ХИС-ийн Сэтгүүл зүйн IV анги. Хэвлэл, мэдээллийн менежмент хичээл.

1. Хүмүүнлэгийн Ухааны Их Сургууль
Удирдлагын онолууд
Сэтгүүл зүйн IV анги
Хэвлэл мэдээллийн менежмент

2. Эдгээр нь удирдлагын загваруудын ялгааг ойлгох хамгийн түгээмэл бөгөөд байгууллагын
зохион байгуулалт, соёл, чадвар зэргийн хамаарлыг тайлбарладаг онол юм.
Х онол
• Дээрээс доош шаталсан чиглэлтэй, удирдагч
захирна, бусад нь дагана гэсэн үзэлтэй.
(МакГрегор)
• Удирдлагыг маш нарийн зохион байгуулж,
ажиллагсдын үүрэг, нэр, статус зэргийг нарийн
заагласан байдаг.
• Хэдий ийм ч гэлээ шийдвэр гаргахад зөвшилцлийг
чухалчлах нь бий.

3. Y онол
• Ихэнхдээ хүн төвтэй гэж тайлбарладаг. Байгууллаг
болон ажиллагсдын зорилгыг нэгтгэх, ямар нэг
холбоо үүсгэхийг удирдагчид нь хичээж байдаг.
• Хүчний төвлөрөл нэг хүнд биш, удирдлагын хэвтээ
тогтолцоотойн дээр ажиллагсаддаа хүч, эрх
мэдлийг тодорхой хэмжээгээр олгоно.
• Гол үзэл нь ажиллагсдын зорилго
байгууллагынхтай нэг байгаад хүн өөрөө ажлаа
удирдах нь үр дүнтэй гэдэг байна.

4. Z онол
• Маш их итгэлцэл, үнэнч байдал хүндлэл зэргийг
байгууллагын бүхий л түвшнээс шаарддаг.
• Ажиллагсад нь амьдралаа тухайн байгууллагад
зориулна гэсэн удирдлагын итгэл дээр энэ онол
хамгийн сайн хэрэгжинэ.
• Гэлээ ч эдийн засгийн хүчтэй өрсөлдөөн их болсон
орчин цагт урт хугацааны итгэлцлийг тийм ч
сайшаахаа болиод байгаа.

5. Хамт олныг удирдах нь
Нөхцөл байдалд тулгуурлан удирдах онол
(Хэрси, Блэнчард, 1982)
• Ажиллагсдын даалгавар гүйцэтгэх чадамж, сэтгэл
зүйн байдлыг ойлгосноор хэрэгжинэ гэж үздэг.
• Боловсрол, туршлага, техникийн чадвар зэрэг нь
гүйцэтгэх чадамжийг хэлж буй.
• Сэтгэл зүйг танихдаа өөртөө итгэлтэй байдал,
хандлага, өөрийгөө удирдах чадварыг хэлнэ.

6. Зорилгод хүрэх онол
(Эванс, 1970)
• Удирдагчийн гол үүрэг нь хамт олныг хөдөлгөгч
хүч болох, тэдний ажил зорилгоо биелүүлэхэд нь
туслах уу гэдгийг тооцож, тэдний зан байдлыг
мэдрэх юм.
• Ажиллагсдын зан байдлыг
Б
А
Удирдагчийн зан
байдал тэдний
хувийн зан чанарт
хэрхэн нөлөөлж буй
Тэдний өөртөө сэтгэл
хангалуун байгаа
байдлаас хамааран
тодорхойлж болно.

7. Бүтээлч хамт олныг удирдах
• Гэгээлэг, өнгө будаг хосолсон, өвөрмөц засалттай
орчинг бүрдүүлэх нь чухал.
• Ажиллагсдын хувьд ч нэгэн жигд мэдлэг
боловсрол, туршлага, үзэл бодолтой байх нь
уйтгартай тул аль болох өөр, өөр сонирхолтой,
адил биш хүмүүсийг авах хэрэгтэй.
• Ихэнх хүмүүс шинэ санаагаа өөр орчинд очих,
шинэ дэлгүүр хэсэх, уншиж байгаагүй ном,
сэтгүүлээ эргүүлэх, шинэ газраас ирсэн хүмүүстэй
уулзах зэргээр олж авдаг байна.

8. Бодлого
“Main Street” баруун бүсийн долоо хоног тутмын бизнес сонины шинэ
эрхлэгчээр Марк Томпсон томилогджээ. Тэрбээр урьд нь төвийн бүсийн жижиг
сонинд редактор байв. Ажлын эхний өдрөө тэр шинэ хамт олонтойгоо уулзаж
эхлүүлсэн байна.
“Та бүхэн үйл ажиллагааны цөм билээ. Манай сонин та бүхэн чадварлаг, сайн
сэтгүүлчид тул амжилттай яваа. Та нартай хамтран ажиллаж, ихийг сурна
гэдэгтээ итгэлтэй байна. Тэгснээр сониноо сэтгүүл зүйн дараачийн шатанд хүргэх
болно.”
Хоёр 7 хоногийн дараа Марк ахлах сэтгүүлч Синтиа Жонсонтой уулзав. Синтиа уг
сониныг гарч эхэлсэн үеэс л ажилласан бөгөөд эрэн сурвалжилсан
материалуудаараа олон ч шагнал хүртжээ. Марк түүнийг ширээнийхээ ард сууж
байхдаа өрөөнөөсөө “Синтиа, чи ороод ирэх үү?” гэж дуудав.
Түүнийг орж ирэхэд Марк компьютер дээрээ юм бичсээр гурван минутын дараа
сандлаа эргүүлж ширээн дээр гараа зөрүүлэн суув. Тэрбээр “Синтиа, бид долоо
хоног бүр хөдөө аж ахуйн сэдэвт материалын тусгай булан явуулж байя. Манайх
сүүлийн жилд энэ талаар ямар ч нийтлэл гаргасангүй, уг нь миний ажиллаж
байсан газар бол хамгийн олон уншигчтай байлаа. Тэгтэл чи мэднэ дээ, эргээр
дамжин хөдөө аж ахуйн ямар их бүтээгдэхүүн гарч байна вэ? Энэ улсын хувьд
маш том бизнес шүү. Чамайг хийнэ гэж найдаж байна” гэсэн санал тавьлаа.

9. Харин Синтиа эсэргүүцээд “Марк, манай орны хувьд энэ том бизнес ч, энэ
хотод тийм биш шүү дээ. Эдийн засгийн хувьд хөдөө аж ахуйтай ямар ч
холбоогүйн дээр, манай сонин зөвхөн энэ хотод гардаг. Хуучин сонинтой чинь
адилгүй шүү дээ. Бид уншигчдаас судалгаа авахад ч унших хүсэлтэй
материалдаа хөдөө, аж ахуйн талаар дурьдаж байсан удаагүй” гэж
тайлбарлав.
“Синтиа, хүн бүр иддэг, хүн бүр хүнстэй холбоотой асуудалд санаа тавьдаг.
Уншигчид юу хүсч байгаагаа мэдэхгүй байж болно, харин сонинд нийтлээд
эхлэхийн цагт гол хэсэг нь болно. Манай хуучин сонинд энэ сэдэв маш их ашиг
авчирсан, энд ч бас тэгнэ гэж би бодож байна. Чамайг энэ сэдвүүдээр
материал хийгээсэй гээд би жагсаалт гаргасан” гээд Марк хэдэн хуудас өгөв.
Синтиа түүнийг хараад “Марк, эд нар чинь хөнгөн асуудлууд байна шүү дээ. Чи
үнэхээр хөдөө, аж ахуйн тухай нийтэлмээр байвал за яахав. Гэхдээ ядаж бид
бусад сэдвийг яаж бичдэг билээ, түүн шигээ даацтай авч үзмээр байна” гэжээ.
Марк толгой сэгсрээд “Энэ бол чамаар хийлгэмээр байгаа зүйлс. Ажилдаа ор.
Орой юу болж байгаа тухай надад эргэж мэдээлээрэй” гэв.

10. Асуулт
1.
2.
3.
4.
5.
Марк шинэ ажиллагсадтай уулзахдаа ямар байдал гаргасан
бэ? Түүний үйлдлээс хамт олон нь удирдлагын ямар хэлбэрийг
олж харсан бол?
Марк Синтиатай уулзахдаа удирдлагын ямар хэлбэрийг
үзүүлсэн бэ? Түүний хийсэн, хэлсэн, хэрхэн хэлсэн зэргээс юу
анзаарагдаж байна? Тодорхой дохиог тайлбарлана уу.
Синтиагийн хариу үйлдлээс анзаарахад тэр багийн ямар
гишүүн байна вэ?
Цаашид Синтиа Маркт ямар хариу үзүүлэх бол?
Маркийн зөв байсан гэж үзвэл тэр цаашид Синтиа болон бусад
ажилтнуудыг хэрхэн удирдах хэрэгтэй вэ? Түүний туслах гэж
бодоод түүнд хөдөө, аж ахуйн материал нийтлэх нь оролдоод
үзэх зүйл мөн гэдгийг хамт олондоо яаж итгүүлэх талаар
зөвлөгөө боловсруулна уу.