Brancheformule Bibliotheken

1. Namens wie
• Joep van Dijk, directeur bibliotheek Breda
• Fred Geelen, directeur bibliotheek en communicatie SCHUNCK, Heerlen
• Tineke van Ham, voorzitter Directeuren Overleg Bibliotheken Overijssel
• Eppo van Nispen tot Sevenaer, directeur DOK Delft
• Rob Pronk, directeur Biblionet Groningen
• Lotte Sluyser, directeur bibliotheek Haarlem en omstreken
• Hans van Soelen, directeur bibliotheek Utrecht
• Thijs Torreman, directeur bibliotheek Eindhoven
• Erna Winters, directeur bibliotheek Kennemerwaard

2. Citaten uit onze Agenda voor de
Toekomst
• Naast marketingactiviteiten die specifiek zijn toegesneden op de
gekozen thema’s, is promotie van de bibliotheek als ‘sterk merk’ ook
dringend noodzakelijk.
en daarvoor:
• De bibliotheken gaan opereren als een landelijke organisatie met lokale
‘culturele’ ondernemers.
• Het merk bibliotheek wordt door middel van een heldere en eenduidige
landelijke campagne uitgedragen en gepromoot.
• Bibliotheken maken in al hun uitingen gebruik van een landelijke huisstijl
(drukwerk, gebouwen,websites, bedrijfskleding).

3. Citaten uit onze Agenda voor de
Toekomst vervolg
• Onderzocht wordt of de bibliotheekbranche zich kan ontwikkelen tot
franchiseorganisatie, waarbinnen landelijke klant- en winkelformules ontwikkeld
worden
Met als resultaat
• In combinatie met de kwalitatief hoogstaande diensten die ontwikkeld worden,
zal deze strategie leiden tot een aanmerkelijke positieverbetering van de
bibliotheken.

4. Ervaringen roadshows Merkbeeld
4 bijeenkomsten in afgelopen 2 weken
• Veel belangstelling (>200 man)
• Grote waardering
– voor ontwikkeling, samenwerking, nieuw perspectief
– voor kwaliteit
– voor economische voordelen
• Veel bibliotheken overwegen volledige overstap op merk in 2010 of 2011
• Grote belangstelling voor gemeenschappelijke inrichtingsconcepten
15 oktober 2009
Beeld > Koptekst en voettekst... 12

5. Ons verhaal

6. Van succes naar achteruitgang
• Bibliotheken zijn in de loop der jaren erg succesvol geweest en hebben
een belangrijk deel van de samenleving als lid of gebruiker.
• Maar door de groei van de welvaart en de grote concurrentie op het
gebied van ontwikkeling en vermaak is de bibliotheek als adres minder
vanzelfsprekend geworden.
• Dit gegeven is zichtbaar door teruglopende ledenaantallen en
uitleningen.

7. Succes door bundeling van
initiatieven
• Onze verschillende organisaties zijn erg autonoom en zelfstandig.
Daardoor ontbreken daadkrachtige centrale marktinitiatieven.
• Wij willen nu komen tot meer centrale gestandaardiseerde succesvolle
samenwerking.
• We zijn in de beeldvorming voor de klanten onderdeel van één keten,
van één concept. We hebben deels gemeenschappelijke leveranciers,
programma’s en ondersteuning.

8. Drie (3) belangrijke resultaten
1. Een betere formule
– een betere kwalitatieve samenstelling door specialistische kennis
die lokale organisaties zich niet kunnen permitteren
– een hogere efficiency door een uitgekiendere samenstelling op de
lokale situatie. Dit betekent dat er op centraal niveau verschillende
modulen voor hetzelfde genre moeten worden onderhouden.
– een betere geografische spreiding door normering omtrent
dichtheid van vestigingen en collecties, fysieke en digitale
beschikbaarheid.

9. Drie (3) belangrijke resultaten
1. Een betere formule
2. Een hogere verkoopkracht
– door een sterkere collectie, die beter aansluit bij de wensen en
verlangens van gebruikers
– door een betere presentatie
3. Efficiency verbeteringen gekoppeld aan de collectie
– door werkmethoden beter te definiëren en normeren

10. Beoogd eindresultaat
• Het beoogde eindresultaat is het ombuigen van de neerwaartse
tendensen in ledenaantallen, uitleningen.
• Gestreefd wordt in de komende drie jaar naar een groei van:
– Het aantal uitleningen met 20%
– Het aantal leden met 10%

11. Model
Inkoop- Franchise Franchise
Ketenbedrijf
organisatie ‘zacht’ ‘hard’
Inkoopvoordelen
Snelle Supply Chain
Huidige winkelformule
Uitwisselen kennis en
‘best practices’
Financiering
Lokaal
ondernemerschap en
marktkennis
Lokaal autonoom;
Autonomie (lokale concepten &
besluitvorming)
Volledig deel back office
Operationeel Geen
gezamenlijk
Effect van de samenwerking
Gebaseerd op schema Rabobank 2007 Hoog Gemiddeld Laag

12. Keuze voor ‘soft’ franchise
• In een ‘soft’ franchise sluiten lokale bibliotheken zich bij de formule aan,
maar blijven eigen baas.
• Ze hebben meer (of minder) keuze uit kant & klare pakketten. Bij
aansluiting zijn enkele onderdelen verplichtend, en andere onderdelen
facultatief.
• Het bestuur is in handen van een gezamenlijke afvaardiging. Besluiten
worden gezamenlijk genomen. Maar vooral ook samen gedeeld.
• Het is eigenlijk vrijheid in gebondenheid. Deelnemers weten dat het
gezamenlijke voordeel groter is dan de optelsom van de individuen.

13. Formulemanagement
Denken in ‘koffertjes’
Collectie- Klant-
profielen HRM informatie
Dienst-
Dashboard verlenings-
concept

14. Samenhang van de initiatieven
…
…
Collectie Strategisch
…..
concepten thema
… …
Digitale
…
bibliotheek
Dienst-
Inrichtings-
… verlenings- …
concepten
concept
…
… … …
Activiteiten ondersteunen de strategische thema’s
en
1.zijn consistent
2.versterken elkaar
3.of zelfs: optimaliseren andere activiteiten 14

15. Samen ontwikkelen in werkgroepen
Aansluiten = meedoen & implementeren
werkgroep
werkgroep

16. Samen met 3 partijen
• Een VOB die als franchisegever verantwoordelijk is voor het merk en
vanuit deze verantwoordelijkheid een set van bibliotheek formules
ontwikkelt, introduceert en onderhoudt. Deze formules zijn gevormd
rondom collecties
• Een groep van PSO’s die gespecialiseerd zijn in de markt voor
bibliotheken.
• Een groep van bibliotheekorganisaties die acteren als franchisenemers.
– Zij zijn lid van de VOB, verenigen zich in een franchiseraad, maken
actief gebruik van de landelijke collecties en bijbehorende formule
en zijn lokaal verantwoordelijk voor de vertaalslag van deze
landelijke concepten naar hun lokale bibliotheek vestigingen.

17. Samen met de nieuwe VOB
werkgroep
VOB
werkgroep

18. of vanuit de nieuwe VOB
werkgroep
VOB
werkgroep

19. Uit onze aanvraag
programma’s

20. Programma’s uit aanvraag (1)
• Spreiding van vestigingen
Wat is de meest optimale manier om onze collecties en bibliotheek
voorzieningen geografisch in te richten.
• Formule ontwikkeling
Het is van essentieel belang dat de nieuwe organisatie beschikt over goed
beschreven en goed gedocumenteerde inrichting- en formuleconcepten.
Er zijn al een aantal eerste formuleconcepten beschikbaar, zoals de dorpsformule
en grote-stadsconcepten als nieuwe regionale multidisciplinaire cultuurcentra.
Daarom lijkt het kopen van de bestaande formuleconcepten een goede en meest
geaccepteerde situatie. Vervolgens moeten de concepten verder doorontwikkeld
worden tot een beperkte set van gestandaardiseerde formules die elke bibliotheek
kan gebruiken.

21. Programma’s uit aanvraag (2)
• Speciale formules
– Mediawijsheid
– Laaggeletterdheid
– Jeugd & Jongeren
• Normeringen
Door fundamenteel en toegepast onderzoek naar organisatie vormen, werkmethoden,
investeringen, etc . …. een belangrijke adviesfunctie inrichten op het gebied van
productiviteit, werkmethoden, openingstijden en andere bedrijfskundige aspecten
• Inkoop
Mogelijkheden voor verdere ontwikkeling. Assortimentsprofielen. Automatiseren van de
inkoopfunctie. Inkoop andere materialen.
• Toekomstvisie
Centrale strategie voor de bibliotheek van de toekomst (2015). Lange termijn ontwikkelingen
(scope 2030), scenarioplanning, internationale trends en vernieuwingen

22. Voorstel

23. We leggen voor…
• We moeten heel veel doen. Innovatie dreigt hand in hand te gaan met
bezuinigingen. Dat kunnen we alleen aanpakken door slim (samen) te
werken
• Soft franchise geeft hiervoor de meeste aanknopingspunten.
– ruimte voor lokaal ondernemerschap
– delen van succesvolle formule-onderdelen (“koffertjes”)
– back-office en innovatie centraal geregeld

24. We leggen voor…
• In deze ALV van 15 oktober a.s. stellen we voor dat de nieuwe VOB, de
nieuwe brancheorganisatie, de regie neemt in het ontwikkelen en
bewaken van gemeenschappelijke formules, met hun verschillende
componenten.
• De nieuwe VOB dient met ons, voor ons en door ons een programma
te starten met als doel dat er één organisatie ontstaat, de Bibliotheek
Nederland.
• Alle bibliotheken zijn vrij om aan te sluiten bij de oprichting, mits zij
voldoen aan de voorwaarden aan de samenwerking.

25. Wat we vragen
• Deelname.
• Maar meedoen is niet vrijblijvend.
– We gaan verder, zeker als er genoeg bibliotheken mee gaan doen.
– Dat kan niet kosteloos. Wij denken aan een bijdrage in geld en een
bijdrage in tijd. Die bijdrage is natuurlijk ook afhankelijk is van wie er
allemaal meedoen.
Bij voldoende deelname kan dit onderdeel worden van de NVOB, en
hopelijk krijgen we geld van PB Bibliotheek innovatie. Maar er zal ook
een bijdrage nodig zijn vanuit de bibliotheken.

26. Hoe nu verder?
1. Nu discussie en aansluiting bij initiatief.
2. Daarna verder om initiatief hetzij aan te haken bij NVOB, hetzij stichting
oprichten In december
3. En hoe dan ook oprichtingsvergadering om organisatie en actieplan te
bespreken met iedereen die zich wil aansluiten.