2. HAI 200 ANOS naceu un dos homes que a historia da humanidade lembrará sempre, Charles Darwin, considerado o naturista máis grande de todos os tempos.

3. Darwin sacou aos humanos do centro da creación e estableceu as bases da teoría moderna da evolución sentando os principios da selección natural. HAI 200 ANOS naceu un dos homes que a historia da humanidade lembrará sempre, Charles Darwin, considerado o naturista máis grande de todos os tempos.

4. Darwin sacou aos humanos do centro da creación e estableceu as bases da teoría moderna da evolución sentando os principios da selección natural. HAI 200 ANOS naceu un dos homes que a historia da humanidade lembrará sempre, Charles Darwin, considerado o naturista máis grande de todos os tempos. O seu traballo tivo unha influencia decisiva sobre as ciencias da vida e da terra e sobre o pensamento moderno en xeral.

5. Tamén se conmemora este ano o 150º aniversario da súa obra A orixe das especies , o libro máis incendiario da historia da ciencia.

6. PERFIL HUMANO DE DARWIN BIOGRAFÍA: VIDA E OBRA DE DARWIN DARWIN DESPOIS DE DARWIN O DARWINISMO SOCIAL BIBLIOGRAFÍA

7. BIOGRAFÍA: VIDA E OBRA DE DARWIN

8. CHARLES ROBERT DARWIN naceu o 12 de febreiro de 1809 en Shrewsbury, Shropshire, na Inglaterra victoriana, no seo dunha familia da burguesía rica e sofisticada por ambas as partes. Shrewsbury

9. O seu avó foi Erasmus Darwin, médico, botánico, filósofo, poeta, inventor. Precursor da ideas de Lamark e Darwin, fixo un tratado onde adiantaba as posturas evolucionistas e mesmo a idea da existencia do ADN. Erasmus Darwin Librepensador, era partidario da educación da muller e un furibundo antiescravista.

10. Mount House, casa natal de Darwin Charles era o quinto de seis irmáns. O seu pai, Robert Darwin, era un prestixioso médico. Darwin lembrábao como “o home máis sabio que coñecín”. Robert Darwin

11. Josiah Wedgwood Susannah Wedgwood Ela morreu cando o neno tiña oito anos. A súa nai, Susannah, era filla de Josiah Wedgwood, creador do gres e fundador da célebre porcelana Wedgwood , exemplo británico do mencer da revolución industrial. Mount House, casa natal de Darwin

12. Shrewsbury School

13. Charles Darwin estudou un ano na pequena escola unitaria do reverendo G. Case (1817) e logo no grande internado Schrewsbury School, dos nove aos dezaseis anos. Darwin odiaba da escola o seu agobiante sistema de estu-dos baseado na memorización (historia, xeografía, grego, latín) e onde non había materias científicas. Shrewsbury School

14. Darwin en 1816 A Darwin gustáballe a pintura, a música, Shakespeare, Milton, . Wordsworth,Coleridge, Shelley, - Scott , Byron e as odas de . Horacio. Pero a súa auténtica paixón era, desde pequeno, a natureza. Calquera dos seus aspectos suscitábanlle grande curiosidade.

15. Darwin en 1816 Coleccionaba animais, cunchas, ovos, pedras e plantas e lía , . libros sobre a natureza. Co seu irmán Erasmus instalou no xardín un pequeno labo-ratorio químico, onde traballaban até altas horas da noite. Charles recibía o alcume de "Gas" por parte dos seus com-pañeiros de curso. O seu profesor burlábase do seu inte-rese pola química e reprendeuno, mesmo en público, por perder o tempo con experimentos.

16. Darwin coa súa irmá A súa irmá Catherine saca-ba mellores notas ca el. Charles estudaba pouco e o seu pai berroulle un día: "Nunca serás nada, o único que te preocupa é cazar, os cans e matar ratas, convertiraste nunha vergoña para ti mesmo e para a túa familia".

17. Darwin coa súa irmá

18. Darwin coa súa irmá

19. Cando Darwin tiña 16 anos, o seu pai sacouno do colexio e quixo facer o rapaz un futuro médico, coma el… E a esa curta idade, Darwin foi estudar Medicina á Universidade de Edimburgo.

20. Pero Darwin, agás coa materia de Química, seguíase a aburrir. E ademais non aturaba a vista do sangue: a lembranza das operacións sen anestesia de dous nenos atados con correas obsesionouno durante anos. Interesado pola xeoloxía e a historia natural formou parte da Sociedade Pliniana e con 18 anos leu alí as súas primeiras conferencias científicas. Non obstante, cando estudante, chegou a ter unha ducia de pacentes.

21. Tiña especial interese pola zooloxía (paxaros, moluscos…), aprendeu taxidermia e fixo pequenos traballos de investigación. Darwin aprendeu taxidermia en Edimburgo co escravo liberado de Guiana, John Edmonstone. Pero a pesar de estar en contacto con lamarquistas e de ter lido ao seu avó, Darwin non se preocupaba entón pola orixe das especies.

22. Ao contrario, sentía devoción polo libro Teoloxía Natural do teólogo William Paley, apoloxeta cristián que defendía o punto de vista ortodoxo da Creación divina mediante un acto único. O libro atacaba as ideas de Jean Lamarck e de Erasmus Darwin, o avó de Charles . Paley

23. No verán de 1826 viaxou con dous amigos por Gales, recollendo mostras de rochas, insectos e plantas. Maer, Staffordshire Darwin visitaba frecuentemente a casa do seu tío Josiah Wedgwood, en Maer, onde se atopaba mellor que na casa e onde gozaba de agradables paseos. Viaxou con el a Irlanda e a París. Casa dos Wedgwood en Maer

24. Cando o pai de Darwin viu que nunca sería médico decidiu que fora teólogo e pastor da igrexa anglicana: en 1928 ingresou no Christ’s College da Universidade de Cambridge. Christs College Parecía razonable: case todos os naturalistas da época eran sacerdotes. Pero aquí tampouco estaba cómodo cos plans de estudo: era moi pouco hábil coas matemáticas e coas linguas.

25. Cuarto de Darwin's en Christ's College, Cambridge. Universidade de Cambridge

26. Universidade de Cambridge Aos 22 anos Charles Darwin era un estudante típico, alegre, vitalista, popular e aprezado. Integrouse no Glutton Club, un "grupo deportivo“ que gostaba da paparota, da música, da bebida e do xogo. EN CAMBRIDGE BOTOU OS TRES ANOS MÁIS FELICES DA SÚA VIDA practicando deporte, montando a cabalo, cazando e recolectando plantas, insectos e mostras xeolóxicas.

27. Pero tamén comezou en serio cos estudos biolóxicos e a investigación. Alí coñeceu importantes personalidades do mundo da ciencia, como o xeólogo Adam Sedgwick, quen lle ensinou a aplicar unha metodoloxía científica na análise dos feitos, ou o profesor de botánica J.S.Henslow. Sedgwick Henslow

28. Darwin era un home alto, de 1,80 m., corpulento, vigoroso, sonrosado, de ollos azuis e un bo nariz.

29. Os escaravellos eran a súa paixón. Licenciouse con boas cualificacións en 1831. Ese ano lía con profundo interese a Humboldt e a Herschel. Colección de escaravellos de Darwin. Cambridge Zoology Museum .

30. En 1831 ninguén na Ingla-terra tiña idea do extraor-dinario porvir que agarda-ba a Charles Darwin. Todo cambiou cando aquel mozo de 22 anos extrovertido e cheo de vitalidade emprendeu ilusionado a aventura da súa vida: A VIAXE DO BEAGLE. O Beagle supuxo un xiro decisivo na súa vida.

31. En agosto dese ano Darwin recibiu una carta de Henslow na que o invitaba a dar a volta ao mundo como naturalis-ta da expedición do HMS Beagle. HMS Beagle No Beagle, un bergantín (tres paos, 242 t., 28 m. de eslora e dez canóns) debían convivir varios anos 74 persoas. Henslow recomendara ao mo-zo, non pola súa experiencia senón polo seu talento e curiosidade. Debía recolectar, observar e tomar nota do que puidera pagar a pena no que a Historia Natural se refire.

32. O Beagle era un barco fretado polo goberno británico co obxectivo de perfeccionar os planos das costas de Sudamérica, e algunhas illas do Pacífico e de mellorar a determinación da lonxitude para o transporte marítimo con medidas cronométricas arredor do mundo. A viaxe respondía esencialmente a intereses estratéxico-políticos e comerciais. Xunto ás melloras cartográficas e de navegación pretendía abrir novos rotas co-merciais e atopar territorios con materias primas por explotar. Outros propósitos eran, a maiores, o estudo do clima, a recolección de mostras xeológicas, botánicas e zoolóxicas e a devolución á súa terra de tres fueguinos levados por Fitzroy a Inglaterra nunha anterior viaxe.

33. HMS Beagle Fitzroy Ía ao mando o capitán da Real Armada (logo almirante) Robert Fitzroy, cartógrafo e brillante meteorólogo só catro anos maior que Darwin. Fitzroy precisaba un compañeiro de viaxe con quen conxeniar. A discipli-na da Armada inglesa impedía aos capitáns confraternizar con outros oficiais e a tripulación. A función inicial de Darwin era que o Capitán non louqueara de soidade como o anterior capitán do Beagle, quen tras tres anos no Pacífico acabou suicidándose. Fitzroy sufría de depresións é temía tolear tamén. Un pretexto razonable para fose aceptado outro compañei-ro de viaxe era contratar un naturalista, a pesar de que na tripulación do Beagle xa existía un.

34. Pero mantivo que se alguén por quen el sentise respecto pensara que era boa idea o pensaría. Charles acudiu ao seu tío Josiah e logrou o permiso. Darwin tivo que sortear varios obstáculos antes de entrar no barco. En primeiro lugar a negativa paterna a consentir a viaxe: aquilo era un “plan aloucado”, impropio dun futuro home de Deus e ademais, moi perigoso: os barcos como o Beagle tiñan o alcume de “ ataúdes flotantes ”; os trópicos eran o “ cemiterio do home branco ”. Silueta do doctor Robert Darwin, pai de Charles.

35. “ Estiven en serio risco de ser rexeitado por culpa da forma do meu nariz! Fitz Roy era un acérrimo discípulo de Lavater, e estaba convencido que podía xulgar o carácter dun home polo perfil dos seus trazos físicos; dubidou se alguén co meu nariz podía posuír a enerxía e determinación necesaria para a viaxe “. Pero aínda debeu esperar a negativa dun substituto que lle tiñan buscado, superar certas reticencias ante a súa ideoloxía liberal e reformista, e mesmo, pola forma do seu nariz. Maqueta do Beagle

36. Ademais de NON PERCIBIR NINGUNHA REMU-NERACIÓN, DARWIN DEBÍA PAGAR 500 LIBRAS MÁIS 30 LIBRAS ANUAIS pola súa mantenza. Syms Covington O pai de Darwin fíxose cargo deste pago, mer-coulle os seu equipo e até lle proporcionou un asistente persoal, Syms Covington.

37. DARWIN EMBARCOU NO BEAGLE no porto de Plymouth o 27 de decembro de 1831, día que el consideraba o seu “propio nacemento”.Tiña 22 anos. Na súa equipaxe ía, ademais do instrumental científico, unha Biblia, o "Paraíso Perdido" de Milton e varias obras de ciencias naturais. Entre elas, o libro Principios de Xeoloxía de Lyell mantiña que o mundo non era tan novo como dicía a Biblia. O mundo cristián pensaba que o mundo fora creado, como moito, había 6000 anos. Lyell sostiña que era billóns de anos máis antigo...

38. Darwin pasou case toda a viaxe mareado. O espazo era pequeno, a comida cativa... Botou moitos días tendido na súa liteira e alimentándose só de uvas pasas e galletas. NON OBSTANTE, APROVEITOU ESES ANOS AO MÁXIMO. As enfermidades afectarán a súa saúde para toda a vida.

39. Durante case cinco anos, Darwin tivo que aturar as opinións estremadamente conservadoras e creacionistas de Fitz Roy. Non obstante, eles dous tiñan una relación amistosa, salvo altercados. Fitz Roy C Augustus Earle: Castigo de negros en Calabouco (1822) Comercio de escravos en Brasil A discusión máis grave tivérona no Brasil, cando Darwin comprobou con horror os efectos do sis-tema escravista, sistema que defendía o capitán.

40. O capitan Fitz Roy cría que os escravos eran homes felices de ter un amo, e, por tal motivo, chamou a un traballador da plantación, e en presenza do seu dono e de Darwin, preguntoulle se era feliz. O home non tivo máis remedio que contestar que si. Logo falando sobre o tema, Darwin replicou, cunha pregunta contundente: como pode crer o que di un escravo en presenza do seu amo ? O orgulloso capitán enfureceuse e prohibiu a Darwin cear con el no barco. Fitz Roy

41. Con frecuencia escribía á familia e a Henslow, a quen tamén facía envíos periódicos de materiais colectados desde distintos portos.

42. Darwin -o actor Paul Bettany- no camarote do Beagle. Darwin, alcumado cariñosamente de “papamoscas” e “filóso-fo”, era querido por todos . Infatigábel, botaba as horas lendo, estudando, coleccionando exemplares mariños, ordenando, clasificando e apuntando todo o que observaba…

43. Beagle. Acuarela de Conrad Martens. Durante a viaxe, Darwin estudou as augas costeiras, mediu profundidades e indicou as grandes correntes oceánicas. Abandonou frecuentemente o barco para realizar longas expe-dicións por terra, durante as cales puido reunir unha grande cantidade de especimes.

44. Augustus Earle O debuxante do Beagle foi Augustus Earle, pero, enfermo, abandoou o barco en 1832. Conrad Martens Substituino o australiano Conrad Martens. Ambos os sous acompañaban a Darwin nas súas expedicións.

45. Microscopio e pistolas que Darwin levou no Beagle. Acuarela de Conrad Martens Biblia que Darwin levou no Beagle.

46. Cruce do ecuador de Augustus Early. Darwin, debeu some-terse, como todos ao ritual de bautismo obrigado a todos os que cruzaban o ecuador. Os trópicos e a súa asombrosa biodiversidade impresionaron profundamente a Darwin. selva brasileña

47. VIAXE DO BEAGLE A bordo do Beagle, Charles Darwin tivo a oportunidade de observar e anotar especies ignoradas en costas remotas. O seu paso polas illas Galápagos foi especialmente emblemá-tico e permitiu realizar algunhas das observacións clave que guiaron máis tarde o seu traballo.

48. Ao cambiar dunha illa a outra, a fauna estaba naturalmente rela-cionada pero á vez presentaba características inexplicablemente distintas, a pesar de que o clima e a xeoloxía non cambiaban. illas Galápagos As distintas poboacións de pinzóns, por exemplo, eran iguais en todo salvo nos seus picos, que cambiaban segundo a illa de orixe. Charles Darwin puido observar e asombrarse con especies como os xigantescos réptiles, verdadeiros fósiles vivintes das illas. Igual pasaba coa flora. Pasmou ao ver tanta diversidade. En cada illa había distintas especies…

49. Mapa de América do Sur, coas oito expedicións interiores principais de Darwin.

50. O ornitorrinco –arriba– e a equidna –abaixo– son primitivos mamíferos que poñen ovos En Australia, o ornitorrinco, a equidna e os marsupiais parecéronlle tan estraños que Darwin pensou que era como se " dous creadores " houbesen obrado á vez. rata marsupial

51. DARWIN ANOTABA coidadosamente todo o que observaba e tiña o costume de gardar rexistro de todas as súas actividades. Os cadernos de campo e o seu diarios de a bordo (persoais de de navegación) serán punto de partida indispensable para o seu traballo posterior.

52. O SEU DIARIO é un acceso de primeira man aos pensamentos dun home que, nunha viaxe arredor do mundo, pasa do entusiasmo á completa fascinación, á perplexi- dade. Amosa de xeito fascinador os pasos cos cales Darwin recoñeceu logo os conceptos fundamentais da teoría evolutiva.

53. Darwin acompañaba con frecuencia as anotacións e descricións nos seus cadernos con sinxelos debuxos. Debuxos de Darwin Debuxos de Darwin O científico lamentou sempre non saber debuxar. Dicía con frecuencia que ser bo debuxante é requisito indispensábel para ser naturalista. Esquema da formación de atois de coral segundo Darwin. A súa proposta non se puido confirmar até cen anos despois, cando a tecnoloxía permitiu sondear o interior do atol. Charles amósase como un observador metódico, ousado, infatigábel, e, ao tempo dotado dunha PODEROSA INTUICIÓN da verdade.

54. O BEAGLE EN TERRA DO FOGO. Devolución dos tres foguinos que Fitz Roy levara a Inglate-rra na anterior viaxe do Beagle. Orundellico e Yokcushlu, rebautizados como Jemmy Button e Fuegia Basket, dous dos foguinos trasla-dados a Inglaterra para seren educados segundo os parámetros dunha socie-dade civilizada. Unha vez retornados ás súas comunidades de orixe, esqueceron o aprendido e volveron vivir segundo os seus antigos costumes. Anos despois uns misionei-ros ingleses foron atacados e masacrados polos foguinos, supostamente dirixidos por Orundellico.

55. Recollendo fósiles nos cemiterios da Patagonia, Darwin coñeceu ao Xe-neral Rosas, futuro dita-dor da Arxentina, enviado alí para exterminar aos " indios irreductibles“. Xeneral Rosas Indios pampas Darwin sente noxo daquel xenocidio e censurou aquela guerra de exterminio: os indios,imposibilitados para acceder ao traballo ou a un asentamento fixo, eran empuxados á barbarie. “ Creo –afirmou Darwin cunha exactitude abraiante- que noutros 50 anos non quedará un indio salvaxe ao norte do Río Negro”. “ Todo o mundo aquí está completamente convencido de que esta guerra é a máis xusta, posto que é contra os bárbaros. Quen podería crer que nestes tempos se poderían cometer tales atrocidades nun país cristián e civilizado?”

56. O CRUCEIRO DEBÍA DURAR DOUS ANOS PERO ACABOU DURANDO CATRO AÑOS, NOVE MESES E SEIS DÍAS.

57. AO BORDO DO BEAGLE, Darwin visitou Tenerife, as illas de Cabo Verde, a costa brasileira, Montevideo, Terra do Fogo, Bos Aires, Chile, Perú, Galápagos, Taití, Nova Zelandia, Australia, Tasmania, Illa dos Cocos, Mauricio, Santa Helena, Ascensión, Brasil e as Azores. Nova Zelanda Cidade do Cabo Plymouth Cabo Verde Galápagos Bahía Río de Xaneiro Illas Falkland Valparaíso Illas Cocos (Keeling) Illa Mauricio

58. HMS Beagle en Cabo de Hornos Martens: Reparación do Beagle no río Santa Cruz (Arxentina)

59. Beagle LOGO DE RECORRER 40.000 MILLAS o Bleagle voltou a Inglaterra o 2 de outubro de 1836.

60. Darwin regresou provisto da experiencia, dunha inmensa cantidade de datos sobre xeografía, xeoloxía, botánica e zooloxía e dos materiais que constituirían a base da súa obra e o legado da súa vida.

61. Cando Darwin regresó a Inglaterra foi sorprendido pola fama que adquirira no mundo científico, pois unha parte impor-tante do seu traballo fora publicado grazas aos seus mestres, cos que mantivo nutrida correspondencia durante a viaxe. O cambio experimentado por Darwin neses anos foi tan notable que o seu pai, que estaba lonxe de crer na frenoloxía, dictaminou ao velo que a forma da súa cabeza cambiara por completo. Chegou coa saúde debilitada.

62. Tras uns meses en Cambridge, instalouse en Londres. Até comezos de 1839, Darwin vivirá os meses máis activos da súa vida, a pesar das perdas de tempo que lle supuxo sentirse ocasionalmente indisposto. Vivenda de Darwin en Cambridge

63. En 1836 clasificou en Cambridge, coa axuda de Henslow, a enorme colección de material xeológico e mineralóxico que trouxera. Tamén deu conferencias na Sociedade de Xeoloxía: sobre a elevación das costas de Chile, sobre os fósiles do Río da Plata e sobre os atois de coral. Geological Society

64. Lyell Os seu traballo deparároulle o respecto do principal xeólogo de entón, Charles Lyell. Foi o comezo dunha amizade que durou toda a vida.

65. En maio rematou o coñecido como “Red notebook” (caderno vermello), que empezara no barco e onde aparecen os primeiras ideas sobre a trasmutación de especies. Red notebook

66. Nel xa desenvolvía a idea da orixe gradual de novas especies mediante especiación xeográ-fica e a teoría da evolución a partir dunha orixe común. Realizou un esbozo que representaba a descendencia como a ramificación dunha árbore evolutiva. A “árbore da vida” debuxada por Darwin na páxina 36 do caderno B. Comeza co célebre “penso que”. Entre xullo de 1837 e maio de 1838, Darwin escribiu o primeiro libro sobre a " Transmutación das especies " no seu xa mítico libro de notas coñecidos como caderno "B“.

67. Páxina do caderno B Caderno B

68. Great Malborough, 36, vivenda de Darwin en Londres Ese ano Darwin trasládase a Londres, a un piso cerca de onde exercía a medicina o seu irmán Erasmus. Infátigable, o seu traballo era entón intenso.

69. Meditando sobre isto, Darwin comprendeu por primeira vez o proceso da especiación xeográfica: que unha nova especie pode formarse cando queda unha poboación aillada xeograficamente da especie parental. Se un só antepasado americano podían orixinar tres especies nas illas Galápagos, todos os pinzóns continentais puideron ter xurdido a partir dunha especie ancestral, e tamén podían anteriormente telo feito as especies de xéneros próximos, e así sucesivamente. En 1837 o ornitólogo John Gould comunicoulle que os pinzóns que recolectara en tres illas das Galápagos eran tres especies distintas, e non só variedades como pensara Darwin. HMS Beagle nas Galápagos Gould

71. Caderno D Entre 1837 e 1839 Darwin elaborou a teoría da evolución nunhas 900 páxinas de notas privadas, entre outros traballos.

72. En 1838 foi secretario da Sociedade Xeolóxica de Londres, recomendado por Henslow e Lyell. Estes consíguenlle ademais unha asignación de 1000 libras esterlinas para dirixir a edición en 5 volumes da "Zooloxía da Viaxe", a volume por ano de 1839 a 1843. A obra, compilada polos principais especialistas da época, contaba os descubrimentos da viaxe do Beagle para un público non especializado e converteuse nun dos libros de viaxes máis lidos do século XIX.

73. Fossil Mammalia Part 1 No. 1 of The zoology of the voyage of H.M.S. Beagle. By Richard Owen. Ilustracións de Zooloxía da viaxe do H.M.S. Beagle

74. Birds. By John Gould. The zoology of the voyage of H.M.S. Beagle. Ilustracións de Zooloxía da viaxe do H.M.S. Beagle

75. Mammalia Part 2 No. 1 of The zoology of the voyage of H.M.S. Beagle. By George R. Waterhouse. Ilustracións de Zooloxía da viaxe do H.M.S. Beagle

76. En 1939 publicou a súa primeira obra importante, o seu diario de viaxe, Diario e Observacións , 1832-1836, que alcanzou un éxito inmediato. O editor Murray, que o considerou como un dos mellores libros de viaxes e aventuras, mercou os dereitos e reeditouno posteriormente, corrixido e aumentado, con grande éxito. Traducido a diversos idiomas, distribuiuse por todo o mundo con títulos como “ Diario dun naturalista ” ou " “Viaxe dun naturalista arredor do mundo”.

77. Darwin encontraba moi tentadora unha vida egoísta dedicada ao estudo e ao cultivo do intelecto, pero temía, co paso do tempo, converterse nun solteirón empedernido que frecuentara os clubes sociais como única alternativa á soidade.

78. Antes de tomar a decisión de casar, Darwin, con 28 anos, contrapuxo as ventaxas e os inconvenientes da solteiría en dúas columnas do seu caderno: VENTAXAS DE NON CASAR: - liberdade para ir a onde un queira - vida social, conversas con homes intelixentes nos clubs - sen obrigas de visitas familiares - sen angustias monetarias para criar os fillos - sen ansiedade nin responsabilidade - gordura e ocio - máis diñeiro para libros VENTAXAS DE CASAR: - nenos - compañía constante a medida que un se fai vello. - o pracer da música e da conversa feminina, boa para a saúde - ser obxecto amado e ter con quen xogar (mellor que un can) O que máis lle asustaba do matrimonio era o medo a perder os nenos. A mortandade infantil era altísima… Finalmente decidiu que a voda tiña “cousas boas para a saúde, se ben era unha pérdida terrible de tempo”. E rematou: Casa, casa, casa!.”

79. Darwin casou en xaneiro de 1839 coa súa curmá Emma Wedgwood, a filla pequena do seu tío Josiah.

80. Emma Wedgwood Ela tiña 30 anos, unha idade avanzada para a época. Emma rexeitou as propostas de matrimonio de Charles varias veces. Darwin casou en xaneiro de 1839 coa súa curmá Emma Wedgwood, a filla pequena do seu tío Josiah. Acta de matrimonio de Charles Darwin e Emma Wedgwood Na Igrexa de Maer tivo lugar a voda. Non houbo lúa de mel, había que seguir traballando…

81. Tiña unha educación exquisita: tomaba clases de piano do mesmísimo Chopin, aprendeu francés, italiano e alemán, montaba a cabalo, esquiaba, e até practicaba o tiro con arco. Emma era intelixente, atractiva e de carácter decidido e capaz, como todos os Wedgwood. Tamén era unha excelente cociñeira. 40 das súas receitas foron publicadas recentemente. “ Sorpréndeme haber tido inmensa sorte de que ela, unha persoa que polas súas cualidades morais era infinitamente superior a min, aceptase ser a miña muller”, escribiu Darwin.

82. O matrimonio foi feliz. Emma nunca interfe- riu no traballo cien-tífico do seu home. Quizais, o único punto sobre o que tiveron desavinzas foi relixio- so: as crenzas tradicionais de Emma opúñanse ás indagacións científicas de Charles sobre a orixe natural das especies. Ao pouco de casar, Emma escribiulle unha carta na que lle pedía reconsiderar o seu punto de vista sobre o relato bíblico da creación, temendo que de non ser así se separarían eterna-mente no máis alá. Darwin lembrou sempre con afecto esa carta e escribiu:" Moitas veces a biquei e chorei sobre ela“. Pero sempre seguiu entregado aos seus estudos científicos.

83. Residiron en Londres até 1842, cando a familia se instalou en Downe, no condado de Kent, buscando un tipo de vida que se adecuase mellor aos frecuentes períodos de enfermidade que, desde a súa viaxe, aflixiron constantemente a Darwin. Alí viviron até o fin dos seus días.

84. Down House é hoxe o Museo Darwin, aberto ao público.

85. Down House, era unha casona antiga e ampla, con xardíns, campos, bosque, invernadeiro... Darwin puido alí facer vida de terrateniente. Chegou a ter quince criados. A súa fortuna e paciencia permitíronlle levar adiante a súa obra, dedicándose por enteiro ao seu labor científico, a pesar do estado de saúde. Down House foi construída orixinariamente como unha casa de labranza en 1650 e foi ampliada en 1778.

86. En Down House llevaba Darwin unha vida tranquila, enriquecida con reunións periódicas ás que asistían científicos relevantes (Henslow, Lyell, Hooker, Huxley... ). Nun principio Darwin visitaba Londres cada dúas ou tres semanas, pero gradualmente foi espaciando as súas saídas fíxose sedentario. Só facía visitas breves a Londres, Shrewsbury e Maer, algunhas curtas vacacións no mar ou algún balneario de augas curativas, onde se someteu acriticamente a curas hidropáticas sen sentido.

87. En Down House Darwin botaba os días escribindo, lendo, recibindo amigos, paseando, diseccionando, conver-sando con criadores de pombas ou porcos, facendo experimentos no invernadoiro, observando os panais de abellas.

88. Colaboraba coa igrexa local, organizaba actividades filantrópi-cas e desde 1857 actuou como xuíz de paz. Tamén era tesourero do Club do Carbón e Tecidos e supervi-saba as contas da Escola Nacional (Igrexa de Inglaterra).

89. Down House Charles e Emma tiveron dez fillos: William Erasmus, Anna, Mary Eleanor, Henrietta, George, Elizabeth, Francis, Leonard, Horace e Robert Waring. Igual que os seus pais, o biólogo e a súa muller educaron os fillos de maneira non autoritaria. Emma Wedgwood

90. A vida familiar desenvolveuse nun ambiente cordial, afec-tuoso e sen tensións, cunha convivencia franca entre pais e fillos (o cal era pouco usual na Inglaterra victoriana). William Erasmus , o promoxénito (foi banqueiro) Henrietta Emma George Elizabeth George Darwin Moitos dos fillos de Darwin alcanzaron o éxito, como Sir George Darwin ou Sir Francis Darwin, que foron eminentes científicos. Sir Francis Darwin

91. Emma e Leonard

92. Darwin en 1840 aos 31 anos, recén casado. Darwin construiu unha rotina de traballo que mantivo case inalterada durante toda a vida.

93. Erguíase antes das 7 da mañá, daba un pequeno paseo polo xardín, almorzaba e pechábase a traballar no despacho. Estudio de Darwin A media mañá visitaba o invernadoiro onde facía experimentos, ía ver as pombas e coellos e continuaba o traballo até o xantar. invernadoiro

94. Logo descansaba un rato, e despois daba outro breve paseo… Volvía ao estudio, dedicándose a ler, contes-tar a corres-pondencia e meditar as súas ideas. Sandwalk

95. A súa biblioteca medrou axiña. .. Estudio de Darwin lupa de Darwin Era lento redactando, pero moi rápido lendo, resumindo e sintetizando ideas. Papeis de Darwin á vista en Down House

96. As últimas horas do día dedicábaas a conversar, xogar dúas partidas de backgammon con Emma, ler ou escoitar música coa familia. salón Backgammon de Darwin Deitábase ás 10,30 da noite. Ocasionalmente había reunións cos seus amigos.

97. Darwin paseaba a miúdo polo camiño de Sandwalk, pensando na súa vexetación, nas sementes que esperaba recibir por correo ou nas razóns porque no terreo veciño medraban tantas especies distintas. Na súa mente preparada aparecían ideas intuitivas que logo analizaba con rigor e precisión. Sandwalk Coa axuda dunha criada realizou un dos primeiros estudos de biodiversidade dos que se teña noticia.

98. Foto antiga de Sandwalk

99. Sandwalk

100. Sandwalk

101. Darwin en 1849 O crecente escepticismo do naturalista fronte á relixión converteuse nunha dolorosa fonte de tensión coa súa devota esposa Emma, sobre todo desde que en 1849 deixou de ir a misa os domingos, e decidiu dedicar ese tempo a pasear polo campo. Emma

102. Non faltaron os momentos amargos. No mesmo ano da chegada a Downe, naceu e morreu a súa filla Mary Eleanor. Outros duros golpes foron a morte en 1843 do seu querido tío Josiah, pai de Emma, a do pai de Darwin en 1848. O último dos fillos, Robert Waring, morreu aos dous anos… Darwin e a súa filla Annie

103. Pero a dor máis grande foi a tráxica perda da súa adourada filla Anna, en 1851, que tiña dez anos, tras una longa agonía por febres. Tras a morte da filla, escribiu: “Perdemos a alegría do noso lar e o consolo á nosa vellez ". Annie

104. A Darwin esta perda cambioulle a vida: abandonou a súa fe relixiosa xa erosionada e tornou escéptico. Deixou de crer na inexistencia dun Deus omnipotente intelixente e bondadoso. O matrimonio viuse fondamente abatido longo tempo. Tumba de Annie A pesar de estar destrozado pola dor, no funeral da filla non botou unha bágoa. Estaba indignado cos argumentos do sacerdote: falaba da idea de sufrir polos pecados cometidos, que a morte de Anne era o destino que elixira Deus para ela...

105. Darwin en 1849 Darwin sufría de astigmatismo e pasaba longos períodos de malestar xeral e náuseas. Dous anos despois de chegar a Inglaterra comezara a experimentar síntomas dunha doenza que non o abandonaría até morrer. Tiña períodos nos que non podía traballar máis de dúas ou tres horas diarias, cara ao final estaba completamente incapacitado. Dores de estómago, vómitos violentos, debilidade muscular, convulsións, mareos, cefaleas, calafríos, erupcións na pel, alteracións cardíacas… Os síntomas indican problemas no sistema nervioso autónomo. Especulouse moito sobre estas doenzas: transtornos psicosomáti-cos, alteración do equilibrio causados polos mareos no Beagle, crises de pánico, doenza de Menière, intolerancia á lactosa, lupus eritematoso sistémico, múltiples alerxias, hipocondría, envenena-mento por arsénico (utilizado nalgúns "tratamentos" da época)… Tamén pasaba por períodos de depresión. Quizais era bipolar.

106. Moitos falan dunha infección por algún parásito collida durante a viaxe, seguramente o mal de Chagas, transmitida pola vinchuca, insecto que Darwin colectou na Patagonia e que man-tiña con vida no Beagle, onde observaba como o picaban na man. vinchuca

107. O traballo, tedioso e agotador, permitiulle percibir as dificultades da clasificación, mostrándolle a frecuente arbitrariedade das distribucións segundo as especies. Darwin estudou, describiu e clasificou os milleiros de percebes, crustáceos cirrípe-dos, que recolectara durante a viaxe, e que lle ocuparon oito anos de traballo. “ Odio os percebes ”, acabou dicindo.

108. Charles Darwin elaborou por primeira vez a teoría da evolu- ción nun breve esquema de 35 páxinas -“o Sketch“- ou “Notas sobre a transmutación das especies" en xuño de 1842. No Sketch a expresión “selección natural” aparece por primeira vez. Páxina do Sketch Seguiulle en 1844 un ensaio máis extenso: “o Essay", un “borrador” de 231 páxinas, que contén en esencia as principais ideas da súa principal obra, publicada 15 anos máis tarde. En xullo dese ano escribe a Emma: "Acabo de finalizar o esquema da miña teoría das especies. Se, como creo, a miña teoría no futuro fose lida, aínda que só fose por un crítico competente, suporá un avance considerable na ciencia” . Ningún dos borradores o escribiu para publicalo, pero Darwin encargoulle á súa dona a publicación do ensaio en caso de morte prematura. Sen publicar nada sobre o tema, continuou traballando nel durante moitos anos.

109. O "Sketch" non foi publicado até a morte de Darwin.

110. No ano en que Darwin completou o Essay , 1844, publicouse en Inglaterra "Vestixios da Historia Natural da Creación ”, unha extensa obra de autor anónimo con especulacións evolucionistas. Tivo un grande éxito entre o público xeral, pero tamén se comentou en revistas espe- cializadas e provocou unha forte reacción contraria da comunidade científica. O seu principal mérito foi preparar ao público para recibir a obra de Darwin. Até 1884, non se soubo que o autor era Robert Chambers, un editor escocés que estaba en contacto con científicos como Brown, Humboldt, Herschell, Henslow e Lyell.

111. Entre 1851 e 1853 publicaronse os 4 tomos dos seu tratado sobre os cirrípedos, " A monography of the Cirripedia".

112. Algúns dos cirrípedos de Darwin. Zoology Museum, Cambridge

113. Charles Darwin aos 51 anos en 1854, cinco anos antes de publicar A orixe das especies.

114. A partir de maio de 1856 empezou a escribir a grande obra da súa vida sobre da orixe das especies, dedicándose case por completo a este esforzo. A única explicación transformista, a de Lamarck, parecíalle inxeniosa, pero algo infantil. O ensaio sobre este tema de 1844 dérallo a coñecer a algúns dos seus amigos. Lyell aconselloulle que o publicara, pero Darwin, entregado a outros traballos, non vía o momento para redactar a extensa obra que proxectara.

115. En 1855 publicouse un artigo evo-lucionista enviado desde Borneo. O seu autor era Alfred Russell Wallace, quen explorara en 1848 a conca do Amazonas. Darwin asombrouse da similitude das ideas de Wallace, máis novo ca el, coas súas. Nos tres anos seguintes á publicación deste artigo os amigos de Darwin andaban preocupados e instaban constantemente a Darwin a terminar o libro. Desde 1856 Darwin intercambiou correspondencia con Wallace, comentando algúns aspectos, sin referirse con pormenores ao mecanismo evolutivo.

116. Entón produciuse unha coincidencia extraordinaria. Rematara os primeiros dez capítulos do que sería o seu grande libro das especies, cando Charles Darwin sofre a maior sorpresa da súa vida: o 18 de xuño de 1858 recibe por correo un breve manuscrito que contiña todos os elementos esenciais da teoría darwiniana e onde se expuña, até con términos idénticos, a teoría da selección natural. Alfred Russell Wallace O autor do manuscrito era Wallace, que se atopaba no Arquipélago Malaio. Pedíalle a Darwin que o lera e o enviara a algunha revista científica se o consideraba aceptable. Estando enfermo de malaria nunha pequena illa do arquipélago das Molucas, en Indonesia, ocorréraselle subitamente a teoría da selección natural.

117. A Darwin o mundo se lle veu abaixo… Quixo renunciar á sua prioridade en favor de Wallace, pero Lyell e Hooker convencérono que fixera unha primeira exposición escrita da súa teoría. Charles Darwin cos seus amigos Joseph Hooker e Charles Lyell.

118. Linnean Society Nunha sesión celebrada en 1858 na Linnean Society, o naturalista Al-fred Newton leu os dous traballos, o de Wallace e o de Darwin. Inesperadamente non hubo maior reacción. Houbo unha cortés felicitación e máis nada. Foron publicados no periódico da sociedade, pero foron case completamente ignorados.

119. Atendendo aos consellos dos seus amigos, Darwin, que sufría do corazón, retirouse durante un ano á illa de Wright para escribir un resume da obra. Illa de Wright E en 1859 publicouse, por fin, tras 23 anos de maduración das súas teorías “A Orixe das Especies ”, un libro monumental onde expón a súa teoría sobre a evolución e que distaba moito de ser só un resumo.

120. O editor, John Murray, lamentou que Darwin non tivese escrito simplemente sobre a crianza de pombas. John Murray

121. Darwin argumentou contundentemente en favor dunha orixe común das especies pero evitou o entón controvertido término "evolución" e ao final do libro concluiu: “ Hai grandeza nesta concepción segundo a cal a vida, coas súas diferentes forzas, foi alentada polo Creador nun reducido número de formas ou nunha soa, e que, mentres este planeta foi xirando segundo a constante lei da gravitación, foronse desenvolvendo e estanse a desenvolver, a partir dun principio tan sinxelo, unha infinidade de formas máis belas e portentosas”. A repercusión foi enorme, con razón se dixo que foi o libro que sacudiu o mundo. Dous meses despois agotouse en poucos días unha segunda tirada. No mesmo día da publicación agotouse toda a 1ª edición (1.250 exemplares), a pesar do seu contido rigurosamente científico. En vida de Darwin vendéronse máis de 27.000 exemplares só en edicións británicas. Está hoxe traduxido a 30 idiomas.

122. Wallace cedeu a Darwin a maior parte do crédito polas súas ideas, argumentando que el era incapaz de ter podido realizar o enorme labor efectuado por aquel: " nada do que eu houbese podido escribir tería convencido nunca ao mundo “. Wallace Wallace sempre referiu á teoría como "Darwinismo“.

123. Como era de esperar, “A Orixe das Especies” puxo a Inglaterra victoriana patas arriba. Levantou unha enorme controversia e un escándalo descomunal, xa que se opuña frontalmente ao relato bíblico do nacemento das especies, incluíndo ao ser humano. 1ª edición de A orixe das especies , (1859) A maioría dos científicos británicos eran clérigos e só se concebía a orixe da vida en mans dun Creador supremo.

124. Linnaeus's Systema Naturae (1735) As posicións academicamente aceptadas (a teoloxía natural de Paley e o creacionismo de Cuvier, avaladas polo fixismo do grande naturalista sueco Carl Linneo) fíxeronse oír, e, axiña, a Darwin chovéronlle ataques por todos os lados. Pero o opositor máis feroz foi o bispo anglicano de Oxford, Samuel Wilberforce, un orador brillante e persuasivo. Samuel Wilberforce

125. Un dos científicos máis críticos ao libro foi Richard Owen, emi-nente biólogo e paleontólogo (creador do término dinosaurio ). Owen publicara anonimamente unha agresiva crítica ás teorías de Darwin. Pero carecía dos poderes de persuasión de Wilberforce e azuzaba ao bispo para que dera a cara. Samuel Wilberforce Richard Owen

126. Entre os principais defensores da teoría da evolución estaba Thomas Henry Huxley, amigo de Darwin. As súa vigorosa defensa valeulle o alcume de “ o bulldog de Darwin ”.

127. A situación era até certo punto simétrica: as dúas “figuras pensantes” da época, Owen e Darwin, non eran grandes oradores, e ambos os dous se converteron en mentores dos seus paladíns, Wilberforce e Huxley, que eran os que se enfrontaban na luz pública.

128. En 1860, seis meses despois da publicación de A orixe das especies organizouse un xa lexendario debate en Oxford. Museo de Historia Natural. Oxford

129. O bispo Wilberforce encabezaba o ataque; Huxley fixo a defensa. En 1860, seis meses despois da publicación de A orixe das especies organizouse un xa lexendario debate en Oxford. Museo de Historia Natural. Oxford Wilberforce Huxley

130. Nunha sala tensa, abarrotada -había700 persoas- Wilberforce desatou a súa ofensiva dicindo que o principio da selección natural era incompatible coa palabra de Deus, unha contradicción aos relatos revelados da Creación, unha " visión ignominiosa da Natureza “. Flaxelou inmisercordemente as ideas de Darwin, quen non asistiu por mala saúde. Durante unha hora e media retivo a enfeitizada atención do público. Wilberforce rematou o seu discurso volvéndose cara a Huxley e sorrindo con sarcasmo preguntoulle " se era a través do seu avó ou da súa avoa, de quen declaraba descender dun mono ". A audiencia riou e estoupou en aplausos mentres o orador sentaba. Huxley falou serena e solemnemente. Explicou as ideas de Darwin e demostrou que Wilberforce non dixera nada que as contradicira. Expuxo a ignorancia científica do rival con frases firmes e severas. E rematou dicindo que antes que descender dun home que empregaba as súas cualidades ao servizo da ignorancia introducindo o ridículo nun debate científico, prefería ter un mono por antepasado. Wilberforce retirouse da escena, co ridículo que creou volto contra del.

131. Non obstante, os ataques contra Darwin non terminaron alí. Un clérigo chamou ao darwinismo " un intento para destronar a Deus “. Outro comparou a Darwin coa serpe do Xardín do Edén, por intentar pervertir á sociedade británica coas súas «ideas perversas». Considerado como un herexe, Darwin recibiu os máis feroces e insultantes ataques á súa persoa durante o resto da súa vida.

132. Caricatura de 1874 Tivo que sufrir a humillación de ver o seu inconfundible rostro barbudo caricaturizado sobre o corpo dun mono.

134. Caricaturas contemporáneas de Darwin Da Igrexa episcopal de EEUU saíu a declaración de que se a teoría de Darwin fose certa a Biblia sería unha invención insoportable e os cristiáns terían sido enganados cunha mentira monstruosa.

135. En 1864, Benjamín Disraeli, que pronto sería primeiro ministro, dixo en Oxford: “ A pregunta é esta: é o home un mono ou un anxo? Meu Deus, estou de parte dos anxos”. Benjamín Disraeli Estas palabras non viñan ao caso. A orixe do home ( 1871) de Darwin deixaba ben claro que non chamara ao home mono nin descendente dun mono. Todo o que afirmaba era que o o ser humano, os monos e os cuadrumanos estaban relacionados e podían ser investigados en busca dun antepasado común.

136. NO SEU RETIRO DE DOWNE, DARWIN, ENFERMO, PERMANECEU Á MARXE DAS POLÉMICAS QUE ORIXINOU A SÚA OBRA. Si tivo moi en conta as obxecións científicas que lle fixeron, pero f ixo pouco caso á maioría das críticas (sobre todo das que chegaban desde ámbitos relixiosos), afirmando que el mesmo era capaz de facerllas á súa teoría moito mellor .

137. A pesar dos repetidos brotes da súa doenza, nos últimos 22 anos da súa vida, Darwin continuou infatigablemente o seu traballo.

138. Fitz-Roy, o capitán do Beagle, viu que as teorías de Darwin facían aumentar o número de ateos en Europa. Depresivo, como seu antecesor no Beagle, suicidouse en 1865. Matouse coa súa navalla de afeitar. Fitzroy

139. Darwin en 1867, aos 58 anos.

140. Entre 1868 e 1872, publicou outras tres obras importantes desde o punto de vista evolutivo:

141. Entre 1868 e 1872, publicou outras tres obras importantes desde o punto de vista evolutivo: “ A variación dos animais e as plantas baixo a domesticación” (1868)

142. Entre 1868 e 1872, publicou outras tres obras importantes desde o punto de vista evolutivo: “ A variación dos animais e as plantas baixo a domesticación” (1868) “ A orixe do home e a selección sexual” (1871)

143. Entre 1868 e 1872, publicou outras tres obras importantes desde o punto de vista evolutivo: “ A variación dos animais e as plantas baixo a domesticación” (1868) “ A orixe do home e a selección sexual” (1871) “ A expresión das emocións no home e nos animais” (1872). Para Darwin o ser humano era unha especie máis dentro do reino animal, o final da evolución.

144. Darwin, que empezaba a sentirse vello, non volveu tratar os grandes problemas plantexados coas súas teorías e dedicouse a estudos de botánica. Publicou: “ A fertilización das orquídeas” (1862) “ As plantas insectívoras” (1875) “ Plantas rubideiras” (1875) “ Efectos da fecundación cruzada e da autofecundación no reino vexetal” (1876) “ As diferentes formas de flores en plantas da mesma especie” (1877) “ A capacidade de movemento nas plantas” (1880) Son traballos que constitúen unha aportación moi notable e tiveron moi boa acollida entre os botánicos.

145. Darwin na portada de Vanity Fair en 1871, como Home do Día.

146. . Charles Darwin en 1871

147. Charles Darwin en 1874

148. Darwin, en 1875

149. Darwin en 1880 0 seu último libro publicado en vida foi “A formación da terra vexetal por acción dos vermes, con observacións dos seus costumes” (1881). Nesta pedra Darwin facía experimentos cos vermes

150. Trece días antes de morrer publicou un breve traballo sobre un bivalvo diminuto atopado nas patas dun escaravello de auga. O exemplar enviárallo o avó de Francis Crick, codescubridor da estrutura molecular do ADN en 1953. Microscopio de Darwin

151. Os méritos científicos de Darwin foron recoñecidos oficialmente en todo o mundo. Os nomeamentos e honores, así como os ataques que debeu soportar durante a última parte da súa vida, sucedéronse até a súa morte. Entre outras: a medalla Copley en 1864, a segunda máis alta distinción académica de Inglaterra; en 1977, membro honorario da Sociedade Zoolóxica e da Academia Nacional de Ciencias de Arxentina, Doctor Honoris Causa pola Universidade de Cambridge e profesor honorario da Institución Libre de Ensinanza de Madrid… Distinciones semellantes recibiu das universidades de Kazán, Moscú…

152. Ese ano Darwin sufriu un ataque ao corazón e a súa saúde empeorou. Só as atencións dun médico aliviaban o seu estado de saúde. Darwin repetía constantemente: " Non teño ningún medo a morrer". En 1879 o investigador declarou: " Creo ter actuado xustamente traballando sen desmaio e dedicando a miña vida á ciencia. Non sinto remordemento de ter cometido ningún pecado grave, pero moitas veces lamentei non ter feito o ben máis directamente aos meus semellantes".

153. Darwin en 1881 En 1881, Darwin viaxou a Londres para visitar unha filla e sufriu un desvanecemento na rúa.

154. Dicía: "Cando me vexa obrigado a renunciar á observación e á experimentación, morrerei". En 1882, escribiu a un amigo: “ a miña carreira está case concluída". Os desmaios fixéronse máis frecuentes, pero non deixaba de traballar.

155. Retrato de Darwin pouco antes da súa morte. Traballou até o 17 de abril de 1882. Na noite do día seguinte sufriu un colapso e o día 19 morreu . Tiña 73 anos. As súas últimas palabras foron para a súa familia, dicíndolle á súa muller Emma: "Non teño medo á morte. Lembra que boa esposa fuches para min. Dille aos fillos que teñan presente que foron todos moi bos comigo”. Mentres se apagaba, repetíalle a Henrietta e Francis: "Case pagou a pena estar enfermo para recibir os vosos coidados".

156. A familia quería soterralo xunto á igrexa da pequena cidade de Downe, pero tras unha campaña iniciada por John Lubbock e apoiada por 19 parlamentarios, foi sepultado a poucos metros de Isaac Newton na abadía de Westminster, o máximo honor que pode tributarse a un inglés despois da súa morte.

157. tumba de Darwin Abadía de Westminster Himno cantado no funeral de Darwin Cando o ataúde traspasou as portas, o coro cantou un himno tomado do Libro dos Proverbios e composto para a ocasión : "Feliz é o home que atopa a sabiduría e logra o entende-mento".

158. Houbo un funeral de estado aos sete días da morte ao que asistiron representacións diplomáticas de diferentes países e de universidades e sociedades científicas. Funeral de Darwin na abadía de Westminster. Un grupo selecto de personalidades levaron as cintas do pano que cubría o féretro, entre eles Alfred Russell Wallace. Só cinco persoas que non pertencían á realeza tiveron o honor de recibir un funeral semellante no século XIX.

160. A obra de Darwin surxiu coa constante axuda dun grupo de eminentes investigadores amigos, cos cales mantivo un contacto mediante reunións ou correspondencia Alfred Russell Wallace, Zoólogo e bioxeógrafo. Asa Gray, botánico, e médico Joseph Dalton Hooker, botánico Sir Charels Lyell, xeólogo e avogado Thomas Henry Huxley, biólogo Sir John Lubbock, ma-temático e astrónomo

161. Darwin caricaturiado por Linley Sambourne na revista Punch no ano da morte de Darwin (1882)

162. Inauguración da estatua de Darwin no Museo de Historia Natural de Londres en 1885.

163. Emma Darwin A pesar da aceptación na comunidade científica das teorías de Darwin, Emma, que sobreviviu 14 anos a Darwin, e o seu fillo Francis chegaron a censurar algúns fragmentos da autobiografía do naturalista, publicada en 1892. A Emma sempre lles preocupou que o mundo vira a Darwin como un ateo. Moitos dos puntos suprimidos tiñan que ver co pensamento relixioso de Darwin, as súas dúbidas e angustias internas. Darwin se nos describe a si mesmo como un "agnóstico“, nunca como un ateo: " Non podo pretender aclarar no más mínimo estes abstrusos problemas. O misterio do principio de todas as cousas é insoluble para nós, e eu, ao menos, debo contentarme con seguir sendo un agnóstico" . Houberon de pasar moitos anos para que unha neta de Darwin, Nora Barlow, publicara íntegro o manuscrito orixinal. Pero tamén era crítico coa intolerancia do cristianismo: “está claramente escrito que os homes que non cren, e isto incluiría ao meu pai, ao meu irmán e a moitos dos meus mellores amigos, recibirán un castigo eterno. Esta é unha doctrina perversa.» Nora Barlow

164. Cando morreu Darwin, o canónigo Liddon, no seu sermón na Catedral de San Pablo, dixo: " Cando apareceron as obras do profesor Darwin (…) foron consideradas ao principio polos homes relixiosos como se contivesen teorías necesaria-mente hostís á relixión. Un estudo detido modificou por completo semellante impresión. (…) en realidade, as grandes cuestións metafísicas ficaban intactas".

165. DARWIN DESPOIS DE DARWIN

166. Tras a morte de Darwin os ataques continuaron, pero con forza minguante. La procesión interminable de novos testimonios fósiles detivo a todos os antidarwinistas, excepto aos máis fanáticos. Paseniñamente os cregos comezaron a ceder: empezaron a expresar a idea de que a Biblia debía ser interpretada simbólica e non literalmente. Ao longo do século XX a teoría de Darwin, enriqueceuse coas aportacións de ciencias como a Xenética, a Sistemática, a Paleontoloxía, etc., que contribuíron a aumentar notablemente o poder explicativo da teoría darwinista converténdoa no que hoxe coñecemos como TEORÍA SINTÉTICA DA EVOLUCIÓN.

167. Este fósil dunha femia europea de hai 47 millóns de anos parece situarse na raíz da evolución antropoide. (Lembremos que a rama hominida máis antiga rexistrada ten só entre 6 e 7 millóns de anos). Recentemente atopado na Alemaña, chámase Ida e mide 53 cm. Está sendo estudado aínda, pero todo semella que podería ser o eslabón perdido, a tan buscada especie transitoria entre o mundo animal e o humano: parece separar a rama xenealóxica dos primates (humanos, simios e monos) da árbore xenealóxica dos lemures. Darwin, que buscou sen éxito especies de transición, teríase emocionado coa descuberta deste “lemur-mono”, cuxo nome científico é, por certo, DARWINIUS MASILLAE.

168. Pero as polémicas sobre a teoría darwinista non cesaron…

169. Tenesse, 1925 Pero as polémicas sobre a teoría darwinista non cesaron…

170. En 1925, o mundo asistía perplexo á noticia do grotesco xuízo feito ao profesor estadounidense John Scopes, acusado de violar unha lei do Estado de Tennessee: Scopes ensinara a teoría da evolución a estudantes de secundaria. No polémico proceso, Scopes foi decla-rado culpable e multado con 100 dólares. Tenessee, 1925. Caracterización satírica de Scopes durante o proceso.

171. E parece mentira que 160 anos despois de A orixe das es-pecies, as chamas da controversia aínda non se apagaran no mundo do século XXI. Berlusconi prohibiu en Italia a ensinanza do evolucionismo nas escolas primarias. Viñeta de Cristianos Jóvenes y Familias (www.existedios.es) Na rede proliferan páxinas, a maioría de entidades relixiosas, que negan a teoría da evolución.

172. Os dous países máis antievolucionistas de Occidente son Turquía e EEUU. O caso de Turquía, un país cun crecente creacionismo islámico e atrasado culturalmente, non resulta sorprendente; pero sí o de EE UU, a primera potencia económica e científica mundial. ENQUISA SOBRE A ACEPTACIÓN DO EVOLUCIONISMO (2005) A principal razón disto: o peso do fundamentalismo protes-tante, que le os textos bíblicos como se fosen históricos (cren na existencia de Adán e Eva). Os presidentes republicanos Reagan e Bush apoiaron as ideas creacionistas, cuxa última versión é o chamado deseño intelixente, que parte do suposto de que a grande diversidade biolóxica non pode ser froito do azar, senón que ten que ter un deseñador. ADÁN E EVA Pensan que o mundo foi creado hai só 4 mil anos e que no tempo da creación os humanos compartiron o paraíso cos dinosaurios.

173. "Charles Darwin: 200 anos despois do teu nacemento, a Igrexa de Inglaterra débeche unha disculpa por malinterpretarte e por, ademais de ter unha reacción equivocada, ter animado a outros a non comprenderte tampouco". Con estas palabras do reverendo Malcolm Brown, a igrexa anglicana pediu recentemente disculpas a Charles Darwin por telo atacado, como xa fixeran con Galileo.

174. Se ben Charles Darwin por culpa da Igrexa non recibiu en vida ningún honor oficial, tres dos seus fillos levaron o título de Sir. Hoxe "Down House" é un museo. O nome de Darwin anda por todo o mundo pois así se chaman varios museos, bibliotecas, institucións, unha baía, un canal, un cordal, un cerro, un ramal dos Andes, unha estación de investigación biolóxica, unha illa, unha cidade, varias localidades…

175. O principal proponente da teoría do darwinismo social foi Herbert Spencer, contemporáneo de Darwin. Unha deriva pseudocientífica do darwinismo foi o chamado darwinismo social que traslada os mecanismo evolutivos de Darwin –a loita pola existencia, a selección do máis apto – aos fenómenos sociais. Isto xustificou posicionamentos sexistas, racistas e imperialistas, así como todo tipo de situacións de inxusticia social. Nos ideólogos do Neoliberalismo (defensa do libre mercado capitalista) atópanse argumentos semellantes. O “DARWINISMO SOCIAL” Darwin opúxose a dar validez a esta teoría e sostiña opinións políticas opostas. Os seus defensores cometeron un gravísimo error científico: interpretaron a evolución da historia en clave biolóxica, sen ter en conta que o ser humano superou o estadio da selección natural para evolucionar fundamentalmente pola chamada selección cultural, sendo capaz de alterar as leis da natureza mediante a súa acción intelixente sobre o medio que o rodea.

176. Darwin era extraordinariamente modesto, tranquilo, amable, evitaba por todos os medios ferir os sentimentos dos demais. PERFIL HUMANO DE DARWIN Tatexaba a miúdo e pronunciaba mal algunhas palabras. Lamentaba a súa ignorancia no debuxo e súa escasa aptitude para os idiomas, o que dificultaba os seus estudos. Aínda así aprendeu alemán. Tiña unha conversa amena, alegre e inxeniosa. Aos fillos deulles moita liberdade e confianza.

177. Foi un investigador sagaz. Non daba nada por obvio e gustába-lle facer o que el chamaba “ experimentos parvos ”. Foi ante todo un grande observador e un grande e audaz teorizador, construtor de pontes entre diversas disciplinas. Os seus razoamentos eran imaxinativos e críticos.

178. Nel uniuse unha mente brillante e reflexiva, unha grande audacia intelectual, enorme capacidade de concentración, dotes de observador pouco comúns, perseverancia… Traballou moito porque tiña unha insaciable sede de coñecementos, non para obter cargos nin honores. A miúdo extraviaba as súas credenciais e tiña que preguntar aos seus amigos se pertencía ou non a tal ou cal academia.

179. Non había dogmatis-mo na exposición das súas ideas. Preludios típicos dos parágrafos son expresiones como " penso que...", “na miña opinión “…

180. Non minimizaba as dificultades da súa teoría. Retrato de Charles Darwin, por John Collier Era moi tolerante coas críticas ben intencionadas e por iso corrixiu constantemente as súas obras.

181. Retrato de Charles Darwin, por John Collier Sempre insatisfecho, agregaba novas observacións e feitos.

182. FIN ELVIRA ROIZ MESÍAS, IES “CONCEPCIÓN ARENAL” , FERROL, 2009

183. Branco Almeida, António: “A Evolução de Darwin” (http://abrancoalmeida.com/eventos/a-evolucao-de-darwin/ David Leff: “The life & times od Charles Darwin” en http://www.aboutdarwin.com “ Charles Darwin” en http://es.wikipedia.org/wiki/Charles_Darwin Francisco Pelayo: VIDA Y OBRA DE CHARLES DARWIN (http://www.darwin2009.csic.es/vida_obra.jsp) Francisco Pelayo: EL LEGADO DE DARWIN (http://www.darwin2009.csic.es/vida_obra.jsp) Manuel Tamayo H.: “Charles Darwin y el darvinismo” http://www.monografias.com/trabajos5/darwin/darwin.shtml Elena Sanz: “Charles Darwin” en http://www.muyinteresante.es VVSS: “Darwin 200” en http://www.darwin200.org/index.html VVSS:” The Complete Work of Charles Darwin Online”. Director: Dr John van Wyhe. http://darwin-online.org.uk/ ESTA PRESENTACIÓN É ESPECIALMENTE DEBEDORA DOS SEGUINTES TRABALLOS: