1. HITZAURREA
Agustin deu n a r e n lan filosofikoa et a teologiko a ulertz eko, ezinb e s t e a n ez a g u t u beh a rko dugu
ber ar e n bizitza, jasa n beh a r izan zitue n gora b e h e r a k et a ber e izaer a et a pent s a e r a taxut u zute n
hainb a t et a hainb a t era gile. Ikusp e gi hon e t a tik soilik ulert u ah al izango dugu hark guri utzitako
jakind uri a et a bere giza m aila. Agustin deu n a r e n bizitza kezkaz, zalant z a z, akordioz et a
des ak o r di oz josita dago et a est uki lotze n da bere pent s a m e n d u a r e ki n. Hau guzti a idatziz era
bikain e a n em a t e n digu aditz er a bere esku zeuk a n baliabid e bak arr a, hitza, era biliz. Ele dotor ez
gar at z e n du ber e filosofia krist a u a et a aldi bere a n argu di o sail oso a as m a t z e n du, fedezko eduki ak
desitx ur a t u nahi a n inguru hurbile a n et e n g a b e azaltz e n zitzaizkion aurkari e n kritikak des e gi t e k o.
Agustin deu n a tradizio filosofiko- teologiko asko biltze n ditu e n aro bat e n eled u n dugu et a,
aldi ber e a n , gur e Historiako inperiorik esa n g u r a t s u e n a r e n , Errom a k o Inperio ar e n , gainb e h e r a r e n
testigu pare g a b e a .
Aurelius Augusti nu s filosofo afrikarr a da, Kristo o. 354. urt eko az aro a r e n 13a n Taga s t e n
(Souk- Ahras), Numidiako herri an jaioa; art e a n Numidi a Errom a k o probintzi a zen, gaur Aljeria da.
Olibond o e n berd e grisaxk az ingur a t u rik, erro m a t a r r e n elikad u r a izango ziren garitz ek kulunk a t u rik
et a Medit err a n e o k o zeru a r e n argi distirat s u p e a n , filosofia bat mold at u k o du, ber e hitz aber a t s a r e n
pod e rioz, alegori az et a met af or a z jositako irudi poetikoz hornitut a. Hauei esker et a bere
pent s a m e n d u a r e n indarr a z, idazla nik unibert s al e n e t a k o bat gar at uk o du, irakurl e e n g a n garr a n t zi
han diko gald er a antro p olo giko a k et a teologiko a k sort uko ditu e n lana: nor naiz ni? Zein da nire
exist e n t zi ar e n zentz u a ? Giza adi m e n a iritsi al dait ek e Jaungoiko a ez a g u t z e r a ? Libre ak gara? Gaitza
zerg a tik existitz e n da et a zerk osatz e n du? Lurreko gure bizitza hon e t a n aurki al dait ek e zorion a?
Eduki exist e n t zi al ez bet e t a k o gald er a k dira, hainb e s t e r ai n o non Agustin exist e n t zi alist a t z a t
edot a exist e n t zi alis m o a r e n aitzind a ritz a t ere hart u a izan bait a behi n baino gehi a g o t a n ; izan ere,
ber e filosofiak era gi n zuze n a du gizaki ar e n bizi- muin e a n , giza kezkarik sakon e n e t a n , maiz gure
kontzien t zi ar e n argit ar a az altz e n ere ez diren kezkak, eran t z u nik aurkituko ez dut e n beldurr e z
edot a ben e t a k o giza bizitzako gairik garra n t zit s u e n et a sakon e n a k hau s n a r t u et a plant e a t z e k o
ador erik ez a g a tik. Egia da, best al d e , gaurko bizimo d u a bere last err e a n et a ditu e n esk akiz un e ki n
ez dela hizpid e hau e n pizgarririk egokie n a , bain a egi a da, hala b e r, Agustin deu n a bez al ak o klasiko
bat e n lana irakurtz e a kitzikag a rri gert a dakiguk e el a gur e egu n e r o k o am e t s e t a t ik iratz arri et a
izat e a r e n erro et a r a biltzeko, he m e n aurkitz e n baitira ezkut u a n inter e sik han di e n a mer ezi digut e n
azke n gald er a zinezko ak. Agustin deu n a k eraku s t e n digu nola bizi dait ek e e n biziare n ur
last err e t a n , pre mi a zk o beh a rriz a n guzti et a n mur gildut a , bain a funts ez k o a , hots, pert s o n a duin
egit e n gaitu e n a et a behin- behin ek o a z et a nat ur al az hara t a g o bizitzer a bultz at z e n gaitu e n a ah az t u
gab e.

2. Familia erdi krist a u erdi pag a n o a n jaioa, arret a z hezi zut e n haurtz ar o tik. Ama, Monika,
krist a u zintzo a zen; aita, Patrizio, pag a n o a . Heziket a erlijioso a am ar e n ardur a izan zen, et a
Kristore n izen ari erre s p e t u a n et a ben e r a zi o a n hazi zue n se m e a . Irakas p e n hau e n era gi n a k
Agustin e n bizitza oso a n zeh ar iraun zue n, bat ez ere Egiare n bilaket a lehiat s u a n et a gar ai hart ak o
sist e m a filosofiko ugarire n arbuio a n , ez baitzu e n hai et a n Egia aurkitz e n. Hezkunt z a mun d u t a r r a z
aita ardur a t u zen. Zorrotz a izan zen; Patriziok ikask et a rik one n a k nahi zitue n bere se m e a r e n t z a t ;
ordur ak o antz e m a t e n zitue n Agustin e n g a n gizart e m aila garra n t zit s u e t a r a era m a n g o zut e n
gait a s u n a k et a adim e n- ahal m e n a k .
Ham aik a urt er e ki n (365. urt etik 370. er a ) gura s o e k Mada ur a r a (gaur Mdaouro u c h), Taga s t e tik
25 kilom e t ror a bidali zut e n. Gram a tiko edo Literat ur a maisu e n iraka sk u n t z a k hart u zitue n han,
jakingur a han diz; bikain idatzit ako elez a h a r jakinga rri ez bizkortz e n zute n ikasle gazt e e n arret a.
Irakasl e e k ez zute n istorio hau e n egi azkot a s u n a r e n inolako ardur arik; aditz er a em a t e k o
lengo ai a r e n ed ert a s u n a z soilik ardur a t z e n ziren. Horrel a hasi zen Agustin e n hezku n t z a, egiat a n
urri et a istorio faltsu bez ai n ederr e z lilurat urik; esa t e bat er a k o, Enea s e n am o di oz hildako Didore n
istorio kitzikag a rri a. Era horret a k o hainb a t distira lurtarr ez txundit u t a , fed e ern e b e r ri a iraun giz
joan zen Agustin gazt e a r e n bait a n et a mun d u k o best el ak o arret ei bide em a n zien, itxuraz
erak a r g a r ri a g o a k baitziren. Arazo ekono mi ko e n g a t i k Taga s t e r a itzuli beh a r izan zuen.
Ham a s ei urt ez, urte b e t e em a n zue n bere jaiot erri a n ezer egin gab e; sasoi horret a k o a da
Agustin deu n a k Aitortz ak liburu a n , ber e auto bio gr afi a n, kont a t z e n digun udar e lapurr e t a . Hor
azaltz e n digu nola behi n ber ak et a bere lagu n e k udar e a k ostu zituzt e n, ez ed err ak edot a
gust a g a r ri a k zirelako, ez et a pre mi a g a t ik ere, etx e a n ugari baitzituzt e n, lapurr e t a r e n plaz er a g a t ik
baizik. Proba t u zitue n bain a ez zitue n aho go z a t u , lege hau st e a k soilik egit e n zitue n udar e haiek
gust a g a r ri. Gero, atz er a begira, pas a diz o hau zorrozki epait uk o zue n, egintz a horre n m akurr a
azpi m a rr a t u nahi a n.
Ikask et a k aurr er a era m a t e k o era g oz p e n ziren familia araz o a k konpo n d u et a Carta go r a joan
zen. Cart a g o hiri zarat a t s u a zen, Errom a t a r Inperioko han di e n e t a riko a. Han jarraituko zitue n
burut u art e orat ori a ikaske t a k. Era guzti et a k o doktrin a ugarir ekin egin zuen topo Carta go n ,
aztien g a n di k hasi et a ma nike o e n g a n a i n o , den a k nork ber et z a t Egia mono p oliz at u nahi a n.
Agustin ek ber ak kont at z e n digu sasoi hon e t a n desira bak arr a zuela mait a t u et a m ait at u a
izan. Irrika hon e n em aitz a izan zen em a k u m e bat eki n izan zuen harr e m a n a ; konb er t sio gar air a
art e bizi izan ziren elkarr eki n et a 372. urte a n se m e bat izan zute n, Adeod a t o , aitari beti hert siki
atxikit a bizi izan zen a. Horrez gain, antz erkiz al e porrok at u a zen et a zirko ikuskizun a k ere gust uk o
zitue n, hau e n art e a n gladi a d o r e e n borrokal di ak, krist a u e n t z a t deb e k a t u a k izan arre n.
Halere, ber e barn e ego n e zi n a k ez zion ats e d e ni k em a t e n , harik et a 373. e a n he m e r e t zi
urt er e ki n ber e bizitzar e n ildoa betiko mark a t u k o zuen zerb ait gert a t u zitzaion art e, Zizero n e n
Horte n si o elkarrizket a , gaur tam al ez gur et z a t galdu a , irakurri zuen art e, alegi a.
Zizeron ikertz e a derrigorr ek o a zen hizlarigai e n t z a t ; beron e n era gi n a soilik ikusp e gi form al e r a
mug a t z e n baz e n ere, Agustin deu n a Zizeron e n hizkunt z a r e n jantzi bikain a mirest e r a ez ezik barn e
eduki a ere est al g a b e t z e r a iritsi zen. Zizeron e n elkarrizket a k Jakinduri ar e n bilaket a et a jabet z a
aholkatz e n zue n. Egiare n bila zirikad a hon e k Agustin deu n a r e n bizitzan adi m e n a r e n nora bi d e
aldak e t a errotiko a ekarri zue n; et a harr ezk er o ikertz e a ri ekin zion ats e d e n i k gab e, harik et a Egia
hori krist a u fede a n aurkitu zuen art e.
Zizeron e n g a n d i k o Jakinduri a kontz e p t u a nahiko abstr ak t u a zen, Agustin e n bihotz ak irriki
zue n a r e n soslai a best e rik ez. Jakinduri a gauz a mat e ri al e t a n (plaz er sentig a rri a n et a
ab er a s t a s u n e t a n ) ez bain a espiritu al e t a n (bert ut e a n et a egia n) aurkitz e n zela eraku s t e n zion
Agustin gazt e a ri mod u adier a zk orr e a n . Han ikasi zuen gauz a rik garr a n t zit s u e n a izan zen
ezinb e s t e k o a zuel a Jakinduri a ber e bizitzar e n sen a et a xed e a aurkitz eko.

3. Harrezk e r o ez zen aski berar e n t z a t giza arrak a s t a profe sion al a lortze a; giza bizitzar e n
zerg a ti a et a zert ar a k o a azt ertz er a irauli zuen bere ahal m e n osoa. Hem e n hast e n da Agustin
filosofoar e n Egiare n bilaket a lehiat s u a .
Zizeron e k ildo berria et a oldar era gil e a esk aini zion Agustin e n bizitzari, bain a ez zue n erab a t
konb e n t zitz e n. Jainkoa, gizaki ar e n pat u a , gaitz a et a ask at a s u n a et a hainb a t horrel ak o gai jorratz e n
zitue n esz e p tizis m o apur bat e z, horiei buruzko egiar e n segurt a s u ni k gab e . Ezin onart u zue n
Agustin e k segurt a s u n gab e zi a hori, ziurt a s u n falta hori, bat e tik, ziurt a s u n a r e n irrikaz bizi zelako
et a best e tik, am a Monika gai beroi ei buruz krista u ikusp e gi tik segur t a s u n osoz mintz a t u zitzaiolako
behin baino gehi a g o t a n .
Horrela abi at u zen bizitze a et a bizia em a t e a m er e zi zioten bide a aurkitz e a r e n abe n t u r a r a n t z ,
et a ibilbide horret a n m a nik ei s m o a r e ki n egin zuen topo. Kristo o. III. m e n d e a n Manes e k
fund a t u t a k o sekt a dugu m a nik ei s m o a . Labur es a n d a , bi printzipior e n exist e n t zi a defe n di tz e n zue n:
ongia et a gaitz a. Sekt a hon e t a k o a izan zen Agustin bed e r a t zi urtez, he m e r e t zi zitue n e t ik hogeit a
zortzi konplitu art e.
Zerk erak arri zuen Agustin ma nikei s m o r a iman a ri bez al a hain luzaro ber ari itsat sit a egot e k o?
Lehenik, erlijio kutsuz aurkez t u t a k o doktrin a izat e a k, ust ezko teori a zientifikoez jantzit a; horrek
esk aint z e n zion arraz oi bidez et a fede a r e n pre mi arik gab e Egia erdie st e a . Bigarr e nik, et a haux e
dugu agia n alder di nagu si e n a , ber e ez- jakine a n biziki kezkat z e n zuen a ri eran t z u n ah al izat e a k:
gaitz ar e n arazo a ri, alegi a, printzipio bakar bat e tik ondoriozt a t z e n baitzut e n gaitz a ma nik e o e k ,
gizakia edoz ei n kulpa edo era nt z u kizu n e tik aske utziz, bide nab a r. Ideia hau e k erak arrit a alde n d u
zen Agustin krista u printzipio et a tik.
Taga s t e , ber e jaiot errira itzuli zen. Oraingo a n erret orika iraka sl e gisa et a ma nik e o bihurt ut a.
Han jazo zen 374. et a 375. urt e bitart e a n ber e bizitza mark a t u rik utziko zuen gert a k a ri bat:
lagun a r e n heriotz a goiztiarr a. Aitortz ak liburu a n kont at z e n digu nola gera t u zen ber e arim a galer a
hain sa mi n a r e n aurr e a n : Min horrek bihotz a goib eld u zidan. Noran a hi begir a, heriotz a ikust e n
nue n... Bizitze a nard a g a r ri zitzaid a n et a heriotz ar e n beldur nintz e n... Nirekin nind e r a m a n , nirekin
joan nahi zuke e n arim a, erdirat u rik, odoldurik, et a ez nue n aurkitz e n non egotzi. Heriotz ari zion
beldur hau izan zen, agi a n, arazo erlijioso ari irten bi d e a aurkitu nahi ar e n best e era gile a; izan ere,
krist a u t a s u n e r a bihurt uz gero ez da berriro agert u k o ikara hori.
Berriro itzuli da Cart a go r a 375 e a n et a han gera t uk o da 383r a art e. Erret orika eskol a ireki et a
m ait al e a r e ki n et a Adeod a t o se m e a r e ki n bizi zen. Hogeit a sei edo hogeit a zazpi urt er e ki n idatzi
zue n ber e lehe n obra Ederr a et a egoki a. Artea n ma nikeis m o a n buru- belarri sart ut a zebilen, et a
liburu a gorpu tz e z k o irudiez josita dago, sekt a ma nike o a r e n doktrin a m at e ri alist ari zegokion e z .
Garai hon e t a k o gert a e r a rik es a n g u r a t s u e n a ma nikei s m o a k era gi n d a k o deslilura izan zen,
sekt atik irtet e a erab a kitz er a art e. Hainb e s t e urte bert a n em a n ondor e n , zerga tik aba n d o n a t u ote
zue n m a nik eis m o a , gald e gi n dez ak e g u .
Agustin gizon ikasi et a prest u a hai en eng ai n u a z jabet u zen; ber eziki haie n error e teoriko ez
ohart u zen, gehi e n a k ikusp e gi erlijioso ak egiekin edot a ulert u ere ulertz e n ez zituzt e n «egi a
faltsu » zientifikoekin nah a s t e a r e n ondorio. Faust o, m a nik e o e n buru e t a riko bat, Cart a g o n izan zen
sasoi hart a n sekt aki d e e n atxikim e n d u a sen d o t u nahi a n, bain a Agustini ez zion zalantz arik bat ere
argitu, alder a n t ziz, inoiz baino nab a ri a g o jabet u zen har e n ezjakin bark a e zi n a z .
Espiritu a ego e r a esz e p tiko a n , hau da, bizitzari nora bi d e a em a n g o zioten egia ziur et a
koher e n t e z osat ut a k o sist e m a aurkitz eko esp e r a n t z a rik gab e , etsip e n a z , 383 a n Errom a r a joat e a
era b a ki zuen, bert a n erret orika eskol a zab altz er a. Hem e n ere adiskid e m a nike o ugarireki n
elkartz e n zen, bain a bere espiritu a haie n g a n d i k urrun zebilen.
Errom a k o sasoi hon e t a n den b or al di bat ek o esz e p tizis m o a bizi izan zuen et a Agustin e n t z a t ez
zen aro erraz a izan, osa s u n araz o pert so n a l e n et a trab a profesio n al e n kaus a z . Ikasle e n diziplina

4. faltak mindu t a et a etorkizun hob e a r e n bila, Milane n erret or e plaz a lortu zue n. 384 a n aldat u zen
Milaner a.
Milango egon al di a era b a ki g a rri a izan zen Agustin deu n a r e n t z a t ; han ikasit ako a k zab al d u
zizkion krist a u t a s u n e r a n t z a k o at e a k, hainb e s t e ant si at z e n zuen Egia erlijio hon e t a n ikusi baitzu e n
gauz a t u a .
Anbrosio apez piku a buru zue n Zirkulo Neopl at o niko a n part e- hartz e a izan zen funt s e z ko a
aurkikun tz a hon e t a n . Mario Victorinok grekotik itzulitako Neopl at o niko e n liburu a k irakurri zitue n,
Plotinor e n Enne a d a k zeh az ki. Irakurke t a hon e k erre alit a t e espiritu al e n exist e n t zi a onartz e r a
era m a n zuen, et a gaitz a ez- izat e gisa ulertz er a. Bi pre mi s a hau ei esker, librat u zen
m at e ri alis m o a r e n atz a p a rr e t a t ik et a dualis m o m a nik e o tik.
Halab e r, Anbrosio ap ez piku a r e n ser m oi a k entz ut e a izan zen Agustin Krista ut a s u n e r a
erak a rt z e k o best e urrat s bat. Hitzaldi hau e t a n funts e z ko egia bat ikasi zuen; Hasier a liburu ar e n 1.
Kapituluko 27. txat al a, Jaungoiko ak, beraz, bere antz ek o egin zuen gizaki a, Jaungoiko ar e n berar e n
irudira egin zuen; ar et a em e egin zitue n, ez del a era antro p o m o rfiko a n ulert u beh a r, Jaungoiko a
bizard u n et a iletsu a bailitzan, era espiritu al teoz e n t riko a n baizik. Gizona et a em a k u m e a eur e n
bait a n dauk a t e n zerik espiritu al e n e a n dira Jaungoiko a r e n irudi: adi m e n edo espiritu a n . Manikeo e k
Hasier a liburuko txat al honi buruz egit e n zut e n et a katolikoei bald arki lepor a t z e n ziet e n
interpr e t a zi otik ehu n et a lauro g ei grad uk o aldak e t a zego e n .
Adim e n a prest zeuk a n krista u t a s u n a onartz ek o, nahi m e n a ez oraindik. Zailen a ger a t z e n
zitzaion: konb e rt si o moral a. Biblia bigarr e n e z irakurri ost e a n gert a t u zen hau. Lehe n e n g o z irakurri
zue n e a n Zizeron e n lengo ai a perfekt utik urruntx o aurkitz e a k deslilurat u zuen.
Agustin ek Test a m e n t u Berria irakurri zue n, San Paulok Errom a t a r r ei idatzit ako epist ol a n
13,1 3 pas a r t e a zeh az ki.
Baratz e k o agerr al di ak irudikatz e n du gun e larri hori. Agustin pikond o p e r a erretir at u, et a
ber ak kont at z e n du nola entz u n zuen haur bat e n ahot s a kant a ri: Tori et a irakurri, tori et a irakurri.
Ebanj elio a irakurtz ek o agind u t z a t hart u zitue n hitz haiek, et a goian aipat u t a k o San Paulor e n
test u a r e ki n egin zuen topo, erro m a t a r r ei duint a s u n e z bizitzer a ani m a t z e n zien pas a r t e a r e ki n,
alegi a, ez jan- eda n e a n et a hordikeri a n, ez lizunk eri a et a neurrig a b e k e ri a n , ez has e rr e et a
norge hi a g o k e ri a n .
Konbertit u ondor e n , am a r e ki n et a lagu n talde bat e kin Casa ci a c o land e t x e r a aldat z e n da,
Milanetik hurbil. Han elkarr eki n hau s n a r k e t a n , zorion a, Jaungoiko a, azke n fine a n krist a u fede a
dut e solas g ai.
Anbrosiok bat ai a t u zuen 387 a n et a han dik gutxira Afrikara itzuli zen Ostiako portutik
abiat ut a . Ama Monika Ostian hil zen et a bert a n am a- se m e e k ber e biziko esp e ri e n t zi a mistiko a bizi
izan zut e n elkarr eki n. Taga s t e r a itzuler a n anai di mon a s tiko a fund a t u zuen et a 391 n ap aiz
orde n a t u zute n. Handik Hipon a r a aldat u, best e anai di bat fund a t u et a 395- 6an gotz ai n izend a t u
zut e n. Erantz ukizu n e z bet e t a , ez zue n inoiz ikerku ntz a n et a idazt e n berak nahi best e lan egit eko
bet arik izan. Halere, laner a k o gait a s u n ikara g a r ri a zue n, et a eginb e h a r ugari ak idazti kopuru
itzelar eki n uztart u ah al izan zitue n. Garai hon e t a k o a k ditu obra nag u si gehi e n a k , hau e t a rik asko
m a nik e o e n et a pel a gi a n o e n aurk ako ezt a b ai d a suts u e t a n zihard u e n gar ai ber e a n ma m it u a k.
Kristaut a s u n a r e n defe n t s a n filosofia berri bat landu zue n, tradizio plato nikotik one n a hart uz
krist a u fede a r e ki n bat egit ek o. Kristau idazlerik bikain e n e t a k o a ez ezik, Erdi Aroko lehe n filosofoa
ere bera izan zen. 430. urt e a n hil zen, ban d al o a k Hipon a seti atz e n ari ziren e a n . Hiria sug arr e t a n
utzi zut e n arre n, kat e d r al a et a Agustin deu n a r e n bibliot ek a salb a t u egin ziren sarr a skitik.
Agustin deu n a ri et a ber e pent s a m e n d u a r i buruz idatzi dut e n hainb a t e n art e a n Posidiore n a
dugu lehe n biogr afia.

5. Agustin deu n a r e n jardu n bi d e a aurk ez t u ondor e n , auk er a t u ditugu n obre n ant ologi a
kom e n t a t u nahi dut; nire ust ez, Hipon ak o Agustin filosofo et a teologo a r e n lanik eza u g a r ri e n a k
haut a t u dira, bera u e t a n az altz e n baitira hark giza et a adi m e n ah al e gi n e z gehi e n jorrat u t a k o auzi
funt s e z ko a k.
Bildum a hon e t a r a k o auk er a t u ditugu n test u e t a n agert z e n den Agustinis m o a r e n ond ar e k o
gai ak nab a r m e n d u k o ditut. Saiat uk o naiz esplikatz e n , hal ab e r, zein ikusp e gi t a tik ari den Agustin
haiei irten bi d e a aurkitu nahi a n. Kronologi ar e n ildoari jarrait uko diot, ager p e n dat e n ara b e r a .
Aurkezt e k o era hon ek zenb ait kasut a n auzi berb e r a k erre pika t z e r a beh a r t z e n nau, bain a
trat a m e n d u historiko ak begi e n aurr e a n ipiniko digu araz o a k non et a nola sort u ziren, bai et a
ber ai e n soluzio bide a n ah al e gi n ezb er di n a k ere, pent s a e r a filosofiko- teologiko ar e n heldu a r o a r e n
et a une a n uneko larrialdi historiko e n ara b e r a .
Filosofo ar e n et a teologo a r e n ikertz e bizitza osora hed a t z e n den ikusp e gi zab al hon e t a t ik
kontur a t u k o gar a nolat a n Agustin e n jardu n a oinarrizko zenb ai t araz ot a r a mug a t u t a egon zen;
urt e a k igaro arre n, funt s e a n gai ak ez ziren aldatz e n ; pole mik a berrie n berot a n ab er a s t u et a fede
katolikoar e n eza g u t z a z et a sako nt z e a z edukits u a g o egit e n ziren. Hone n ondorioz, betid a nik ber e
ardur a izan ziren gai filosofikoak osokia go krist a u girot u ah al izan zitue n.
Akad e m iko e n aurka (Contra aca d e m i c o s ) 386- 7an idatzit a dago, elkarrizket a gisan; bert a n,
gazt e t a tik hainb e s t e kezkat u zue n Egiare n araz o a lagun a r t e giroa n plant e a t z e n du Casaci ac o n .
Artea n ez zue n best e ezer e n ardur arik Egiare n bilatz ail e nek a g a i t z a deitu a izan den Agustin
deu n a k.
Lehe n elkarrizket a hau e n giroak ideia plat on d a r r a k dak arzkigu gogor a, krist a u fed e
ern e b e r riz apur bat jantzit a; hau e k dira Agustin e n lan idatziar e n hast a p e n a k .
Lehe n d a b i ziko elkarrizket a hon e t a n nab a r m e n t z e n da lehe nik et a era ado st u a n zeine n
pre mi a zk o a due n gizakiak Egiare n bilaket a , et a ber a u eskur a t z e a zoriont s u izat eko ezinb e s t e k o a
ote den ezt a b ai d a t z e n da. Ondor e n, Platon e n Akad e m i a Zah arr a r e n et a Berriar e n art eko
ber eizke t a agertz e n da, zeh azki, Agustin ek Berriaz egit e n due n interpr e t a zi o a , zera dioen e a n ,
alegi a, ez a g u t z a froga g a r ri gisa baiez t a t z e a gaizki- ulert u ei buruzko eure n irakask u n t z a k
bab e s t e k o am a rr u a best e rik ez dela. Interpr e t a zi o hon e k bad u ziurt a s u n maila bat, izan ere
aka d e m i k o e n esz e p tizis m o a k zirrar a senti g arri et a tik datork e e n ziurt a s u n kogno szitibo a
defe n d a t z e n zute n e n jarrer a k kritikat u nahi zitue n; et a ziurt a s u n hori adi m e n e z k o ez a g u t z a tik,
Ideien atzip e n e t ik soilik etor dait ek e.
Agustin ek ez du onartz e n ez esz e p tizis m o set a ti a ez et a arinkeri a ere propo sizio bat ontz a t
em a t e r a k o a n , et a Egiara iristeko nolab ai t e k o zorte a , ahal m e n ezkut ur e n bat edot a Jaungoiko a r e n
lagun t z a ezinb e s t e k o a izat e a z jabetz e n da. Pisut a s u n bikoitza azpi m a rr a t z e n du, arraz oi m e n a r e n a
et a Kristore n et a Elizare n aut orit a t e a r e n a , konb er t sio a z gero hon e n m e n d e jarri baitz e n Egiare n
ikasbi d e a n . Berar e n t z a t zam a jasa n g a i t z a izand a k o zalantz a et a ego er a larri horret a tik irtet e n
biziki saiat u zen beti Agustin.
Laburbilduz, esa n dez ak e g u filosofo ak Egiare n bila dihar d u el a et a jakints u a k hura eskur a t u
duel a. Harrezk e r o Agustin Jakin-
duriar e n jabetz a r e n atz etik dabil, lurreko bizitzan ahal g a rri zaigun neurria n.
Bigarr e n elkarrizket a n Bizitze zoriont s u a (De be at a vita), 386- 7an idatzia, Jakinduri a
definitz e n du arim ar e n nolab ait e k o neurri gisa, bero n e n beh a rriz a n e n ara b e r a . Agustin deu n a k
Jakinduri a Jaungoiko Sem e a r e ki n identifikatz e n du Eskritura Sant u e n autorit at e a n oinarrituz.
Monika agert z e n da zorion ar e n , ont a s u n a r e n et a jakituri ar e n bat a s u n a aditz er a em a t e n due n
Elizare n irudi bez al a. Elkarrizket e t a n am a r e n part e- hartz e a k bet e- bet e a n as m a t z e n du et a
Agustin e k ondorio hau at er a t z e n du: ond a s u n iraunkorr a k et a inork ere kend u ezingo dizkion ak
eskur a t z e n ditu e n a , ez best e inor, izan dait ek e zoriont s u. Iraunkort a s u n a et a betikot a s u n a ,
eza u g a r ri hau e k bere bait a n biltzen ditu e n ond a s u n bakarr a Jaungoiko a da. Jaungoiko a

6. geur e g a n a t z e a k gar a m a t z a , beraz, zorion er a , gizaki guztiok hel m u g a dugu n zorion er a, arrak a s t a
gehi a g o z ala gutxia g oz eskur a t z e n saiatz e n gar e n zorion er a.
Hala et a guztiz, Jakinduri a ez a g u t z e a ez da aski hura edukitz ek o. Filosofiar e n lagun t z a z soilik
ez bain a fedez, esp e r a n t z a z et a m ait a s u n e z geur e g a n a t u dez ak e g u Jakinduri a. Horreg a tik
Agustin e k Jaungoiko a ri esk err a k em a n e z am ai tz e n du elkarrizket a.
Hirugarr e n elkarrizket a n Orden a (De ordine), 386- 7an idatzia, lehe n e n g o aldiz plant e a t z e n
du gaitz ar e n araz o a, gazt e t a n di k hainb a t buruh a u s t e era gi n zizkion a. Galder a hau egit e n da:
Jaungoiko a izan al dait ek e ona et a Ahalguztidu n a mun d u a n gaitz a baldin bad a g o ? Plant e a m e n d u a
bazt er tz e n du elkarrizket a n et a ani m a t z e n gaitu onartz er a arraz oi m e n a ez dela gai jainkozko
orde n a glob al a ulertz ek o.
Trigeziok, solaskid e e t a k o bat ek, bai ezt a t z e n du: Jaungoiko a k orde n a m ait e du; orde n a r e n
at al bat gaitz a bad a , nolat a n m ait e dez ak e Jaungoiko ak gaitz a? Best e solaskid e bat e k, Lizentziok,
era nt z u t e n dio Jaungoiko a k gaitz ak m ait e ez badit u ere, hau e k orde n a r e n part e direl a mun d u a n .
Gaitza ikusp e gi oro hartz aile a n ikertz e n da, et a gehi e n e t a n ulert ezi n egit e n zaigu.
Monikak ere part e- hartz e n du solas e a n ; berak dio jainkozko orde n a rik gab e ezin dela deu s
existitu et a orde n a ez bad a ere gaitz ar e n jatorria, ezin del a bert a tik alde n d u .
Mundu a n gaitz a existitz e a r e n auziari, irten bi d e rik inork ere aurkitz e n ez dion auzi larriari,
alegi a, soluzioa em a t e n lehe n bizikoz saiatz e n da solas al di hon e t a n ; geror a, bek at u a n errot u t a k o
irten bi d e gero et a teologiko a g o a k esk ainiko dizkio auzi honi Agustin e k.
387. ar e n hasi er a n Agustin e k Gutun bi idatzi zizkion (Epistul a e 3,4) Nebridiori, Italian
elkarrekin ibilitako et a Ipar Afrikara itzuler a n lagu n d u k o zion adiskid e a ri.
Lehe nik ohart a r a zi beh a r dugu Agustin deu n a k gut u n e t a n inter e s filosofiko et a teologiko
han diko gai ak jorratz e n dituel a, egin zaizkion gald er a ugariri era nt z u n e z .
Bidaiatz e a hain arriskut s u a zen gar ai hai et a n gut u n a k garr a n t zi han diko kom u nik a bi d e ziren.
Post a ofizialik ez zego e n , et a gut u n e z k o harre m a n a mez ul ari ban a k o e n bidez egit e n zen.
Atzera p e n han diz iristen ziren gut u n a k , iriste n ziren e a n . Agustin deu n a k idatzi edo diktat ut a k o 249
gut u n dauzk a g u , ond ar e gogo e t a t s u a inondik ere.
Lauga rr e n Gutun e a n izat e sentikorr a et a adi m e n e z k o a ber eizt e alder a egin ditue n
aurr er a p e n a k azaltz e n dizkio Nebridiori. Gogo a n izan beh a r dugu erre alit a t e espiritu al ak ezin
zituel a antz e m a n , oro erre p a r a t z e n baitzu e n ikusp e gi m at e ri al e tik, et a hau Agustin deu n a r e n t z a t
era g oz p e n latz a izan zela Kristau t a s u n e r a konb er titz er a k o a n .
Artea n, zinezko erre alit a t e edot a espiritu al e n kont e n pl a zi or ak o ber e buru a , oraindik
haurr ar e n a bailitza n kont sid er a t z e n du, haur txintxo a r e n a , hal er e, ez bihurri ar e n a , esa n nahi
bait a, bide zuzen e tik dabilel a.
Adim e n a edo gogo a begi ak edo ikusm e n arru nt a baino askoz ere nobl e a g o a dela bad a ki, et a
adi m e n a r e n bidez, Jaungoiko a k lagun d u t a , giza adi m e n a Jaungoikor a n t z abiatz e n dela, egi azko
erre alit a t e e n , hau da, Platon e n ideien bidetik.
386 a r e n buka e r a n et a 387 ar e n hasi er a n Bakarrizket a k (Solilo-
quia) idatzi zitue n. Agustin et a beron e n arraz oi m e n a aurr ez aurr e, bion art eko monolo go a da
liburu hau. Filosofoar e n une horret a k o ego e r a espiritu al a az altz e n zaigu.
Biren art eko mon olo go hon e t a n agertz e n dira geror a Agustin deu n a r e n hitzik fam a t u e n a k
izan bide diren a k; hitz hau e k eraku s t e n digut e bizitza n zeh ar bera g a n inter e sik han di e n a piztu
zut e n gaiak zein izan ziren: Jaungoiko a et a gizakia: Agustin: Jaungoiko a et a arim a eza g u t u nahi
ditut. Arrazoi m e n a : Best erik ez?. Agustin: Best erik ez. Ikusiko dugu zeine n zintzoki jokat u zuen
baiezt a p e n hon e kiko, bi hau e k haus n a r t z e n sakonki saiat u baitz e n bizitza osoa n.

7. Obra hon e t a n bert a n berriro adier a z t e n digu zein diren Jakinduri ar a iristeko ezinb e s t e k o bi
bide a k: arraz oi m e n a r e n a et a Eliz agint e a k ordezk a t z e n due n fede a r e n a . Bere esp ek ul azio ar e n
hasi er a- hasi er a tik argi ikusi zuen Agustin e k bi hau e n art eko har m o ni a perfekt u a zela et a, bat e z
ere, giza arraz oi m e n a r e n gutxi e git a s u n a ; et a gizaki ari dagoz kion azke n et a behin betiko auzi ak
atz e m a t e k o arraz oi m e n a k , ber ak bakarrik inoren lagun t z a rik gab e , ditu e n mu g a k.
Arimar e n hilezkort a s u n a r e n frogar e ki n am aitz e n du monolo go a ; horret a r a k o era biltz e n due n
argu dio a erre pik at u rik azald uko da 387 a n arim a r e n hilezkort a s u n a ri buruz idatziko due n e a n .
Honel a argu di a t z e n du: Egiak betiko badira u et a arim a n bad a g o , arim a ezin da hil. Platonis m o tik
at er a t a k o argu m e n t u a da. Gero ikusiko dugu nola arim a r e n hilezkort a s u n a izan e n den Jakinduri a
lortzeko funts ez k o pre mi s e t a k o bat.
387. urte a n Errom a n idazt e n hasiko da Eliza Katolikoar e n ohitur ak et a ma nike o e n a k (De
moribu s eccle si a e Catholica e et de moribu s ma nich a e o r u m ) et a Taga s t e n , bere jaiot erri a n, 389 a n
am ai t u.
Manikeo e ki n lehe n e n g o pole mik a da. Kritika zorrotz a egit e n dio, batik bat, gaitz a subst a n t zi a
edo nat ur a gisa hartz e n due n iritzi m a nike o a ri et a m at e ri a zer gaiztotz a t ikust e a ri, kreazio ar e n
ont a s u n a ez ezik Jaungoiko a r e n a ber ar e n a ere ukatz e a bailitzat e k e .
Agustin ek dio m a nik e o e n ohitur ak krista u e n a k baino des e g o ki a g o a k direl a et a hond a m e n
mor al er a dara m a t z a t e l a praktikat z ail e a k.
Liburu hon e t a n agertz e n da, hal ab e r, Agustin Eskritur a Sant u a k lehe n bizikoz form alki
era biltz e n: Espiritu Sant u a r e n inspirazio ari esker, Itun Zah a r et a Berriar e n art e a n dago e n
har m o ni a nab a r m e n t z e n du.
Libert a t e a r e n araz o a k ere biziki kezkat u zuen, erab a ki m e n libre ar e n a k alegi a, bain a ikusp e gi
teologikotik begira t u t a , gaitz a edo bek at u a ere auk er a t z e k o gait a s u n gisa. Giza ask at a s u n a
Jaungoiko ar e ki n erlazion a t z e n du.
Gai hau e k jorratz e n ditue n liburu a idazt e n, Aukera m e n a (De libero arbitrio) Errom a n hasi zen
387- 8.e a n et a Afrikara 395 e a n itzuli et a gero am ait u zuen. Gaitz ar e n auzira bihurtz e n da behi n et a
berriro, oraingo a n gizakiar e n ask at a s u n a r e ki n lotut a. Gero ere autor e askok plant e a t u dut e n
gald er a ber a egit e n dio Evodiok: zerga tik em a n zigun Jaungoiko a k era b a ki m e n a , bero n e n bidez
gaitz a egin edot a auk er a bad e z a k e g u ? Galder a latz honi era nt z u n ez ezik Jaungoiko a justifikat u
beh a r da gaitz ar e n aurrez aurr e; teodiz e a bat gar at u beh a r da. Ildo horret a n Agustin e k diosku
gauz a on guztiak Jaungoiko a g a n d i k dat ozkigul a, ber a bait a Onda s u n Goren a, et a era b a ki m e n a ,
hau da, auk er a t z e k o ah al bid e a gauz a one n kat e g o ri a n sailkatz e n da. Egia da ah al bid e hon eki n
gaitz a ere auker a t u et a bek at u egin dez ak e g ul a , bain a egia da, hal ab e r, auk er a t z e k o aska t a s u n i k
gab e ezingo gen uk e e l a ikuspu n t u mor al etik port a e r a onik izan. Autom a t a huts a k ginat e k e .
Mundu a n dago e n gaitz a g a tik ezin dugu Jaungoiko a zent s u r a t u , zati han di bat e a n gaitz a gure
auk er a okerrar e n , beka t u a r e n ondorio bait a, azke n finea n.
Jaungoiko a k aurrez ez a g u t z e a r e n auziari heltz e n dio jarrai a n; aurr ej aki ntz a hon ek gure
egintz a libre e n gar a p e n a era go t zi ez bain a ber m a t u egit e n baitu. Agustin deu n a k ez dio lekurik
uzt e n det e r m i ni s m o teologiko a ri, nahiz et a Jaungoiko a k aurrez jakin zer auker a t u k o dugu n . Eta
azke nik, gero ere berriro plant e a t u k o ditue n araz o bi aipat z e n ditu.
Lehe n a arim e n jatorria da, gero ere Hasier a hitzez hitz (De Gen e si ad littera m ) obra n ukituko
due n gai a. Haus n a rk e t a sakon a k et a konts ult a ugari egin zitue n punt u honi buruz. Zenb ai t
irten bi d e eskai ntz e n dizkio araz o a ri. Bat e a n defe n ditz e n du arim ak lehe n d a b i ziko a izan zen ar e n
hed a p e n e z ugaltz e n direl a; best e bat e a n ban a k a k o sorku nt z a z mintzo zaigu. Jarrera bat a r e n ala
best e a r e n defe n t s a k ber eki n zekarr e n jatorrizko beka t u a r e n hed a p e n a r e n auzi korapilat s u a ri
soluzioa aurkitz e a.
Bigarr e n a , aurrek o a bez ai n probl e m a t iko a bain a hura baino lazgarri a g o a , haurr e n et a
ani m ali e n sufrim e n d u a ; arazo honi buruz gald e egit e n dio Jeroni m ori gut u n e a n (166. Gutun a ).

8. Arazo hon e x e k ber ak han dik me n d e askot a r a garu n a k urtuko dizkio Fedor Dostoye v s ki literat o
errusi arr ari Kara m a z of anai ak obra n.
Nebridiori 388 a n idatzit ako best e gut u n bat e a n , 7. Gutun a , giza gait a s u n bati buruz mintzo
zaio: oroim e n a ri buruz, antro p olo gi a agu s ti n d a r r a lantz er a k o a n giltzarri izango den gait a s u n a z ,
alegi a. Hasier a tik gar a t u z doa linealki, m ailaz maila sist e m a oso a. Gutun hon e t a n dio: oroim e n a ez
da beti iraga n a ri buruzko a. Diraut e n ei buruz ere izan dait ek e... zenb aiti buruzko oroitz a p e n e k ez
dauk a t e inolako irudirik. Gero, Aitortz ak liburu a n egingo ditue n oroim e n a ri buruzko azt erk e t a k
aurkitz e n ditugu he m e n aldez aurr etik finkat u t a ; oroim e n a gauz a mat e ri al e n irudien egoitz a
izat e a z gain erre alit a t e espiritu al e n a ere bai bait a, et a Jaungoiko ar e ki n topo egit eko gun e
apro p o s a .
Best e elkarrizket a bat idatziko du han dik gutxira, 389 a n , Maisua (De Magistro). Oraingo a n
solaskid e Adeod a t o bere se m e kutun a du. Errealit at e mat e ri al e t a t ik espiritu al e t a r a , sentig a rritik
m at e ri a g a b e k o r a jauzi egit ek o, art e liberal et a r a jotze n du, gra m a t ik a r a zeh az ki, et a he m e n
zeinu e n araz o a n jartz e n du arret a ber ezi a.
Obra hon e t a n azaltz e n da gero hain eza g u n a izango zen barn e maisu a r e n , Kristo berb e r a r e n ,
irudia. Jaungoiko ak ber e pres e n t zi az barrutik argitz e n du arim a Egia ez a g u t z e r a irits dadi n.
Jaungoiko kreat z ail e a r e n pres e n t zi a askoz ere biziago a z et a nab a ri a g o a z ari da.
Ezagu t z a ri et a lengo ai a ri buruzko araz o ugari jorratz e n due n elkarrizket a hau deiga rri
gert a t u da gai horiek landu dituzt e n teoriko askor e n t z a t Erdi Arotik hon a.
Apaiz orde n a t u aurr etik idatzi zuen azke n liburu a Egiazko erlijioa (De vera religion e) izan
zen, 390 a r e n hond a r r e a n burut u a .
Neoplat o ni s m o a r e n era gi n han di a nab a ri zaion azke n obra da hau. Agustin e n t z a t platoniko ak
dira Kristaut a s u n a ri gehi e n hurbiltz e n zaizkion ak. Gero ere agert u k o da baiezt a p e n hau behi n
baino gehi a g o t a n , hala nola, Jaungoiko a r e n Hiria- n.
Casa ci a c o n solaskid e izan zue n Lizentzior e n aitari, Rom a ni a n o Agustin e n adiskid e a ri esk aini a
dago liburu a; ma nikeis m o tik Kristau t a s u n e r a erak arri nahi du lagu n a .
Berriro ere gaitz ar e n araz o a ri soluzio bila dihard u Manikeis-
mo ari aurka egit ek o; arraz oi a et a fed e a r e n edo autorit at e a r e n art eko harre m a n a z mintzo da,
Jaungoikor a n t z edo Egiara n t z a k o bide ak eraku s t e a n behin et a berriz aipat z e n den araz o a. Egiazko
erlijioa katolikoe n Jaungoiko Bakar et a Hirukoitz a gurtz e a da.
Sinest e a r e n onur a (De utilitat e cred e n di) ap aiz orde n a t u ondor e n 391. e a n idatzia, Honor at o ri
esk aini a dago, hau ere Kristaut a s u n e r a erak arri nahi a n.
Agustin ek berak erlijio katolikora iristeko em a n beh a r izan zitue n urrat s a k kont at z e n ditu:
m a nik eis m o a utzi ondor e n , Anbrosio ap ez piku a r e n Serm oi ei esker elizar e n aut orit a t e a et a,
ondorioz, fed e a onart u art e bizi izan zue n aro esz e p tiko a .
Manikeo e k eskai ntz e n zut e n fed e pre mi a rik ezar e n aurk a Agustin e k defe n di tz e n du egia
krist a u a k ulert u ah al izat eko sine s m e n a ezinb e s t e k o a del a. Agustin e n t z a t sine st e a ez da
lotsa g a r ri. Beh arr ez k o a dugu fede a krist a u bizitzan ez ezik gizart e bizitza n ere. Indarr ez
defe n ditz e n du ideia hau ber e Ikust e n ez diren gauz ei buruzko fede a- n (De fide reru m qua e non
vide nt u r).
Jaungoiko a ri et a gizakiari buruzko irizpide egokia edukitz e a n datz a Jakinduri a. Ikust e a et a
edukitz e a gauz a ber a da. Obra hon e t a n , he m e n g o bizitzan Jaungoiko ar e n ikusp e n iraunkorr a
izat eko posibilitat e a defe n di tz e n du, era baikorr e gi a n agia n. Urte batz uk gero a g o kont ur a t u k o da
hilkor gisa bizi gar e n art e a n Jaungoiko a r e n ikusker a irudi bidezko a izango dela soilik, et a, beraz,
ez- osoa. Ikusp e gi hon e t a tik ikertuko du gizakiar e n bait a n dago e n irudi jainkozko a, Jaungoiko a
hon el a hob e t o eza g u t u k o duel ako a n .

9. Kristau doktrin a (De doctrin a christia n a ) Bibliari buruz ari da, Eskritur a Sant u e n
interpr e t a zi o a azt ertz e n du. Gotzaintz a zerbitzu a n hasi zen e a n idatzia, 395- 6an, ikasku n t z a
profa n o a k ex e g e si biblikoari dakarkion onur a nab a r m e n t z e n du et a oratori a krist a u a tradizio
klasikoar e ki n lotze n du. Idazt e u n a interpr e t a t z e r a k o a n test u biblikoe n esa n a hi alegoriko edo
es piritu al a bilatz er a ani m a t z e n gaitu. Kristau doktrin a- tik hart ut a k o aipa m e n bat ez hasiko du
Italian Pedro Lomb a r d ok XII. me n d e a n bere Sent e n t zi ak, liburu osp e t s u a .
Paulinori et a Jeronim ori zuzen d u t a k o lehe n gut u n a k 395- 6an hasi zitue n. Paulinok jakin- min
biziz esk at u zion eur e n art eko idatzizko harre m a n a , et a Agustin ek ats e gi n e z onart u. Paulinori
idatzit ako lehe n gut u n a 396ko a da et a 27 zenb a ki az agertz e n da. Jeroni m o, berriz, Eskritura
Sant u a k ikertz e n ari zen; bera u dugu filosofo et a teologo a k idatzit ako gut u n e n hartz ail erik
eza g u n e n a . Agustin ek ber e zalant z a k az alduk o dizkio; inoiz, agi a n, aholkur e n bat em a t e r a edo
error e n bat zuze nt z e r a ere aus a r t u k o zaio. Adibidez, Jeronim o Biblia hebr ai er a tik zuze n e a n
itzultze n ari zela jakin zuen e a n , 70e n bert sio a ere kontu a n hartz eko esk at z e n dio. 397 a n idatzit ako
40. gut u n e a n , Pedro et a Paulor e n art eko istiluari em a n d a k o interpr e t a zi o a zuze nt z e r a ani m a t z e n
du, Paulo apos t ol u a k gal azi arr ei idatzit ako epistol a n (2, 11- 14) agertz e n den a r e n ildotik.
Jeroni m or e n t z a t istilu hori itxurazko a baino ez zen; Agustin e n ust ez, orde a , horrel a ulertz e a k
Eskritura Sant u e n autorit a t e a r e n gal er a ekar zez ak e e n . Itzultz aile a k ez zitue n ongi hartz e n
zuzenk e t a k , bain a den b or a r e n pod erioz Agustin e k ikasi zuen nola orrazt u Jeroni m or e n lana
itzultzaile a mind u gab e .
Aitortz ak (Confes sio n e s ), 397 et a 401 bitart e a n idatzia, Agustin deu n a r e n obrarik son at u e n a ,
eza g u n e n a et a azt ert u e n a izan da. De Trinitat e et a De civitat e Dei- rekin osatz e n du idazle ar e n
trilogiarik osp e t s u e n a .
Aitortz ak Agustin e n aut o bi o gr afi a da, bain a akat s a k et a beka t u a k baino are a g o
Kristaut a s u n e r a nola etorri zen erak ut si nahi digu. Aldi ber e a n , Jaungoiko ari gore s p e n et a esker
onar e n azalp e n a da, Bera izan bait a Egiar e n bab e sl ek u segur ur a bide a n Agustin e n arim a gidat u
due n a .
Liburu a n jorratz e n ditue n gai ak gaurko a k ere badir a: Jaungoiko a, arim a, aska t a s u n a , gaitz a,
adiskid e t a s u n a , oroim e n a ..., et a gaurko erar a trat a t z e n ditu. Hunkip e n e z az altz e n ditu gaiok; bat
egit e n dut e bere adi m e n a r e n ardur e k ber e izat e oso a blaitz e n dut e n sentip e n sako n e ki n.
Aitortz ak liburu a n ber e haurtz ar ok o, pub er t a r o k o et a ner a b e z a r o k o oroitz a p e n a k aurkitz e n
ditugu; atz er a begir a, nab a r m e n d u nahi a n haut a t u ditu bere gaizki egin ak, hala nola, hain zorrozki
ep aitz e n due n udar e lapurr e t a r e n pas a diz o a. Bere ibilbide profesio n al a ere aurkitz e n dugu liburu
hon e t a n , Zizero n e n Hort en sio elkarrizket a irakurri zuen e k o a , ma nikeis m o a r e n gainb e h e r a ,
neo pl at o niko e n et a Bibliare n irakurk e t a et a bere konb e rt si o moral ar e n jazoer a . Hau guztia
lehe n e n g o bed e r a t zi liburu e t a n kont at z e n digu.
Azpim arr a t z e k o a da X. liburu a, non giza oroim e n a ri buruz egin diren azt erk e t a rik
sako n e n e t a riko a burutz e n due n; bert a n hond or ai n o murgilduz, mu g e z har ai n di Jaungoiko ar e n
oroitza p e n a r e ki n egit e n du topo: me m o ri a Dei- rekin, alegi a.
Azken hiru liburu e t a n Hasier a 1, 1- 31 pas a r t e a r e n kom e n t a ri o alegoriko a r e ki n am ai tz e n du
ber e Aitortz ak.
Bai filosofoek, bai teologo e k, psikologo e k edot a senti b e r a t a s u n apur bat e z jantzit ako
edo n ork lagu nt z a aurkituko du Aitortz ak liburu a n , norb e r e bait a n g o izat e sako n e a n bildu et a
bert a n gizakiak due n zerik baliotsu e n a aurkitz ek o: Jaungoiko a.
Ikust e n ez diren gauz ei buruzko fede a (De fide reru m qua e non vident ur) edo De fide reru m
invisibilium izenb u r u p e a n ere eza g u n a , 400. urte inguru a n idatzi zuen.
Kristau t a s u n a r e n defe n t s a da, enpirikoki froga t u ezinek o a k sine st e a esk at z e n due n erlijio
hau arraz oi ar e n kontrak o a dela kritikatz e n dut e n ei eran t z u n a .

10. Agustin deu n a k dio fed e a ezinb e s t e k o a dela, lehe nik egu n e r o k o bizitza n. Federik gab e ez
legok e ez adiskid e t a s u ni k, ez gizart e harr e m a n i k. Ikusi ezin ditugu n gauz a asko sinet si beh a r
ditugu. Ikusi ez dugu n Kristore n g a n sines t e k o, best al d e , badit u g u nahiko arraz oi. Froga gisa
esk aint z e n ditu Eskritur et a n adi er azit ak o profeziak konplitu izan a, bai Kristori buruzko a k, bai
Elizari buruzko ak, gurutziltz at u a r e n fed er a mun d u a r e n konb er t sio ezohiko a et a hainb a t m artirire n
testig a n t z a .
Horren guzti ar e n ondorio, Agustin e k dio krist a u e n t z a t fede a ez del a kritikag a r ri, gore s g a r ri
baizik.
405. urte inguru a n am ait uko du best e liburu bat Ongiar e n izat e a, m a nik e o e n aurk a (De
nat ur a boni contr a m a nic h e o s ), funts e a n , berriz ere, m a nik ei s m o a ri kritika.
Jaungoiko a Ongi Aldaezin et a Gorent z a t hartz e n da; Bera g a n d ik datoz ond a s u n guztiak.
Jaungoiko ak ex nihilo egin ditu izaki guztiak et a horre g a tik ber eizt e n dira Jaungoiko a et a sorkari ak.
Sorkari orok biltze n ditu ber e bait a n: Era, edert a s u n a et a orde n a .
Gaitza, hain zuzen ere, izakiek era, edert a s u n a et a orde n a galtz etik dat or; bain a izat e a k
ber ez, izat e diren aldetik, onak dira, ez gaizto ak, m a nik e o e k defe n ditz e n zute n e z : bain a best al d e ,
galkorrak ere badira, ezer ez e tik egin ak direl ako.
Sorkari e n art e a n izaki korpor al ak et a espiritu al a k dau d e . Bigarr e n a k, arrazion al ak, dira
bikain e n a k bain a bek at u a k hond a ditzak e, muin e a n aldat u k o ez badira ere. Bekat u a k ez du
Jaungoiko ar e n g a n era gi nik, m a nik e o e k ust e dut e n a r e n kontra. Manikeo e k defe n ditz e n dut e n bi
printzipio e n (ongi a et a gaitz ar e n ) teori ar e n kritika burutz e n du Agustin ek.
Datu bitxi gisa, esa n dez ak e g u obra hon e t a n Manes e n pas a rt e luze ak agert z e n direl a,
«Tesoro »tik hart u a k zeh azki, et a Fund a zioko Gutun a- ren zenb ait aipa m e n . Horrez gain, De
moribu s eccl esi a e Catholica e et de moribu s ma nich e o r u m liburu a n azald u ditu e n hainb a t ideia
berriro erre pik a t z e n ditu he m e n ; ez da, ber az, obra origin altz at hartz e n .
Hirut a s u n a (De Trinitat e) Agustin e n lanik garr a n t zit s u e n e t a k o a da. 399. e tik 420. er a idatzi a,
gizakiar e n ikusker a aurk ez t e n digu ikusp e gi teologikotik begir at u t a .
Agustin deu n a , krista u et a teologo a , Hirut a s u n Sant u a r e n mist erio a k barru- barrutik
hunkitz e n zuen et a ber a u azaltz er a k o a n abiap u n t u hart u zuen Elizak mist erio hon e t a z due n fede a.
Eta fede hau onart u ez ezik, ulertz eko, sinet si egin beh a r duzu lehe nik bere ikurritz ari jarraiki, ber e
pent s a m e n d u a r e n egin a h al a em a n g o du giza arraz oi m e n mu g a t u a ri Jaungoiko a r e n Hirut a s u n a
ah al den neurri a n ulerg a rri egit ek o.
Jaungoiko a r e n Hirut a s u n e a n sako nt z e k o, Jaungoiko Hirukoi-
tzare n isla et a irudi den gizakiar e n g a n aurkitz e n ditu e n analo gi a zenb ai t era biltz e n ditu Agustin e k.
Lehe n gald er a ber e buru ari egit e n dio, ea zein an al o gi a edot a konp ar a zio baliat uko ditue n.
Nabar m e n a da Jaungoiko Hirukoitz ar e n irudirik bikain e n a gizakiar e n g a n aurkitz e n del a, et a hor
bilat u beh a rk o ditu. Pertso n a izaki arrazion al et a nahi m e n d u n a den e tik mait a t z e k o gai da, et a
m ait a s u n hon e t a n , hain zuzen ere, barru n d a t z e n du Agustin ek lehe n hirut a s u n a : mait al e a ,
m ait at u a et a mait a s u n a . IX. Liburu a n agertz e n da espiritu a r e n lehe n hirut a s u n a : nik neuk gauz a
hau e k hau s n a r t z e n , hiru osa g ai ikust e n ditut neur e bait a n, mait e dud a n e a n : nero ni, mait e dud a n a
et a m ait a s u n a ». Nork bere buru a mait a t z e a n ere hiru ele m e n t u horiek dau d e , izan ere, mait a t z e k o
ezinb e s t e k o a bait a nork ber e buru a ez a g u t z e a verb u m m e ntis delako a r e n bitart ez: beraz,
adi m e n a , ber e m ait a s u n a et a ber ar e n eza g u t z a hiru erre alit at e bez al a dira, et a hiruak bat dira;
gain er a , perfekt u a k diren e a n , berdi n a k ere badir a.
Lehe nik aurkitut a k o hirut a s u n a k : me n s, notitia et am or del ako a k Jaungoiko a g a n a hurbiltz eko
aurr e n e k o analo gi a osatz e n du, bain a Agustin deu n a ez da hor gera t uk o, hiru osa g ai horiek, ber e
ust ez, ez dau d el a k o izat e a r e n m aila ber e a n , arim a ez bait a bere egintz e kin berdi ntz e n . Horrel a,
azt ert u ondor e n , ah al m e n e n hirut a s u n a aurkitz er a iriste n da: oroim e n a , adi m e n a et a nahi m e n a .
Hiru erre alit at e hau e k egit e n dut e giza espiritu a Hirut as u n a r e n antz eko.

11. Azpim arr a t z e k o a da hirut a s u n hau e k berdi n gert a t z e n direla gizon e zk o a r e n g a n zein
em a k u m e a r e n g a n . Agustin e n ust ez, m aila m et afisiko a n berdi n a k dira gizon a et a em a k u m e a .
Behin ah al m e n e n hirut a s u n a aurkituz gero, badirudi hau s n a r k e t a k ez duel a zert a n aurr er a
eginik; Agustin e k, orde a , askoz ere sakon a g o r a n t z jotze n du zientzia et a jakituri ar e n art e a n
burutz e n due n ber eizke t a t ik abiat ut a ; arraz oi m e n a k gauz a iraga n k o rr e ki n due n loturari buruz ari
da zientzia; jakituria, ost er a , alda e zi n e r a et a betikora begir a dago. Hort az, arim a bere buru a
gogor a t z e r a , ez a g u t z e r a et a m ait at z e r a dar a m a n bigarr e n hirut a s u n a ez da irudi perfekt u a izango
harik et a Jaungoiko hirukoitz ar e n irudi gisa ber e buru a gogor a t u , ez a g u t u et a mait e dez a n art e.
Hau egin beh a r du, hain zuze n, arim a k egi azko jakituria bere g a n a t z e k o.
Azken liburu a Agustin deu n a r e n lorpe n teologikorik bikain e n e t a k o a da. Jainkozko Hirut a s u n a
et a ah al m e n e n hirut a s u n a konp a r a t z e n ditu et a aldi bere a n aurkitz e n du Jaungoiko ar e n isla
xum e a gar el a, burut u g a b e a bait a gure irudia, nahiz et a egu n e tik egu n e r a hura berrituz joat ek o
gait a s u n a eskur a izan. Jaungoiko a r e n antz eko t a s u n perfekt u a et a zorion a Hura aurr ez aurre
ikust e a n bak arrik lortuko dugu.
De Trinitat e hirut a s u n a r e n mist erio ari et a gizaki ari buruzko hau s n a r k e t a sako n a da.
Antropolo gi a teologiko a mold a t z e n du, bert a n ber e bi inter e s g u n e nag u si a k kokatz ek o: gizaki a et a
Jaungoiko a.
De Trinitat e- rekin ia bat e r a hasi zen idazt e n Hasier a hitzez hitz (De Gen e si ad litter a m ) et a
gutxi gora b e h e r a 415 e a n am ait u.
Biblia beti izan zen Agustin deu n a r e n t z a t ikasg ai et a inspirazio iturri. Obra hon e t a n test u
biblikoe n hitzez hitzeko kom e n t a ri o a egin nahi digu, ez alegori azko a. Galder a ugari ekartz e n ditu,
den e n t z a t eran t z u n argia et a segur u a aurkitz e n ez bad u ere.
Hamabi liburuk osatzen dute obra hau. Behin eta berriro agertzen diren bere pentsa m e n d u a r e n
funtsezko gaiet arik zenbait jorratzen ditu.
Hau e n art e a n : gauz a guztie n sortz e a den b or a n , et a hau e n part e- hartz e a Agustin ek
Jaungoiko ar e n Hitzar e n bait a n kokatz e n ditu e n betiko Ideiet a n. Sortu a izan aurre tik sorkari
bakoitz ar e n arraz oi a Jaungoiko ar e n gogo a n dago. Ainger uzko izakiek Jaungoiko ar e n g a n eza g u t z e n
dut e gauz a bakoitz ar e n arraz oi a, bain a gizakiok ez; gizaki ak, Sortz aile ar e n g a n a iristeko, lehe nik
gorp ut z e z k o gauz ak eza g u t u beh a rk o ditu. Hori del a et a, ezin da es a n Agustin ontologist a denik.
Jaungoiko a r e n antz et a irudiko gizakiar e n kreazio a Hirut a s u n a r e n ekintz a gisa agert z e n da,
et a irudi hori gogo a n dago, bera u bait a gun e pribilegi at u a ; beka t u a k hond a t u t a k o irudia da, bain a
era b e rritz ek o ah al m e n e z hornitut a.
Hem e n plant e a t z e n da ration e s caus al e s edo ration e s se mi n al e s izen ek o teori a fam a t u a ;
bert a n aditu batz u e k teoria eboluzionist ar e n zirriborro mod uk o a barru n d a t z e n dut e, bain a
Agustin e n arret a teologi ari buruzko a zen. Teoria hon ek itxuraz elkarr e n kontrak o a k diren bi test u
bibliko ado st e k o auker a em a t e n digu. Batetik, Sirake n Jakinduri a n (Si 18,1) dio: Beti bizi den a k
bat er a egin zitue n guztiak; et a best al d e , Hasier a- n agertz e n da batz uk best e a k baino lehe n a g o
egin zituel a, es at e r a k o , arrain ak et a heg a z ti ak bos g a rr e n egu n e a n , et a ab er e a k , piztiak et a gizakia
seigarr e n e a n (Has. 1, 21- 26). Agustin deu n a r e n ust ez, Jaungoiko ak gauz a guzti ak bat e r a egin
zitue n, bain a ez den a k era ber e a n . Land ar e a k, heg a z ti ak, arrai n a k et a gizakiak pot e n t zi alki
sortu ak izan ziren, hots, eur e n arraz oi se mi n al e t a n . Arrazoi se mi n al a k sorkari et a n dau d e et a
gar a p e n e r a k o ah al m e n ezkut u a k ageri a n jartz e n dituzt e. Era horret a n ulertz e n bad a , Kreazioa
orde n a n et a ed ert a s u n e a n gar a t u k o den zer bizidun a da.
Luze ikertz e n du, hala b e r, Adan et a Ebare n et a hau e n ondor e n g o e n arim e n jatorria.
Giza arim a Jaungoiko ak ezer e z e tik sortu zuel a bai ezt a t z e n du; ez datorr el a Jaungoiko a r e n
izat etik, ez et a gorp ut z e z ko m at e ri atik. Ukatu egit e n du, era ber e a n , arim e n aurr e- exist e n t zi a et a
gorp ut z batz u e t a t ik best e e t a r a k o tran s m i gr a zi o a, plat oniko ek defe n di tz e n zut e n a .

12. Agustin ek zalantz ak ditu arim e n jatorriari buruzko bi jarrer e n art e a n , kreazioni st e n et a
trad uzio nist e n teori en art e a n , alegi a. Ez dago ziur Jaungoiko a k arim ak ban a n- ban a n indibidu alki
sortu ote zitue n edot a gura s o e n bitart e z tran s m i titz e n ote diren. Azken teori a hon e kin hob e t o
ulertz e n da bek at u a r e n her e n t zi a et a haurr ak bat ai a t u beh a rr a.
Heldu a r o a n idatzit ako lan hon e t a n Test a m e n t u Zah arr a r e n ikerlan sako n a egit e n du;
gizakiari buruzko araz o a k nab a r m e n t z e n ditu et a past or al gi ntz a n sort u zaizkion gald er a praktiko
askori era nt z u t e n saiatz e n da.
415 e tik 417r a idatzit ako bi Gutun dauzk a g u , Jeroni m ori et a Paulinori zuzen d u a k , 166 et a 186
zenb a ki ez agertz e n diren a k.
Hasier a hitzez hitz- eko kezka bera plant e a t z e n du lehe n e n g o a n , arim e n jatorriaz et a zeh azki
bek at u a r e n tran s m i si o a ri buruzko a .
Bigarr e n gut u n e a n Agustin ek oso gogoko due n gai a az altz e n da: Kristore n grazi ar e n pre mi a.
Pelagior e n doktrin ar e n ildotik sortz e n da auzi hau. Pelagiok Jaungoiko ar e n grazia eza b a t u nahi du
krist a u e n bihotz e tik, grazi a hau gizadi ari Kristok, Jaungoiko a et a gizakie n art eko Arart eko bak arr ak
em a n a izaki.
Agustin ek graziar e n lagu nt z a erre d u n d a n t z i a z defe n di tz e a kritikatz e n dio, hots, lagu nt z a hori
em a t e n ez bad a ere gizakiak nahiko ask e direla bek at urik ez egit ek o. Errealit at e a n doktrin a hon e k
Kristore n grazi a ukatz e r a era m a n g o gint uzk e, bek at urik ez egit ek o bez ai n b a t Jain-
koar e n agind u a k bet e t z e k o ere ezinb e s t e k o a dugu n grazi a, alegi a.
Graziar e n et a aska t a s u n a r e n art e a n ezinb e s t e k o a den elkar ekintz ar e n jakitun izan zen
Agustin beti, ondotx o baitz eki e n zeine n mak ur jausia zen gizakia bek at u a r e n pod erioz et a nork
ber e aska t a s u n a z soilik gainb e h e r a hau gar ait u ezina zela.
421 e a n Enkiridion edo fede, esp e r a n t z a et a karitat e a r e n eskuliburu a (Enchiridion sive fide,
spe et caritat e ) idatzi zuen. Laure n-
tium- en gald er ei era nt z u n a da.
Hainb a t zere gi n e n art e a n beti aurkitz e n zuen bet a aurkez t e n zitzaizkion zalantz ak argitz eko
et a bere eza g u m e n a k era horret a n hed a t z e k o.
Kristau jakituriar e n bildu m a da liburu hau, dog m a k et a moral a. Pietat e gisa ulertz e n du
mor al a, Jaungoiko a gurtz ek o, bizitza hon e t a n Berar e n nolab ait e k o ikusp e n maila bat izan
bait ez a k e g u .
Graziari buruz Agustin e n doktrin a ere az altz e n du liburu a k (grazi ar e n doktor e a deitu zitzaion
et a ez alferrik); grazi ar e n et a ap alt a s u n a r e n ered u Kristo del a baiezt a t z e n du.
Agustin e n talen t u a maila gore n e a n zego e n liburu hau idatzi zuen e a n .
Jaungoiko a r e n Hiria (De Civitat e Dei) bere obrarik gailen e t a k o a dugu, 413 et a 427 bitart e a n
idatzia.
Bert a n nab a r m e n utzi nahi du Kristaut a s u n a r e n tran sz e n d e n t z i a Errom a k o Inperio ar e kiko et a
edoz ei n erre gi m e n politikorekiko. Ildo hon e t a tik Eliza et a Estat u a r e n edot a bot er e politikoar e n
art eko ber eizk et a m ark a t z e n du. Erdi Aroko Krista u Herrian bi erre alit a t e hau e n art eko ber eizke t a
iluntz e alder a zab al d u zen joka er a ri Agustinis m o politikoa deitu zitzaion, bain a Agustin e k ez zuen
inoiz joera hori agert u.
Liburu ar e n abiap u n t u a Alarikore n agind u p e a n 410 e a n godo e k burut ut a k o Errom a r e n setioa
et a harra p a k e t a izan zen, et a ondor e n krist a u ei lepor at u t a k o salak e t a : sunt sik et a r e n et a gert a e r a
tragiko e n errud u n izat e a . Bere h al a idatzi zuen Agustin deu n a k gez ur zital horre n aurk a,
Kristaut a s u n a r e n aldeko arret a k bultz at u a .
Hogeit a bi liburuk osatz e n dut e Jaungoiko ar e n Hiria. Izenb ur u a Salm o e t a t ik (87, 3) hart u
zue n: Bai osp e t s u a , Jaungoiko a-

13. ren hiri, Jaunak zutaz dioe n a ! Bert a n az altz e n dizkigu zenb ait ardur a et a auzi, bai et a Historiar e n
ikusm ol d e osoa ere.
Kristau a k pag a n o e n era s o e t a t ik defe n di tz e n ditu Agustin e k, salak e t a k guztiz injust u a k direla
ziur dago el a k o. Krista u a k gaitz et si ondor e n , pag a n o ugari salb at u ziren Errom a r e n inba ditz ail e e k
erres p e t a t u zituzt e n kap er a et a basiliket a n ezkut a t u t a . Kristau e k ber ai ek ere harr a p a k e t a r e n
ondorio latzak sufritu beh a r izan zituzt e n.
Best al d e, Errom a k o Inperio a hon d a t z e a r e n kaus a ez zen Kristau t a s u n a izan, Errom a ber a
baizik, ber e ideal nobl e e n ara b e r a bizitzeko gai izan ez, et a eng ai n u a r e n , ust elk eri ar e n et a
bortizkeri ar e n atz a p a r r e t a n jausi zelako. Errom a k o Inperio ak gailurr a jotze a ez zen izan jainko
faltsu ei eskai nit ak o kultu ari esker. Gezurr ezko jainko e n lagu nt z a bazt er t u ondor e n , Jaungoiko ak
Historian due n era gi n a defe n ditz e n du Agustin e k. Nola egit e n du Jaungoiko a k hori? Jaungoiko a r e n
ekintz ak arrisku a n jartz e n al du giza ask at a s u n a ? Hona he m e n auzirik kora pilat s u e n e t a k o bat:
Jaungoiko ar e n aurr ej aki ntz a et a ekintz a giza ask at a s u n a r e n aurrez aurre. Zizero n e k gizakiar e n
ask at a s u n a salba t z e a r r e n aurr ej aki nt z a jainkozko a bazt er t u baz u e n ere, Agustin e k bat a et a best e a
bat er a g a r ri direl a ust e du. Jaungoiko ar e n aurr ej aki nt z a k ez du inondik ere gizaki ar e n ask at a s u n a ,
Historian zeh ar hon ek ekintz ar a k o et a era b a kitz e k o izan due n gait a s u n a baliog a b e t z e n .
Agustin ez da, grezi arr ak bez al a, fatalist a, ez et a det er m i ni st a ere; Historiar e n ikusp e n
probid e n t zi alist a defe n di tz e n du. Historia ez da gizaki en ekintz a soilik, Jaungoiko ar e n a ere bad a.
Bi hirien exist e n t zi a az altz e n digu obra hon e t a n , et a haux e izango da, ziurrenik ere, Agustin
filosofo et a teologo a r e n teoriarik eza g u n e n e t a k o a .
Honel a dio XIV. Liburu a n: Bi mait a s u n e k sort ut a k o hiri bi dira: Jaungoiko a r e n me s p r e t x u r ai n o
gar a m a t z a n norb e r e mait a s u n a k lurreko hiria sort u du, et a norb er e m es pr e t x u r ai n o gar a m a t z a n
Jaungoiko a g a n a k o mait a s u n a k hiri zeruti arr a. Bat eko zein best e k o hiritar izat e a norb er e
m ait a s u n a r e n objekt u a k zeh az t e n du: Jaungoiko a me s p r e t x a t z e r ai n o k o norb er e mait a s u n a edot a
norb er a me s p r e t x a t z e r ai n o k o Jaungoiko a g a n a k o m ait a s u n a .
Bizitza hon e t a n egiar e n bila saiatz e n diren a k et a zintzo port at z e n ah al e gi nt z e n diren a k
Jaungoiko ar e n hirikoak dira, nahiz et a Elizan part ai d e izan ez.
Bizitza hilkor hon e t a n elkarr ekin nah a si a n aurkituko ditugu n bi hiriak helbur u ezb er di n e t a n
ber eizt e n dira. Jaungoiko a aba n d o n a t u z gaitz ari em a n d a bizi diren hiri lurt arr ek o bizta nl e e k bizitza
hon e t a k o nek e a k et a est u a s u n a k sufrituz gain betiko heriotz a izango dut e azke n e a n ; lur hon e t a n
erro m e s dabiltz a n Jaungoiko a r e n hiriko bizta nl e e k, ost er a , betiko bizitza, bak e a izango dut e.
Ikusp e gi hon ek ez dak ar ondorio gisa, inondik ere, krista u a k mun d u hon e t a k o arazo e t a tik
urrun d u beh a rr a . Aldera n t ziz, hiritar gisa part e hart u beh a rr a dauk a t e eure n est at u e n eraiku nt z a n ,
mor al ar e n aurk ako praktikak saih e s t u z ; argi izan beh a r dut e, den a den, ezingo dut el a inoiz eraiki
lurre a n injustiziarik gab e k o est a t u ideal perfekt u a .
Agustin ek bak e a , bake iraunkor betiko a zeruko hiriare n helburu gisa aipat z e n due n e a n ,
Jaungoiko ar e ki n elkartz e et a goz at z e a z ari da, Jaungoiko a bait a gizakiar e n ben e t a k o zoriont a s u n a
et a beron e n desira et a xed e a k bet e ditzak e e n bak arr a. Horrela XXII. liburu a n laburbiltz e n du zer-
nolako a izango den beti irrikaz desirat z e n dugu n zorion hori: Bera (Jaungoiko a) izango da gur e
desire n hel m u g a et a am airik gab e ikusia izango da, asp e rt u gab e mait a t u a et a nek erik gab e
goret si a. Dohai n hau, txera hau, eginkizu n hau deno n a izango da, betiko bizitza bez al a... Han
(geroko bizitzan) ats e d e n hart uko dugu et a ikusi egin go dugu; ikusi et a m ait e; mait e et a goret si.
Hona am airik gab e k o hel m u g a r e n es e n t zi a. Eta azke nik gab e k o errein ur a iriste a baino jom u g a
gur e a g o rik ba al dago?
Testu bildu m a hon e n bidez Agustin deu n a r e n mailako jakints u a r e n pent s a m e n d u r a
hurbiltz e a k gora han diko eza g u t z a k ekarriko dizkio irakurl e a ri, et a gai filosofiko han di ak Agustin ek
nola plant e a t u zitue n et a eran t z u n a em a t e n nola saiat u zen jakiteko para d a izango du.

14. Aurkez p e n hon ek antolo gi ar e n irakurk et a erraz t uko duel ak o a n et a irakurri ost e a n Hipon a k o
Agustin filosofo et a teologo a r e n obrarik adier a z g a r ri e n e t a k o batz u e t a r a irakurle a hurbilduko
duel ak o a n ,
Maria del Carm e n Dolby Mugica
Sant a n d e r , urtarrilak 19, 2003

16. Bibliografia
AGUSTÍN DE H IPONA: Obra s com pl e t a s , Madrid, ed. BAC, 2002, Bi hizkuntz a z ko argit alp e n latino- esp ain ola.
ALVAREZ TURIENZO , S ATURNINO : Regio Media Salutis. Image n del hombr e y su pue s t o en la creación. San Agustín,
Sala m a n c a , ed. Universi d a d Pontificia, 1988.
ARENDT , H ANNAH : Love and Saint Augusti n, Chica go, ed. University of Chica go Press, 1996; El conc e p t o de
amor en sa n Agustín, Madrid, ed. Encue n t r o, 2001.
B AUMGARTNER , M.: Los gra n d e s pens a d o r e s . San Agustín. Santo Tomá s. Giorda n o Bruno, Madrid, itzul. Revista
de Occide n t e , 1925.
B OYER, C HARLES : L´idé e de Vérité dans la philoso p hi e de saint Augustin, Paris, ed. Beauch e s n e et ses Fils,
1941.
B ROWN , P ETER : Agustín de Hipon a. Argitalpe n berria epilogo a r e ki n, Madrid, ed. Acento, 2001.
C APÁNAGA, VICTORINO : Agustín de Hipona , ma e s t r o de la conver sió n cristia n a , Madrid, ed. BAC, 1974.

17. C AYRÉ, F ULBERT: Initiation a la Philosop hi e de Saint Augustin, Paris, ed. Desclé e de Brouwe r, 1954.
C REMONA, C ARLO : Agustín de Hi-
pona . La razón y la fe, Madrid, ed. Rialp, 1991.
C OURCELLE, P IERRE : Conn ai s- toi toi- mê m e , de Socrat e a saint Bernar d, Paris, ed. Étude s augu s tinie n n e s , I. lib.,
1974; II. eta III. lib., 1975.
C URLEY, AUGUSTINE J: Augustin e ´ s critiqu e of Skepticis m: a study of Contra Acade mi co s, Nueva York- Bern, ed.
Pet er Lang, 1991.
D OLBY MÚGICA, MARÍA DEL C ARMEN: El hom br e es imag e n de Dios. Visión antrop ológic a de san Agustín,
Pam plo n a , ed. Euns a, Iruñe a 2002.
F IZGERALD , ALLAN D. (Zuz e n d a ri a ), Diccion a rio de san Agustín, San Agustín a travé s del tie mp o, ed. Monte
Carm el o, Burgos 2001.
G ILSON , ETIENNE : Introd uc ti on à l´ét u d e de saint Augustin, Paris, ed. Vrin, 1949.
G ILSON , ETIENNE : The future of Augusti ni a n met a p h ysi c s . A mon u m e n t to saint Augustin e, London, ed. Shee d
and Ward, 1945.
G RANDGEORGE , L.: Saint Augustin et le Néopla t o nis m e , ed. Paris, Biblio-
thè q u e de l´éc ol e des Haut e s Etud e s Scienc e s Religieu s e s , Leroux, 1896.
G UITTON , JEAN: Les te m p s et l´ét e r ni t é chez Plotin et saint Augustin, Paris, ed. J. Vrin, 1959.
H ESSEN , JOHANNES : La Filosofía de sa n Agustín, Carta g e n a , ed. Athen a s, 1962.
H OLTE, R AGNAR : Béatitu d e et Sage -
sse. Saint Augustin et le probl è m e de la fin de l´ho m m e dans la philoso p hi e ancien n e , Paris, ed. Étud e s
augu s ti ni e n n e s , 1962.
JOLIVET, R ÉGIS : Initiation a la Philosop hi e de saint Augustin, Paris, ed. Desclé e de Brouwe r, 1947.
JOLIVET, R ÉGIS : Saint Augusti n et le Néopla t o nis m e Chrétie n, Paris, ed. Demö el et Steel e, 1932.
LANCEL, S ERGE : Saint Augusti n, Paris, ed. Fayar d, 1999.
MADEC , G OULVEN: Le Dieu d´Augu s-
tin, Collection «Philosop hi e et Théo-
logie», Paris, ed. Les éditions du Cerf, 1998.
O ROZ RETA, JOSÉ : Cultur a clásic a y cristia ni s m o , Sala m a n c a , ed. Univer-
sida d Pontificia, 1988.
Oroz Reta, José: El agonis m o cris-
tiano: san Agustín y Miguel de

18. Una m u n o , Sala m a n c a , ed. Univer-
sida d Pontificia, 1986.
P EGUEROLES , JUAN: El pens a m i e n t o filosófico de san Agustín, Barcelon a, ed. Labor, 1972.
P EGUEROLES , JUAN: San Agustín. Un plato ni s m o cristian o, Barcelon a , ed. Promocion e s Universita ri a s, Biblio-
tec a Universit a ri a de Filosofía, 1985.
S CIACCA, M.F.: San Agustín, Barc e-
lona, ed. Luis Miracle, 1954, I. lib.
TESTARD , MAURICE : Saint Augusti n et Cicéron (Cicéron dans la forma tio n et dan s l´oeuvr e de Saint Augustin),
Paris, ed. Étude s augu s ti ni e n n e s , 1958, 2 lib.
VANNIER , MARIE-ANNE: Augusti n d´Hippon e , Dictionn air e Critique de Jean- Ives Lacost e, Paris, ed. Puf, 1998, orr.
105- 108.
Zenb ai t egile: San Agustín. Medi-
tación de un cent e n a ri o, Sala m a n c a , ed. Universid a d Pontificia, 1987.
http://www. a u g u s t i n u s . d e «Litera t u r.D a t e n b a n k » izeneko loturar e n bidez (Datu- bas e bibliografiko a) eskur a
dait e zk e agus ti n ologi a ri buruz ko 25.00 0 fitxa bibliogr afiko, liburu eta artikulu.
San Agustin euskaraz
Agustiñ Gure a r e n aitorkizu n a k / Nikola s Orm a e t x e a , Orixe. Zara u tz, Itxarop e n a , 1956.

19. AKADEMIKOEN AURKA
Contr a aca d e mi c o s
Egia et a zoriont a s u n a
I. Kapitulua
Elkarrizke t ar e n giroa
Gure Lizentzio nirekin bizi da he m e n ikerlan e a n buru- belarri sart ut a , bere adin ek o e n
den b or a- pas a k et a sed ukzio ak alde bat e r a utzita, filosofiari hain suts uki em a n a non beldurrik gab e
es a n bait ez a k e g u bere aitar e n t z a t ere ered u izan dait ek e el a . Halakox e a da, izan ere, filosofia: ez
dago adinik filosofiar e n era gi n ere m u tik kanpo; et a filosofia zeur e g a n a t z e r a et a berar e n ur
gard e n e t a n irrika biziagoz eda t e r a zu bultz at u nahi a n, zure egarri ar e n berri ondotx o jakin arre n,
zurrup a d a t x o hau, nolab ait es at e k o, bidali nahi izan dizut; ez, otoi, zapuz t u nire itxaro p e n a ,
gogoko izango duzul a et a pizgarri gert a t u k o zaizul a esp e r o baitut. Trigezio et a Lizentziore n art eko
ezt a b ai d a idatzit a bidaltz e n dizut; lehe n a arm a d a r a joan zitzaigu n aldi bat er a k o, dizipline n
ikask et a gog aik arri et a tik ihesi bez al a, bain a han dik itzuli zen e a n art e nobl e et a han di e t a r a k o irrika
are bero a g o a z etorri zitzaigu n.
Land a n egu n batz uk igaro ost e a n , ikast er a ani m a t u nitu e n, et a lan horret a r a k o nik ust e et a
nahi baino prest u a g o et a gogot s u a g o ikusi nitue n, et a indarr a k neurt u nahi izan nizkien, haie n
adin a kont u a n izanik; ban e ki e n Zizeron e n Hort en sio- k erak arri zituel a gehi e n b a t filosofiar a, et a
horrek ani m a t u nindu e n batik bat.
Esten o gr a f o a z baliat u gine n haize a k gure jardu n a era m a n ez zeza n, et a ez nue n hizkirik ere
galtz e n utzi. Liburu hon e t a n ikusiko dituzu, bad a , eurak defe n d a t u t a k o auziak et a iritziak, bai et a
nire et a Alipiore n hitzak ere.
II. Kapitulua
Zorionari buruz
Horret a r a k o denok leku bat e a n bildu gine n nire aholkuz, et a une egoki a zela iritzi nion e a n
hasi nintz e n:
– Egia ez a g u t z e a kom e ni zaigul a, dud arik ba al du inork?
– Ez, inondik ere –esa n zuen Trigeziok.
Gainont z ek o e k ere ados t a s u n a agert u zute n. Ordu a n nik:
– Eta egi ar e n jabe izan gab e zoriont s u izan bag ait e z k e, hal er e egi ar e n eza g u t z a beh a rr e z k o a
dugul a ust e duzu e?
Alipio hasi zen he m e n :
– Auzi hon e t a n ep aile lanak egit e n segu r u a g o sentit uko naiz, zere n hirira joan beh a rr a
dauk a d a n e z , ezt a b ai d a n nire part ai d e t z a r e n ordezko a best e norb aiti pas a t z e a kom e ni bait a;

20. gain er a , erraz a g o dele g a t u k o ditut inore n eskut a n ep ail e a r e n egit ek o a k, part ai d e r e n bat e n
abok a t u a r e n a k baino. Beraz, nire part e- hartz e a ez da inongo e n alde izango.
Den ek onart u zute n. Berriro azald u nue n nire propo s a m e n a , et a Trigeziok esa n zuen:
– Zoriont s u den ok nahi dugu izan; et a egi arik gab e horret a r a iritsi bag ai t e z k e, egi ar e n bila
ibili beh a rrik ez dauk a g u .
Nik ordu a n :
– Eta zer deritzoz u e ? Egia aurkitu gab e ere zoriont s u izan gait ezk e el a ust e duzu e?
– Egiare n bila saiat uz gero, bai! –erantz u n zuen Lizentziok.
Keinuka ari nintz e n ni gaino nt z e k o e n iritziak esk at z e n . Navi-
gio hasi zen:
– Lizentziore n ikusp e gi a k beh a r t u egit e n nau zera esa t e r a , alegi a, zoriont a s u n a , agia n,
egi ar e n bila bizitze horret a n finka dait ek e el a.
– Zeh az t u ezaz u, bad a, zert a n datz a n bizitza zoriont s u a Trigeziok eska t u zion. Hortik at er ak o
dugu eran t z u n egoki a.
– Zer ust e duzu del a zoriont s u bizitze a –esa n nue n nik– gizaki ar e n g a n dago e n one n a r e ki n
ado s bizitze a ez bad a?
– Ez dut arine gi mintzo nahi –erantz u n ber ak- ; bain a esa d a z u , arre n, zer den gizakiar e n g a n
dago e n one n a .
Nik ordu a n :
– Gizakiar e n part erik noble e n a me n d e a n best e guztiak hartz e n ditu e n arim a r e n at al a dela,
nork jar lezak e zalantz a n ? Eta berriro ere definizio eske hasi ez zaitez e n , at al horri adi m e n edo
arraz oi m e n dei diez aiok e g u . Irizpe n hau gogoko ez bad uz u, em a d a z u zuk bizitza zoriont s u a r e n
definizioa edot a gizakiar e n bait a n dago e n part erik bikain e n a r e n a .
– Bat nator zuk esa n d a k o a r e ki n –erant z u n zuen–.
– Ordu a n , geur er a itzuliz –esa n nion–, egi ar e n bila dabile n a egia aurkitu gab e ere zorion e a n
bizi dait ek e el a ust e duz u?
– Esan d a k o a ri eust e n diot –erant z u n zidan- ; ez dut inondik ere hori ust e.
Eta zuek zer deritzoz u e ? –jarrait u nue n.
– Bai e z k o a r e n ald e n a g o ni er a b a t –Lizen t zi ok s e g u r t a t u zu e n –; be gi r a , be s t e l a , gur e
ar b a s o a k : jaki nt s u a k zirel a et a zorio n t s u bizi zirel a on a r t z e n du g u , e gi a r e n ikerk u n t z a n
s ai a t z e a g a t i k soilik.
– Eskertz e n dizuet –esa n nien nik– Alipiorekin bat e r a ep ail e a r e n a egin didaz u el ak o; egi a
es a n, hare n inbidia ere sentitz e n hasi a nintz e n. Beraz, zuet ak o batz u e n ust ez, bizitza
zoriont s ur a k o aski da egi ar e n ikerku nt z a; best e batz u e k, aldiz, zoriont a s u n hori lortz eko
ezinb e s t e k o a del a egi ar e n jabetz a diot e; et a ares ti a n Navigio zure alde jarri delarik, Lizentzio,
zue n ikusp e gi a k nola defe n d a t z e n dituzu e n jakin nahi a n irrikaz nauk a z u e . Garra n t zi han diko auzi a
da et a ezt a b ai d a zeh a t z a mer ezi du gai hon e k.
– Gaia han di a del arik –esa n zuen Lizentziok– argit a s u n han diko jakints u a k beh a rko ditugu.
Eta nik eran t z u n:
– Edono n ere nekez aurkitz e n den a ez ez az u bila land e t x e xum e hon e t a n ; hob e duzu
zerorr ek azald u, hau s n a r t u ondor e n adi er azi diguz u n irizpide a r e n zerg a ti a et a oinarriak: txikiak ere
han di egit e n baitira auzi han di e n inguru a n ezt a b ai d a t z e a n .

21. III. Kapitulua
Objekzioa
– Argi dago –esa n zuen berak– kost a ah al a kost a ezt a b ai d a n nah a sit a ikusi nahi gait uz ul a,
gur e oner ak o, jakina; bain a, esa d a z u : zerga tik ezin izango da zoriont s u egiar e n bila dabilen a , hura
aurkitu ez bad u ere?
– Gizon zoriont s u a k orot a n jakints u perfekt u a beh a r duel ak o izan –esa n zue n Trigeziok–.
Hortaz, bila dabilen a oraindik ez da perfekt u a . Ez dakit, ber az, nola izan dait ek e e n zoriont s u.
– Ba al du zuretz a t baliorik –erant z u n zion best e a k– gure zah arr e n itzalak?
– Ez guzti en a k.
– Noren a k onartz e n dituz u?
– Jakintsu a k izan ziren e n a k.
– Jakintsu a al da zuretz a t Karne a d e s ?
– Ni ez naiz grezi arr a et a ez dakit Karne a d e s hori nor izan zen.
– Ordu a n –ekin zion Lizentziok–, zer irizten diozu gure Zizeroni?
Isilune bat e n ondor e n Trigeziok jarraitu zuen:
– Jakintsu a izan zen.
– Beraz, har e n ikusp e gi ak bad u zuga n era gi nik gai hon e t a n ?
– Jakina bai etz!
– Entzun ez az u, bad a, har e n pent s a m o l d e a , ahaz t u t a izango duzu et a, agia n. Gure Zizero n e n
ust ez, egiar e n ikerle a zoriont s u a da, egi ar e n jabe izat er a iritsi ezin bad a ere.
– Non esa t e n du Zizeron e k hori?
– Nork ez daki Zizeron e k behin et a berriz bai ezt a t u zuel a gizaki ak ezin duel a deus ziur jakin
et a jakints u a k egin dez ak e e n gauz a bakarr a egiar e n arak a t z e ardur a t s u a del a, zere n zalant z a z ko
gauz ei baiezko a em a n g o balie, nahiz et a deskui d u a n egiak izan, ez litzat ek e errore tik librat uk o,
et a haux e dela, hain zuzen ere, jakintsu a r e n akat s nagu si a ? Horre g a t ik, jakints u a k derrigor
zoriont s u izan beh a r duel a sines t e n bad u g u et a, best al d e , egi ar e n ikerkunt z a soila izaki
jakituri ar e n era bil er a rik nobl e e n a , zer del a et a zalantz a n jarriko dugu egiar e n ikertz e huts ak
zoriont s u egin dez ak e e l a bizitza?
Trigeziok, ordu a n :
– Zilegi al zait are sti a n funtsik gab e egind a k o baiezt a p e n e t a r a itzultze a ?
– Lizentzia hori ukatz e n dut e –nik part e hart u nue n he m e n– ezt a b ai d a n dihard u t e n e k ez
egi ar e n bila, agu d e zi ar e n harrok eri a txoro ak era gi n d a baizik. Beraz, he m e n nirekin bildu
zaret e n oi, hezku n t z a et a treb a k u n t z a sasoi a n zaud e t el a kont u a n hart uz, lizentzia hori em a n ez
ezik agind u ere agintz e n dizuet arinkeri az esa n d a k o bai ezt a p e n a k behi n et a berriz azt ertz ek o.
– Nire ust ez –Lizentziok esa n zuen– egiar e n et a zuze n a r e n bila dihard u e n ezt a b ai d a n
gar ai p e n a gutxi es t e a filosofiar e n aurrer a p e n itzela izan da. Beraz, ats e gi n e z onartz e n dut zure
oharr a et a, niri dagokid a n e z , bai m e n a em a t e n diot Trigeziori ber e ust ez aus arki e gi egin ditue n
baiezt a p e n a k berr az t e r t z e k o.
Alipiok, ordu a n :
– Zeuok ere bat zatozt e nirekin he m e n g o nire zere gi n a uzt eko garai a oraindik ez del a iritsi;
bain a joan beh a rr a aurr ez es a n a dizuet, et a nire egit eko a et e n beh a rr e a n nago e n e z , ofizio
hon e t a n nire ordez dihard u e n a ahal m e n bikoitz ez arituko da ni itzuli art e, ezt a b ai d a k luze joko
duel a ikust e n baitut.

22. Eta erretir at u ondor e n , Lizentziok jarraitu zuen:
– Arinkeri az bai ezt a t u duzun a orain zuzen dez ak e z u .
– Ausart e gi a izan naiz Zizeron jakints u a zela esa t e a n .
– Ai! Ez al zen, bad a, jakints u a izan Zizeron, erro m a t a r r e n art e a n filosofia latinez hed a t u et a
m ailarik gore n e r a jaso zuen a ?
– Jakintsu a izan zela onart uz ere ez ditut, inondik ere, hare n irizpide guzti ak onartz e n.
– Zizeron e n best e hainb a t irizpide gez urt a t u beh a rk o dituz u, hau errefu s a t z e a n aus ar t e gi tz a t
har ez zaitz at e n .
– Eta froga tz e n badizu e t haux e izan zela, hain zuzen, har e n pent s a m e n d u a r e n hut s u n e
bak arr a? Nire baiezt a p e n a froga tz e k o em a n g o ditud a n arraz oi ak azt ertz e a dagokiz ul a ust e dut.
– Aurrer a,! Nor naiz ni Zizeron e n kontr ako az altz e n den a ri aurre egit ek o?
– Kontu a n har ez az u epail e zaitugu n horrek –esa n zidan he m e n Trigeziok– nolat a n
lehe n t x e a g o definitu duzun bizitza zoriont s u a ; zeuk es a n a bait a best e guztiak m e n d e a n hart u
beh a r ditue n arim a r e n at al ar e ki n ados bizi den a zoriont s u a dela. Eta zuk, Lizentzio, onart u
beh a rk o didaz u orain (filosofiak esk aint z e n digun aska t a s u n a r e n izen e a n agint e a r e n uztarri a
gain e tik kend u dud a n une hon e t a n ) egiar e n bila dabilen a ez dela oraindik perfekt u a .
Isilune luze bat e n ost e a n eran t z u n zion Lizentziok:
– Ez dizut hori onartz e n.
– Zerga tik ez? Esad a z u. Arret az entz u n g o dizut, irrikat a n bain a g o jakiteko nolat a n perfekt u a
izan dait ek e e n egi a aurkitu ez due n gizakia.
– Helm u g a r a iritsi ez den a , aitortz e n dut, ez da oraindik perfekt u a izan e n . Baina egia osoa
Jaungoiko ak bak arrik dauk al a ust e dut, edot a agia n, gizakie n arim e k ere gorp ut z a , hots, kartz el a
ilun hau aba n d o n a t u ondor e n . Baina gizaki ar e n xed e a da egi a beh a r bez al a azt ertz e a :
perfekzio ar e n bila gabiltz a, bain a gizakiar e n g a n .
– Beraz, gizaki ak ezin bad u zorion a erdi et si –esa n zuen Trigeziok–, nolat a n izango da
zoriont s u hain sut suki desira tz e n due n hori eskur a t u gab e ? Baina ez; gizakia zoriont s u izan
dait ek e , best e guzti ak m e n d e a n hart u beh a r ditu e n arim ar e n at al nagu si har eki n ado s bizi
dait ek e el a k o. Aurki dez ak e , beraz, egi a. Eta ezin bad u, ber e bait a n bildu et a uko egin diez aiol a
egi ar e n ered u a ri; horrel a, hura lortu ezine a n ez da hala b e h a r r e z zoritxarr e k o izango.
– Horixe da, hain zuzen ere, gizakiaren zoriontasun a –Lizentziok jarraitu zuen–, egia ongi bilatzea;
horixe da helmuga gaindiezinera iristea. Beraz, behar baino gogo apalagoz egia ikertzen duenak ez du
gizakiaren helburua lortzen; baina bilakuntz a horreta n ahal eta behar bezainbe st e saiatzen dena, hura
aurkitu gabe ere, zoriontsu da, izaera naturale a n egin beharreko a bete duelako. Eta aurkitu ez badu,
naturaren akatsa da.
Eta, azke nik, gizaki orok zoriont s u edo zoritxarr e k o izan beh a r bad u, ez al da erokeri a izango
zera esa t e a , alegi a, gau et a egu n et e n g a b e egi ar e n bila dihar d u e n gizaki a zoritxarr e k o dela?
Beraz, zoriont s u izan beh a r.
Gainer a, zuk em a n d a k o definizioak ere, nire ust ez, arraz oi em a t e n dit, zere n zoriont s u a
bad a , et a halax e da, best e guzti en gain e tik gailent z e n den at al espiritu al a r e n ara b e r a bizi den a
et a at al honi arraz oi m e n a bad e ritz o, hon a nire gald er a : egi ar e n bila perfekt uki ari den a ez al da
arraz oi ar e n ara b e r a bizi? Eta hori ukatz e a abs ur d o a bad a, zerga tik ez diogu zoriont s u deitz e n,
best e gab e, egi ar e n bila dabile n gizaki ari?
IV. Kapitulu a
Zer da errorea?

23. – Nire ust ez –Trigeziok era nt z u n zuen– errat u t a dabile n a ez da arraz oi m e n a r e n ara b e r a bizi,
et a ezin da zoriont s u izan era b a t ; bila ibili arre n inoiz aurkitz e n ez due n a errat u t a dabil. Beraz bi
hau e t a riko bat frogat u beh a r didaz u: errat uz zoriont s u bizi dait ek e el a, edo beti egiar e n bila
dabilen a k hura aurkitu ez arre n ez duel a errat z e n .
– Gizaki zoriont s u a k ezin du hutsik egin –eran tz u n zuen best e a k–.
Eta isilun e luze ar e n ondor e n jarraitu:
– Baina bila dabile n a k ere ez du hut sik egit e n, m et o d o oso onez ikertz e n baitu hut sik ez
egit ek o.
– Gauz a jakina da –eran tz u n zuen Trigeziok– ez errat z e k o ikerkunt z a n dihard u el a ; bain a bila
dabilen a eskur a t z e n ez duel arik, ez da error etik salb at z e n . Horre g a t ik zuk azpi m a rr a t u nahi izan
duzu gizaki horrek ez duel a bere buru a eng ai n a t u nahi, gogoz kontra inork ere huts egin go ez balu
bez al a, edot a gogoz kontra izan ezik inork best e nolab ait errat uk o balu bez al a.
Hem e n , eran t z u t e k o zalant z a k ikusi nizkion e a n , esa n nien:
– Lehe nik error e a zer den definitu beh a r duzu e. Gero, es e n t zi a n barn e r a t u ondor e n , erraz a g o
erre p a r a t u k o dizkiozu e mu g a k.
– Ni ez naiz definiziot a n iaioa –esa n zuen Lizentziok–, bain a erraz a g o a da error e a definitz e a
hura sunt sitz e a baino.
– Nik definituko dut –erant z u n zuen best e a k–. Aise egin go dut gain er a , ez nire adi m e n
azkarr a g a t i k, auzi ar e n bikaint a s u n a g a t i k baizik, beti bila ibiltze a bila zabiltza n a sekul a n atz e m a n
gab e, horix e bait a erratz e a .
– Zure definizioa erraz gez urt a t u ah al izango ban u –erantz u n zuen Lizentziok–, ez nuke e n
nire egit ek o a n huts egingo. Baina, agi an gaia ber ez zaila delako edot a niri hal a iruditz e n
zaidal ak o, auzia bihar goizald e r a k o utz dez a g u n eska tz e n dizuet; izan ere, haus n a r t z e n saiat u
arre n, ez diot eran t z u n egokirik aurkitz e n gaur.
Bidezko a iruditu zitzaigu n guztioi eska e r a ; jaiki et a pas e a t z e r a irten gine n. Eta gu mila
araz oz solast a t z e n gine n bitart e a n , Lizentziok hau s n a r t z e n jarraitu zuen. Azken e a n , alferrik zela
ikust e a n , am or e em a n zue n et a gurekin solas e a n nah a si zen. Gero iluna b a rr a r e ki n eur e n art eko
ezt a b ai d a piztu zen berriro; bain a nik geldi ar a zi nien et a bihar a m u n e r a k o uzt eko konb e n t zit u.
Handik bainu e t a r a joan gine n.
Bigarren ezta b ai d a
Hurren g o egu n e a n , den ok eserit a geu n d el a ni hasi nintz e n:
– Atzoko auzi ari helduko diogu berriro.
– Oker ez ban a g o , nik eska t u t a atz er a t u gen u e n ezt a b ai d a –esa n zuen Lizentziok- ; zaila
iruditz e n baitzitz ai d a n error e a definitz e a.
– Horret a n zuze n zaud e –adier azi nion–. Eta nahiko nuke zuk gai a ondo bider a t z e n as m a t z e a .
– Entzun, bad a –esa n zuen ber ak–, atzo hitza mozt u ez baz e ni t prest neuk a n eran t z u n a .
Errore a, nire ust ez, faltsu a egi at z a t onartz e a da; et a egi a beti bilat u beh a r del a ust e due n a k
oztopo hau gaindit uko du, ez baitu gauz a faltsurik onart uko deu s onartz e n ez due n a k ; beraz,
ezingo du hut sik egin. Eta era goz p e n i k gab e izan dait ek e zoriont s u; izan ere, urrutira gab e, atzo
bert a n bizi izan gine n mod u a n beti bizi ah al izango bagin a, zoriont s u ez izat eko ez dut arraz oirik
ikust e n; espirituzko nar et a s u n han diz bizi izan baikine n, gorp ut z a r e n kuts a d u r a orotik arim a
zaind uz, grina txarr e n sug arr e t a tik urruti, arraz oi m e n a r e n hau s n a r t z e ah al e gi n e t a n , hau da,
bizitza zoriont s u a bez al a definitut a k o arim a jainkokid e a r e n jardu n e t a n em a n gen u e n egu n a ,
gizakiak ahal due n neurria n; et a egi ar e n bila saiat u gine n aurkitu gab e, nire ust ez. Beraz, egia

24. ikertz e huts ak, hura lortu gab e ere, gizakiar e n zorion a ekar lezak e. Begira zeine n erraz
gez urt a t z e n den zure definizioa, egu n e r o k o oharp e n arrun t a k baliat uz. Zuk esa n baitz e n u e n inoiz
aurkitu gab e beti bila ibiltze a hori del a huts egit e a . Dem a g u n , deus e n bila ez dabile n norb aiti
best e bat e k gald e t z e n diola ea orain egu n a r gi a den, et a hark arinki et a tupu st e a n eran t z u t e n du
ber e ust et a n gau a dela; ez al da eng ai n u a n ego n g o ? Errore mot a hain nab a r m e n hau ez du zure
definizioak barn e biltz e n .
Best al d e, definizio biziots u a g o rik ezin em a n dait ek e , huts egit e n ez dut e n a k ere barn e a n
hartz e n baititu. Dem a g u n norb ait e k Alejandri ar a joan nahi duel a et a bide zuzen e tik doal a; ezin
es a n g o duzu oker dabilenik; bain a trab a et a era go z p e n ezb er di n e n pod erioz, jardu n al di luzet a n
egit e n du bidai a et a halako bat e a n bide a n aurkitu du heriotz a. Bere nahi a bet e ez baz u e n ere, ez
al zen beti bila ibili, et a hut sik egin gab e ?
– Ez zuen beti bilat u –erant z u n zion Trigeziok.
– Ongi diozu –jarrait u zuen Lizentziok– et a arraz oizko a da zure oharr a. Eta horre n ondorioz,
hain zuzen, zure definizioak ez du balio; ez baitut nik esa n zoriont s u del a beti egiar e n bila
dabilen a . Ezinezko a da hori. Lehenik et a behin gizakia ez delako beti existitz e n; et a bigarr e nik,
gizaki den unetik ezin duel ako beti egiar e n bila jardu n, adin ak ezartz e n dizkion mug e n g a t i k. Edot a
beti esa t e a n , egiar e n ikerku nt z a n une oro saiat u beh a r duel a, liparrik galtz e n utzi gab e, adier a zi
nahi bad uz u, are sti a n aipat u t a k o Alejandri ak o bidai ar e n ered u r a itzuliko ginat e k e . Imajina ezaz u
norb ait bidai a n abi at u dela adin ak et a egit eko e k horret a r a k o bet a em a n diot e n e a n et a bide
zuzen e tik inoiz irten gab e , lehe n es a n bez al a, hel m u g a r a iritsi aurr etik hil egin dela. Huts egin
zuel a badioz u, eng ai n a t u rik zaud e , ah al izan zuen e a n et e n gab e bila ibili baitz e n, nahi zuen lekura
irist erik lortu ez baz u e n ere. Horre g a t ik, nire arraz oibid e a k balio bad u, bide zuzen e tik bilatz e n
dabilen a k ez du hutsik egit e n egia eskur a t z e n ez bad u ere, et a zoriont s u a da, arraz oi m e n a r e ki n
ado s bizi delako; et a, alder a n t ziz, zure definizioa funt sik gab e a gert a t u bad a , et a hal a ez balitz ere
ez nuke kontu a n hart uk o, azald ut a k o arraz oi ek sen d o t z e n baitut e nire auzi a; ber az, esa d a z u :
zerg a tik ez dugu konpo n d u t z a t em a t e n he m e n propo s a t u t a k o araz o a ?

25. VI. Kapitulua
Jakituriaren definizio berria
Egun a argitz e a n –bezp er a tik aton d u baike nit u e n gauz a k asti a izan gen e z a n– bere h a l a heldu
genio n aurr eko ezt a b ai d a r e n hariari. Ni hasi nintz e n:
– Atzo eska t u zenid a n, Trigezio, epaile ar e n a egin ez jakituri ar e n defe n t s a n jardut e k o; zuen
arraz oibid e a n , hura arerior e n bat e n beldur bailitzan, edot a norb ait ek defe n d a t u z are a g o k o
lagun t z a esk at z e k o zorian aurkituko bailitzan. Orain zue n art e a n dago e n auzi bak arr a jakituriar e n
definizioar e n a da et a horret a n ez duzu e elkarr e n kontra egit erik, biok zaud e t el a k o hura jakin
nahi a n. Eta zuk ez duzu am or e em a n beh a r gaino nt z e k o a r e n defe n t s a n , zure ust ez jakituriar e n
definizioa n hut s egin duzul ako.
Nik em a n g o dizut jakituriar e n definizioa; ez da nire a, ez et a berria, antzin a k o e t a t ik datorr e n a
baizik, et a zuek gogo a n ez izat e a k harritz e n nau. Izan ere, lehe n dik ere bad uz u e hon e n entz ut e a ,
alegi a, jakituri a jainkozko et a giza gauz e n zientzia dela.
II. LIBURUA
Akademikoen doktrinaren azterketa
V. Kapitulu a
Azalpe n a
– Zintzo jokat uko dut –esa n nue n– hori eska tz e k o esku bi d e duzul ako. Akade m iko e k, izan ere,
defe n dit u nahi izan zute n gizakiak ezin duel a gai filosofikoei buruzko zientzia ber e g a n a t u (horixe
baitz e n Karne a d e s e n ardur a bak arr a); et a hala et a guztiz ere, gizakia jakint su izan dait ek e el a et a
bero n e n xed e a egi ar e n ikerkunt z a n datz al a, zuk, Lizentzio, hitzaldi hart a n gogor a ekarri diguz u n
mod u a n .
Horreg a tik, jakintsu a k ez dio bere bai ezko a deu si em a t e n , ezinb e s t e z hut s egit e n baitu
gez urr ez ko a k baiet siz, et a hau ez dagokio jakints u a ri. Eta oro gez urr a zela baiez t a t u ez ezik eure n
tesi hori argu m e n t u ugarit a n oinarritz e n zut e n. Baina egi a ezin eduki dait ek e el a Zeno n
estoiko ar e n definizio bat e tik ondoriozt a t z e n zut e n; definizio hon ek zioen, irudip e n a k egi azkotz a t
edukitz eko, jatorri due n objekt u a k arim a n irarrita egon beh a r duel a derrigor et a ezin dela jatorri ez
due n e t ik etorri.
Edot a labur et a garbi esa n d a : faltsu a k ezin izan ditzak e e n ez au g a r ri batz u e n bidez em a n g o
zaigu ez a g u t z e r a egi azko a. Eta akad e m i k o a k irmoki saiat u ziren froga tz e n eza u g a r ri hau e k ezin
aurki ditzak e g ul a gure pertz e p zio e t a n . Hem e n dik datoz filosofoe n art eko des a d o s t a s u n a et a
senti m e n e n iruzurr a; he m e n di k am e t s a k et a haluzin azio ak, et a eure n auzien defe n t s a r a k o
era biltz e n zituzt e n am a rr u a k et a sorit es mod uko argu di o ak.
Eta Zeno n e n g a n d i k ikasi zutel arik iritzia baino arbui a g a r ri a g o rik deu s ez dago el a, hortik
m altz urki ondoriozt a t u zute n, ezin haut e m a n del arik deus bat e tik, et a iritzia, best e tik, hain
m akurr a izanik, jakints u a k ez zuel a ez er baiet si beh a r.
Arerio asko ekarri zizkien hon e k, ildo horret a tik bidezko baitzirudi e n deus baiezt a t z e n ez
due n a k deu s ere ez egit e a . Eta era horret a n , akad e m i k o e n t z a t jakints u a k –deus baiezt a t z e n ez
bad u– betiko lozorror a et a ber e eginb e h a r r e k o guzti ak ab a n d o n a t z e r a kond e n a t u a zirudie n. Haiek,

26. orde a, nolab ait e k o prob a bilit at e a erabiltz e n zut e n punt u hon e t a n et a egia n t z a deitu zioten; et a
jakints u a k inondik ere ez duel a eginb e h a r r e k o a k bet e t z e a ri uko egit e n esa t e n zut e n, bere jokabid e
ara u a k erre s p e t a t z e n baititu; bain a hala ere egia, izadi ar e n iluna g a t ik edot a antz ek ot a s u n
iruzurti e n g a t ik, ezkut u a n et a nah a sit a zego el a. Eta, erre pri mit uz, bai ezko a geldi ar a z t e a
jakints u a r e n burut a p e n latz ar e n fruitua del a gain er a t z e n zut e n.
Sist e m a oso a, zuk nahi bez al a, az aldu dizue d al a ust e dut, zure oharr e t a t ik alde n d u gab e ,
Alipio; gogo onez jardu n naiz el a es a n nahi dut. Izan ere, zerb ait nik esa n bez al a ez bad a edot a
isildu bad u t , ez da nire boron d a t e z izan.
Ez dago, ber az, gogo on faltarik, nire kontzi en t zi ak hal a agind u t a . Bere buru a eng ai n a t z e n
due n gizakia errukigarri azald u beh a r zaigu; et a best e a k eng ai n a t z e n ditu e n a gaitz e s g a r ri;
lehe n a k irakasl e on bat e n pre mi a du, bigarr e n a r e n ikasl e a k zuhurr a beh a r du izan.
VI. Kapitulu a
Akad e m i a zaharrare n eta berriaren artek o des a d o s t a s u n a
Gose a as et z e k o adin a janari hart u ondor e n berriro zelaia n bildu gine n. Alipio hasi zitzaigu n
hitz hau e ki n:
– Zure nahi ari kasu egingo diot konpro m i s o a ri ihes egit e n aus a rt u gab e . Isilean deu s
gord e t z e n ez bad u t , zure doktrin ari et a nire oroim e n a ri esk er izango da. Baina ez ert a n hut s egit e n
bad u t zuk zuzen d u k o didaz u; horrel a, konpro mi s o mot a honi ez diot aurrer a n t z e a n beldurrik.
Nire ust ez, Akad e m i a berriar e n zatiket a doktrin a zah arr a r e n kontr a baino gehi a g o est oiko e n
kontra izan zen. Eta, agi an, ez gen uk e zatiket a t z a t hart u beh a r, Zeno n e k ez arrit ak o iritzi berria
ezt a b ai d a t z e a et a gez urt a t z e a kom e ni baitz e n. Pertz e p zio a r e n ezint a s u n a ri buruzko doktrin ak,
izan ere, ezt a b ai d a rik sortu gab e aka d e m i k o zah arr e n adi m e n e a n leku hart u zuen et a ez zut e n
onart e zi n e k o t z a t juzgat u. Aise froga dait ek e hau Sokrat e s berar e n et a Platon e n et a antzin a k o
hainb a t filosofor e n bab e s a r e ki n, bera u e n ust ez, errore a r e n kuts a d u r a t ik norb e r a librat uko bait a
baiezko a em a t e k o aus ark e ri a tik alde n t z e n den neurri a n; hal a ere, haiek ez zut e n gai honi buruzko
ezt a b ai d a eskol et a n sart u, et a egiar e n pertz e p zi o a posible ote zen ala ez bereziki ikertz e a ri uko
egin zioten.
Haux e da Zeno n e k brast plaz ar a t u t a k o auzia, behi n et a berriro adier a ziz deu s antz e m a n ezin
dait ek e el a , ez bad a den a hain egi azko a non faltsutik bereizt e n den ezb er di nt a s u n e z k o ez au g a r ri
edo m ark a t a n , et a jakints u a k ez dituel a iritziak ber e g a n a t u beh a r; et a hau entz u n d a , Arkesilaok
ukat u egin zue n gizaki ak mot a hon e t a k o gauz arik izan zezak e e n i k, et a jakint su a r e n bizitza ezin
dait ek e el a iritziare n gainb e h e r a horret a r a arriskat u. Eta hon e n guzti ar e n ondorio izan zen ezin
zaiola baiezkorik ez eri em a n .
Ez al dakizu deu s ez dauk a d a l a egi azkotz a t et a aka d e m i k o e n argu m e n t u e k et a ezt a b ai d e k
edoz er ikertz e tik atz er a era git e n naut el a ? Ez dakit nola, bain a egi a aurkitz e a gizaki ar e n t z a t
ezinezko a del a sines t a r a zi didat e gert a dait ek e e n zerb ait bailitza n, eure n es a m ol d e faborito a
era biliz; horre g a t ik, nagi et a mot el bihurt u nintz e n, et a gizon jakints u et a zuhurr ek aurkitu ezin
zut e n a r e n bila hast e k o ez nue n ador e rik. Egia aurkitz eko posibilitat e a bad u d a l a neur e buru a n
sartz e a lortze n ez bad u t, akad e m i k o e k kontrak o a sine st e n dut e n bez ai n segur u, ez naiz deu s
azt ert z e r a aus a r t u k o, et a defe n ditz e a m er e zi due nik ez dut deu s aurkitz e n.
Utz ez az u alde bat e r a zure gald er a , ongi bad e ritzoz u, et a has gait ez e n bion art e a n
ezt a b ai d a n ah alik et a zorrotz e n, ea egi a aurki dait ek e e n . Niri dagokid a n e z , argu m e n t u ugari ditut
eskur a, akad e m i k o e n doktrin ari aurka egit eko; gure art eko iritzien alde a hon e t a r a labur dait ek e:
haiei posibl e deritz e egi a aurkitu ezina izat e a ; nik, orde a , aurki dait ek e el a ust e dut. Egia ez jakite a
nirea et a pribat u a da, haiek itxurak egit e n bazituzt e n , edot a segu r u e ni k hai en a et a nire a.

27. XI. Kapitulu a
Probabilitat e a
– Entzun –esan nien–, zertaz ari naizen. Problablea edo egiantzekoa deitzen diote akade mikoek
gure baiesp e n formalik gabe zerbait egitera eram a n gaitzake e n a ri. Gure baiesp e nik gabe diot, hau da,
egiten dugun a egiazkotzat hartu gabe, egiari buruz gure ezjakina aitortuz, baina hala ere, egin egiten
dugu. Adibidez, bart, gau izartsu, narea n inork galdet u izan baligu ea gaur Eguzki alaitsu hau irtengo
ote zen, gure erantzun a, zalantzarik gabe, izango zen: ez dakigu baina baietz dirudi.
Kategori a hon e t a k o a k dira, akad e m i ko a r e n hitzet a n , probl a bl e a k edo egi an t z e k o a k deitu
ditud a n gauz a guzti ak. Zuk best e izen e n bat jarri nahi badi ez u, ez dizut kontr akorik esa n g o . Nire
pent s a m e n d u a ulert u duz ul a jakite a r e ki n nahiko a dut, hots, zer esa n nahi dud a n hitz horiekin.
Jakintsu a k, izan ere, egi ar e n azt ertz aile izan beh a r du, ez hitze n egile.
Ulertu al duzu e, beraz, esku e t a tik nola itzuri zaizkida n zuek treb a t z e k o era bili ditud a n
ariket ak?
Baietz es a n zidat e n biek, et a eran t z u n bat e n esk e ikust e n nitu el arik, esa n nien:
– Berriro diots u e t : zer pent s a t z e n duzu e? Zizero n, hitz hau e n sortz ail e a, hizkunt z a latino a n
hain pobr e a zela ust e duzu e gogo a n zitue n gauz ei hitz des e g o ki a k ezartz ek o?
XII. Kapitulu a
Argu m e n t u bera errepikat z e n da
Trigeziok ordu a n :
– Argi dago; hitzei buruzko auzirik ez dugu era gi n beh a r. Erne, beraz, nola eran t z u t e n diozun
gur e ask at z ail e a ri, har e n kontr ako borrok a prest a t z e n ari zara et a berriro.
– Zaud e , me s e d e z –esa n zuen Lizentziok- ; hal ako argi bat piztu zait bat- bat e a n buru a n : ez
zeniola argu m e n t u hain larria erraz e gi kentz e n utzi beh a r ikust e n dut.
Eta haus n a r k e t a r a k o isilun e bat e n ondor e n jarraitu zuen:
– Egia ez daki en a k egiar e n antz ek o a onartz e n duel a es at e a baino gauz a abs ur d o a g o rik ez
dago; et a zure adibid e a k ez dit zalant z a rik sortz e n punt u honi buruz. Zere n, gald e t z e n badi d a t e ea
gaurko egur al di ak bihar euririk ekarriko ote due n, liteke e n a del a era nt z u n g o dut, nolab ai t ek o
egi arik sum a dait ek e el a ust e dud al a k o. Zuhaitz hau orain ez dela zilarrezko bihurt uk o bad a kit, et a
best e hainb a t ere es at e n dut jakite a r e n harrok e ri arik gab e, et a hau e k egi an t z e k o deritz e g u n e n
par eko ikust e n ditut.
Baina zuk, Karne a d e s , edo ausk alo best e zein greziar kirast uk, gure a k aipat z e n hasi gab e , –
et a zerga tik egit e n ditut zalantz ak gar ai p e n esku bi d e z pres o hart u nau e n a r e n tald er a
pas a t z e r a k o a n ? – inongo egi arik ez a g u t z e n ez duzul a diozun e a n , nolat a n onar dez ak e z u har e n
antz ek o a ? Bene t a n ez du best e izenik m er e zi. Nolat a n, bad a , diskutit u hitzik ere egin ezin due n
gizon ar e ki n?
III. LIBURUA
VI. Kapitulu a