Emakumea eta gizona zer diren ezberdindu beharreko kontzeptuen definizioak

1. TERMINOEN GLOSARIOA
http://beldurbarik.org/unitate-didaktikoak/6-unitatea-beldur-barik-2012/
Sexua
Gorputzaren marka genitala da, pertsonak jaiotzean, edo aurretik ere, ar edo eme bezala
sailkatuak edo diagnostikatuak direnaren arabera.
Generoa
Genero kontzeptuak ezberdintasun sexualaren
eraikuntza kulturala azpimarratzen du. Hau da,
emakume eta gizonen jarduerak, jokaerak eta
funtzioak kulturalki eraikiak dira, ez biologikoki
determinatuak (erabakiak). Ez da unibertsala eta ez
da naturala. Aldatu daiteke.
Esparru publikoa
Tradizionalki enpleguari eta partaidetza
sozio-politikoari atxikitutako esparrua.
Esparru pribatua
Tradizionalki familiari, menpekotasunak
dituzten pertsonen zainketari, etxeko-lanei
eta abarrei atxikitutako esparrua.
Sozietate patriarkala
Egitura politiko, ekonomiko, ideologiko eta
psikologikoen sistema unibertsala, historian
zeharrekoa, zeinen bidez gizonek emakumeen
papera zein den edo zein ez den aukeratzen
duten, emakumeak gizonenganako
menpetasunean jarrai dezaten.

2. Genero rolak
Talde edo sistema sozial zehatz batean, maskulino edo femenino bezala ulertutako portaera
arauen multzoa.
Estereotipoak
Giza talde batek beste giza talde baten
inguruan dituen idei, sinesmen edo
pentsamenduak dira. Nazionalitate, etnia,
genero edo erlijio zehatz bateko pertsonak
“xuhur”, “gaizkileak”, “ahulak” edota
“kontserbadoreak” direla esaten dugunean
estereotipatzen dugu. Ikasitakoa da eta
estereotipoekin konparatuta nagusi edo
menpeko sentitzen gara. (ZER PENTSATZEN
DUT)
Aurreiritziak
Giza talde eta giza talde hori osatzen duten
pertsonen gaineko ebaluaketa positibo edo
negatiboak dira. Alde emozionala dira
(sentitzen duguna) eta jardutean sortzen
dira, estereotipoen sorreraren ostean
osotzen dira. (ZER SENTITZEN DUT)
Diskriminazioa
Giza talde edota pertsonen artean
berdintasuna ukatzen duen jarrera da. (ZER EGITEN DUT)

3. Sexismoa
Diskriminazio modu aktibo eta zehatza da.
Emakumezkoak direna edo egiten dutena
gaitzesten eta baliogabetzen duen jokabide edo
jarrera da, emakumeak ezkutatzen ditu.
Feminismoa
Emakume eta gizonen arteko eskubide
berdintasunaren alde borrokatzen duen
mugimendu soziala eta generikoki gizakia bezala
definitua izan dena eskatzen duena.
Berdintasuna
Emakume izateagatik emakumeen kontra
diskriminazioa ezabatzea eskatzen du eta,
sozietatearen maila guztietan aldaketak
bultzatzea, bai jokaeretan, bai hautematetan eta
jarrera indibidualetan; ideietan eta ideologietan;
komunitatean; kulturan; erakundeetan eta
praktika instituzionaletan, eta baita botere sozial
eta ekonomikoko egituretan ere. Ez du
emakumeak gizonekin berdintzearen beharra
inplikatzen, baizik eta bion giza eskubideen
onarpenean, gozatzean eta praktikan
berdintasuna ezartzea.
Kontziliazioa
Bizitza familiar, laboral eta pertsonalaren
kontziliazioa emakume eta gizonen arteko
desberdintasunak gainditzea du helburu eta
bai emakumeek bai gizonek haien bizitzako
hiru esparruetan arduratzeko denbora eta
espazioak izatea: familia, lana eta
norberarentzako denbora.
Erantzunkidetasuna
Kontziliazioz hitz egin ahal izateko etzeko
esparruan erantzunkidetasunari buruz hitz
egin behar da, honek etxe barruan etxeko
lanen eta erantzukizun familiarren banaketa
(hala nola menpeko pertsonen zaintza eta
heziketa) orekatuari aipamena egiten
diolarik, emakumeen eta gizonen denbora
modu zuzen batean banatu ahal izateko
helburuarekin.

4. Heteronormatibitatea
Erakundeek eta politika sozialek emakumeak
eta gizonak elkar osatzeko asmoz existitzen
direlaren ideiaren bitartez indartzen duten
prozesua da, eta erlazio estu guztiak gizon
eta emakumearen artean izan behar dutela.
Zerbait heteronormatiboa da
emakumeentzako normalak diren eta
gizonentzako normalak diren beste arau
batzuenen onarpenagatik (bai ikusgai bai
ezkutukoak) eta sistema honetara moldatzen
ez direnak edo sistema hau ukatzen dutenak
isildu edo ikustezinerazten dituzte.
Heterosexismoa
Pertsona guztiak heterosexualak direla eta beste aukera sexualen aurrean egokiena heterosexuala
izatea delaren onarpena. Ez heterosexualaren estigmatizazioa ere bada normalizatutako
heterosexualitatearekin bat ez datozenen pertsonenganako tratu txarrak, diskriminazio eta
neurrigabekeria justifikatzeko balio duena.

5. Misoginia
Emakumeenganako gorrotoa edo nazka, emakumeak eta
femeninotzat hartzen den guztia mespresatxean oinarritzen
den joera ideologikoa.
Homofobia
Homosexualak diren (bai emakume bai gizon) pertsonen
kontrako nazkari egiten dio aipamen, baina batzuetan
dibertsitate sexualeko beste aukerei ere egiten die aipamen,
pertsona bisexualenganako edo pertsona
transexualenganako nazka ere izan daiteke.