
qrupa bölünmüşdür.
14-17 yaş: Bu yaş qrupundan olanların daha çox təmas nöqtəsi orta məktəb və ailədir. İstisna
hallarda ali və ya orta ixtisas məktəbləri də təmas nöqtələri ola bilər. Lakin bu yaş qrupunda olanlar ali və
orta ixtisas məktəblərinin ən yaxşı halda 1-ci kursunda təhsil alanlar ola bilər.

18-21 yaş: Bu yaş qrupundan olanların daha çox təmas nöqtələri isə ali və orta ixtisas məktəbləri,
dostları, ailə mühiti, gənclər təşkilatları və nadir hallarda iş yerləri ola bilər.
22-25 yaş: Bu yaş qrupundan olanlarda isə təmas nöqtələri ailə, dost, iş yerləri ola bilər. Bir qismində
isə gənclər təşkilatları önəmli yer tuta bilər.
26-29 yaş: Bu yaş qrupundan olanların daha çox təmas nöqtələri iş yerləri, dost və ailə mühitləri ola
bilər. Göründüyü kimi müxtəlif yaş qrupunda olanlarda ortaq təmas nöqtələri olsa da onları fərqləndirən
təmas nöqtələri də mövcuddur. Bu yaş kategoriyasında olanların təmas nöqtələri arasında gənclər
təşkilatlarının rolu 18-21 yaş və 22-25 yaş kategoriyasında olanlara nisbətən zəif ola bilər. Bundan sonrakı
bölmələrin birində gənclərin təmas nöqtələri bölməsində bu məsələ daha ətraflı təhlil ediləcək.
Respondentlərin yuxarıda qeyd edilən yaş qrupları üzrə bölgüsü aşağıdakı kimidir.

Sorğuda iştirak edən respondentlərin çoxu daha çox 18-21 yaş qrupunda olanlar təşkil edir. Daha sonra isə
22-25 yaş qrupunda olanlar isə respondentlərin təxminən 33%-ni təşkil edir. Bu bölgü ilə respondentlərin
orta yaşını müəyyən etmək mümkündür. Bunu tapmaq üçün hər yaş qrupunun orta yaşını tapmaq sonra isə
həmin orta yaşı müvafiq yaş qrupunu cavablandıran respondentlərin sayına vurmaq lazımdır. Hər yaş
kategoriyası üzrə alınan məbləğlər toplanaraq ümumi respondentlərin sayına bölünür. 2-ci cədvəldə
respondentlərin orta yaşı hesablanmışdır:
(Respondentlərin
Yaş qrupunun Respondenlərin sayı)X (yaş
s/s Yaş qrupu
ortalaması sayı qrupunun
ortalaması)
1 14-17 (14+15+16+17):4=15.5 21 325.5
2 18-21 (18+19+20+21):4=19.5 222 4329
3 22-25 (22+23+24+25):4=23.5 171 4018.5
4 26-29 (26+27+28+29):4=27.5 105 2887.5
Cəmi 11560.5
Ortalama yaş: (Cəmi/519) 22.27

Bu minvalla paytaxt sakinləri üzrə respondentlərin orta yaşı aşağıdakı kimidir.
(Respondentlərin
s/s Yaş qrupu
ortalaması)
1 14-17 (14+15+16+17):4=15.5 9 139.5
2 18-21 (18+19+20+21):4=19.5 105 2047.5
3 22-25 (22+23+24+25):4=23.5 63 1480.5
4 26-29 (26+27+28+29):4=27.5 36 990
Cəmi 4657.5

Respublika tabeçiliyində olan şəhərlərdə yaşayan respondentlərin yaş ortalaması
(Gəncə, Sumqayıt və Mingəçevir-87 respondent üzrə)

(Respondentlərin
s/s Yaş qrupu
ortalaması)
1 14-17 (14+15+16+17):4=15.5 6 93
2 18-21 (18+19+20+21):4=19.5 87 1696.5
3 22-25 (22+23+24+25):4=23.5 81 1903.5
4 26-29 (26+27+28+29):4=27.5 42 1155
Cəmi 4848

Digər rayonlar üzrə respondentlərin yaş ortalaması (87 respondent)
(Respondentlərin
s/s Yaş qrupu
ortalaması)
1 14-17 (14+15+16+17):4=15.5 3 46.5
2 18-21 (18+19+20+21):4=19.5 30 585
3 22-25 (22+23+24+25):4=23.5 27 634.5
4 26-29 (26+27+28+29):4=27.5 27 742.5
Cəmi 2008.5
Ümumilikdə belə nəticəyə gəlmək mümkündür ki, yaşayış yerlərinə görə respondentlərin yaş ortalamasında
müəyyən fərqlər mövcuddur. Region respondentlərinin yaş ortalaması (23.09 yaş) Bakı (21.86 yaş) və
respublika tabeçiliyində olan şəhərlərin (22.44 yaş) respondentlərindən 1-1.5 yaş böyükdür. Yəni regionda
internet istifadəçiləri nisbətən yaşlıdır.
CİNSİYYƏT: Respondentlərin cinsiyyətinə görə bölgüsü sorğudakı məsələlər münasibətdə fərqli cinsi
kategoriyaya görə fərqlənən qrupların ayrı ayrılıqda münasibətini öyrənmək həm də Azərbaycan gənclərinin
məsələlərə yanaşmasında gender fərqlərini öyrənmək baxımdan maraqlı olardı. Bizim əsas hipotezimiz
ondan ibarətdir ki, əsas suallara cavablarda qadın və kişi respondenlərin reaksiyası fərqli olacaq.
Beləliklə sorğuda iştirak edən 519 respondentin cinsi mənsubiyyətə görə bölgüsü aşağıdakı kimidir.

Cədvəldən göründüyü kimi sorğuda iştirak edən respondenlərin cinsi mənsubiyyəti arasında fərq
normadan çoxdur. Qadın cinsinə mənsub olanlar sorğuya daha az maraq göstəriblər. Respondentlərin
regionlara üzrə cinsi mənsubiyyətə görə bölgüsü isə aşağıdakı cədvəldə verilmişdir.
Bakı şəhəri üzrə Gəncə, Sumqayıt, Mingəçevir Digər regionlar
Sayı Faizlə Ümumi Sayı Faizlə Ümumi Sayı Faizlə Ümumi
göstəricidən göstəricidən göstəricidən
fərqi (%-lə) fərqi (%-lə) fərqi (%-lə)
Cinsi/regionlar -64.16% -64.16% -64.16%
(kişilər), - (kişilər), - (kişilər), -
35.84% 35.84% 35.84%
(qadınlar) (qadınlar) (qadınlar)
Kişi 138 64,79 +0.63 132 61,11 -3.68 63 70 +5.84
Qadın 75 35,21 -0.63 84 38,89 +3.68 27 30 -5.84

Bu göstəricilərə əsasən demək mümkündür ki, respublika tabeçiliyində olan şəhərlərdə qadın respondentlər
digər regionlardan olan qadınlara nisbətən sorğuda daha fəal iştirak ediblər.
Yaş qrupları üzrə cinsi bölgü isə aşağıdakı cədvəldə verilmişdir.

14-17 yaş 18-21 yaş 22-25 yaş 26-29 yaş
Cinsi/ sayı Faizlə Ümumi Sayı Faizlə Ümumi sayı Faizlə Ümumi sayı Faizlə Ümumi
yaş göstəricidən göstəricidən göstəricidən göstəricidən
fərqi (%-lə) fərqi (%-lə) fərqi (%-lə) fərqi (%-lə)
Kişi 9 42.86 -21.3 135 60.81 -3.35 102 59.65 -4.51 87 82.86 +18.7
Qadın 12 57.14 +21.3 87 39.19 +3.35 69 40.35 +4.51 18 17.14 -18.7
Bu cədvəldəki göstəricilər onu göstərir ki, qadınların yaşı çoxaldıqca onların sorğuya marağı da azalır. Belə
ki, 14-17 yaş qrupu üzrə qadın respondentlərin həmin yaş qrupundakı payı ilə ümumi respondenlərdə
qadınların payı arasında fərq +21.3 % olduğu halda (57.17%-35,84), analoji göstərici 18-21 yaş qrupu üzrə
+3.35, 22-25 yaş qrupu üzrə +4.51%, lakin 26-29 yaş qrupu üzrə -18.7%-dir. Bu şübhəsiz cinsi mənsubiyyət
görə müqayisəli orta yaş həddinə də öz təsirini göstərəcək. Aşağıdakı cədvəl hər iki cins üçün yaş
ortalamasını verməkdədir:
Qadınların orta yaşı:
(Respondentlərin
s/s Yaş qrupu
ortalaması)
1 14-17 (14+15+16+17):4=15.5 12 186
2 18-21 (18+19+20+21):4=19.5 87 1696.5
3 22-25 (22+23+24+25):4=23.5 69 1621.5
4 26-29 (26+27+28+29):4=27.5 18 495
Cəmi 186 3999
Kişilərin orta yaşı:
(Respondentlərin
s/s Yaş qrupu
ortalaması)
1 14-17 (14+15+16+17):4=15.5 9 139.5
2 18-21 (18+19+20+21):4=19.5 135 2632.5
3 22-25 (22+23+24+25):4=23.5 102 2397
4 26-29 (26+27+28+29):4=27.5 87 2392.5
Cəmi 333 7561.5
Göründüyü kimi orta yaşa görə qadın və kişilər arasında (21.5-22.71) 1.21 yaş fərqi mövcuddur. Yəni orta
hesabla qadın respondentlər kişi respondentlərə nisbətən 1.21 yaş gəncdir. Hesab edirik ki, bu bölgü üzrə
təhlil qadınların gənclər təşkilatları və digər qurumlara münasibətində öz təsirini göstərəcək. Bizim
hipotezimiz bundan ibarətdir ki, bu trend eyni zamanda ictimai sektora göstərilən fəallıqda yaş/gender
əlaqəsinin güclü təsiri mövcuddur. İctimai sektora maraq səviyyəsi isə gənclərin inkişafında mühitlər və
təsisatların qiymətləndirilməsində öz əksini tapacaq. Bunu yoxlamaq üçün əsas sualların (10-12-ci
sualların) cavablarının təhlilində yaş/gender əlaqəsi üzrə müqayisəli təhlilin aparılması vacibdir. Yaş
çoxaldıqca qadın respondentlərin sayının az olması məsələsində ilk ağla gələn səbəblərdən biri mental
faktorlardır. Daha yuxarı yaşlı gənc qadınlarda ailə-məişət məsələlərin digər məsələlərə nisbətən prioritet
olması əsas səbəblərdən biri ola bilər.
TƏHSİL SƏVİYYƏSİ: Ümumilikdə 519 respondentin təhsil səviyyəsi aşağıdakı kimidir

Cinsi mənsubiyyətinə görə ayrı ayrılıqda təhsil səviyyəsinin müqayisəli təhlilində isə aşağıdakı mənzərəni
müşahidə etmək mümkündür:
Təhsil Cəmi Kişi Qadın Təhsil səviyyəsinə Ümumi kişi/qadın
səviyyəsi/say görə nisbəti ilə fərqi
kişilərin/qadınlara
nisbəti
1 2 3 4 5= (3./4.) 6=5.- (333/186
(1,79))
Ali 252 177 75 2.36 +0.57
Natamam ali 210 129 81 1.59 -0.19
Orta ixtisas 21 15 6 2.5 +0.71
Natamam orta 15 6 9 0.66 -1.12
ixtisas
Orta 15 3 12 0.25 -1.54
Natamam orta 6 3 3 1 -0.79
Cədvəl eyni təhsil statusunda olan kişi/qadın nisbəti ilə ümumi kişi və qadın nisbətinin müqayisəli təhlilini
nəzərdə tutur. Ümumi kişi/qadın nisbəti 1.79 (333/186)-dir. Cədvələ nəzər yetirsək müşahidə etmək
mümkündür ki, kişi respondentlərin təhsil səviyyəsi qadın respondentlərə nisbətən daha yüksəkdir. Xüsusi
ilə orta təhsil statusunda bu fərq daha qabarıq görünür. Belə ki müvafiq təhsil səviyyəsi üzrə kişi/qadın
nisbəti 0.25 olduğu halda ali təhsil üzrə müvafiq göstərici 2.36-dir. Bunların ümumi kişi/qadın nisbəti
arasında fərq isə müvafiq olaraq +0.57 və -1.54-dir. Bu onunla əlaqədərdir ki, qadın respondentlərin orta
yaşı kişi respondentlərə nisbətən azdır və onların bir çoxu təhsillərini tamamlamayıblar. Bu cədvəldə
axırıncı sütundakı fərqlər də onu göstərir ki, natamam təhsil statusunda qadın respondentlər nisbətən
üstünlük təşkil edir. Natamam təhsil statusu ali, orta ixtisas və orta təhsil müəssilərində təhsil alan gənc
respondentlər üçün nəzərdə tutulmuşdur. Bu baxımdan gələcək bölmələrdə gənclərin təmas nöqtələri
baxımında natamam təhsil statusunda olan gənclərin ayrılıqda təhlil edilməsi çox vacibdir. Bu sualla
müəyyən etmək mümkün olmuşdur ki, respondentlərdən 231 nəfərin hal hazırda təhsil müəssisələri ilə
gündəlik təmas nöqtəsi mövcuddur. Bu gənclərin inkişafında təhsil mühitlərin qiymətləndirilməsinə
müəyyən dərəcədə təsir göstərəcək.
RESPONDENTLƏRİN İXTİSASI: Respondentlərin təhsil səviyyəsinin müəyyən edilməsi onların maraq
dairələrinin tam müəyyən edilməsi üçün kifayət etmir. Eyni zamanda onların təhsillərində seçdikləri ixtisas
onların maraq dairələrinin müəyyən qədər ölçülməsinə kömək edir. Buna görə də respondentlərin ixtisas
bölgüsü də əsas suallara verilən cavablarla peşə seçimi və marağı arasında əlaqəyə müəyyən qədər xidmət
edə bilər. Beləliklə respondentlərin ixtsaslar üzrə bölgüsü aşağıdakı kimidir:

Sorğunun nəticələrindən məlum olur ki, respondentlərin böyük hissəsinin ixtisası humanitar elmlərdir:

Bu bölgü gənclər təşkilatlarına üzvlük, onların tədbirlərində iştirak və gənclər təşkilatlarının fəaliyyətlərinin
qiymətləndirilməsində humanitar ixtisaslı və dəqiq-texniki elmlər ixtisaslı respondentlər arasında fərqli olub
olmamasını müəyyən etmək baxımdan faydalıdır. Ümumilikdə belə bir streotip mövcuddur ki, ictimai
sektora maraq göstərənlərin böyük çoxluğunun təhsili daha çox humanitar elmlər üzrədir. Hesab edirik
ki, araşdırmada bu hipotezin yoxlanılması vacibdir və mümkün olacaq.

2.RESPONDENTLƏRİN TƏMAS NÖQTƏLƏRİ
Sorğunun əsas hipotezlərindən biri budur ki, respondentlər daha çox hansı mühitlərlə təmasda
olurlarsa gənclərin inkişafında həmin mühitlərin daha əhəmiyyətli olduğunu qeyd edəcəklər. Bu baxımdan
növbəti 4 sual- Gənclər təşkilatlarına uzvlük, siyasi partiyalara üzvlük, gənclər təşkilatlarının tədbirlərində
iştirak səviyyəsi, işlədiyi sektor suallarına cavablar sorğuda iştirak edən gənc respondentlərin təmas
nöqtələrini müəyyən etmək üçün əhəmiyyətlidir. Əslində bundan əvvəlki respondentlərin təhsil səviyyəsi
sualı da müəyyən qədər respondentlərin təmas nöqtələrini müəyyən etmək baxımından faydalı oldu.
Ümumilikdə elə mühitlər mövcuddur ki, gənclərin o mühitlərlə təmas nöqtələri zəruridir. Bu mühitlər ailə,
məktəb, dost mühitidir. Lakin gəncin inkişaf səviyyəsinə görə gənclər təşkilatları, iş yerləri və ali məktəb
mühitləri mövcuddur ki, bu mühitlərlə hər gəncin deyil bəzi gənclərin təmas nöqtələri olur. Bu baxımdan
təmas nöqtələrinə daxil olmaq motivləri əsasında mühitləri iki hissəyə zəruri və könüllü mühitlərə bölmək
mümkündür. Mühitlərin dəyişkənliyi və digər təsirlərə açıq olub olmamasına görə isə iki mühitə bölmək
mümkündür. Adətən ailə və məktəb mühiti kənar təsirlərə qapalı və aktyorları dəyişmədiyi üçün bu mühitlər
statik mühitlərdir. Lakin digər mühitlərdə isə aktyorlarda dəyişiklik ola bilər və kənar təsirlərə nisbətə
açıqdır. Bu baxımdan digər mühitlər- gənclər təşkilatları, dost mühiti, iş yerləri və gənclər siyasəti ilə
məşğul olan dövlət strukturlarını nisbətən dinamik mühit kimi xarakterizə etmək mümkündür.
Ümumilikdə gənclərin müxtəlif yaş və sosial statuslarına görə təsnifatlaşdırsaq onların mühitlərlə
təmas nöqtələri aşağıdakı sxemdə verilmişdir. Sxemdə yaşıl rəngdə verilən təmas nöqtələri yaşıl, dinamik
mühitlər isə şərti olaraq göy rəngdə verilmişdir. Rənglərin tündlüyü həmin mühitlərlə sıx, rənglərin nisbətən
açıqlığı isə həmin mühitlərlə təmasın nisbətən seyrək olduğunu göstərir.
CƏDVƏL: GƏNCLƏRİN MÜHİTLƏRLƏ TƏMAS NÖQTƏLƏRİ

Gənclər Ailə Orta məktəb Ali və orta Dost şəbəkəsi Gənclər İş yerləri Gənclər
qrupu/mühitlər ixtisas təşkilatları siyasəti ilə
məktəbi məşğul olan
dövlət
strukturları
Məktəbli (14-
17 yaş)
Tələbə (17-21
yaş)
İşsizlər (22-29
yaş)
İşləyənlər (22-
29 yaş)
Ictimai fəal
tələbə gənclər
(17-21 yaş)
İctimai fəal
işsiz gənclər
(22-29 yaş)
Ictimai fəal
işləyən
gənclər (22-29
yaş)

Gənclərin təmas nöqtələrinin sıxlığı daha çox ünsiyyət (birgə) vaxt və resursların paylaşımı ilə
əlaqədərdir. Cədvəldə hazırlanan rənglər məhz gənclərin daha çox vaxt keçirdiyi mühitlər, yəni gündəlik
həyatında vaxt bölgüsünü bu mühitlər arasında necə bölüşdürməsindən və eyni zamanda resursları hansı
mühitdən əldə etmə kriteryası əsasında ümumi emprik müşahidələr, məsələ ilə bağlı cəmiyyətdə mövcud
streotiplər və mülahizələr əsasında hazırlanmışdır. Buna görə də bu cədvəldəki rəngləmələr istənilən halda
müzakirələrə açıqdır və müzakirələr əsasında müəyyən düzəlişlər etmək mümkündür. Belə ki, ailə mühiti və
dost mühiti hamı üçün fərdi xarakter daşıyır. Bu baxımdan ailə və dost şəbəkəsindəki mühitlər bəzən
münasibətlərdə həll edici rol oynaya bilər. Bununla bərabər bu cədvəl gənclərin mühitlərlə təmas nöqtələrini
və təmasın keyfiyyəti haqqında ümumi məlumat verə bilir. Araşdırmamızın növbəti 4 sualının təhlili məhz
bu cədvəlin təməlində qurulması nəzərdə tutulur.
Gənclərin mühitlərlə təmas nöqtələrini tam müəyyən edilməsi həm də hipotezlərimizin nə qədər
doğru olub olmadığına kömək edəcək.
MƏŞĞULLUQ: Bununla bağlı ilk sual işləyən gənclər və onların sektorlar üzrə bölgüsü ilə bağlı
olmuşdur. Beləliklə sorğuda iştirak edən gənclər məşğulluğa məsələsinə münasibətdə aşağıdakı şəkildə
cavab vermişdir:

İşsiz gənclərdən 156 nəfəri yəni ümumi işsizlərin 68,42%-i təhsillərini başa vurmamış (natamam ali,
natamam orta və natamam orta ixtisas təhsilli), 72 nəfəri isə yəni 31,58 %-i təhsil pilləsini bitirmiş
gənclərdir. Bunlardan 60 nəfəri yəni təhsil pilləsini başa vurmuş işsiz gənclərin 83,33%-i ali təhsilli, 6 nəfər
yəni 8.33%-i orta təhsilli və 6 nəfər isə 8.33%-i isə orta ixtisas təhsillidir. Maraqlı məqam bundan ibarətdir
ki, ali təhsillilər ümumi respondentlərin 49%-ni təşkil etməsinə baxmayaraq ümumi işsizlər arasında payı
83,33%-dir. Yəni ali təhsillilər digər təhsil statusunda olanlara nisbətən təxminən 2 dəfə çox işsizdir.
İşləməyən şəxslərin regionlar üzrə bölgüsü isə aşağıdakı kimidir:

-Bakı şəhəri üzrə 96 respondent yəni, ümumi işsizlərin 42,1%, paytaxt respondentlərinin isə 45,07%-i
işsizdir. Bakı şəhəri üzrə işsiz 96 respondentdən 69-u yəni, ümumi şəhər üzrə işsiz gənclərin 71,88%-i isə
ümumi Bakı şəhəri üzrə təhsillərini başa vurmamış respondentlərdir.
-Gəncə, Sumqayıt və Mingəçevir şəhəri üzrə 102 respondent yəni, ümumi işsizlərin 44,73%, həmin regionun
respondentlərinin isə 47,22%-i işsizdir. Bu 112 respondentdən 66-ı yəni, ümumi 3 şəhər üzrə işsiz gənclərin
58,93%-i isə bu şəhərlər üzrə təhsillərini başa vurmamış respondentlərdir.
- Digər rayonlar üzrə 30 respondent yəni, ümumi işsizlərin 13,16%, həmin regionun respondentlərinin isə
33,33%-i işsizdir. Bu 30 respondentdən 21-ı yəni, ümumi region üzre işsiz gənclərin 70%-i isə bu regionlar
üzrə təhsillərini başa vurmamış respondentlərdir.
GƏNCLƏR TƏŞKİLATLARINA ÜZVLÜK: Bu sual gənclərin mühitlərlə təmas nöqtələrini müəyyən
etməklə yanaşı gənclər təşkilatına üzv olan və olmayan gənclərin əsas suallara cavablarında fərqli
tendesiyanın olub olmadığını müəyyən etmək üçün çox vacib idi. Eyni zamanda ictimai fəallıq baxımından
respondentlərin fərqləndirilməsi ayrı ayrı gənclər kategoriyasını müəyyən edib müqayisəli təhlilə imkan
yaradır. Ümumilikdə 519 respondent bu suala aşağıdakı şəkildə cavab vermişdir. Respondentlərdən 342
nəfər, yəni respondentlərin 65,89%-i gənclər təşkilatlarına üzv olduqlarını, digər 177 nəfər, yəni
respondentlərin 34,11%-i isə gənclər təşkilatlarına üzv olmadıqlarını qeyd ediblər. Regionlar üzrə bu
bölgüdə hansı fərqlərin olub olmadığını müəyyən etmək üçün aşağıdakı cədvələ nəzər yetirmək lazımdır. Bu
bizə regionlararası ictimai fərqin olub olmadığını müəyyən etməyə imkan yaradacaq. Aşağıdakı cədvəldə
müqayisə üçün əsas metodologiya ayrı ayrı regionlar üzrə gənclər təşkilatlarına üzv olanlar/ümumi gənclər
təşkilatlarına üzv olanlara olan nisbəti ilə həmin regionun respondentlərin ümumi sayı/ümumi
respondentlərin sayı nisbəti arasındakı fərqlər müqayisə edilir

ümumi respondentlərə olan

olanların nisbəti ilə ümum
respontlərin nisbitələri arasına
üzv

üzv

üzv

üzv
Region gənclərinin sayının
olanların ümumi sayda nisbəti
təşkilatına

təşkilatına

təşkilatına

təşkilatına
olanların ümumi sayı

Regionlar/Əmsallar

nisbəti (faizlə)
olanların sayı
Gənclər

Gənclər

Gənclər

Gənclər

fərq
1. 2. 3.=(1./2*100% 4. 5.= (3.-4.)
)
Bakı şəhəri üzrə 123 342 35.96 213 (41.04%) -5.08%
Gəncə, Sumqayıt, Mingəçevir 144 342 42,11 216 (41,61%) +0.5%
şəhərləri üzrə
Digər regionlar üzrə 75 342 21,92 90 (17,34%) +4.58 %

Bu cədvəldən göründüyü kimi, gənclər təşkilatlarına üzv olanlar region respondentlərində nisbətən
daha yüksək səviyyədədir.
Gənclər təşkilatlarına üzv olmaqla bağlı ayrı ayrı yaş kategoriyaları üzrə həmin qaydada təhlil də
aşağıdakı cədvəldə verilmişdir.
üzrə

üzv

üzv

üzv

üzv
nisbəti
ümumi
olanların ümumi sayda nisbəti
təşkilatına

təşkilatına

təşkilatına

təşkilatına
respondentlərə olan
kayegoriyası
gənclərinin sayının
olanların ümumi sayı

Yaş qrupu/Əmsallar
olanların sayı
Gənclər

Gənclər

Gənclər

Gənclər
(faizlə)

fərq
Yaş

1. 2. 3.=(1./2*100% 4. 5.= (3.-4.)
)
14-17 yaş 9 342 2.63% 21 (4.04%) -1.41 %
18-21 yaş 189 342 55.26% 222 (42,77%) +12.49 %
22-25 yaş 90 342 26.31% 171 (32.95%) -6.64 %
26-29 yaş 54 342 15,79% 105 (20.23%) -4,44 %

Bu cədvəldən belə nəticəyə gəlmək mümkündür ki, gənclər təşkilatlarına üzv olanlar arasında 18-21
yaş qrupu xüsusi ilə fərqlənir. Onlar gənclər təşkilatlarına üzv olan respondentlərin 55,26 %-ni təşkil etdiyi
halda 18-21 yaş qrupunun ümumi respondentlərdə payı 42,77%-dir. Yəni bu o deməkdir ki, gənclər
təşkilatlarına üzv olmaq baxımından 18-21 yaş qrupu 12,49% digər yaş qruplarına nisbətən daha fəaldır.
Gənclərin məşğuliyyət vəziyyətinə görə ayrı ayrı kategoriyalar üzrə gənclər təşkilatlarına üzv olmaq
məsələsinə gəldikdə isə aşağıdakı mənzərə ilə rastlaşmaq mümkündür.

Məşğuliyyət kayegoriyası üzrə

Məşğuliyyə kategoriyası üzrə

gənclər

üzv

üzv

üzv

üzv
respondentlərə olan nisbəti

təşkilatlarına üzv olanlara
gənclərinin sayının ümumi

olanların eyni kategoriyasa
təşkilatına

təşkilatına

təşkilatına

təşkilatına
ümumi
olan gənclərdə payı
Məşğuliyyət qrupu/Əmsallar
olanların sayı

olanların
Gənclər

Gənclər

Gənclər

Gənclər
(faizlə)

nisbəti

fərq
1. 2. 3.=(1./2.*100 4.=(1./342*100 5.= (4.-2.)
%) %)
İşləməyən gənclər 165 228 72,36% 48.24% +4.31 %
(43.93%)
Dövlət sektoru 36 69 (13,29%) 52,17% 10.52% -2.77 %
Özəl sektor 42 111 37,83% 12.28% -9.1 %
(21.38%)
İctimai sektor 99 111 89,19% 28,98% +7,6 %
(21.38%)

Bu cədvəldə axırıncı sütundakı fərqlər bunu deməyə imkan yaradır ki, özəl sektorda işləyən gənclərdə
gənclər təşkilatlarına üzv olmaq meylliliyi ümumi orta göstəricidən 9,1% aşağıdır. Bu kategoriyadan olan
gənclərin yalnız 37,83%-i gənclər təşkilatlarına üzv olduqlarını qeyd ediblər. Lakin ictimai sektorda
işləyənlərin 89,19%-i isə gənclər təşkilatlarına üzv olduqlarını qeyd etmişdir. Bu kategoriyadan olanlar
gənclər təşkilatlarına üzv olmaq meylliliyi ümumi orta göstəricidən 7,6% yüksəkdir. İşləməyən gənclərdən
isə 72,36%-i gənclər təşkilatlarına üzv olduqlarını qeyd ediblər. Bu göstəriciyə görə onlar dövlət və özəl
sektorda işləyən gənclər qabaqlayır. Ümumilikdə belə nəticəyə gəlmək mümkündür ki, işləyən gənclər
gənclər təşkilatları ilə təmas nöqtələri digər kategoriyadan olan gənclər nisbətən daha aşağı səviyyədədir.
Təmas nöqtələri ilə bağlı tərtib etdiyimiz rəngli cədvəldə göstərilən rəng açıqlığı müəyyən qədər bizim
hipotezimizi doğruldur.
Gənclər təşkilatına üzv olmaq məsələsinə gender kontekstindən düşünsək aşağıdakı nəticəyə gəlmək
mümkündür:


gənclər

üzv

üzv

üzv

üzv

təşkilatlarına üzv olanlara

olanların eyni kategoriyasa
təşkilatına

təşkilatına

təşkilatına

təşkilatına
ümumi
olan gənclərdə payı

Cinsiyyət/Əmsallar
olanların sayı

olanların
Gənclər

Gənclər

Gənclər

Gənclər
(faizlə)

nisbəti

fərq

1. 2. 3.=(1./2.*100 4.=(1./342*100 5.= (4.-2.)
%) %)
Kişi 219 333 65,76% 64.03% -0.13 %
(64.16%)
Qadın 123 186 66,12% 35.97% +0.13 %
(35,84%)
Bu cədvəlin nəticələrinə əsasən gənclər təşkilatlarına üzv olmaq baxımından qadınlar və kişilər eyni fəallıq
nümayiş etdiriblər. Onlar arasında fərq çox cüzidir.
SİYASİ PARTİYALARA ÜZVLÜK: Ümumiyyətlə qeyd etmək lazımdır ki, gənclər təşkilatlarına üzv
olmağa münasibətdən fərqli olaraq yalnız 153 nəfər, yəni respondentlərin yalnız 29,48%-i hər hansı bir
siyasi partiyaya mənsub olduğunu qeyd etmişdir. Onlardan 138 nəfəri, yəni siyasi partiya mənsubiyyəti
olanların 90,19%-i eyni zamanda hər hansı bir gənclər təşkilatına üzv olduqlarını qeyd ediblər. Siyasi

partiyaya üzv olanlardan 30 nəfəri dövlət sektorunda, 36 nəfər ictimai sektorda, 12 nəfər özəl sektorda
işlədiklərini, digər qalan 75 nəfər isə tələbə və ya işsiz olduqlarını qeyd ediblər. Siyasi partiyaya üzvlük
məsələsində özəl sektorun meylliliyi nisbətən zəifdir. Aşağıdakı cədvəl məşğuliyyətə münasibət üzrə ayrı
ayrı kategoriyaların siyasi partiyaya üzvlük məsələsindəki vəziyyətinə aydınlıq gətirir.



üzv
Siyasi Partiyaya üzv olanların


Siyasi partiyalara üzv olanların

Siyasi partiyalara üzv olanların
kategoriyada olan

ümumi siyasi partiyalara üzv

təşkilatına
Məşğuliyyət qrupu/Əmsallar

olanlara nisbəti
gənclərdə payı

Gənclər
(faizlə)

eyni

fərq
sayı

1. 2. 3.=(1./2.*100 4.=(1./153*100 5.= (4.-2.)
%) %)
İşləməyən/tələbə gənclər 75 228 32,89% 49.02% +5.09 %
(43.93%)
Dövlət sektoru 30 69 (13,29%) 43,47% 19.61% +6.32 %
Özəl sektor 12 111 10,81% 7.84% -13.54 %
(21.38%)
İctimai sektor 36 111 32,43% 23,52% +2,14 %
(21.38%)

Bununla yanaşı yaş qrupları, cinsiyyət, region mənsubiyyəti üzrə siyasi partiyaya üzvlük məsələsinə təhlil
edərsək gənclər təşkilatlarına üzvlük sualında meydana gələn nəticələr yaranacaq. Belə ki, siyasi partiyaya
üzv olanların 90%-i eyni zamanda hər hansı bir siyasi partiyaya üzv olduqlarını da bildiriblər.
Gənclərin mühitlərlə təmaslarının müəyyən etmək baxımından ən vacib suallardan biri isə onların gənclər
təşkilatlarının fəaliyyəti ilə hansı səviyyədə maraqlandığını müəyyən etmək idi. Ümumilikdə respondentlər
bu suala aşağıdakı şəkildə cavab veriblər.

Ümumiyyətlə bir qayda olaraq gənclər təşkilatlarına üzv olanların gənclər təşkilatlarının təşkil etdiyi
tədbirlərdə daha sıx iştirak etməsi gözlənilir. Bu müstəvidən yanaşaraq sorğudakı respondentlər üçün bunun
nə dərəcədə etibarlı olub olmadığını aşağıdakı cədvəldə görmək mümkündür.

Gənclər təşkilatlarına üzv olanlar Gənclər təşkilatlarına üzv olmayanlar
Həmin Müvafiq Həmin Müvafiq
Say cavabdakı kategoriyada Fərq Say cavabdakı kategoriya Fərq
Cavablar/gənclər payı (%-lə) olanların payı (%-lə) da
ümumi olanların
kategoriyaları respondentlərd ümumi
əki payı respondent
lərdəki
payı
1 2 3 4 5= (3.-4.) 6 7 8 9.=(7.-8.)
Mütəmadi (219 nəfər) 204 93,15 65,89 +27,26 15 6.85 34.11 -27.26
Bəzən (219 nəfər) 129 58,90 65,89 -6.99 90 41.1 34.11 +6.99
Heç birində (81 nəfər) 9 11,11 65,89 -54.78 72 88.89 34.11 +54.78
CƏMİ 342 177

Bu cədvəldən göründüyü kimi gənclər təşkilatlarının tədbirlərində mütəmadi iştirak edənlərin 93,15%-i
məhz gənclər təşkilatlarına üzv olanlardır. Gənclər təşkilatlarına üzv olanlar respondentlərin 65,89%-ni
təşkil etdiyini nəzərə alsaq deməli gənclər təşkilatlarına üzv olanlar digər kategoriyada üzv olanlara nisbətən
27,26% daha çox gənclər təşkilatları ilə təmasda olurlar. Sorğu nəticələrinə əsasən gənclər təşkilatlarının
tədbirlərində mütəmadi iştirak edənlərin 42,46%-i yəni 93 nəfəri paytaxt sakinlərinin payına düşür. Nəzərə
alsaq ki, paytaxt sakinləri ümumi respondentlərin 41,04%-ini təşkil edir fəallıq baxımından paytaxt sakinləri
ilə region sakinləri arasında ciddi bir fərq yoxdur.
Sorğu nəticələrinə gənclər təşkilatlarının tədbirlərinə mütəmadı şəkildə gedənlərin 52,05%-i, yəni 114 nəfər
təhsillərini tamamlamamış tələbələrdir. Nəzərə alsaq ki, tələbələr ümumi respondentlərin 44,51 %-ini təşkil
edir o zaman tələbələrin fəallığı digər təbəqələrə nisbətən 7-8% yüksəkdir. Gənclərin məşğuliyyətə
münasibəti də gənclər təşkilatlarının tədbirlərinə də müəyyən mənada təsir göstərir. Aşağıdakı cədvəllər
məhz gənclərin məşğuliyyət sektoruna görə respondentlərin gənclər təşkilatlarının tədbirlərində iştirak
səviyyəsini göstərir:
İşləməyənlər və tələbələr Ictimai sektorda işləyənlər
ümumi olanların
lərdəki
payı
1 2 3 4 5= (3.-4.) 6 7 8 9.=(7.-8.)
Mütəmadi (219 nəfər) 93 42,46 43,93 -1,47 84 38.35 21.39 +16.96
Bəzən (219 nəfər) 108 49,31 43,93 +5.38 24 10.96 21.39 -10.43
Heç birində (81 nəfər) 27 33,33 43,93 -10.6 3 3.70 21.39 -17.69
CƏMİ 228 111

Dövlət sektorunda işləyənlər Özəl sektorda işləyənlər
ümumi olanların
lərdəki
payı
1 2 3 4 5= (3.-4.) 6 7 8 9.=(7.-8.)
Mütəmadi (219 nəfər) 27 12,33 13,29 -1,47 15 6.85 21.39 -14.54
Bəzən (219 nəfər) 24 10,96 13,29 -2.33 63 28.77 21.39 +7.38
Heç birində (81 nəfər) 18 22,23 13,29 +8.94 33 40.74 21.39 +19.35
CƏMİ 69 111

Bu cədvəllərdən belə bir nəticəyə gəlmək mümkündür ki, özəl sektorda işləyən gənclər digər sektorda
işləyən gənclərə nisbətən 15-20% gənclər təşkilatlarının tədbirlərində daha az iştirak edirlər. Gənclər
təşkilatlarının tədbirlərində iştirak səviyyəsinə görə birinci yerdə ictimai sektorda işləyənlər, sonra isə
tələbələr və işləməyən şəxslər, sonra isə dövlət sektorunda və axırıncı yerdə isə özəl sektorda işləyənlər
gəlir. Dövlət sektorunda işləyənlərin bu məsələdə zəifliyi çox cüzidir.
Bu minvalla bizim sorğuda iştirak edən respondentlərin mühitlərlə təmas nöqtələrinin kəmiyyət baxımından
mənzərəsini müəyyən etmək mümkündür. Bundan sonra araşdırmamızın növbəti mərhələsində yuxarıda
gənclərin mühitlərlə olan təmas nöqtələrinin keyfiyyəti ilə suallara verilən cavabları müqayisə edərək
yuxarıdakı cədvəlin respondentlərimiz üçün nə qədər etibarlı olduğunu müəyyən edəcəyik. Bundan sonrakı
bölmə gənclərin mühitlərə və mühitlərlə təmas nöqtələrinə verilən reaksiyalarla bağlı olacaq.

3. RESPONDENTLƏRİN MÜHİTLƏRƏ(TƏMAS NÖQTƏLƏRİNƏ) MÜNASİBƏTİ
Mövzu ilə bağlı ilk sual bundan ibarətdir ki, gənclərin inkişafından aşağıdakı qurumlar (mühitlər)
hansı dərəcədə təsirlidir. Respondentlər üçün təklif olunan qurumlar (mühitlər) orta təhsil məktəbləri, ali və
orta ixtisas məktəbləri, Gənclər və İdman Nazirliyi (yerli strukturları daxil olmaqla), ailə, gənclər
təşkilatları, dost şəbəkələri, iş yerləri (əmək kollektivləri) idi. Respondentlər hər bir mühiti öz münasibətini
5 bal üzrə qiymətləndirməliydi və şərtə görə 5 balı maksimum iki cavaba verə bilər və digərlərinə isə

istədikləri balı verə bilərdi. Buradakı şərt ona xidmət edirdi ki, respondentlər onların inkişafında xüsusi rolu
olan iki qurumu digərlərindən fərqləndirə bilsin. Ümumi olaraq cavablar aşağıdakı kimi formalaşıb:
1. Orta təhsil məktəbləri: 1 bal-114 nəfər, 2 bal-99 nəfər, 3 bal-147 nəfər, 4 bal-96 nəfər, 5 bal-63 nəfər.
Orta təhsil məktəblərinə respondentlərin verdiyi orta qiymət 2.798 bal təşkil edir.
2. Ali və orta ixtisas məktəbləri: 1 bal-51 nəfər, 2 bal-60 nəfər, 3 bal-126 nəfər, 4 bal-174 nəfər, 5 bal-
108 nəfər. Ali və orta ixtisas məktəblərinə respondentlərin verdiyi orta qiymət 3.439 bal təşkil edir.
3. Ailə: 1 bal-39 nəfər, 2 bal-51 nəfər, 3 bal-144 nəfər, 4 bal-168 nəfər, 5 bal-117 nəfər. Ailə qurumuna
respondentlərin verdiyi orta qiymət 3.526 bal təşkil edir.
4. Gənclər və İdman Nazirliyi (yerli strukturlar daxil olmaqla): 1 bal-87 nəfər, 2 bal-105 nəfər, 3 bal-90
nəfər, 4 bal-144 nəfər, 5 bal-93 nəfər. Bu quruma isə respondentlərin verdiyi orta qiymət 3.098 bal
təşkil edir.
5. Gənclər təşkilatları: 1 bal-42 nəfər, 2 bal-39 nəfər, 3 bal-102 nəfər, 4 bal-111 nəfər, 5 bal-225 nəfər.
Bu quruma isə respondentlərin verdiyi orta qiymət 3.843 bal təşkil edir.
6. Dost şəbəkələri: 1 bal-18 nəfər, 2 bal-30 nəfər, 3 bal-102 nəfər, 4 bal-162 nəfər, 5 bal-192 nəfər. Dost
şəbəkələrinə respondentlərin verdiyi orta qiymət 3.924 bal təşkil edir.
7. İş yerləri: 1 bal-66 nəfər, 2 bal-78 nəfər, 3 bal-177 nəfər, 4 bal-132 nəfər, 5 bal-66 nəfər. İş yerlərinə
respondentlərin verdiyi orta qiymət 3.104 bal təşkil edir.
Orta qiymətin hesablanması verilən bala həmin bala verilən respondenlər vurulur və sonra cəmlənib ümumi
respondentlərin sayına bölünmüşdür. Misal üçün orta təhsil məktəblərində bu cür hesablanmışdır. (114*1
bal)+ (99*2 bal)+ (147*3 bal)+ (96*4 bal)+ (63*5 bal)/519=2.798 bal. Bu nəticələrə əsasən gənclərin
inkişafında ilk üç yerdə dostlar şəbəkəsi (3.924), gənclər təşkilatları (3.843 bal) və ailə qurumu (3.526 bal)
gəlir. İlk iki yerdə gələn mühitlər gənclərin kommunikativ inkişafını təmin edən qurumlardır. Gənclərin
kommunikativ inkişafı anlayışı onların hər hansı bir icma və ya qrupa məxsus olma motivləri ilə izah
edilməkdədir. Əslində gənclərin bu cür seçimi çox normal qarşılanmalıdır. Gənclərin inkişafının indivudal
mərhələsində gənc hər hansı bir sahədə xüsusi fərqlənir. Bu hər hansı bir idman növündə və ya mədəniyyət
və incəsənət sahəsində, intellekt və ya elmi araşdırma, menecerlik və ya müxtəlif sahədə özünü
yetişdirməsidir ki, bu, gəncin inkişafının indivudal mərhələsidir. Lakin təcrübə göstərir ki, gənclərin
inkişafının indivudal mərhələsi heç də hər zaman onların inkişafı üçün kifayət etmir. İndivudal inkişafı
ümumi inkişafda reallaşdırmaq üçün kommunikativ inkişaf mərhələsi daha vacibdir. Bir gənc hər hansı bir
sahədə nə qədər güclü olsa da onu öz inkişafı və karyerasına tətbiq etmək üçün ətrafındakı mühitlər onu
tanımalıdır və bilməlidir. Əgər bu indivudal inkişaf kommunikativ inkişafla tanıdılmasa və gənc
sosyallaşmasa həmin indivudal bacarıqların gəncin inkişafına heç bir faydası olmayacaq. Sorğuda gənclərin
qurumlarla bağlı cavabları onu göstərir ki, onlar inkişafın kommunikativ mərhələsinə daha çox üstünlük
verirlər. Dost mühiti və gənclər təşkilatları daha çox dinamik mühitdir. Bu mühitlər gənclərin inkişafında
əsasən şəbəkələşmə, ünsiyyət, bilik, bacarıq və müəyyən vərdişlərin aşılanması ilə bərabər informasiya kimi
qeyri-maddi resurslarla öz töhfələrini verirlər. Üçüncü yerdə gələn ailə mühiti isə gənclərin inkişafında daha
çox maddi təchizatla dəstək olurlar. Əslində bu sorğudan belə bir nəticəyə gəlmək mümkündür ki, gənclər
öz inkişaflarında nisbətən qeyri-maddi resursları maddi resurslardan daha üstün tuturlar. Sorğunun maraqlı
nəticələrindən biri də budur ki, respondentlər gənclərin inkişafında ailə mühitini 3-cü sırada (3.526 balla)
ailə mühitini görürlər. Növbəti sıralarda isə ali və orta ixtisas məktəbləri (3.439 balla), iş yerləri (3.104) və
Gənclər və İdman Nazirliyi (3.098 balla) gəlir. Ən axırıncı yerdə isə orta təhsil məktəbləri (2.798 balla)
gəlir. Sıralamaya baxdıqda növbəti sıralarda gələn mühitlər nisbətən statik mühitlərdir. Əslində ailə
mühitinin gənclərin inkişafına təsir edən ən mühüm mühit olsa da statik mühit olması ona verilən dəyərə
təsir etmişdir. Halbuki ailə maddi təchizat baxımdan gənclərin inkişafına ən böyük təsir edən qurumdur.
Nəzər almaq lazımdır ki, gənclər maddi baxımdan ailədən kifayət qədər asılı bir təbəqədir. Bu fakt
olmasaydı bəlkə də ailə mühiti daha aşağı sıralarda olardı. Bununla bərabər ailə daxili münasibətlər, ailədəki
mənəvi mühit və motivasiya da rol oynayır. Lakin mühitlərin seçilməsi səbəblərini sorğuda müəyyən etmək
mümkün deyil. Göstərilən nəticələr respondentlərin ümumi nəticələridir. Lakin bu nəticələr regional
mənsubiyyət, məşğuliyyət, cinsi mənsubiyyət, ictimai sektora münasibətindən də çox asılıdır. Məhz bu
faktorlara görə təsnifatlaşdırılmış gənclər qruplarını nəzərə alsaq düşünürük ki, nəticələr fərqli ola bilər.
Məsələn şəhər və rayon yerlərində yaşayan gənclərin bu suala cavabları fərqli ola bilər. Yaxud gənclər
təşkilatlarına üzv olan və üzv olmayan gənclərin mühitlərə münasibəti eyni deyil. Ən azından gənclərin
inkişafında gənclər təşkilatlarının rolunu eyni dərəcədə qiymətləndirməyə bilərlər. Bütün bu hipotezlərin
sorğuda necə əks olunduğunu öyrənmək üçün regional mənsubiyyət, cinsi mənsubiyyət, məşğuliyyət, ictimai
sektora münasibətə görə təsnifatlaşdırılmış qruplar üzrə sorğu nəticələrini qiymətləndirmək bizim müəyyən
trendlərin tapılmasına kömək edəcək. Beləliklə ilk əvvəl sorğu nəticələrini regional mənsubiyyətə görə
qiymətləndirsək aşağıdakı nəticələri əldə etmək mümkündür:

Mühitlər/regionlar Paytaxt (213 respondent) Gəncə, Sumqayıt və Digər rayonlar (90 respondent)
Mingəçevir (216 respondent)
Regional Ümumi Fərq Regional Ümumi Fərq Regional Ümumi Fərq
göstərici göstərici göstərici göstərici göstərici göstərici
Orta təhsil məktəbləri 2.760 2.798 -0.038 2.763 2.798 -0.035 2.967 2.798 +0.169
(1.35%) (1.25%) (6.04%)
Ali və orta ixtisas 3.408 3.439 -0.031 3.389 3.439 -0.050 3.633 3.439 +0.194
məktəbləri (0.90%) (0.90%) (5.64%)
Ailə 3.619 3.526 0.093 3.500 3.526 -0.026 3.367 3.526 -0.159
(2.64%) (0.74%) (4.51%)
Gənclər və İdman 3.028 3.098 -0.070 3.041 3.098 -0.057 3.4 3.098 0.302
Nazirliyi (yerli idarələr (2.26%) (1.18%) (9.75%)
daxil olmaqla)
Gənclər Təşkilatları 3.662 3.843 -0.181 3.847 3.843 0.004 4.267 3.843 0.424
(4.71%) (0.10%) (11.03%)
Dost şəbəkələri 3.929 3.924 0.005 3.944 3.924 0.020 3.867 3.924 -0.057
(0.12%) (0.51%) (1.45%)
İş yerləri 2.986 3.104 -0.118 3.222 3.104 +0.118 3.100 3.104 -0.004
(3.80%) (3.80%) (0.13%)

Ümumiyyətlə bu cədvəldən görünür ki, paytaxt və respublika tabeçiliyində olan Gəncə, Sumqayıt və
Mingəçevir şəhərlərindən olan respondentlərin mühitlərə olan münasibətləri ümumi göstəricidən ciddi
şəkildə fərqlənmir. Hər iki kategoriyadan olan respondentlərin mühitlərin qiymətləndirilməsində sıralaması
ümumi göstəricidə olduğu kimidir. Yəni burada da gənclər yüksək qiyməti dost şəbəkələri, gənclər
təşkilatları və ailə mühitinə daha çox yüksək qiymət vermişdir. Bununla bərabər regionlarda bu sıralama
fərqlənir. Onlarda ən yüksək orta qiymət gənclər təşkilatlarına (4.267 bal- ümumi orta göstəricidən 11,03%
artıq) verilmiş, ikinci yerdə dost şəbəkələri (3.867 bal-ümumi orta göstəricidən 1.45% aşağı), üçüncü yerdə
isə Gənclər və İdman Nazirliyi (yerli idarələr daxil olmaqla) (3.4 bal-ümumi orta göstəricidən 9,75% artıq)
gəlir. Ali və orta ixtisas məktəbləri isə bu respondentlərdə isə 3.633 balla 4-cü yerdə gəlir. Ailə mühiti isə 5-
ci yerdə gəlir. Bu baxımdan region gəncləri ilə paytaxt və böyük şəhərlərdəki respondentlər fərqlənir.
Bu nəticələr arasında fərqlərin müxtəlif motivləri ola bilər. Bakı və respublika tabeçiliyində olan
şəhərlərdə gənclər təşkilatlarının çoxluğu, digər rayonlara nisbətən gənclərin asudə vaxtının keçirilməsi üçün
sosial obyektlərin çoxluğu mühitlərarası rəqabəti gücləndirdiyi üçün şəhər respondentlərinin mühitləri
qiymətləndirməsinə təsir göstərmiş və qiymətləndirmə balları daha mühitlər arasında daha balanslı şəkildə
paylanılmışdır. Rayonlarda isə gənclər təşkilatlarının çox az olması və eyni zamanda şəhərlərə nisbətən
sosyal obyektlərin azlığı onları gənclər təşkilatlarına daha çox bağlamışdır. Gənclər və İdman Nazirliyi
təsisatına münasibətin daha yüksək qiymətləndirilməsi də gənclər təşkilatlarının bu qurumla əməkdaşlığı
nəticəsində yaranmışdır. Dolayısı ilə region gənclərinin təmasda olan mühitlərin sayı az olduqda, yəni
alternativlər az olduqda onlar mövcud mühitləri daha yüksək balla qiymətləndirməyə meyllidirlər. Ali və
orta ixtisas məktəblərinin region gəncləri tərəfindən yüksək qiymətləndirilməsi və ailə mühitinin daha arxa
plana keçməsi də bunu sübut edən əsas məqamlardan biridir. Əslində bu onu sübut edir ki, gənclər o
mühitləri yüksək qiymətləndirir ki, o mühitlərlə təması daha uzun müddətli olur.
Bu suala cavabda ən maraqlı məqam isə respondentlərin yaş kategoriyası üzrə təhlili olardı. Fərqli
yaş qruplarının bu sualı necə cavablandırmasını isə aşağıdakı cədvəldə görmək mümkündür.
14-17 yaş qrupu (21 18-21 yaş qrupu 22-25 yaş qrupu 26-29 yaş qrupu
nəfər) (222 nəfər) (171 nəfər) (105 nəfər)
Mühitlər/yaş qrupu
üzrə

Yaş üzrə

Yaş üzrə

Yaş üzrə
göstərici

göstərici

göstərici

göstərici

göstərici

göstərici
göstərici
Ümumi

Ümumi

Ümumi

Ümumi
göstərici

Fərq

Fərq

Fərq

Fərq
Yaş

Orta təhsil 2.571 2.798 -0.227 3.067 2.798 +0.269 2.684 2.798 -0.114 2.457 2.798 -0.341
(-8.11%) (+9.61%) (-4.07%) (-12.19%)
məktəbləri
Ali və orta ixtisas 3.143 3.439 -0.296 3.864 3.439 +0.425 3.246 3.439 -0.193 2.914 3.439 -0.525
məktəbləri (-8.60%) (+12.36% (-5.61%) (-15.26%)
)
Ailə 3.714 3.526 +0.188 3.635 3.526 +0.109 3.561 3.526 +0.035 3.200 3.526 -0.326
(+5.33%) (+3.09%) (+0.99% (+9.24%)
)
Gənclər və İdman 2.857 3.098 -0.241 3.459 3.098 +0.361 2.894 3.098 -0.204 2.714 3.098 -0.384
Nazirliyi (yerli (-7.78%) (+11.65% (-6.58%) (-12.39%)
)
idarələr daxil
olmaqla)
Gənclər Təşkilatları 4.286 3.843 +0.443 4.122 3.843 +0.279 3.667 3.843 -0.176 3.457 3.843 -0.386

(+11.52%) (+7.26%) (-4.57%) (-10.04%)
Dost şəbəkələri 4.143 3.924 +0.219 4.094 3.924 +0.170 3.754 3.924 -0.170 3.800 3.924 -0.124
(+5.58%) (+4.33%) (-4.33%) (-3.16%)
İş yerləri 3.286 3.104 +0.182 3.230 3.104 +0.126 3.175 3.104 +0.071 2.686 3.104 -0.418
(+5.86%) (+4.05%) (+2.28% (-13.47%)
)

Ümumilikdə dəyərləndirsək bunu müşahidə etmək mümkündür ki, hər bir qurum (mühitlərə) verilən qiymət
yaş çoxaldıqca azalmağa doğru gedir. Aşağıdakı qrafik mühitlərin göstəricilərinin müqayisə etməsinə imkan
yaradır . Eyni zamanda mühitlərə verilən qiymətlərə görə onların ardıcıllığı da bir qayda olaraq pozulmayıb.
Lakin 14-17 yaş və 18-21 yaş qruplarında ilk sırada Gənclər Təşkilatları, ikinci yerdə dost şəbəkələri, 3-cü
yerdə isə ailə mühiti gəlir. 14-17 yaş qrupunda olanların bir qismi məktəbli olduğu üçün bizim gözlənti və
hipotezimizə görə orta təhsil məktəbləri digər qurum/mühitlərə görə daha yüksək qiymət almalıydı. Lakin bu
yaş qrupunda olanlar orta təhsil məktəblərinə ümumi göstəricidən 8.11% aşağı qiymət verərək orta hesabla
2.571 bal vermişdir. Bu yaş qrupunda maraqlı nəticələrdən biri isə budur ki, 21 yaşdan sonra gənclərin
qurumlara olan etimadı getdikcə azalır. Yalnız dost şəbəkələrində isə azalma nisbəti aşağı səviyyədədir.
Maraqlı nəticələrdən biri isə budur ki, iş yerləri mühitlərinə 26-29 yaş qrupu ən aşağı etimad göstərir.
Əslində bu yaş qrupunda olan şəxslər daha çox işləyən şəxslərdir və hipotezimizin gözləntilərinə uyğun
olaraq onlar daha çox etimad göstərməliydilər. Bununla yanaşı 14-17 yaş və 18-21 yaş qrupunda olan
şəxslərin ali və orta ixtisas məktəblərinə olan etimadını müqayisə etsək görərik ki, ali və orta ixtisas
məktəbləri ən yüksək nəticəni məhz 18-21 yaş qrupunda əldə edə bilmişdir. Əslində bunu Gənclər və İdman
Nazirliyi və gənclər təşkilatları üçün də aid etmək mümkündür. Ümumi mülahizələrə əsasən demək
mümkündür ki, 18-21 yaş qrupunda olan şəxslər gənclər təşkilatları, ali məktəblər və Gənclər və İdman
Nazirliyi kimi mühitlərlə daha sıx təmasda olurlar. Bu isə öz nəticəsini sorğuda göstərmişdir. Gənclərin
ictimai həyatını digər mühitlərə nisbətən daha çox tənzimləyən Gənclər Təşkilatları və Gənclər və İdman
Nazirliyində 22 yaşdan sonra kəskin azalmaların baş verməsi bununla əlaqədərdir ki, gənclər 22 yaşdan
etibarən daha çox karyeraları haqqında daha çox düşünməyə başlayırlar ki, bu da öz növbəsində onların
ictimai fəaliyyəti tənzimləyən mühitlərlə əlaqəsini zəiflədir. Ailə və dost mühitləri ilə təmas bütün yaş
qruplarında davamlı olduğu üçün bu mühitlərdə azalma tempi nisbətən daha aşağıdır. Yəni hipotezimizi bu
məsələlərdə özünü doğruldur. Gənclərin qurumlara olan etimadı onlarla təmasın hansı səviyyədə və nə
dərəcədə davamlı, uzun müddətli olması ilə düz mütənasibdir. Ümumilikdə götürsək bütün mühitlər üzrə ən
yüksək göstərici 18-21 yaş qrupundadır. Buradan belə bir nəticəyə gəlmək mümkündür ki, 18-21 yaş
qrupunda olan şəxslər gənclərin inkişafına təsir göstərən qurumları daha təsirli hesab edir. Əslinə bu eyni
zamanda o mənaya da gəlir ki, 18-21 yaş qrupu digər yaş qrupları ilə müqayisədə qurumlardan gözləntiləri
daha yüksəkdir.

Yuxarıda qeyd edildiyi kimi qurumlar arasında gənclərin ictimai fəaliyyətini tənzimləyən qurumlar
da vardır. Ümumiyyətlə biz ana hipotezdən yola çıxaraq bu hipotezi irəli sürürük ki, ictimai fəal olan gənclə
ictimai fəallığı olmayan gəncin ictimai fəaliyyəti tənzimləyən qurumlara münasibəti fərqli olmalıdır və bu
eyni zaman digər mühitlərə olan münasibətdə də dəyişiklər yaradacaq. Yəni qurumlara münasibətdə hər iki
qrupun müqayisəli təhlilini aparmaq üçün araşdırmamızda respondentləri iki qrupa ayırmalıyıq. Bu
müstəvidə qrupu ayırmaq üçün respondentləri gənclər təşkilatlarına üzv olub olmadığına görə bölmək

lazımdır. İkinci bir kriterya isə gənclər təşkilatları tərəfindən təşkil olunan tədbirlərdə iştirak səviyyəsinə
görə qrupları bölmək mümkündür. Hərçənd gənclər təşkilatlarına üzv olanlar digər kategoriyada olan
şəxslərə nisbətən gənclər təşkilatları tərəfindən təşkil olunan tədbirlədə daha çox iştirak edirlər. Amma
bununla bərabər bu kriterya ilə də müqayisəli təhlil aparmaqda fayda vardır.
Əvvəlki bölmələrdə müəyyən edilmişdir ki, respondentlərdən 342 nəfər gənclər təşkilatlarına üzv
olduqlarını, digər 177 nəfər isə üzv olmadıqlarını bildirmişdilər. Gənclər təşkilatlarına üzv olan 342 nəfərin
müvafiq sualla bağlı qiymətləndirməsi aşağıdakı şəkildə olmuşdur:
1. Orta təhsil məktəbləri: Orta qiymət 2.87 bal. Ümumi göstəricidən fərqi +0.07 baldır (2.5%).
2. Ali və orta ixtisas məktəbləri: Orta qiymət 3.65 bal. Ümumi göstəricidən fərqi +0.21 baldır
(+6.11%).
3. Ailə: Orta qiymət 3.5 bal. Ümumi göstəricidən fərqi -0.026 baldır (-0.73%) .
4. Gənclər və İdman Nazirliyi (yerli strukturlar daxil olmaqla): Orta qiymət 3.46 bal. Ümumi
göstəricidən fərqi +0.367 baldır (+10.60%)
5. Gənclər təşkilatları: Orta qiymət 4.34 bal. Ümumi göstəricidən fərqi +0.499 baldır (+12.98%)
6. Dost şəbəkələri: Orta qiymət 4.00 bal. Ümumi göstəricidən fərqi +0.076 baldır (+1.94%)
7. İş yerləri: Orta qiymət 3.22 bal. Ümumi göstəricidən fərqi +0.124 baldır (+3.99%)

Göründüyü kimi, gənclər təşkilatlarına üzv olan respondentlərin cavabları Gənclər və İdman Nazirliyi
və gənclər təşkilatlarına verilən qiymətdə kifayət qədər fərqlənir. Hipotezimizdə qeyd edildiyi kimi gənclər
təşkilatlarına üzv olan gənclər ictimai baxımdan fəal olduğu üçün onların ictimai fəaliyyəti tənzimləyən
mühitləri ümumi orta göstəricidən daha yüksək qiymətləndirmiş, gənclər təşkilatlarını 12,98%, Gənclər və
İdman Nazirliyini isə 10.6% ümumi respondentlərə nisbətən daha yüksək qiymətləndirmişdir. Bu qrupdan
olan gənclər ali və orta ixtisas məktəblərini isə ümumi respondenlərə nisbətən 6.11% daha yüksək
qiymətləndirmiş, digər mühitlərə münasibət isə ümumi göstəricidən ciddi şəkildə fərqlənmir. İndi isə gənclər
təşkilatlarına üzv olmayan 177 respondentin bu suala cavablarını təhlil edək:
1. Orta təhsil məktəbləri: Orta qiymət 2.66 bal. Ümumi göstəricidən fərqi -0.14 baldır (-4.89%).
2. Ali və orta ixtisas məktəbləri: Orta qiymət 3.03 bal. Ümumi göstəricidən fərqi -0.40 baldır (-
11.78%).
3. Ailə: Orta qiymət 3.58 bal. Ümumi göstəricidən fərqi +0.014 baldır (+0.40%) .
4. Gənclər və İdman Nazirliyi (yerli strukturlar daxil olmaqla): Orta qiymət 2.39 bal. Ümumi
göstəricidən fərqi -0.708 baldır (-22.86%)
5. Gənclər təşkilatları: Orta qiymət 2.88 bal. Ümumi göstəricidən fərqi -0.962 baldır (-25.02%)
6. Dost şəbəkələri: Orta qiymət 3.78 bal. Ümumi göstəricidən fərqi -0.144 baldır (-3.68%)
7. İş yerləri: Orta qiymət 2.86 bal. Ümumi göstəricidən fərqi -0.239 baldır (-7.72%)

Ümumilikdə gənclər təşkilatlarına üzv olmayan respondentlərin qurumlara verdikləri qiymət ümumi
göstəricidən aşağıdır. Demək olar ki, bütün mühitləri aşağı qiymətləndiriblər. Ümumi göstəricidən isə ən
çox -25.02% fərqlə gənclər təşkilatları, -22,68% fərqlə Gənclər və İdman Nazirliyi, -11.78% fərqlə ali və
orta ixtisas məktəbləri qiymətləndirilib.Bununla bərabər çox cüzi fərqlə ailə mühitini ümumi göstəricidən
yüksək qiymətləndiriblər. Müqayisəli təhlil onu göstərir ki, gənclər təşkilatlarına üzv olanlar mühitlərin
rolunu üzv olmayanlara nisbətən daha yüksək qiymətləndirirlər. gənclər təşkilatlarına üzv olub olmaması
baxımdan aparılan müqayisəli təhlildə mühitlərə verilən qiymətlərdəki dəyişiklik paralel şəkildə olduğu
üçün belə bir nəticəyə gəlmək mümkündür ki, sadalanan mühitlər bir birinə alternativ deyil bir birini
tamamlayıcı mühitlərdir. Lakin bunun tam təsdiq edilməsi üçün gənclər təşkilatlarının fəaliyyətlərində
iştirak səviyyəsinə görə müqayisəli təhlil aparıb bir birinə alternativ və bir birini tamamlayıcı mühitləri tam
dəqiqləşdirmək mümkün olacaq.
Buradan belə bir nəticəyə gəlmək mümkündür ki, qurumlara/mühitlərə etimadın artırılmasında
gənclər təşkilatlarının təsiri mövcuddur. Yəni bu araşdırma ilə məlum oldu ki, gənclər təşkilatları
qurumların etimadının artırılması kimi bir funksiyası mövcuddur və o digər mühitlərlə münasibətdə
tamamlayıcı funksiyaya malikdir. Gənclər təşkilatların qurumların etimadını və gözləntilərini artıracaq
səbəblər arasında ən əsası budur ki, gənclər təşkilatları dinamik və kommunikativ bir mühitdir. Onlar
fəaliyyətlərində bir çox qurumlarla əməkdaşlıq edirlər. Məhz bu fəaliyyət nəticəsində gənclər təşkilatlarına
üzv olan gənclər digər qurumların fəaliyyəti ilə daha yaxından tanış olurlar və onların təsirini digər
gənclərdən fərqli olaraq daha çox hiss edirlər. Bu isə sorğudakı cavaba təsir etmişdir. Bunun digər
qurumlara/mühitlərə təsir dərəcəsi isə əməkdaşlığın miqyasından və sıxlığından asılıdır. Yəni gənclər
təşkilatları hansı qurumlarla daha sıx əməkdaşlıq edirsə o qurumlar/mühitlərin təsirini müvafiq
respondentlər daha yüksək qiymətləndirəcək. Hesab edirik ki, əgər hər hansı bir şəxs hər hansı bir mühitlə

Gənclərin nəzərində gənclər təşkilati1

Gənclərin nəzərində gənclər təşkilati1

Recomendados

Recomendados

Más contenido relacionado

Destacado

Destacado (19)

Gənclərin nəzərində gənclər təşkilati1