Dünyanın yıllık hareketleri

1. 1 | S a y f a
İÇİNDEKİLER
Dünya’nın Hareketleri ........................................................................................ 2
Dünyanın Güneş Etrafında Yıllık Hareketı, Eksen Eğikliği Ve Sonuçları.......... 2
Dünyanın Güneş Etrafında Dönüşü (Yıllık Hareket) .................................. 2
Periyel (Gün Beri / 3 Ocak ) – Afel ( Gün Öte / 4 Temmuz)
Dönemleri ................................................................................................ 3
3 Ocak (Gün Beri) Durumu .................................................. 4
4 Temmuz (Gün Öte)Durumu.............................................. 4
Dünyanın Yıllık Hareketinin Sonuçları ...................................................... 4
Dünya’nın Eksen Eğikliği Ve Sonuçları ................................................................ 5
Eksen Eğikliği Nedir? .............................................................................. 5
Yörünge Nedir? ............................................................................. 5
Eliptik ( Yörünge Düzlemi) Nedir? ................................................ 6
Dünya Ekseninin 23°27' Eğik Oluşunun Sonuçları Şunlardır .................. 6
Eksen Eğikliği Olmasaydı .............................................................. 7
Eksen Eğikliği 20°Olsaydı............................................................... 7
Ekınoks - Solstıs Günleri Ve Özellikleri( Mevsimler) ........................................ 9
21 Haziran Durumu ................................................................................. 9
A. Kuzey Yarım Küre ......................................................................... 9
B. Güney Yarım Küre...................................................................... 10
23 Eylül Durumu.................................................................................... 10
Kuzey Ve Güney Yarım Küre ........................................................... 10
21 Aralık Durumu .................................................................................. 11
A. Kuzey Yarım Küre................................................................... 11
B. Güney Yarım Küre.................................................................. 12
21 Mart Durumu ................................................................................... 12
Kuzey Ve Güney Yarım Küre ...................................................... 12

2. 2 | S a y f a
DÜNYA’NIN HAREKETLERİ
DÜNYANIN GÜNEŞ ETRAFINDA YILLIK HAREKETI, EKSEN
EĞİKLİĞİ VE SONUÇLARI
DÜNYANIN GÜNEŞ ETRAFINDA DÖNÜŞÜ (YILLIK HAREKET)
Dünya, elips şeklindeki bir yörüngede Güneş etrafında dolanır. Bir tam dönüşünü 365 gün 6
saatte tamamlar. Buna bir yıl denir.
Dünya’nın yörüngesi elips şeklindedir. Güneş bu elipsin büyük çapı üzerinde ve odaklardan
birinde yer alır. Bu yüzden Dünya Güneşe bazen yaklaşır (Günberi: 3 Ocak) bazen de uzaklaşır
(Günöte: 4 Temmuz).
Bu uzaklaşma ve yaklaşma mevsimlerin oluşumunu etkileyecek kadar önemli değildir. Sadece
kuzey ve güney yarıküreler arasındaki mevsim sürelerinin farklı olmasına neden olur. Mevsimler
Güneş ışınlarının düşme açısıyla ilgilidir. Bu açının değişmesinin nedeni ise Dünyanın Ekseni ile
yörünge düzlemi (Ekliptik) arasındaki açıdır. (66°33'). Ekvator düzlemi ile Ekvator yörünge düzlemi
arasındaki açı da buna bağlı olarak oluşur. (23°27')
Dünya, 939 milyon km lik yörüngesi üzerinde saatte 108 bin km. hızla hareket
eder. Dünya’nın Güneş’e olan uzaklığı sabit değildir. Dünya’nın güneşe olan ortalama uzaklığı
149.5 Milyon km’dir. Bazen yaklaşırken, bazen uzaklaşır. Bunun nedeni, Dünya yörüngesinin elips

3. 3 | S a y f a
şeklinde olmasıdır. Bu nedenle Dünya’nın Güneşe olan uzaklığı yıl içerisinde değişir. Bu sebepten
dolayı dünyanın dönüş hızında değişmeler meydana gelir ve mevsim sürelerinde etkili olur.
Dünya’nın Güneş’e en yakın olduğu 3 Ocak tarihine (147 milyon km) Perihel (Günberi) denir.
Dünya’nın yörüngedeki hızı artar ve Şubat ayı 2 gün kısa sürer. Dünya’nın Güneş’ten en uzak olduğu 4
Temmuz tarihine (152 milyon km) ise Afel (Günöte) denir. Dünya’nın yörüngedeki hızı azalır ve yaz
ayları 2 gün uzun sürer.
Dünya’nın Güneş’e bazen yaklaşıp, bazen de uzaklaşması yeryüzünde sıcaklık değişikliğine
yol açmaz. Çünkü uzay boşluğunda güneş ışınlarını tutacak bir gaz yoktur.
Kuzey ve Güney yarım kürelerin farklı zamanlarda ısınıp soğumasının temel nedeni, Güneş
ışınlarının yeryüzüne düşme açılarıdır. Mesela Dünya’nın Güneşe en uzak olduğu aylar olan Haziran
ve Temmuz aylarında Kuzey Yarım Küre’de Yaz mevsimi yaşanır. Bunun nedeni Haziran ayında Güneş
ışınlarının Kuzey Yarım Küre’de yere değme açısının büyümesidir. Ocak ayında ise yakın olmasına
rağmen soğuktur çünkü ışınları eğik alır.
PERİYEL (GÜN BERİ / 3 OCAK ) – AFEL ( GÜN ÖTE / 4 TEMMUZ) DÖNEMLERİ
Dünya güneşin etrafındaki hareketini elips şeklindeki bir yörüngede tamamlar. Bu elips
şeklindeki yörüngeye bağlı olarak dünya güneşe bazen yaklaşır bazen uzaklaşır. İşte bu yaklaşma ve
uzaklaşma hareketlerine bağlı olarak günberi (perihel),günöte (afel) dediğimiz durumlar meydana
gelir. Fakat bu durum dünya sıcaklıklarında çok az miktarda değişikliğe neden olmaktadır; çünkü
dünyadaki sıcaklıkları etkileyen temel faktör güneş ışınlarının düşme açısıdır. Eğer bu durum dünya
sıcaklıklarının değişmesine neden olsaydı kuzey yarımküre dünyanın güneşe en yakın olduğu 3 Ocak
durumunda kış mevsimini değil, yaz mevsimini yaşardı.

4. 4 | S a y f a
3 OCAK (GÜN BERİ) DURUMU
Dünya bu tarihte güneşe en yakın konumundadır. Dünya Güneşin karşısında bu konumdayken
güneşin yaydığı çekim etkisine daha çok maruz kalır. . Bu nedenle dünya bu konumda iken yörünge
hareketi de hızlanır. 3 Ocak tarihinde yörünge hareketi hızlandığı için Şubat ayları 30 veya 31 gün
değil 28 gün sürer.
4 TEMMUZ (GÜN ÖTE) DURUMU
Bu tarihte dünya yörüngesi üzerinde güneşe en uzak konumdadır. Dünyanın güneşe uzak
olması güneşin yaydığı çekim etkisine daha az maruz kalmasına sebep olur. Dünya bu tarihte güneşin
çekim kuvvetinden daha az etkilendiği için yörüngesi üzerinde hızı azalır. Bu nedenle 21 Eylül’de
gerçekleşmesi gereken Ekinoks durumu 23 Eylülde gerçekleşir.
DÜNYANIN YILLIK HAREKETİNİN SONUÇLARI:
1. Güneş ışınlarının bir noktaya geliş açısı değişir.
2. Mevsimlik sıcaklık farkları meydana gelir.
3. Gölge uzunlukları yıl içinde değişir.
4. Güneş’in ufuk üzerinde doğduğu yer ve saat ile, Güneş’in ufukta battığı yer ve saat değişir.
5. Gece ve gündüz süreleri de yıl içerisinde değişir.
6. Muson rüzgârları oluşur.
7. Mevsimler oluşmasına ve değişmesine neden olur.
8. Kara ve denizler arasında sıcaklık farkları oluşur.
9. Muson rüzgârları meydana gelir.
10. Aydınlanma çemberi mevsimlere göre yer değiştirir.
11. Güneş ışınları yıl boyunca dönencelere bir kez, dönenceler arasına iki kez dik düşer.

5. 5 | S a y f a
DÜNYA’NIN EKSEN EĞİKLİĞİ VE SONUÇLARI
EKSEN EĞİKLİĞİ NEDİR?
Dünya yörünge üzerinde hareket ederken kendi çevresinde (Eksen hareketi) dönmesinin de
etkisiyle bir salınım hareketi yapar. Bu salınım hareketi eksen ile yörünge düzlemi arasındaki açının
değişmesine neden olur buna ‘eksen eğikliği’ denir.
Dünya’nın eksen eğikliğinin anlaşılabilmesi için şu terimlerin bilinmesi gerekmektedir.
YÖRÜNGE NEDİR?
Dünyanın güneş etrafında
dönerken izlediği yola ‘dünyanın
yörüngesi ‘denir.
Dünya yörüngesi 939 milyon km
uzunluğundadır. Dünya bu
yörüngede ortalama 107.118
km/h’ten
(saniyede 30 km) daha hızlı
dönmektedir.

6. 6 | S a y f a
ELİPTİK ( YÖRÜNGE DÜZLEMİ) NEDİR?
Dünyanın yörüngesi bir çember şeklindedir. Bu yörüngeyi bir daire olarak düşünürsek, ortaya bir
düzlem çıkacaktır. İşte bu düzleme ‘yörünge düzlemi’ veya ‘ekliptik’ denir.
Dünya ekseninin 23°27' eğik oluşunun sonuçları şunlardır:
o Güneş ışınlarının yeryüzüne düşme açısı yıl boyunca değişir.
o Güneş'in doğuş ve batış saatleri ile yerleri değişir.
o Aydınlanma çemberinin sınırı mevsimlere göre değişir.
o Mevsimlerin oluşumuna neden olur.
o 21 Aralık'ta Güney Yarım Küre'nin, 21 Haziran'da ise, Kuzey Yarım Küre'nin Güneş'e daha
dönük olmasına neden olur.
o Gece ile gündüz süreleri arasındaki farkın, Ekvator'dan kutuplara gidildikçe artmasına neden
olur.
o Yıl içinde cisimlerin gölge uzunlukları değişir.
o Dönencelerin ve kutup dairelerinin sınırlarını belirleyerek, matematik iklim kuşaklarının
oluşumuna neden olur.
o Kuzey ve güney yarım kürelerde aynı anda farklı mevsimler yaşanır.

7. 7 | S a y f a
o Dönenceler ve kutup daireleri oluşur.
o Yıl içinde sıcaklık farkları oluşur.
o Yıl içinde okyanus ve kıtaların farklı ısınmalarına bağlı olarak Muson rüzgârları oluşur.
o Yıl içinde gece-gündüz süreleri değişir.
o Sabit bir noktaya yıl içinde güneş ışınlarının geliş açıları değişir.
o Yıl içinde sabit bir nokta için güneşin doğduğu ve battığı yerler değişir.
o Yıl içinde güneşin ufuk düzlemi üzerindeki yüksekliği değişir.
o Kutup noktalarında 6 ay gece, 6 ay gündüz yaşanır.
o Yıl içinde 90 derece açıyla düşen güneş ışınlarının 23 derece 27 dakika kuzey ve güney
enlemleri arasında hareket etmesine neden olmaktadır.

8. 8 | S a y f a
EKSEN EĞİKLİĞİ OLMASAYDI
(Ekvator düzlemi ile ekliptik üst üste çakışsaydı veya yer ekseni ekliptiği dik olarak kesseydi)
 Dönenceler ve kutup daireleri oluşmazdı.
 Güneş ışınları sadece Ekvatora dik gelirdi.
 Mevsim değişmesi olmazdı. Sürekli aynı mevsim hüküm sürerdi.
 Aydınlanma dairesi sürekli kutup noktalarına teğet geçerdi.
 Gece gündüz süreleri birbirine eşit olurdu.
 Güneşin doğuş-batış konumu ve saati değişmezdi.
 Kısacası; sürekli ekinoks durumu yaşanırdı.
EKSEN EĞİKLİĞİ 20°OLSAYDI
 Güneş ışınlarının dik geldiği alan daralırdı.
 Güneş ışınlarının düşme açısında değişim azalacağından, Ekvatoral bölgenin sıcaklık
ortalaması artardı.
 Kutup kuşağı ve tropikal kuşağın alanları daralırken, ılıman kuşak genişlerdi.
 Yurdumuzda yazlar daha serin, kışlar daha ılık olurdu.
 Kutup noktalarının sıcaklığı azalırdı.
NOT 1:
Eksen eğikliği kaç derece ise Kutup noktalarına güneş ışınları en fazla o açıyla düşer.
Aydınlanma çizgisi daha az yer değiştireceğinden gece ile gündüz arasındaki fark azalırdı.
NOT 2:
Eksen eğikliği küçüldükçe gece ile gündüz arasındaki fark azalır. Eksen eğikliği büyüdüğünde ise fark artar.

9. 9 | S a y f a
EKINOKS - SOLSTIS GÜNLERI VE ÖZELLIKLERI( MEVSIMLER)
Dünya'nın Güneş etrafında dönmesi ve eksen eğikliğine bağlı olarak dört önemli gün ortaya çıkar. Bu
günler aynı zamanda mevsimlerin başlangıcıdır.
21 Mart ve 23 Eylül tarihlerine ekinoks (gece - gündüz eşitliği) tarihleri, 21 Aralık ve 21 Haziran
tarihlerine de solstis (gündönümü) tarihleri denir
21 HAZIRAN DURUMU
A. KUZEY YARIM KÜRE
Güneş ışınları Yengeç Dönencesi’ ne 90°lik açı ile düşer.
Yaz mevsiminin başlangıcıdır.
En uzun gündüz, en kısa gece yaşanır.
Yengeç Dönencesinden kuzeye gidildikçe gündüz süresi uzar, gece süresi kısalır.
Bu tarihten itibaren gündüzler kısalmaya, geceler uzamaya başlar. Fakat 23 Eylül tarihine
kadar gündüzler gecelerden
uzundur.
Aydınlanma çemberi Kuzey
Kutup Dairesi'ne teğet geçer.
Yengeç Dönencesinin kuzeyi,
güneş ışınlarını yıl içerisinde
alabileceği en dik açı ile alır. Bu
tarihten itibaren güneş ışınlarının
gelme açıları küçülmeye başlar.
Yengeç Dönencesinin kuzeyinde en kısa gölge yaşanır. Bu tarihten itibaren gölge boyları
uzamaya başlar.

10. 10 | S a y f a
B. GÜNEY YARIM KÜRE
Güneş ışınları Oğlak Dönencesi ‘ne 43°06' lık açı ile düşer.
Kış mevsiminin başlangıcıdır.
En uzun gece, en kısa gündüz yaşanır.
Oğlak Dönencesinden güneye gidildikçe gece süresi uzar, gündüz süresi kısalır.
Bu tarihten itibaren geceler kısalmaya, gündüzler uzamaya başlar. Fakat 23 Eylül tarihine
kadar geceler gündüzlerden uzundur.
Aydınlanma çemberi Güney Kutup Dairesi'ne teğet geçer.
Oğlak Dönencesinin güneyi güneş ışınlarını yıl içerisinde alabileceği en dar açı ile alır. Bu
tarihten itibaren güneş ışınlarının gelme açıları büyümeye başlar.
Oğlak Dönencesinin güneyinde en uzun gölge yaşanır. Bu tarihten itibaren gölge boyları
kısalır.
23 EYLÜL DURUMU
KUZEY VE GÜNEY YARIM KÜRE
Güneş ışınları öğle vakti Ekvator'a 90°lik açı ile düşer.
Gölge boyu Ekvator'da sıfırdır.
Güneş ışınları bu tarihten itibaren Güney Yarım Küre'ye dik düşmeye başlar.
Bu tarihten itibaren Kuzey
Yarım Küre'de geceler,
gündüzlerden uzun olmaya
başlar. Güney Yarım
Küre'de ise tam tersi olur.
Bu tarih Kuzey Yarım
Küre'de Sonbahar, Güney

11. 11 | S a y f a
Yarım Küre'de İlkbahar başlangıcıdır.
Aydınlanma çemberi kutup noktalarına teğet geçer. Bu tarihte Güneş her iki kutup
noktasında da görülür.
Dünya'da gece ve gündüz birbirine eşit olur.
Bu tarih Kuzey Kutup Noktasında 6 aylık gecenin, Güney Kutup Noktasında ise 6 aylık
gündüzün başlangıcıdır.
21 ARALIK DURUMU
A. KUZEY YARIM KÜRE
Güneş ışınları Yengeç Dönencesi’ ne 43°06' lık açı ile gelir.
Kış mevsiminin başlangıcıdır.
En uzun gece, en kısa gündüz yaşanır.
Yengeç Dönencesinden kuzeye gidildikçe gece süresi uzar, gündüz süresi kısalır.
Bu tarihten itibaren geceler kısalmaya, gündüzler uzamaya başlar. Fakat 21 Mart tarihine
kadar, geceler gündüzlerden uzundur.
Aydınlanma çemberi Kuzey Kutup Dairesi'ne teğet geçer.
Yengeç Dönencesinin kuzeyi güneş ışınlarını yıl içerisinde alabileceği en dar açı ile alır. Bu
tarihten itibaren güneş ışınlarının
gelme açıları büyümeye başlar.
Yengeç Dönencesinin kuzeyinde
en uzun gölge yaşanır. Bu
tarihten itibaren gölge boyları
kısalmaya başlar.

12. 12 | S a y f a
B. GÜNEY YARIM KÜRE
Güneş ışınları Oğlak Dönencesi ‘ne 90° lik açı ile gelir.
Yaz mevsiminin başlangıcıdır.
En uzun gündüz, en kısa gece yaşanır.
Oğlak Dönencesinden güneye gidildikçe gündüz süresi uzar, gece süresi kısalır.
Bu tarihten itibaren gündüzler kısalmaya geceler uzamaya başlar. Ancak 21 Mart tarihine
kadar, gündüzler gecelerden uzundur.
Aydınlanma çemberi Güney Kutup Dairesi'ne teğet geçer.
Oğlak Dönencesinin güneyi güneş ışınlarını yıl içerisinde alabileceği en dik açı ile alır. Bu
tarihten itibaren güneş ışınlarının gelme açıları küçülmeye başlar.
Oğlak Dönencesinin güneyinde en kısa gölge yaşanır. Bu tarihten itibaren gölge boyları
uzamaya başlar.
21 MART DURUMU
KUZEY VE GÜNEY YARIM KÜRE
Güneş ışınları öğle vakti Ekvator'a 90° lik açı ile düşer.
Gölge boyu Ekvator'da sıfırdır.
Güneş ışınları bu tarihten
itibaren Kuzey Yarım Küre'ye
dik düşmeye başlar.
Bu tarihten itibaren Güney
Yarım Küre'de geceler,
gündüzlerden uzun olmaya

13. 13 | S a y f a
başlar. Kuzey Yarım Küre'de ise tam tersi olur.
Bu tarih Güney Yarım Küre'de Sonbahar, Kuzey Yarım Küre'de İlkbahar başlangıcıdır.
Aydınlanma çemberi kutup noktalarına teğet geçer. Bu tarihte Güneş her iki kutup
noktasında da görülür.
Dünya'da gece ve gündüz süreleri birbirine eşit olur.
Bu tarih Güney Kutup Noktasında 6 aylık gecenin, Kuzey Kutup Noktasında ise 6 aylık
gündüzün başlangıcıdır