1. GAITASUN SOZIOLINGUISTIKOA
A. TESTUINGURUARI LOTUTAKO ALDAGAIAK
ARGUDIO TESTUA AZALPEN TESTUA NARRAZIO TESTUA
1. Komunikazio asmoa: xedea eta funtzioa
o Hartzailea limurtzea, iritziz aldaraztea.
o Funtzio apelatiboa, adierazkorra eta
erreferentziala .
2. Partaideak. Ezaugarriak
o Lehenengo eta bigarren pertsona.
o Igorlea inplikatuta.
o Igorleak legitimaturik egon behar du.
o Igorleak hartzailearen argudioei aurre hartzen
dio, kontra-argudiatzeko.
o Igorle subjektiboa.
o Igorlearen eta hartzailearen arteko paperak
trukagarriak dira.
o Igorle eta hartzailearen arteko izaera dialogikoa
da.
o Izaera polifonikoa.
3.Testuinguru fisikoa: lekua eta denbora
o Enuntziazioaren lekuari eta denborari lotua.
4. Kanala
o Ahozkoa, idatzia, ikus-entzunezkoa.
1. Komunikazio asmoa: xedea eta funtzioa
o Xedea: :informazioa ematea edo ulertaraztea.
o Funtzio erreferentziala eta metalinguistikoa.
2. Partaideak. Ezaugarriak
o Igorlea ez da testuan agertzen.
o Objektiboa da, ez du baloraziorik egiten.
o Igorlea eta hartzailea ez dira trukagarriak.
o Igorleak hartzaileak baino informazio gehiago
du.
o Edukiak hartzailearen arabera egokituak.
3. Testuinguru fisikoa: lekua eta denbora
o Ez dago loturarik enuntziatuaren eta
enuntziazioaren artean.
4. Kanala
o Ahozkoa, idatzia, ikus-entzunezkoa.
1. Komunikazio asmoa: xedea eta funtzioa
o Xedea: informatzea.
o Xedea: entretenitzea.
o Funtzio erreferentziala.
o Funtzio poetikoa.
2. Partaideak. Ezaugarriak
Enuntziazio mailan:
o Igorle eta hartzaile rolak ez dira trukagarriak.
o Enuntziazioari dagokion hartzailea, hartzaile
unibertsala.
Enuntziatu mailan, fikziozko narrazio testuetan:
o Igorlea = Narratzailea
• Narratzaile motak: pertsonaia (1./ 2.
pertsona), lekukoa, orojakilea.
o Hartzailea = Pertsonaiak (fikziozko markoan
sortutako hartzailea)
• Pertsonaia motak: pertsonaia
nagusiak, bigarren mailakoak,
aipamen hutsezkoak edo 3.mailakoak.
o Polifonia: ahots asko nahasten dira: estilo
zuzena, zehar estiloa.
3. Testuinguru fisikoa: lekua eta denbora
o Lekua:
Enuntziazio mailan:
Hartzaileak bere egin dezake

2. GAITASUN SOZIOLINGUISTIKOA
edo ez igorlearen
testuingurua.
Igorlearen testuingurua
enuntziatuaren
testuinguruarekin bat etor
daiteke edo ez.
Enuntziatu mailan, fikziozko narrazioetan:
Lekua enuntziazioaren
planoarekin bat etor daiteke
edo ez.
Leku errealak edo egileak
bereziki sortuak izan daitezke.
o Denbora:
Enuntziazio mailan:
hartzaileak igorlearen denbora
parteka dezake edo ez.
Enuntziatu mailan, fikziozko
narrazioetan, enuntziazio-
denbora enuntziatuaren
denbora bera izan daiteke edo
ez.
Enuntziatu mailan, denbora
erreala edo egileak bereziki
sortua izan daiteke.
a. 4. Kanala
o Ahozkoa, idatzia, ikus-entzunezkoa.

3. GAITASUN SOZIOLINGUISTIKOA
B. ENUNTZIAZIO EGOERARI LOTUTAKO HIZKUNTZA MARKAK
ARGUDIO TESTUA AZALPEN TESTUA NARRAZIO TESTUA
1. Denbora deixia
o Aditzondoak, adizlagunak, denbora esamoldeak.
2. Leku deixia
o Aditzondoak, adizlagunak, esamoldeak,
erakusleak izenordain gisa.
3. Pertsona deixia
o Pertsona izenordainak, erakusleak eta
posesiboak lehen eta bigarren pertsonari lotuak.
o Pertsona aditz morfemak.
4. Deixi soziala
o Solaskideen giza paperari lotutako tratamendu
esapideak eta formulak.
5. Igorlea ezkutatzeko baliabideak eta egitura
inpertsonalak
6. Modalizazio-baliabideak
o Lexiko markatua, konnotatiboa.
o Balorazioa adierazten duten adjektiboak eta
adberbioak..
o Zalantza, modua, ziurtasuna adierazteko
aditzondoak eta esaerak.
o Interjekzioak.
o Galdegaia.
o Aditz perifrasiak, aukera, posibilitatea
adierazteko.
o Subjuntiboa.
o Indikatiboa/Baldintza.
1. Denbora deixia
o Denbora deikitikoak ez dira aipagarriak.
o Enuntziazioaren denbora: orainaldia.
2. Leku deixia
o Ez da aipagarria.
3. Pertsona deixia
o 3. pertsonari lotua.
4. Deixi soziala
o Lehenengo pertsona plurala (autoritate
akademikoa...) .
o 2.pertsona dibulgazio testuetan, hartzailea
inplikatzeko.
5. Igorlea ezkutatzeko baliabideak eta egitura
inpertsonalak
o Perpaus inpertsonalak.
o Hartzailea barne hartzen duen plurala.
6. Modalizazio-baliabideak
o Lexiko denotatiboa.
o Adjektibo murriztaileak.
o Modu indikatiboa.
o Perpaus modalitatea: adierazpen perpausak.
o Ez dago zalantza adierazten duen esapiderik
edo aditzondorik.
7. Informazioa hautatzeko eta helarazteko hizkuntza
baliabideak
1. Denbora deixia
o Enuntziatuari, fikziozkoa zein ez, dagozkion
denbora deiktikoak.
o Aditzondoak, denbora adizlagunak eta
esapideak...
2. Leku deixia
o Enuntziatuari, fikziozkoa zein ez, dagokion
tokiari lotutako deiktikoak
o Erakusleak,aditzondoak, adizlagunak.
3. Pertsona deixia
o Enuntziatuari, fikziozkoa zein ez, dagozkion
deiktikoak .
o Pertsona-izenordainak, determinatzaileak,
erakusleak, aditzaren pertsona-morfemak.
4. Deixi soziala
o Enuntziatuaren barruan, pertsonaiei eta
narratzaileari lotutako formulak.
5. Igorlea ezkutatzeko baliabideak eta egitura
inpertsonalak
6. Modalizazio-baliabideak
o Maila ezberdineko modalizazioa:
o Neutroa
o Balorazioa egiten duena
o Epistemikoa (zalantza-ziurtasuna)
o Esaldien modalitatea: esaldi mota desberdinak

4. GAITASUN SOZIOLINGUISTIKOA
o Beste ahots batzuk sartzeko prozedurak.
o Ahozko testuen prozedura adierazkorrak
(enfasia, doinua, proxemia, kinesia).
o Esaldien modalitatea: harridura, galdera,
zalantza, desioa eta agindua adierazteko
perpausak.
7. Informazioa hautatzeko eta helarazteko hizkuntza
baliabideak
8. Hizkuntza aldaerak
o Aldaera diafasikoak edo erregistroak,
komunikazio egoerari lotuak.
Erregistro alternantzia.
o Aldaera diatopikoak (euskalkiak, tokian tokiko
aldaerak), alderdi historiko-geografikoei lotuak.
o Aldaera diastratikoak (hizkerak, argotak, jergak),
hizkuntzaren gizarte ezaugarriei lotuak.
9. Kortesia arauak
o Igorleak eta hartzaileak gizarte irudi egokiari
eusteko, hizkuntza baliabideak hautatzeko
estrategiak.
o Birformulazioak: aposizioak, erlatiboak,
parafrasiak, adibideak...
o Sinonimoak.
o Nominalizazioak.
8. Hizkuntza aldaerak
o Aldaera diafasikoak edo erregistroak,
komunikazio egoerari lotuak.
• Erregistro formala.
• Maila estandarra, jasoa edo teknikoa izan
daiteke.
o Aldaera diatopikoak (euskalkiak, tokian tokiko
aldaerak), alderdi historiko-geografikoei lotuak.
o Aldaera diastratikoak (hizkerak, argotak, jergak),
(hizkuntzaren gizarte ezaugarriei lotuak.
9. Kortesia arauak
igorlearen ikuspuntuaren eta narratzaile
motaren arabera.
7. Informazioa hautatzeko eta trinkotzeko hizkuntza
baliabideak
8. Hizkuntza aldaerak
o Aldaera diafasikoak edo erregistroak,
komunikazio egoerari lotuak.
• Erregistro aniztasuna, igorlearen eta
hartzailearen arabera.
o Aldaera diatopikoak (euskalkiak, tokian tokiko
aldaerak), alderdi historiko-geografikoei lotuak.
o Aldaera diastratikoak (hizkerak, argotak, jergak),
(hizkuntzaren gizarte ezaugarriei lotuak.
• Pertsonaien hizkera ezaugarri
soziolinguistikoetara egokituta.
9. Kortesia arauak

5. GAITASUN SOZIOLINGUISTIKOA
C. HIZKUNTZAZ KANPOKO ALDAGAIAK
ARGUDIO TESTUA AZALPEN TESTUA NARRAZIO TESTUA
1. Proxemikoak
o Hiztunen arteko espazio antolaketa eta beraien
arteko distantzia diskurtsoaren formaltasun
mailaren arabera.
2. Kinesikoak
o Keinuak, mugimenduak eta gorputz jarrerak.
3. Paralinguistikoak
o Ahots aldaketak, tonua, abiadura…
1. Proxemikoak
o Ahozko testuetan, solaskideen arteko
distantzia.
2. Kinesikoak
o Ahozko testuetan, mugimenduen, jarreren, eta
keinuen kontrola .
3. Paralinguistikoak
o Ahots aldaketak, tonua, abiadura, ahotsa
indartzea...
1. Proxemikoak
o Solaskideen arteko espazio antolaketa
ahozko narrazioetan.
2 . Kinesikoak
o Solaskideen mugimenduak, keinuak,
imintzioak, ahozko narrazioetan.
3. Paralinguistikoak
o Ahozkoetan, ahots aldaketak, intentsitatea,
tonua, abiadura...
D. ALDAGAI KULTURALAK.
ARGUDIO TESTUA AZALPEN TESTUA NARRAZIO TESTUA
1. Munduaren ezaguera
o Solaskideek, neurri handi batean, munduaren
ezagutza bera dute.
1. Munduaren ezaguera
o Aldea dago igorleak eta hartzaileak duten
ezagutzen artean. Alde horrek markatuko du
edukien hautaketa.
1. Munduaren ezaguera
o Enuntziazio mailan, igorleak eta hartzaileak
munduaren ezaguera partekatzen dute.
o Enuntziatu mailan fikziozko testuetan,
intertestu literarioaren garrantzia.