1. TEMA 7
A ARTE DO SÉCULO XIX

2. A ARTE DE FINAIS DO SÉCULO XVIII
A ARTE ROCOCÓ EN EUROPA
• Orixe: Francia.
• Caraterísticas:
– Elegante.
– Refinada.
– Sobre os gustos da aristocracia e a burguesía.
Ornamentación e intimismo:
• Arquitectura:
• Modelos estéticos do barroco.
– Decoración dos interiores con:
– Profusa ornamentación con liñas ondulantes e asimétrica.
– Materiais sinxelos.
– Gran impacto visual.
– Baratos.
• Escultura:
– Técnica da porcelana (Oriente).
– Tipo de escultura de pequno formato.

3. Unha pintura aristocrática:
• De ambiente refinado e despreocupado das clases privilexiadas (galante).
• Novas cores, claras como o gris, verde mazá, azul ceo, rosa pálido e beixe.
• Predominio da cor sobre o debuxo (técnica pictórica do pastel).
• Francia: temas amorosos e festas aristocráticas dominan a obra de pequeño formato (J.A Watteau,
François Boucher, J.H. Fragonard).
• Italia: paisaxes urbanas (Canaletto), decorativismo exacerbado e teatral (Tiépolo).
• Inglaterra: paisaxes campestres e retratos da nobreza (Gainsborough, Hogarth, Reynolds).
A ARTE ROCOCÓ EN ESPAÑA
• Gusto francés e motivos orientais e espazos interiores.
• Escultura en madeira policromada de temática relixiosa.
• Escultores: Francisco Salcillo e Narciso Tomé.
• Pintura: intimismo e gusto galante da aristocracia (Luis Paret y Alcázar).

8. FRANCISCO DE GOYA
• Fuente de todos (Zaragoza).
• Constante innovación.
• Influencia no inicio de Italia, Barroco serodio e Rococó (cartóns para a Real Fábrica de Tapices).
• Romanticismo e impresionismo.
• 1775 pintor da corte (retratista).
• Pintura a partir de 1792 máis fonda e crítica(a causa da súa xordeira).
• Preocupacións en canto as súas obras:
– Impacto plástico.
– Creación de maxia do ambiente.
– Suscitar emocións.
– Retratar a realidade máis alá da evidencia.
• Espírito Ilustrado e crítica do fanatismo relixioso e a superstición (serie de gravados “Os caprichos”.
• Crítica á invasión napoleónica (“A carga dos mamelucos”), “Os fusilamentos do 3 de maio”, “Os desastres
da guerra”, unha estarrecedora serie de gravados).
• Íllase co retorno do absolutismo e volve á súa casa, A Quinta do Xordo, no que leva a cabo as Pinturas
Negras, cheas de forza e visións oníricas próximas ao expresionismo.
• Nos seus últimos anos exíliase a Bordeos (cadro de “A leiteira”, próximo ao Impresionismo).

10. NEOCLASICISMO
• Retorno á sobriedade e á racionalidade do clasicismo.
RECUPERACIÓN DE MODELOS ARQUITECTÓNICOS
• Modelos gregos e romanos.
• Rexeitamento da recarga da ornamentación.
• Decoración escultórica con frontóns e muros lisos, ou con sinxelos motivos de
estuco.
• Protagonismo da construcción de edificios públicos.
• Gusto por erixir columnas conmemorativas e arcos de triunfo durante a época
napoleónica.
• Francia: J.G. Soufflot (Panteón de París), Pierre Vignon (La Madeleine).
• Alemaña: Leo von Klenze (Propileos de Múnic).

12. UNHA ESCULTURA IDEALIZADA
• Referencia na estatuaria grecorromana, modelo de equilibrio e harmonía.
• Temática mitolóxica, pero tamén é importante o monumento funerario e o retrato.
• Materiais: mármore e tamen, menos, o bronce.
• Busca da beleza e a perfección.
• Obras con espontaneidade e naturalidade.
• Italiano Antonio Cánova e o danés Bertel Thorvaldsen.
A ORDE DA PINTURA NEOCLÁSICA
• Pintura inspirada na orde e no equilibrio da antigüidade.
• Principios:
– Predominio do debuxo sobre a cor, perfilando as siluetas.
– Composición ordenada e harmónica, situando os personaxes nun plano único.
– Predilección pola temática mitolóxica e histórica que transmiten valores exemplares con intención
moralizante.
– Artistas: franceses J.L. David e J.A. Dominique Ingres.

15. A ARQUITECTURA NA SEGUNDA
METADE DO SÉCULO XIX.
O HISTORICISMO
• Aparición de ideais nacionalistas e procura no pasado das propias raíces,
maioritariamente atoapdas na Idade Media.
• Arquitectura: recreación de manifestacións artísticas de outras épocas,
recuperando a súa linguaxe e estilo construtivo.
• Máis importante: neogótico (arquitectos como Viollet-Le-Due e Pugin).
• Novos estilos construídos como o neorrománico, neorrecentista, neomudéxar, etc.
A ARQUITECTURA DO FERRO
• Aparición de novos materiais e produción en serie destes.
• Ferro e aceiro, invención do cemento e popularización do vidro para cerramentos.
• Necesidade de edificios e construccións funcionais, prácticas, espazosas, rápidas e
baratas de construír.
• Gustave Eiffel: Torre Eiffel para a Exposición Universal de París de 1889.
• Escola de Chicago de arquitectura, Louis Sullivan: construcción dos primeiros
rañaceos.

18. O MOVEMENTO ROMÁNTICO: UNHA
EXALTACIÓN VITALISTA
• O Romanticismo espallouse por toda Europa nas primeiras décadas do s.XIX.
• Ampla corrente intelectual con claras connotacións políticas xurdido como reacción contra o clasicismo.
• Nova estética e novo sentimento.
• Valores:
– Amor á liberdade.
– Exaltación do individualismo.
– Defensa dos sentimentos.
• Insatisfacción polo presente, pracer de gozar da natureza, gusto polo exotismo e as cousas descoñecidas.
A ESCULTURA
• Maior propensión a expresar movementos e sentimentos.
• Formas axitadas e dinámicas e importancia da xestualidade e expresión dos rostros.
• Materiais máis rudos como a pedra.
• Aparición de numerosos temas patrióticos.
• Relevo da “Marsellesa”, Françóis Rude (defensa da República Francesa, 1712).

20. A PINTURA
• Diversidade.
• Aspiración á liberdade individual.
• Historicismo, esencialmente da I. Media.
• Conprensión da natureza desde unha óptica sentimental e relixiosa.
• Predilección polo exótico e o imaxinario.
• Dous grandes cambios:
– Maior movemento mediante liñas curvas e diagonais.
– Expresión da cor e da luz co uso de cores brillantes.
• Temática: interese polo medieval e oriental, representación da paisaxe.
• Artistas: Eugène Delacroix, Théodore Géricault (Francia); C.D Friedrich (Alemaña).

23. O REALISMO
UNHA OLLADA OBXECTIVA DA REALIDADE
• Novo movemento cultural.
• Orixinado por:
– Fracaso das revolucións de 1848-
– Avance da industrialización.
– Avance da ciencia.
• Interés por coñecer a realidade concreta da súa epoca e describila fielmente.
A ESCULTURA REALISTA
• Maior vontade de perfeccionamento na captación do detalle.
• Temáticas relacionadas coas cuestións sociais.
• Retratos de personaxes destacados e grupos escultóricos.
• Artistas: francés J.B. Carpeaux; belga Constantin Meunier.
UNHA PINTURA FOTOGRÁFICA
• Vontade de retratar a vida cotiá e os problemas sociais da industrialización.
• Visión obxectiva sen idealización.
• Pintores: Gustave Coubert, Honoré Daumier ou J.F. Millet; busca da representación dunha escena dun
xeito verídico, obxectivo e imparcial.
• 1839, aparición da fotografía; creación de encadramentos semellantes aos dunha instantánea fotográfica.

24. CONSTANTIN MEUNIER
J.B. CARPEAUX

25. HONORÉ DAUMIER J.F. MILLET
GUSTAVE COURBET CAMILLE COROT

26. A ARTE NO CAMBIO DE SÉCULO
• Revolución artística de comezos do s.XX. Causas:
– Impresionismo.
– Audacia de numerosos artistas.
IMPRESIONISMO
• Derradeiro terzo do s.XIX.
• Representación dos efectos cambiantes da luz.
• Subordinación da forma á cor.
• Traballo ao aire libre.
• Técnica de pinceladas soltas e rápidas.
• Orixe: Francia.
• Édouard Manet, Claude Monet, August Renoir, Alfred Sisley.
POSTIMPRESIONISMO
• Mediados da década de 1880.
• Investigación, exploración da xeometría, a cor, a liña e a expresividade.
• Edgar Degas, Georges Seurat, Paul Cézanne, Vincent van Goh, Henri Toulose-Lautrec e Paul Gauguin.
O SIMBOLISMO
• Paralelo ao Postimpresionismo.
• Presentación de temas bíblicos e mitolóxicos.
• Evocación do mundo dos soños.
• Presentación da muller desde unha perspectiva anxelical ou maligna.
• Pierre Puvis de Chavannes e Henri Rosseau.

31. O MODERNISMO
• 1890-1910.
• Diversos nomes.
ARQUITECTURA
• Predominio da liña curva e ondeada e a simetría.
• Inspiración na natureza.
• Liberdade creativa.
• Belga Victor Horta.
• Integración das novas técnicas constructivas do traballo artesanal.
• Ferro forxado, vidreiras e mosaicos cerámicos.
ESCULTURA E PINTURA
• Rotura da rixidez das normas académicas.
• Temática baseada na figura humana.
• Uso da liña curva e expresividade dos rostros.
• Abandono dos aspectos cotiás para plasmar temas de contido simbólico e conceptual.
• Finalidade decorativa.
• Inspiración da natureza e figura da muller como tema recorrente.
• Importancia da ilusión gráfica e o cartelismo.
• Austríaco Gustav Klimt e o checo Alfons Mucha.
AS ARTES DECORATIVAS
• Importancia debido á preocupación dos artistas por fusionar arte e vida cotiá.
• Importancia dos traballos de forxa, vidreira, cerámica, deseño de obxectos, téxtil e mobiliario como
elementos decorativos.
• Movemento inglés “Arts and Crafts” iliderado por William Morris, que quería crear obxectos únicos e
artesanais.

33. ANTONI GAUDÍ (1852-1926)

34. A ARTE DO SÉCULO XIX EN ESPAÑA E
CULTURA GALEGA
• Recoñecemento mundial de Goya.
• Importante centro modernista xurdido en Barcelona.
ARQUITECTURA
• A partir de 1760, arquitectura neoclásica (Juan de Villanueva).
• S. XIX, recuperación romántica do pasado medieval traducida en construccións neorrománicas, neogóticas
e neomudéxares.
• Uso do ferro e o vidro (evolución industrial de España) Palacio de Cristal do Retiro de Madrid.
• Finais do s.XIX, foco do modernismo en Barcelona. Ademais de Gaudí, destacan Lluís Domènech e
Montaner e Josep Puig e Cadafalch.
ESCULTURA
• Gusto neoclásico na 2º metade do s.XVIII e parte do XIX.
• Substitución da madeira polo mármore.
• Temática histórica e mitolóxica.
• Substitución de retablos por relevos e estatuas exentas.
• Damiá Campeny (Lucrecia).
• Romanticismo e Realismo: Mariano Benlliurel (Monumento a Isabel a Católica) e Ricardo Bellver (O anxo
caído).
• Modernismo: trazos sensuais e mestura de realismo e simbolismo, Josep Llimona (Desconsolo).

37. MARIANO BENLLIUREL
DAMIÀ CAMPENY
RICARDO BELLVER
JOSEP LLIMONA

38. PINTURA
• Neoclásica: Dominada pola Real Academia de Belas Artes de San Fernando. Valoración por
enriba da cor e falta de expresividade nos personaxes. José de Madrazo.
• Romántica: Importancia do retrato e da temática histórica. Eduardo Rosales (Testamento de
Isabel a Católica). Mariano Fortuny e Genaro Pérez Villaamil.
• Realista: Temática social e vontade de retratar a vida cotiá e anecdótica (Ramón Martí Alsina);
preferencia da paisaxe (Carlos de Haes e Joaquim Vayreda).
• Impresionista: proximidade ás exposicións impresionistas de captación da luz ao aire libre.
Joaquim Sorolla, Darío de Regoyos.
• Modernista: Centro en Cataluña. Ambientes amables da burguesía, retratos e algunhas
escenas de carácter social, e temática da paisaxe en obras de Ramón Casas, Santiago Rusiñol
e Isidre Nonell.

45. O REXURDIMENTO GALEGO
• Mediados do s.XIX.
• Movemento literario para a recuperación da lingua galega.
• Rosalía de Castro.
• “Cantares gallegos”: describe a paisaxe e costumes campesiños; “Follas
Novas”: expresión dos seus sentimentos.
• Consolidación da poesía galega con outros autores como Eduardo Pondal
(Queixumes dos pinos) e Manuel Curros Enríquez (Aires da Miña Terra).
• Consolidación da prosa no 1º terzo do s.XIX.