Hizkuntza sexistaren erabilera detektatzeko eskuliburua eta hizkuntza modu inklusiboan erabiltzeko jarraibideak eta tresnak

1. LANTEGI BATUAK-EN
HIZKUNTZA MODU
INKLUSIBOAN
ERABILTZEKO GIDA
PRAKTIKOA
batera!
Esan beste

2. Argitaratzailea:
Lantegi Batuak Fundazioa
Txorierri etorbidea, 12 48180 Loiu
info@lantegi.com
www.lantegi.com
www.ergohobe.net
LANTEGI BATUAK-EN
Diru-asmorik gabeko erakundea gara,
urritasuna —batez ere adimen-urritasuna eta
HIZKUNTZA MODU
Bizkaian— duten pertsonei egokitutako lan-
aukerak sortzen dituena.
INKLUSIBOAN Ekimen iraunkor eta lehiakorrak
ERABILTZEKO GIDA
sortu eta kudeatzen ditugu; pertsona
urrituen enplegagarritasuna sustatu, eta
PRAKTIKOA
gizarteratzeko eta laneratzeko hainbat
ibilbide eskaintzen dizkiegu: orientazioa eta
prestakuntza, okupaziorako eta enplegurako
programa bereziak, eta enplegu normalizatua
eskuratzeko bitartekaritza.
Argitalpen honen edukiak Creative Commons-en
lizentziaren erabilpena baldintzapean argitaratuak
dira. Argibide gehiago http://creativecommons.
org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.eu

3. 1. 2. 3.
Aurkezpena Sarrera Ideiak argituz…
4. 5. 6.
Kontzeptu teorikoak Hizkuntzaren erabilera ez Euskeraz ere…
4.1 Androzentrismoa sexista egiteko baliabideen
laburpena
4.2 Sexismoa
5.1 Lantegi Batuak-en
7.
Irudi bidezko komunikazioa
8.
Bibliografia

4. LANTEGI BATUAK-EN
HIZKUNTZA MODU
INKLUSIBOAN
ERABILTZEKO GIDA
PRAKTIKOA
2

5. 1.
AURKEZPENA
Joan den 2008az geroztik, Berdintasun Plana garatu eta ezartzen
gabiltza Lantegi Batuak fundazioan, hau da, gure erakundean berdintasun
errealaren alde lan egin eta hori lortzeko beharrezkoak diren ekintzak
gauzatu eta abiaraziko dituen baliabidea. Bat baino gehiago dira
berdintasun plan horren zutabe nagusiak: sentsibilizazioa, prestakuntza-
ekintzak, gure prozesu bakoitzean genero-ikuspegia txertatzea, etab.
Hizkuntzaren erabilera da zutabe horietako beste bat.
Barne nahiz kapon komunikazioa izan ohi da, erakunde guztietan,
harremanak kudeatzeko oinarrietako bat. Egunero-egunero elkarrekin
komunikatzen diren 2.700 lagunek osatzen dugu Lantegi Batuak, elkarrekin
hitz eginez, e-mailen bidez, fax bidez, zirkular bidez, jakinarazpen bidez,
eta baita lanpostuan bertan elkarri uzten dizkiogun ohar txikien bidez ere.
Komunikatzeko modu horietako bakoitzak balio jakin bat dauka. Erakunde
bakoitzak bere jardunean erabiltzen dituen hizkerak eta irudiek, haren
kultura korporatiboa islatzen dute. Horregatik, hizkuntzak ere lagungarri
izan behar du gure erakundeko gizon eta emakumeek egiten duten lana
bistaratu eta aintzat hartzeko. Zentzu horretan, nahitaezkoa da hizkuntza
hori aldatu eta eboluzionatzea, beharra egonez gero.
Gida honen helburuak hauek dira: hizkuntza sexista eta androzentristaren
erabilera detektatu eta zuzentzea, eta irakurlearen hausnarketa sustatzea,
aldaketaren aurrean aldeko jarrera hartu dezan eta espresatzeko dituen
ohiturak hobetzeko ahaleginak egin ditzan.
Hori horrela, hizkuntza berdintasunean oinarrituta eta modu ez sexistan
erabiltzeko jarraibideak eta tresnak jaso ditugu hemen, bai euskaraz, bai
gazteleraz.
Azkenik, irudiak erabiltzeari dagokionez ere zenbait gomendio jaso nahi izan
ditugu. Hizkuntza, izan ere, ez da idatzitako edo esandako hitzez soilik osatzen.
Irudien bidez ere komunikatzen gara; horien bidez ere islatzen ditugu gure
errealitatea eta gure ideiak. Horregatik, irudiak erabiltzeko modua eta horiek
erakusten dutena gure diskurtsoaren adierazgarri izango da.

6. LANTEGI BATUAK-EN
HIZKUNTZA MODU
2.
INKLUSIBOAN
ERABILTZEKO GIDA
PRAKTIKOA
SARRERA
Eskura ditugun zeinu multzoa da hizkuntza, ikusten, sentitzen edo
pentsatzen duguna adierazteko erabiltzen duguna.
Hizkuntza, era berean, gizon eta emakumeen arteko berdintasun erreala
lantzeko tresnarik funtsezkoenetakoa da. Hitzek, hitz horiek adierazteko
moduak, eta mezuak eraikitzeko erabiltzen ditugun esamoldeek zeresan
asko daukate gure buru barruko taxutzeaz, gure aurretiko jarreraz eta gure
aurreiritziez. Izan ere, hizkuntza bat ikasten dugunean, komunikatzeko
baliagarri izateaz gain, zenbait ezagutza, balio, aurreiritzi, estereotipo,
jarrera eta ideologia ere geureganatzen dugu. Ideiak eta gure inguruan
duguna definitzeko tresna dugu hizkuntza. Errealitatearen isla baino ez
da. Hizkuntzari ematen diogun erabilera aldatuz gero, errealitateari buruz
dugun kontzeptua ere aldatu egingo da. Errealitatea nola izendatu, halako
zentzua eta esanahia emango diogu.
Lantegi Batuak-en urte asko daramatzagu urritasunen bat duten pertsonen
integrazioaren alde lanean, eta badakigu zer-nolako garrantzia duen
gauza bakoitzari dagokion izena ematea. Ikusi dugunez, pertsona urrituez
jarduteko erabili izan ohi den hizkerak gizarteak unean-unean kolektibo
horri buruz zeukan iritzia ezagutzeko balio izan digu.
Kontu handiz ibili gara estereotipo negatiboz beteriko hiztegia ez
erabiltzeko, eta jarrera proaktiboa izan dugu urritasunaren irudia hobetuko
duen hizkera geureganatzeko. Izan ere, hitzek ez daukate, berez, mundua
aldatzeko gaitasunik; hala ere, errealitate berriak eraikitzeko lagungarri dira:
hitzen bidez jendea baztertu edo barne hartu dezakegu.
4

7. K:
IZAN AUSARTA n iritziei:
durrik inore
Ez izan bel rrera egin
erakutsi au
zergatik ez la?
nahi dugu
Urritasuna ulertu eta izendatzeko modua aldatu egin da, gizon eta
emakumeen arteko harremanak aldatu diren bezala. Emakumeen
agerikotasuna eta gizartean duten zeregina aldatzen ari da; horregatik,
hizkuntza ere egoera berri horretara egokitu beharra dago. Hizkuntza gure
zerbitzura dagoen tresna baita, bizia eta malgua. Gizartean gertatzen diren
aldaketak islatzen ditu eta, horregatik, aldatu eta moldatu egin daiteke,
gizartearen etengabeko aldakei erantzuteko.
Sexista ez den hizkuntzak gu guztiok izendatzen gaitu, inor baztertu gabe.
Ez da kapritxo bat, ez da moda bat, berdintasuna lortzeko tresna baizik.
5

8. LANTEGI BATUAK-EN
HIZKUNTZA MODU
INKLUSIBOAN
ERABILTZEKO GIDA
PRAKTIKOA
ZERGATIK ERABILI NAHI DUGU HIZKUNTZA
INLUSIBOA GURE ERAKUNDEAN:
magu
guru dara
a ham ar urte in en
• Hogeit n pertson
suna dute
lane an urrita ezialistak
, eta esp
ren alde orrokan.
inklusioa aldeko b
intasunaren
gara berd
ldintza
artean ba
akumeen ari
n eta em o lanean
• Gizo a lortzek
berdin ak egote ztertuz
io oro ba
kriminaz arte-
gara, dis roren la n- eta giz
na o proposa
eta pertso gurune a
garape nerako in
sustatuz.
a
tasun-ez
eta berdin
rdin a izatea
• Desbe .
uza bera
e z dira ga
k eta
ertsitatea tasunak
Gure ustez, dib desberdin
•
bakoitzaren rtzen du
te
pertsona ena inda
a eta sorm bakoitzak
berrikuntz pertsona
etan, eta dezake.
lan ingurune a eman
uen onen
barruan d
6

9. akigula
dugu bad asten eta
• Fro gatu egin atzen, ik
, eboluzion rdinagoa
,
aldatzen nitate be
ako komu ik itzen.
guztiontz uagoa era
a eta just
ink lusiboago
ta aurrera
oinarritu
tasunean ibilizatze
a ez
• Berdin eta sents
egitea, he
ztea koei edo
nde publi
ume ei, eraku gina.
da emak kien zere
ei so ilik dago
ikastetxe en dugun
tea osatz u, baita
Gure komunita i dagokig
rag ile guztio sonei
gizarte-e ugun pert
ori osatzen d
gizarte h
ere.
hi
sonek na
uten pert
su nen bat d ai direla
• Urrita egiteko g
uan lan tan ez
duten lek eari, nola
badio gu gizart oa
erakutsi a justuag
hizkuntz
gara ga i izango artean
umek giz
ko, emak itzaile
erabiltze kun tza eraik
agerrara zteko, hiz
tzeko?
bat susta
7

10. LANTEGI BATUAK-EN
HIZKUNTZA MODU
INKLUSIBOAN
ERABILTZEKO GIDA
PRAKTIKOA
8

11. 3.
IDEIAK ARGITUZ…
Hona hemen gizon eta emakumeen arteko aukera-berdintasunaren
alorrean erabili ohi diren zenbait termino. Gida honen helburuak hobeto
ulertzeko lagungarriak izan daitezke. Bibliografian ageri diren hiztegi eta
gidetatik jaso dira definizio guztiak:
SEXUA/
Gizon eta emakumeen arteko desberdintasun biologikoak identifikatzen
ditu, unibertsal eta aldaezintzat jotzen direnak.
GENEROA/
Sexu batekin edo bestearekin jaiotzearen ondorioz kulturalki pertsona bati
esleitzen zaizkion balio, sentimendu, jarrera, jokabide, gaitasun, rol…eta
abarren multzoa da; betiere, gizarte bakoitzaren arabera, une historiko jakin
bakoitzean, gizon nahiz emakume batek zer egin edo izan beharko lukeen
kontuan hartuta. Laburbilduz, pertsonen garapen integralari mugak jartzen
dizkion egitura kulturala da.
Bai generoa, bai genero-harremanak “egitura sozialak” dira; hau da, aldatu
egiten dira gizarte batetik bestera, eta garai batetik bestera.
Gizarte bakoitzak sexu bakoitzari egozten edo esleitzen diona izendatzen
du. Gizon eta emakumeei esleitzen zaizkien ezaugarriak, eginkizunak eta
jokabideak ez dira desberdintasun biologikoen ondoriozkoak, “sexuaren
arabera emandako paperaren araberakoak” baizik; eta hori da, hain zuzen,
“naturaltzat edo normaltzat” barneratu duguna.
9

12. LANTEGI BATUAK-EN
HIZKUNTZA MODU
INKLUSIBOAN
ERABILTZEKO GIDA
PRAKTIKOA
Bereizi eta banandu egiten da, batetik, alde biologikoa (sexuari dagokiona)
eta, bestetik, alde kulturala (generoaren bidez zehazten dena).
SEXISMOA/
Sexuaren arabera egiten den pertsonen diskriminazioa, sexu bata bestea
baino gutxiago dela uste delako.
Teoria hori sexu femeninoaren gutxiagotasunean oinarrituta dago, hau da,
gizon eta emakumeen arteko desberdintasun biologikoetan. Emakumeak
gizonak baino gutxiago direla kontsideratzen duen antolamendu sinbolikoa
eraikitzeak esan nahi du estereotipozko jarrerak nahiz jokabideak sortzen
direla, eta sexu bat bestearen mende uzten dela.
Funtsean, emakumeenganako gutxiespena eta balio-eza erakusten duen
jarrera da, emakumeen beraien edota egiten dutenaren aurrean.
ANDROZENTRISMOA/
Errealitatearen ikuspegi maskulinoa da. Ikuspegi honen berezko ezaugarria
da, gizona hartzen duela unibertsoko zentro, azterketarako parametro eta
errealitatea nahiz giza espeziearen esperientzia unibertsala analizatzeko
oinarri. Gizon-emakumeak gizonezkoarekin nahasten ditu. Sexismo-mota
espezifikoa da, eta emakumeak ezkutatuz eta horiek ez definituz adierazten
da, batez ere.
Ikuspegi teorikotik eta ezagutzaren ikuspuntutik eraikitako mundu-ikuskera
da, non gizonezkoak diren guztiaren ardatz eta neurri, gainerako guztia
ezkutatuz eta ikusezin bilakatuz, besteak beste, emakumeek gizarteari
egiten dizkioten ekarpenak.
MATXISMOA/
Emakumeen baliogabetzea oinarri duen jokabidea.
FEMINISMOA/
emakumeen eskubideak aldarrikatzen dituen pentsamenduaren korronte
filosofikoa da. Gizon eta emakumeen arteko eskubide-berdintasuna
defendatzen du, modu horretara, gizartearen egitura guztietan
berdintasunez parte hartzeko aukera izan dezaten.
10

13. 11

14. LANTEGI BATUAK-EN
HIZKUNTZA MODU
INKLUSIBOAN
ERABILTZEKO GIDA
PRAKTIKOA
Mugimendu sozial eta politikoa ere bada, gizon eta emakumeen arteko
aukera nahiz emaitza berdintasuna defendatzen duena. Berdintasun
horren helburua ez da homogeneizatzea, gizon eta emakumeen aniztasuna
aitortzea baizik.
Horrez gain, pentsamendu zientifikoa ere bada, errealitate globalaren
interpretazio-paradigma eskaintzen duen heinean, gizon zein emakumeena
alegia.
LENGOAIA/
Kultura adierazteko sistema da.
Pertsonek elkarrekin komunikatzeko erabiltzen duten zeinu multzoa,
errealitatea sinboloen bidez adierazteko gaitasuna duen gizarte-eraikuntza.
Eraikuntza sozial eta historikoa den heinean, gure pentsamoldea
baldintzatu eta munduari buruz daukagun ikuspegia zehazten du.
SEXISMO LINGUISTIKOA/
Diskurtsoko zenbait egitura eta mezutan emakumeenganako
diskriminaziozko tratamendua da, bai erabilitako terminoagatik, bai esaldia
bera eraikitzeko moduagatik.
BERDINTASUNA/
Baliokidetasun-erlazioa da, eta horren jatorrian dago pertsona guztiek balio
berbera dutela, haien arteko desberdintasunak alde batera utzita (sexua,
arraza, adina, urritasuna...).
Berdintasuna diziplina anitzeko terminoa da, eta generoaz bestelako
eremuak ere barne hartzen ditu, hala nola, sexu-joera, arraza edota etnia,
sinesmen erlijiosoak, urritasuna eta adina, eta gizartea osatzen duten
pertsona guzti-guztiek ongizate soziala eskuratzeko duten eskubidea
aipatzen du.
12

15. GENERO BERDINTASUNA/
Pertsona guztien balio-berdintasunean oinarrituriko baliokidetasun-erlazioa
da, pertsona horren sexua kontuan hartu gabe; horregatik, aukera nahiz
eskubide berberak izan behar dituzte.
Genero-berdintasunak esan nahi du gizon eta emakumeenganako
tratuan ekitatea egon behar duela, gizarte-egitura osatzen duten esparru
guztietara sartu, eraiki eta gozatzeari dagokionez: esparru politikoa
ekonomikoa, lanekoa, familiakoa, kulturala, osasuna, aisia… erakundea
edozein dela ere: hezkuntza arlokoa, osasunekoa, administrazio publikoa,
sektore pribatua eta, oro har, gizartea bera.
GIZON ETA EMAKUMEEN ARTEKO AUKERA-BERDINTASUNA/
Gizon eta emakumeen arteko berdintasunari dagokionez gizartean dauden
berdintasun-ezak zuzentzeko beharrizana. Gizon eta emakumeek hainbat
esfera nahiz jardueratan parte hartzeko duten aukera bermatzen du,
berdintasunean oinarrituta, betiere.
BERDINTASUNA URRITASUNAREN ALORREAN/
Kolektibo horrentzako berdintasunak esan nahi du gainerako herritarrek
dituzten aukera berdinak izatea parte hartzeari dagokionez (politikan,
kulturan, ekonomian eta gizartean) baita beste eremuetan ere, hala
nola, hezkuntzan, lan-merkatuan, mugikortasunean, komunikazioan eta
ingurunean integratzea, eta aisiaz eta kulturaz gozatzea.
TRATU BERDINTASUNA/
Pertsonak modu berean tratatzea, egoera berdinean daudenean, eta modu
desberdinean tratatzea, baldin eta horien egoera desberdina bada.
EKINTZA POSITIBOA/
“Diskriminazio positibo” gisa ere ezagutzen da; talde sozial, etniko, erlijioso,
belaunaldi, urritu eta abarrek pairatzen duten diskriminazioa prebenitu,
kendu edo konpentsatzera bideratutako neurri-multzoa da.
13

16. LANTEGI BATUAK-EN
HIZKUNTZA MODU
INKLUSIBOAN
ERABILTZEKO GIDA
PRAKTIKOA
14

17. Konpentsatzeko elementua da, eta horren bidez, jokabide, jarrera eta
egiturek eragiten duten desabantaila-egoera orekatu daiteke, aldi baterako.
PARTAIDETZA-KUOTA/
Partaidetza kopuru edota espazio jakin bat erreserbatzean datza,
zenbait kolektibo sozialek jarduera sozialak, politikoak eta ekonomikoak
partekatzeko aukera izan dezaten. Ekintza positibo horren bidez,
presentzia-portzentaje zehatz batzuk ezartzen dira (emakumeak gizonen
aurrean, urritasunen bat duten pertsonak urritasunik ez dutenen aurrean...),
zenbait jardueretan pertsona horien parte-hartze maila eskasa orekatzeko
helburuarekin.
GENERO-AZTERKETA /
Tradizionalki rolak banatzeko moduaren ondorioz gizon eta emakumeen
artean dauden aldeak aztertzen ditu: baldintzak, beharrizanak, partaidetza-
indizeak, baliabide eta garapenerako aukera (prestakuntza, enplegua,
prestazioa...), aktiboen kontrola, erabakiak hartzeko gaitasuna etab.
GENERO-IKUSPEGIA/
Gizon eta emakumeen artean dauden desberdintasunak kontuan hartu eta
horiei arreta ematea, jarduera edo esparrua edozein dela ere.
ZEHARKAKOTASUNA/
Politika, ekintza eta helburuen baitan genero-ikuspegia txertatzea,
plangintza-unetik bertatik gizon nahiz emakumeen gain izan ditzakeen
ondorioak kontuan hartuta, horiek aplikatu, gainbegiratu edota ebaluatzen
diren bakoitzean. “Mainstreaming” bezala ere ezagutzen da; berdintasunari
buruzko helburu espezifikoak politika, ekintza eta helburu orokorretan
txertatzeko erabiltzen den terminoa da.
GENEROAREN ARABERAKO ERAGINAREN EBALUAZIOA/
Buruturiko ekintzak ebaluatzen dira, gizonengan edo emakumeengan
duten eragina berdina den ala ez aztertzeko. Horrela, ekintza horiek
egokitu daitezke, diskriminazioaren efektuak neutralizatzeko eta gizon eta
emakumeen arteko berdintasuna sustatzeko.
15

18. LANTEGI BATUAK-EN
HIZKUNTZA MODU
INKLUSIBOAN
ERABILTZEKO GIDA
PRAKTIKOA
GENERO-ADIERAZLEAK /
Gizon eta emakumeen egoera azaltzeko erabiltzen diren analisi-aldagaiak
dira. Datuak sexuaren arabera bereiztea oinarrizko adierazlea da, eta horren
bidez errealitatea azaltzen duten beste adierazle batzuk lortu daitezke.
16

19. 4.
HIZKUNTZAREN ERABILERA
SEXISTA DETEKTATZEN
Jarraian, hizkuntzaren bidez eman daitezkeen berdintasun-ezaren egoerak
hobeto ulertzeko zenbait kontzeptu teoriko azalduko ditugu.
ANDROZENTRISMOA ETA SEXISMOA
Goian aipaturiko androzentrismoak eta sexismoak hizkuntzaren inguruan
egunero egiten dugun erabileran dute isla, eta ondorengo efektuak
eragiten dituzte:
EZKUTATZEA: Emakumeak ikusezin bilakatzea, hizkuntzan aipatu gabe
gelditzen direlako.
Sexu bata zein bestea izendatzerakoan genero gramatikal maskulinoa
erabiltzean gertatzen da gehienbat. Emakumeak ikusezin bilakatzeaz gain,
ulermena eragozten du, txarto ulertzeak gertatu daitezkeelako.
Gizakia adierazteko gizon hitza erabiltzean ere gertatzen da hori, bai eta
gaztelerazko jauzi semantikoaren bidez ere (“El seguro médico cubre a
todos los trabajadores y sus mujeres”).
Lanbideak aipatzeko bertsio maskulinoa erabiltzea, femeninoa behartuta
geratzen delako edo zuzena ez delako aitzakiaz (nahiz eta hori egia ez
izan), diskurtsoan emakumeen presentzia isilarazteko dagoen beste
moduetako bat da.
MESPRETXUA: emakumeak edo horiek gizartean duten egitekoa
mespretxatu eta infantilizatu egiten da zuzen-zuzenean, edota gizonekiko
mendetasun-egoeran jartzen dira.
17

20. LANTEGI BATUAK-EN
HIZKUNTZA MODU
INKLUSIBOAN
ERABILTZEKO GIDA
PRAKTIKOA
Gazteleraz, ustezko dualetan agertzen da gehienbat (zorro/zorra),
hutsune lexikoetan (caballerosidad, hombre de bien, misoginia, arpía),
tratamenduetan (nena, niña, chavalita) eta kortesia-erabilera asimetrikoetan
(señorita, señora de…).
Ikus ditzagun hizkuntzan azaltzen diren zenbait adibide androzentrismoaz
eta sexismoaz:
4.1 ANDROZENTRISMOA LENGOAIAN:
Errealitatea ikuspegi maskulino batetik abiatuta ikusi, ulertu eta izendatzeko
modua da androzentrismoa; gizona jartzen du gauza guztientzako ardatz
eta gauza guztien neurri.
Hizkuntzan aplikatuta, emakumeak eta horien errealitatea ezkutatzen du
diskurtsoan.
Adibideak:
4.1.1 GENERIKO FALTSUAK: GENERIKO GISA AGERTZEN DIREN HITZAK,
HALA IZAN EZ ARREN
Esaterako, gizon hitza erabiltzea gizakia edo pertsona adierazteko.
EZKUTATZEN DA AGERIAN JARTZEN DA
El hombre ha superado grandes Las personas /La humanidad/
barreras a lo largo de la historia (Los) hombres y (las) mujeres
han superado grandes barreras a
lo largo de la historia
El monitor es una figura clave en Monitoras y monitores son
nuestra organización una figura clave en nuestra
organización
18

21. ENARI:
BESTEEK DIOT eninoan
E Z EGIN KASURIK ean, maskulinoan eta fem ras y
i garen ajado
ei buruz ar zea. Gazte
leraz, trab
Talde misto a errepikat arias esatea
n, ez
ez d arios y usu
izendatzea adres, usu -berdina
s, madres
yp berdin
trabajadore iztea kopia
izten. Biko a horien
azioa biko pertson a guztiak et
dugu inform su honetan terik.
eta ka , ez bes
egitea da, ahi ditugu
izendatu n
aniztasuna
4.1.2 MASKULINO GENERIKOA NEURRI GABE ERABILTZEA, GIZON ETA
EMAKUMEAK IZENDATZERAKOAN
Sexu biak aipatzerakoan balio maskulinoa erabiltzea, baita erabilera hori
justifikatuta ez dagoen testuinguruetan ere. Oso ohikoa da, esaterako,
inprimakietan, soilik gizonezkoek bete beharrekoak balira bezala.
Erabilera horrek, ordea, ez ditu pertsona guztiak barne hartzen. Are
gehiago, emakumeak ezkutatu eta ikusezin bilakatzeaz gain, nahastea
eragiten du.
EZKUTATZEN DA AGERIAN JARTZEN DA
Firma el usuario Firma la persona usuaria
Firma: el tutor Firma: tutora /tutor
Firma: los padres Firma: la familia
19

22. LANTEGI BATUAK-EN
HIZKUNTZA MODU
INKLUSIBOAN
ERABILTZEKO GIDA
PRAKTIKOA
4.1.3 APOSIZIO ERREDUNDANTEAK
Horrelako kasuetan, emakumeen sexu-izaera azpimarratzen da beste
ezaugarri garrantzitsuago batzuen gainetik.
EZKUTATZEN DA AGERIAN JARTZEN DA
La manifestación terminó con la La manifestación terminó con la
lectura de un manifiesto de las lectura de un manifiesto de las
mujeres periodistas periodistas
(la expresión “las periodistas”
marca el género por sí sola, sin
necesidad de añadir “mujeres”)
Le rescató una mujer bombero Le rescató una bombera
La brigada está compuesta por la brigada está compuesta por
tres mujeres jardinero tres jardineras
4.1.4 TITULAZIOAK ETA LANBIDEAK
Gaztelerazko “ingeniera”, médica”, “técnica” edo “árbitra” bezalako hitzak
ez-ohikoak izan dira orain dela gutxi arte. Hala ere, zuzenak dira.
Jokabide okerra da, emakumeez hitz egitean, genero maskulinoa
erabiltzea, hiztegiak forma femeninoa jaso arren. Erabilera horrek
komunztadura-akats gramatikala eragiten du.
EZ ZUZENA ZUZENA
La médico opina que su La médica opina que su
paciente… paciente…
Su madre es juez Su madre es jueza
La jefe de taller reunió a la La jefa de taller reunió a la
plantilla plantilla
Asistieron a la reunión la técnico Asistieron a la reunión la técnica
de prevención y el jefe de taller de prevención y el jefe de taller
20

23. 4.2 HIZKUNTZA SEXISTA
Sexismoak sexuaren araberako balioak, rolak eta gaitasunak esleitzen dizkie
norbanakoei. Horrez gain, gizonezkoei erreferentzia egiten dien guztiari
garrantzia eman eta aintzat hartzen du, emakumeak gutxietsiz. Jarrera
horrek emakumeak eta haiek egiten edo esaten dutena mespretxatu eta
gutxiesten du.
Hizkuntzaren alorrera eramanda, emakumeek egiten dutena mespretxatzea
eta infantilizatzea dakar. Honako egituren bidez gauzatzen da:
4.2.1 1. JAUZI SEMANTIKOA
Termino maskulino bat ustez generikoki erabiltzen da, baina geroago
ikusten da termino hori espezifikoa zela (gizonezkoei zuzendua):
KANPO UZTEN DA BARNE HARTZEN DA
La gente se deja influir más La gente se deja influir más
por sus mujeres que por las por sus parejas que por las
encuestas encuestas
Los europeos consumen una En Europa, los hombres
cantidad excesiva de alcohol consumen una cantidad excesiva
y en el caso de las mujeres, de de alcohol y las mujeres de
tabaco tabaco
4.2.2 USTEZKO DUALAK
Femeninoan esan edo maskulinoan esan, esanahi desberdina duten
terminoak:
› Zorro / zorra.
› Mujer pública / hombre público.
› Fulano / fulana.
21

24. LANTEGI BATUAK-EN
HIZKUNTZA MODU
INKLUSIBOAN
ERABILTZEKO GIDA
PRAKTIKOA
4.2.3 HITZ OKUPATUAK
Sarritan, batez ere zenbait lanbide edo kargutan, forma femeninoak
“hitz okupatuak” izan ohi dira. Horrek zaildu egiten du berdintasunean
oinarrituriko erabilera, emakumeez ari direnean; izan ere, askotan, forma
femeninoen esanahia behe-mailakoa edo negatiboa izaten da, forma
maskulinoen ondoan.
› Secretario / secretaria.
› Jardinero/ jardinera.
› Técnico / técnica.
4.2.4 HUTSUNE LEXIKOAK
Forma femeninorik ez duten hitzak, ezaugarri positiboak adierazten
dituztenak; eta forma maskulinorik ez duten hitzak, ezaugarri negatiboak
adierazten dituztenak.
EMAKUMEAK GIZONAK
Misoginia Caballerosidad
Arpía Hombría
Maruja
Víbora
4.2.5 SIMETRIARIK EZA TRATAMENDUAN
Emakumeak menpeko egoeran uzten dituzten kortesia-tratamenduak, edo
emakumeak infantilizatzen dituzten tratamendu moduak.
Aurkezpenak egiteko moduan ere gertatzen da. Izena edo/eta abizena
desberdin erabiltzea da beste kasu bat, aipatzen dugun pertsona
gizonezkoa edo emakumezkoa den kontuan hartuta:
22

25. EMAKUMEAK GIZONAK
La Caballé Josep Carreras
Espe (Mariano) Rajoy
Señorita*
Señora de…*
Viuda de…*
*Señora de, señorita, viuda de… etab, emakumeak egoera zibilaren bidez
deskribatzen dituzten adibideak dira (mendetasun egoeran), titulazio
akademikoa edo izen-abizenak erabili beharrean. Halakorik ez da ia inoiz
gertatzen gizonezkoen kasuan.
4.2.6 GUTXIESTEA EDO INFANTILIZATZEA
Femeninoa den guztia gutxietsi egiten da sarritan, ezaugarri maskulinoak
goragoko maila batean egon ohi direlako.
Adjektiboak:
EMAKUMEAK GIZONAK
Débil Fuerte
Endeble Enérgico
Delicada Protector
Soñadora Práctico
Sentimental Racional
23

26. LANTEGI BATUAK-EN
HIZKUNTZA MODU
INKLUSIBOAN
ERABILTZEKO GIDA
MENINOA
EZ ERABILI FEATZEKO PRAKTIKOA
DESKAL IFIK
Lagunarteko tratamenduak:
EMAKUMEAK GIZONAK
Nena Campeón
Chavalita Chavalote
Bonita Chicarrón
4.2.7 DEITURA SEXUDUNAK
Gizonezkoak definitzeko, haien kargua, ofizioa edo lanbidea erabiltzen
da; emakumezkoak, aldiz, oraindik ere sexuaren, familiaren edo egoera
zibilaren arabera identifikatzen dira (aita, senarra).
El seguro indemnizará a los accidentados: tres mujeres y dos
arrantzales.
24

27. 5.
BALIABIDEEN LABURPENA
Jarraian, gorago ikusi ditugunak bezalako egoerak saihesteko zenbait
baliabide proposatzen dizkizugu. Baliabide-sorta anitza da, hizkera
integratzaileagoa erabiltzen ohitu gaitezen.
5.1 SAIHESTU MASKULINO GENERIKOA
Sexu biak izendatzeko modu ugari dago, maskulinora jo beharrik gabe.
EZ BAI
Los trabajadores participarán en Trabajadores y trabajadoras
las reuniones de equipo participarán en las reuniones de
equipo
Avisad a los delegados de
prevención El personal participará en las
reuniones de equipo
Avisad a las delegadas y
delegados de prevención
25

28. LANTEGI BATUAK-EN
HIZKUNTZA MODU
INKLUSIBOAN
ERABILTZEKO GIDA
PRAKTIKOA
Emakumeak eta gizonak aipatzeaz gain, hitz generiko errealak eta
kolektiboak erabili daitezke:
Personal Personal médico
Plantilla Personal técnico
Equipo (de) Dirección
Profesionales Equipo directivo
Responsables …
5.2 EZ ERABILI GIZON HITZA, GIZAKIA ADIERAZI BEHAR DUGUNEAN
EZ BAI
El hombre, a lo largo de toda su El ser humano / las personas a
personas,
historia… lo largo de toda su historia…
OAN:
HITZ EGITERAK arteko elkarrizketa izan
n
ntza: Lagu oldeek gu
re
ozko hizku itugun esam
Zaindu ah n erabiltzen d engana
ingurunea , beste
arren, gure ute; beraz
salatzen d .
eta heziera zena dauka
nortasuna gun irudia
n eragin zu
hitzaldi ed
ota
islatzen du tzen du
ntzi berezia har buruaz g ain,
orrek garra riak, bere
Aurreko h koan: hizla
ak egitera uelako.
aurkezpen ere ordezka
tzen d
erakundea
26

29. ERORI:
REOTIPOETAN
EZ GAITEZEN ESTE du zertan aurretik joan
ez
kulinoak a
Forma mas re diskurtso
bestea: zu
ab ili bata zein egingo duzu.
BEHAR; er naren alde
berdintasu
ab erastu eta
5.3 ERABILI FEMENINO PLURALA (MUJERES) EDO IZEN BEREIZIAK
(Emakume bakoitza, emakume bat, etab.) emakume bakoitza bereizia
delako, ez daudelako bi emakume berdin, gizonekin gertatzen den
moduan. Biztanleen erdia ez da kolektibo bat, kolektibo-multzoa baizik.
EZ BAI
El paro afecta a la mujer con El paro afecta a las mujeres con
discapacidad en mayor medida discapacidad en mayor medida
Hoy es el día de la mujer Hoy es el día de las mujeres
trabajadora trabajadoras
Es un problema que afecta a la Es un problema que afecta a
mujer maltratada cada mujer maltratada
“Es un curso dirigido a “Es un curso dirigido a personas
estudiantes, mujeres, desocupadas, jubiladas,
desocupados e inmigrantes” estudiantes e inmigrantes”
(no se tiene en cuenta que las
mujeres pueden ser inmigrantes,
estudiantes o desocupadas)
5.4 TARTEKATU
Femeninoa eta maskulinoa: Genero bat beti bestearen aurretik aipatzeak
lehentasuna edo hierarkia adierazten du. Ez dago inolako justifikazio
gramatikalik erabilera hori azaltzeko.
Las trabajadoras y los trabajadores; los usuarios y las usuarias; las madres y
los padres…
27

30. LANTEGI BATUAK-EN
HIZKUNTZA MODU
INKLUSIBOAN
ERABILTZEKO GIDA
PRAKTIKOA
5.5 KARGUAK ETA LANPOSTUAK
Kargu eta lanpostuen aipamena femeninoan edo maskulinoan egingo da,
kasuen arabera:
La directora de área La monitora
El director de la unidad de La técnica de prevención
negocio
Etc.
La jefa de taller
Galdetegi edo gutunak bezalako dokumentu irekietan (ez dakigunean
agiria bete edo sinatuko duena zein sexutakoa den), sexu biak aipatuko
dira, termino generikoak erabilita betiere:
Beneficiaria/o; Persona El/La jefe/jefa de taller
beneficiaria
La/El monitora/monitor
Asociado/a; Persona asociada
Las/los usuarias/usuarios etc.
Interesada/o
28

31. 5.6 LANBIDE ETA KARGUEN KASUAN, ERABILI FORMA FEMENINOA
EMAKUME BATEZ ARI GAREN BAKOITZEAN
Hona hemen gazteleraz oker erabiltzen diren zenbait lanbide: Forma
femeninoa erabiltzea da zuzenena, emakume batez ari garelako.
› Médica
› Abogada
› Doctora
› Técnica
› Ministra
› Graduada social
› Ingeniera
› Arquitecta
› Árbitra
› Jueza
› Bombera
› Presidenta
› Jardinera
5.7 ERABILI ADITZ INPERTSONALAK ETA GENERO MARKARIK GABEKO
IZENORDAINAK
EZ BAI
Los directores de las unidades Se decidirá en las unidades de
de negocio decidirán negocio
Los responsables seleccionarán Se seleccionará a las personas
a los candidatos candidatas
Las personas con discapacidad Las personas con discapacidad
pedirán a los monitores pedirán a sus responsables
responsables…
29

32. LANTEGI BATUAK-EN
HIZKUNTZA MODU
INKLUSIBOAN
ERABILTZEKO GIDA
PRAKTIKOA
5.8 EL, LOS, AQUEL, AQUELLOS ERABILI BEHARREAN, QUIENES, QUIEN,
LAS PERSONAS QUE… ERABILI…
EZ BAI
El que tenga cualquier pregunta, Quien tenga alguna duda, puede
puede dirigirse al responsable dirigirse a su responsable de
del servicio servicio
5.9 UNO, TODO, ALGUNO ERABILI BEHARREAN, PERSONA, CADA,
CUALQUIER, QUIEN ERABILI
EZ BAI
Todo el que quiera apuntarse… Quien quiera apuntarse…
Si alguno está interesado… Cualquier persona interesada…
5.10 KASU BATZUETAN, ORDEZTU PARTIZIPIO ETA IZENORDEAK FORMA
ZUZENAGOENGATIK
EZ BAI
Si estás interesado en contactar Puedes contactarnos llamando
con nosotros, llama al teléfono… al teléfono…
Contáctanos llamando al
teléfono…
30

33. 5.11 ZAINDU KOMUNZTADURA
EZ BAI
La técnico de procesos es La técnica de procesos es
licenciada en ingeniería licenciada en ingeniería
5.12 ZENBAIT KASUTAN POSIBLE DA SUBJEKTUA EZ ZEHAZTEA
Izenordain pertsonalaren ordez erakundearen izena erabiltzea ere posiblea
da.
EZ BAI
Nosotros trabajamos en tres Trabajamos en tres ámbitos…
ámbitos…
En Lantegi Batuak trabajamos
Batuak,
en tres ámbitos…
5.13 ERABILI HIZKUNTZA ZUZENA
Hizkuntza inklusiboa diogunean, ez dugu esan nahi barrak (os/as) edo @
erabili behar direnik.
Barrak erabiltzeari dagokionez, diskurtsoa edo idazkia oztopatu besterik
ez dute egiten; hala ere, zenbait kasutan erabili litezke, guztiz beharrezkoa
baldin bada.
A bilduaren kasuan, horren funtzioa ez da sexu bien presentzia adieraztea;
beraz, hori erabiltzea ere ez da guztiz zuzena. Gainera, ikusarazteko orduan
ez du askorik laguntzen.
Hizkuntza inklusiboa diogunean, bi sexuetan pentsatzea eta diskriminatzen
ez duten hitzak erabiltzea esan nahi dugu, hau da, mendekotasun egoerarik
sortzen ez duten hitzak eta emakumeak eta haien lorpenak ikusarazteko
lagungarri direnak erabiltzea.
31

34. LANTEGI BATUAK-EN
ERA:
DATUEN ERABILazioa eman behar
HIZKUNTZA MODU
INKLUSIBOAN
inform
araberako a, argi izan
go dugu ERABILTZEKO GIDA
Sexuaren
a. Mo du horretar gizonei, et
a PRAKTIKOA
da, ahal del umeei, zer
dien emak keen al dea.
zer eragiten egon daite
ien artean
zein den b
5.14 ESAN BESTE ERA BATERA!
Kontua ez da beti hitz bat beste baten ordez jartzea edo hitza kentzea.
Batzuetan, ideia berriro pentsatu eta beste era batera adierazi behar da.
Garrantzitsuena mezua errespetatzea da.
32

35. LANTEGI BATUAK-EN…
Lantegi Batuak fundazioan sarritan aurkitzen ditugu hizkuntzaren erabilera
sexista egitera garamatzaten terminoak. Hona hemen horiei erantzuna
emateko aukera posible batzuk:
Monitor y monitora
Monitor
Las monitoras y los monitores
Jefe y jefa de taller
Jefe de taller Las jefas y los jefes de taller
Jefatura de taller
Usuario Persona usuaria
Equipo de dirección
Director
Directores y directoras
Padres y madres
Padres Familias
Progenitores
Personal
Trabajador Plantilla
Trabajadoras y trabajadores
Tutor o tutora
Tutor
Tutoría
Los responsables Sus responsables
Coordinación
Coordinadores Coordinadores y coordinadoras
Quien coordina
Operador postal
Empresa Operadora postal independiente
independiente
Emprendedor(es) Emprendedores y emprendedoras sociales
social(es) Personas emprendedoras
33

36. LANTEGI BATUAK-EN
HIZKUNTZA MODU
INKLUSIBOAN
ERABILTZEKO GIDA
PRAKTIKOA
Contacta con nosotros Contáctanos
Personas que integran la Comunidad,
Miembros de la
Componentes de la Comunidad,
Comunidad
Integrantes de la Comunidad
Estamos especializados Somos especialistas
Los candidatos
Las candidaturas preseleccionadas
preseleccionados
El alumnado
Cada alumno
Quien participe en el curso
Nos hemos inmerso
Estamos inmersos
Estamos en mitad de un proceso…
Manual de usuario Manual de uso
Clave de usuario Clave de usuaria/o
Estamos capacitados Tenemos capacidad
Estamos Tenemos costumbre
acostumbrados Nos hemos acostumbrado
Avisad a los jefes de
Avisad a sus responsables
taller
Avisad a los monitores
Es una herramienta informativa últil
Es una herramienta útil
para estar informados Es una herramienta útil para tener
información…
Si estas interesado /
Los interesados
Quien tenga interés / Si te interesa 34

37. 6.
EUSKARAZ ERE…
Euskaraz genero gramatikalik ez badago ere, zenbait kasutan modu
sexistan erabiltzen da hizkuntza.
Alde batetik, maskulinoak edo femeninoak diren terminoak erabiltzen
ditugunean (andrea, gizona, neska, semea, alaba…):
Gizon hitza erabiltzea gizakiaz ari garenean; gizon hitzarekin osaturiko
terminoek diskurtso androzentrista sortzen dute. Androzentrista
da, halaber, genero biei dagokien errealitatea izendatzeko genero
maskulinodun marka erabiltzea (esaterako, “anaitasuna”).
Generodun hitzei ematen zaien erabilera: emakumea, andrea, emaztea,
neska, sexistak dira, beste hizkuntzetan gertatzen den bezala, baldin eta
egoerak, jarrerak edota pertsonak modu peioratiboan deskribatzeko
erabiltzen badira.
Beti negarrez emakumea bezala Beti txutxumutxuka, emakumeak
(Siempre llorando como una bezala! (¡Siempre cuchicheando
mujer) como las mujeres!)
Bestalde, gaztelerak ere eragin argia izan du euskaran. Kalkoen edo
generiko faltsuen erabilera (“aitak” erabiltzea “gurasoak” erabili ordez,
etab.). Horiek dira adibide batzuk.
35

38. LANTEGI BATUAK-EN
HIZKUNTZA MODU
INKLUSIBOAN
ERABILTZEKO GIDA
PRAKTIKOA
Jauzi semantikoa eta asimetria euskaraz ere gertatzen dira: gizon eta
emakumeen gorputzeko atalak erabiltzea jarrerak deskribatzeko edota
adjektiboei esanahi bat edo beste emateko.
Jarraian, Euskararen erabilera ez sexista egiteko Emakundek emandako
zenbait gomendio jaso ditugu:
- Gizon, gizaseme eta gizonezko formak maskulinoak dira. Forma
orokorrerako gizaki eta giza- erabili behar da.
“Izena+gizon” egitura erabili beharrean, “-ari” atzizkia edo “langile” erabiliko
dugu.
EZ BAI
Lege gizona Legelari
Itsas gizona Itsaslangilea
Alkatesa Alkatea / Alkate jauna/ Alkate
andrea
- Euskaraz dauden hitz elkarketak edo forma egokia erabili (seme-alabak,
neska-mutilak) eta ez erdaratatik etorri diren kalkoak ez erabili: (“semeak”;
“mutilak”).
EZ BAI
Semeak Seme-alabak
Mutilak Neska-mutilak
Aitak Gurasoak
Erregeak Errege-erregina
…
36

39. EZ BAI
Zuzendari jauna Zuzendaria
Zuzendari jauna/andrea
Zuzendari andrea *
zuzendari jauna *
* zein generotakoa den
dakigunean
- Ez erabili “-sa” atzizkia. Zubereraz oraindik erabiltzen duten arren,
hegoaldean “-ren emaztea” esateko erabiltzen da. Generoa zehaztu nahi
badugu, neska ala mutil erabili:
EZ BAI
Aktoresa lan egiten du Aktorea da
Neska dantzaria da
- Hikan, ez dugu talde misto bati zuzendutako mezuan erabiliko.
Pareko tratamendua eman behar zaie emakume eta gizonei:
EZ BAI
Etxebarria jauna eta Mirentxu Etxebarria jauna eta Garai
andrea
Gizonak alde batetik eta neskak
bestetik Gizonak alde batetik eta
emakumeak bestetik
37

40. LANTEGI BATUAK-EN
HIZKUNTZA MODU
INKLUSIBOAN
ERABILTZEKO GIDA
PRAKTIKOA
- Pertsonak izen, abizen, kargu bidez identifikatu behar dira, ez sexuaz:
EZ BAI
Miren Azkarate andrea Miren Azkarate Kultura sailburua
Gutun eta idazkiak hasteko gomendioak.
GOIBURUETAN SINADURETAN
And. /Jn. agurgarria, Adeitasunez, Begirunez,
Sinatzen duena(k); Sinatua
Lagun (andre-jaun / jaun-andre)
agurgarriak, Jabea
Bezero andre-jaunak,
…
Zuzendari and. / Zuzendari jn.,
Epaile jn. /Epaile and.,
Izen + abizenak,
Dagokionari
Langile guztioi,
Agur beroa,
38

41. 7.
IRUDI BIDEZKO KOMUNIKAZIOA
Ikusmen bidezko hizkuntzan, irudiek transmititzen duten mezua hitzen
bidez adierazitakoa baino indartsuagoa eta zuzenagoa izaten da sarritan.
Mezuak jakinarazteko orduan, beraz, ezin dugu ahaztu irudiek izan
dezaketen indarra. Horregatik, hain zuzen ere, arreta berezia jarri behar
dugu, bai erabiltzen ditugun irudietan, bai irudi horiei ematen diegun
erabileran.
Lanean eta elkarren arteko jardunean ari diren pertsonak irudikatzen
dituzten argazkiak erabiltzen ditugu barne-dokumentuetan, argitalpenetan,
aurkezpenetan eta Interneten. Erabilera horietako bakoitzak ideologia,
intentzioa, kultura eta abar transmititzen dute. Horregatik, aparteko arreta
ipini behar zaie kasu hauei:
› Generoaren rol tradizionalak ez irudikatzea
› Emakumeak beren errealitatean ikusaraztea - ez ikuspegi
maskulino batetik.
› Emakumeen eta gizonen arteko oreka numerikoa
› Dokumentu berean agertzen diren irudien tamaina
› Argazki mistoak daudenean, emakumeei eta gizonei ematen zaien
kokapena
› Aniztasuna: adina, kultura, aukera sexuala, fisikoa…
› Emakumeak subjektu aktibo gisa irudikatzea
39

42. LANTEGI BATUAK-EN
HIZKUNTZA MODU
INKLUSIBOAN
ERABILTZEKO GIDA
PRAKTIKOA
EREDUAK:
DESOREKA OREKA
ROL TRADIZIONALAK BERDINTASUN ROLAK
40

43. 8.
BIBLIOGRAFIA
Esku artean duzun gida egiteko honako lanak hartu ditugu kontuan:
› “¿Cómo dices? Guía para una comunicación con Equidad de
Género”. Mugarik Gabe.
› “Cuida tu lenguaje, lo dice todo”. Instituto Asturiano de la Mujer.
Consejería de Presidencia, Justicia e Igualdad del Gobierno del
Principado de Asturias.
› “El lenguaje instrumento de igualdad”. Mercedes Bengoechea
Bartolomé. Aukera-berdintasunaren printzipioa aplikatzeari buruzko
mintegia, Aunaza-Camal proiektuak burutzen dituzten teknikariei
zuzendurikoa. Zaragoza, 2003ko abenduaren 18a. Iniciativa
Comunitaria Equal.
› “El lenguaje, más que palabras. Propuestas para un uso no sexista
del lenguaje”. Ana Rincón. Emakunde - Emakumearen Euskal
Erakundea. 1998.
› “En dos palabras”. Gemma del Olmo Campillo y Ana Méndez
Miras. Emakumearen Institutua. Lan eta Gizarte Gaietako Ministerioa,
2003.
› “Euskararen erabilera ez sexista”. Amelia Barquín. Emakunde-
Emakumearen Euskal Erakundea, 2008.
› “Guía de lenguaje para el ámbito de la empresa y el empleo”.
Emakunde-Emakumearen Euskal Erakundea 2011.
41

44. LANTEGI BATUAK-EN
HIZKUNTZA MODU
INKLUSIBOAN
ERABILTZEKO GIDA
PRAKTIKOA
› “Guía para la comunicación sin barreras”. Natxo Martínez Rueda
e Irantzu Rojo. IparHegoa-Ikasketa Sindikaletarako Fundazioa. LAB,
2009.
› “Hablamos de Leyes”. Charo Guerrero Martín y Eulalia Lledó Cunill.
Emakumearen Institutua, Lan eta Gizarte Gaietako Ministerioa 2008.
› “Hablamos de Salud”. Aitana Garí Pérez. Emakumearen Institutua,
Lan eta Gizarte Gaietako Ministerioa 2006.
› “Hizkera ez sexistaren gidak-Guía de lenguaje no sexista”.
Berdintasun Kontseilua. Basauriko Udala.
› “Lenguaje administrativo no sexista”. Mª Isabel Menéndez
Menéndez. Instituto Andaluz de la Mujer. Consejería para la igualdad
y bienestar social y Consejería de economía y hacienda de la Junta
de Andalucía.
› “Manual de lenguaje administrativo no sexista”, Antonia M.
Medina Guerra (coord..), Marta Concepción Ayala Castro y Susana
Guerrero Salazar. Asociación de estudios históricos sobre la mujer
de la Universidad de Málaga y Área de la Mujer del Ayuntamiento de
Málaga, 2002.
› “Nombra”. Carmen Alario, Mercedes Bengoechea, Eulalia Lledó
y ana Vargas. Emakumearen Institutua. Lan eta Gizarte Gaietako
Ministerioa, 1995.
› “Orientaciones sobre uso no sexista del lenguaje administrativo”.
Mª del Rosario Pizarro Celis. Instituto canario de la mujer.
› “Por la igualdad, Unidas en la diversidad”, CERMI, Comité Español
de Representantes de personas con discapacidad.
› “Porque las palabras no se las lleva el viento…-Por un uso no
sexista de la lengua”- Ayuntamiento de Quart de Poblet.
Honako beste iturri hauek ere kontsultatu ditugu:
www.rae.es
www.fmujeresprogresistas.org
www.emakunde.es
www.nodo50/mujeresred/lenguaje.html
http://www.erabili.com/zer_berri/muinetik/1078235452
“Euskara hizkuntza sexista al da?”
42