1. TEMA 4: VIVIR MÁIS, VIVIR MELLOR
1. PUNTO DE PARTIDA: UNHA VIDA MÁIS LONGA
Nos países desenvolvidos a esperanza de vida é de 80 anos. A maior parte deses anos a
calidade de vidaseráaceptable,padecerasealgunhaenfermidade pero na maioría dos casos a
medicina resolveraas.
Nospaísesen vías de desenvolvemento nonse danas condiciónsmínimasparaque os mozose
nenos cheguen á idade adulta. Ademais cada minuto morren 12 nenos por desnutrición.
Co aumentodaesperanzade vidanospaíses desenvolvidos, a preocupación dunha gran parte
da poboacióntrasladouse de vivirmáisavivirmellor.Éo que se denomina ter mellor calidade
de vida.
Ata a primeira metade do século XX, as enfermidades infecciosas causaban a morte de boa
parte da poboación. Nesascondicións,tersaúde significaba nonestarenfermo.Nonobstante,
a mediadosdo século XX, a OMS definiu a saúde como o estado de completo benestar físico,
mental e social, non soamente a ausencia de enfermidades.
DE QUE DEPENDE A SAÚDE?
 Estilo de vida individual: inclúe comportamentos persoais que teñen impacto na
saúde como a alimentación, a actividade física…
 Ambientais:inclúenfactoressociais( asistenciasanitaria)e factoresambientais( clima
e contaminación)
 Xenéticos: depende da información hereditaria, contida nos xenes.
2. AS ENFERMIDADES CARDIOVASCULARES (ECV): A PRIMEIRA CAUSA
DE MORTALIDADENO MUNDO
QUE É UN INFARTO?
O corazón é o músculomáisforte do corpo.Con cada latexo, envía sangue cargada de osíxeno
e nutrientes a todo o organismo. Á súa vez, o músculo do corazón, denominado, miocardio,
obtén nutrientes e osíxeno a través do sangue que lle chega polas arterias coronarias que se
ramifican en multitude de capilares.
O infarto de miocardio é un tipo de ECV. Denomínase tamén ataque cardíaco. Nun infarto, o
fluxo de sangue que circula por algún vaso do corazón bloquéase, non chega osíxeno e
nutrientes ,o resultado é a morte do tecido muscular e danos permanentes no corazón. Se o
bloqueoé sóparcial e reduce ofluxode sangue a unhazona do corazón,prodúcese unha forte
dor no peito chamada anxina e non se adoitan producir danos irreversibles no miocardio,
pero é un síntoma de que algo non vai ben no corazón.

2. SINTOMAS:
 Dor ou malestar no centro do peito , que dura vaios minutos ou tende a se repetir.
 A dor pode irradiarcara aos brazos,o ombreiroesquerdo,oscóbados, a mandíbula ou
as costas.
 Ademaispode haber:dificultade pararespirar,náuseasouvómitos,mareos,suorfíra e
palidez.
 As ECV son gravese a supervivenciadepende moitodotempoque pasa o enfermo ata
ser atendido por un especialista. Cada segundo conta. Por iso, hai que actuar con
rapideze levaro enfermoaun hospital próximo ou chamar a un médico de urxencias.
PORQUE SE PRODUCE?
 Obstrución dunha das ramificacións da arteria coronaria, a causa máis frecuente é o
depósito de lípidos ( graxas e colesterol) na parede interna das arterias, así a luz (
diámetro) faise menos e a súa parede, rugosa e ríxida. Ao pasar o sangue polas zonas
rugosas poden formarse coágulos ou trombos que taponan os vasos. Por iso, un
infarto tamén se coñece como unha trombose coronaria. A formación de trombos
pode afectar tamén ás arterias doutros órganos vitais. No caso de que suceda nunha
arteria do cerebro, denomínase accidente cerebrovascular (ACV).
3. RISCO E FACTORES DE RISCO
Todas as persoas teñen risco de sufrir un infarto, pero non todas teñen o mesmo risco.
O risco: mídese pola probabilidade de que un acontecemento ocorra.
Factores de risco : é toda circusnstancia ou situación que aumenta a probabilidade de que
suceda un acontecemento. Preséntase asociados dalgún xeito é enfermidade , pero non son
necesariamente as causas.
FACTORES DE RISCO DA ECV
 COLESTEROL ELEVADO. O colesterol é un lípido necesario para que o organismo
constrúa as membranas das células. Cando hai exceso de colesterol no plasma,
deposítase nas paredes internas das arterias formando placas que favorecen a
aparición de coágulos.
 TENSIÓN ALTA. A tensión é unha medida que depende, fundamentalmente, da
elasticidadeda parede das arterias. Está composta por dúas cifras: máxima e mínima.
Candoos valoressonmáisaltosdo normal significaque asarteriassonpoucoelásticas,
nestas condicións, o corazón debe traballar máis para que o sangue alcance todas as
célulasdocorpo,e, co tempo,debilítase,latexa máis lento e o sangue tende a formar
coágulos.
 TABAQUISMO. o fume do tabaco contén numerosas substancias que danan os
pulmones, os vasos sanguíneos e o corazón. Ademais doutros efectos prexudiciais,
aumenta a tensión arterial, fai traballar máis o corazón e contrae as arterias.

3.  DIABETE. As persoasdiabéticas,é dicir,que nonregulande formacorrectaa cantidade
de azucre no sangue padecenhiperglicemia,que significaunnivel de glicosaensangue
superiorao normal. A diabete acelera o proceso de estreitamento e endurecemento
das arterias.
 IDADE, SEXO: a idade avanzada e pertencer ao sexo masculino son marcadores de
risco.
 SEDENTARISMO, OBESIDADE, ESTRÉS… Son factores de risco que actúan de forma
indirecta, isto é , favorecendo outros factores como a hipertensión ou o colesterol
elevado.
os factores de risco actúan de forma conxunta, de maneira que se nunha persoa coinciden
dous ou máis factores, o risco multiplícase.
COLESTEROL BO E O COLESTEROL MALO
O colesterol non se disolve no sangue, de modo que necesita proteínas que o
transporten, as lipoproteínas. Hai dous tipos:
- Lipoproteínas de alta densidade ( HDL): se o colesterol viaxa unido a estas
lipoproteínas, chámaselle, colesterol bo, xa que o conducen o fígado onde é
destruido e así o risco redúcese.
- Lipoproteínas de baixa densidade (LDL): se o colesterol viaxa unido a elas
denomínase colesterol malo, xa que permanece no plasma e aumenta o risco de
ECV.
4. PROBAS DIAGNÓSTICAS
 ELECTROCARDIOGRAMA ( ECG) : A contracción do corazón iníciase por pequenas
descargas eléctricas que se xeran de forma automática nun grupo de células
musculares, denominadas marcapasos, situadas na aurícula dereita, estos
impulsos transmítense por todo o corazón e provocan a súa contracción. O ECG é
un rexistro gráfico da actividade eléctrica do corazón. Estes pulsos eléctricos
recóllese a través de electrodos pegados á superficie do corpo. A actividade do
corazón representada por ondas recollidas nun monitor ou impresas en papel
milimétrico.A comparaciónentre unECG obtidoduncorazónsan permite detectar
alteracións na condución dos impulsos eléctricos e asocialos a determinadas
enfermidades.
 MEDIDA DA PRESIÓN ARTERIAL: a presión arterial mídese cun aparato,
denominado,esfigmomanómetro,que mide a presión que exerce o sangue sobre
as paredes das arterias (normalmente as do brazo). Obtéñense dous valores que
corresponden a: presión máxima ou sistólica ( é a máxima presión a parede da
arteriano momentoenque o corazónse contrae ( sístole) e impulsao sangue cara
todoo corpo) e a presión mínima ou diástólica ( é a presión mínima na parede da
arteriacando o corazón estárelaxado( diástole).Considéraseque hai hipertensión
se a máxima é superior a 140 mmHg e a mínima superior a 90.
 ANÁLISE DE SANGUE: require a toma dunha pequena mostra de sangue, que se
extrae nomalmente dunha vea da zona interna do cóbado. Dependendo da
información que se quere obter, realízase diferentes tipos de análise de sangue
como, un hemograma ( ou reconto dos diferentes tipos celulares), unha

4. bioquímica ( para poder coñecer o nivel de determinadas moléculas no plasma
sanguíneo) valores normales de colesterol: 140-220, HDL: + 55 mg/Dl, LDL: - 150
mg/Dl. Glicosa: 70-100 mg/Dl.
5. HÁBITOS DE ALIMENTACIÓN SAUDABLES
 DIETA EQUILIBRADA: O conxuntodosalimentosque tomamosdiariamenteconstitúen
a nosa dieta.Nontodasas dietassonsaudables.Unhadietasaudable ou equilibrada é
a que achega todos os tipos de nutrientes e nas cantidades adecuadas para manter o
noso organismo en bo estado e conseguir ou manter o peso axeitado.
 COIDADO COAS GRAXAS: A enerxía que proporciona unha dieta equilibrada debe
provir de: glícidos ( 55% ( cereais, legumes..), lípidos ou graxas ( 30%), proteínas (
15%). Perohai que ter enconta que: as graxas conteñen moita enerxía ( un gramo de
graxa proporciona o dobre de enerxía ca un gramo de glícidos ou de proteínas), as
graxas saturadas ( pasteleríaindusrial,graxas animais,hamburguesas, chocolate…) de
procedenciaanimal aumentanaconcentracióndocolesterol LDL no sangue, as graxas
insaturadas( froitos secos, aceite de oliva e outros…) a maioría de orixe vexetal, son
máis saudables, aínda que o seu exceso pode favorecer a obesidade.
 A DIETA MEDITERRÁNEA: A base da alimentación constitúena os glicidos achegados
polasfroitase verdurasfrescas,cereais como o arroz e os seus derivados, como o pan
ou as pastas,os legumescomoaslentellas ou os feixóns. As proteínas proceden máis
do peixe ca da carne, a principal graxa é o aceite de oliva. É moi saudable porque
achega unha cantidade axeitada de glícidos ricos en fibra, abundantes vitaminas e as
graxas proceden do aceite de oliva e o peixe.
 ALIMENTOS FUNCIONAIS: Son aqueles aos que se lle engadiu durante o seu proceso
industrial algún componente natural que se supón beneficioso para o organismo. Os
compoñentesmáisfrecuentesson: vitaminas (A e D), minerais ( ferro ou calcio), fibra
alimentaria, ácidos graxos esenciais ( omega -3), bacterias probióticas ( como as que
existen de forma natural no noso aparato dixestivo e colaboran na dixestión e na
absorción dos nutrientes), fitoesteroles ( que compiten co colesterol na absorción
intestinal.Engádensellesacertosalimentosencantidade moitomaioráque inxerimos
de forma natural.A diferenzadoutrostiposde compoñentes,os fitoesterois só poden
tomalos aquelas persoas que teñan o colesterol alto e só nas cantidades e coas
precaucións que se indiquen.
6. EXERCICIO FÍSICO E CONTROL DE PESO
 OBESIDADE E EXCESO DE PESO: A obesidade consiste nun exceso de graxa corporal
producida pola inxestión excesiva de alimentos enerxéticos asociada a un estilo de
vidasedentario.EnEspaña,o 14,5% da poboaciónadultaé obesa e o 38,5% tenexceso
de peso. Máis preocupantes son os datos da poboación infantil e xuvenil: o 13,9% é
obeso e o 26,3% ten exceso de peso. O exceso de peso e a obesidade diagnostícanse
empregando o índice de masa corporal (IMC)
IMC= PESO CORPORAL ( en kg) / talla ao cadrado ( en m² )

5. Se unha persoa tenn un IMC superior a 25 kg/ m² ten exceso de peso, e se é superior a 30
kg/m²é obesa. Orisco de unha persoa obesa de sufrir un accidente cerebrovascular aumenta
se o exceso de graxa está concentrado na zona da cintura e do ventre, obesidade central., e
indica un exceso de graxa dentro e arredor dos órganos internos. Considérase que hai
obesidade central cando o perímetro da cintura é igual ou superior a 102 cm nos homes e 88
cm nas mulleres.
 EFECTOS BENEFICIOSOS DA ACTIVIDADE FÍSICA : a dieta, o peso e a actividade física
son factores que están relacionados.
- Actividade física: calquera forma de exercicio ou movemento.
- Beneficiosdaactividade física: fortaleceocorazón,os músculose osósos,aumentaa
achega de osíxeno ao corpo, axuda a baixar o peso e reduce o estrés, diminúe a
tensión arterial e a cantidade de azucre e lípidos no sangue e mellora a circulación
sanguínea.
7. OS PERIGOS DO TABACO
Hoxe ninguénnegaaindudable relación que existe entre fumar e o cancro de pulmón e a súa
clara influenciasobre odesenvolvemento das ECV. O tabaquismo provoca unas 45000 mortes
ao ano enEspaña e aída así un 30% de españoisfuma. O fume do tabaco é unha mestura con:
- Nicotina:droga responsable daadicciónaotabaco.Contrae e endurece asarterias,
o que eleva a presión arterial.
- O monóxido de carbono (CO): gas tóxico que se produce na combustión do
tabaco. Reduce a capacidade dosglóbulosvermellosde transportarosíxeno. Así, o
corazón debe traballar máis para poder manter a achega de osíxeno a todas as
células.
- O alcatrán: mestura viscosa de polo menos 3000 substancias químicas que se
acumulan no pulmón. Sospéitase que polo menos 60 son substancias
canceríxenas.
Os compoñentesdotabaco podenprovocaro cancro de pulmón,hai evidencias de que deixar
de fumar reduce a posibilidade de desenvolvelo. Hai casos de grandes fumadores que nunca
desenvolvenuncancro de pulmón.Osfactoresxenéticosinflúen sobre a nosa saúde e mesmo
poden chegar a ser determinantes.