SlideShare una empresa de Scribd logo
1 de 15
Descargar para leer sin conexión
06. Durrotun Nafisah XI IPS 2
SMA N I Pasuruan
Tembang
Macapat
01
DAFTAR ISI
02
Halaman Judul..............................................................1
Daftar Isi.........................................................................2
Pengerten Tembung Macapat .................................3
Filosofi Tembung Macapat.......................................4
Ancase Tembung Macapat.......................................8
Paugerane Tembung Macapat.................................9
Tabel Guru Gatra, Guru Lagu, lan Guru
Wilangan......................................................................10
Unsur Kebasaan Tembung Macapat.....................11
Tembung Kawi...........................................................12
Dasanama......................................................................13
Tembung Garba.........................................................14
Sandi Asma..................................................................14
Cover Penutup............................................................15
Macapat nduweni isi ajaran sing dirangkum ana 11 bab.
Macapat di artikno "moco papat - papat (membaca empat -
empat), yaitu maksude metode moco kalimat sing terjalin
saben 4 suku kata.
Tapi wong jowo pahame Macapat yaiku kawuruh (ilmu filosofi
jowo) sing nduweni akeh makna sing njero. Macapat yo sering
di artekno gawe ndoleki jari dirie menungso sejati sing di
keliling 4 nafsu ing dunyo, koyok "sedulur papat kalimo
pancer"
Macapat yaiku kanggo petunjuk menungso kanggo ndoleki jati
diri karo ngatur ke 4 nafsu duniawi sing ngelilingi saben
keuripan menungso. Diarepno menungso iso ngendalikno dadi
menungso sejati.
Tembung utowo lagu ing basa jawa di arani "Sekar" amergo
pembacaane kudu karo ditembangno, amergo iku Macapat
sering di arani "Tembung Macapat" utowo ing basa jawa hindil
diarani "Sekar Macapat" . Sekar Macapat tergolong Sekar alit
sing ning kesastraan jawa ana ing urutan ke 3 sakwise Sekar
Tengahan, lan Sekar Ageng
03
04
Filosofi ~
1. MASKUMAMBANG
Maskumambang diarani manifesto
(tiruan/gambaran) bibit (telor/calon anak)
wong lanang sing ana (tumbuh) ing wadah
(rahim) wong wedok. Banjur ana wujud
awak sing ngambang ing kandungan. Ing
fase iki para leluhur masyarakat Jawa lan
para waliullah ngadakaken/ngelakoni
selametan (upacara) supaya bayi sing ana
ning kandungan waras lan dadi anak sing
bagus.
2. MIJIL
"Mijil" yaiku proses kelahiran sing ning
etimologi kata berarti lahire jabang bayi
sing diarani "manusia". Ing tangisan
pertama anak dilekatno 4 nafsu sing bakal
menjelmo dadi pengiring kekuatan
kanggo perkembangan menungso.
Kekuatan teko nafsu ikulah sing bakal
ngewangi menungso gawe ngerangkak,
Melaku, lan mahami keuripan dadi anak -
anak
Secoro tradisional, ana 15 pakem ning tembung macapat, tapi secoro
umum macapat mek nduweni 11 pola mestrum. Lan 11 tembung macapat
iku yaiku "Perjalanan Keramat Menungso" tekan lahir sampek ngadep
Pengeran.
05
3. SINOM
"Sinom" nduweni arti gambaran masa
muda (nom/cilik). Nom noman sing ayu
iku sing di arep - arep lan di impikno,
dolanan lan nongkrong karo kanca -
kancane. Perkembangan fisik lan
kekuatan saka mung turu banjur
nglebokake weteng, ngadek nganti bisa
melaku minangka tahap sing nyenengake
kanggo bocah lan wong tuwo. Fase iki sing
diarani fase kanak - kanak.
4. KINANTHI
"Kinanthi" ing tembang iki nyritakake
bagian periode mebntuk karakter
menungso, lan mujudake tujuan. Melbu
sekolah lan ngerti urip ing jobo umah.
"Kinanthi" asale saka tembung "Kanthi"
utawa tuntunan. Tegese, menungso butuh
tuntunan lan dalan sing bener ben tujuane
iso kewujud. Tahap iki dadi wigati banget
amergo butuh jasa guru kanggo nuntun
kedewasaan diri. Ing sekolah menungso
nampa tuntunan ilmu lan nilai urip sosial
saka guru, dene ing umah menungso kudu
nampa tuntunan nilai agama lan
peradaban saka wong tuwo.
5. ASMARADANA
Fase iki diarani fase olah roso (olah
asmara). arek lanang ngroso cinta
marang arek wedok lan sewalik e. Fase
iki mebntuk imajinasi, logika lan
perasaan sing tercermin ana ing bait -
bait "Asmaradana".
06
6. GAMBUH
7. DHANDANGGULA
"Dhandanggula" nduweni makna pahit
manise keuripan. Fase kawen, 2
menungso dadi wong tuwo anyar sing
terlahir teko pernikahan. Gambaran teko
fase iki yaiku keuripan sing wis untuk
tahap ndolek i kemapanan sosial, lan
kesejahteraan ndolek i nilai cukup
sandang pangan lan papan.
8. DURMA
"Durma" berasal teko kata"Darma" sing
berarti saben menungso kudu ngelakoni
kebajikan tingkah laku marang wong liyo
ing sosialisasi. Nek iso sedekah ilmu yo
sedekah ilmu, Yen keleben harta. Tapi yen
ora iso keloroe, menungso iso sedekah
senyum lan do'a kanggo wong liyo. Iki
dilakoni ben menungso nduweni sifat
tolong menolong lan peduli marang
liyane. Ing fase iki di arepno supoyo
keuripan menungso iso nduweni manfaat
kanggo menungso liyo.
"Gambuh" nduweni makna jumboh
(bersama). Fase iki nyeritakno tentang
komitmen perkawinan kanggo nyatukake
cinta ing rumah tangga. Perkawinan
duduk tentang ngawino 2 menungso, tapi
uga ngawino 2 keluarga sampe nduweni
(terbentuk) kerukunan, kelarasan lan
saling menghormati antara keloro
pasangan. Fase iki ora gampang amergo 2
menungso kudu saling ngerti ego/nafsue
siji lan loroe, ben iso terbentuk kerukunan
lan keselarasan
07
9. PANGKUR
Ing fase iki menungso bertemu karo
penciptane yaitu "Megatruh" utawa Megat
roh yaiku terpisahe nyawa tekan jasad,
terlepas e nyawa atau roh menyang alam
keabadian
11. POCUNG
Sakwise berpisah e roh Karo jasad e,
menungso di keabadianno menyang alam
semesta. Roh mbalek menyang pencipta
lan raga di bungkus karo kain putih 5
lembar utawa 7 lembar, lan ditaleni ing
saben ruas raga sing diarani "Pocung".
Pocung berarti Pocong atau jasad
menungso sing di bungkus kain. Fase iki di
sebut peristirahatan jasad menungso, lan
roh suci ngelanjutno keuripan ing alam
selanjute sesuai karo amalane sing dunyo
"Pangkur/Mangkir" nduweni arti
nyingkirno hawa nafsu lan angkara murka
sing nyelimuti jiwa menungso. Ing fase iki
menungso jawa di ajarno leluhure apa
sing di arani prihatin lan lelaku. Prihatin
berarti ngeredem angkara nafsu karo
ngelakoni perintah - perintah agama lan
ajaran sing diwarisno leluhur masyarakat
jawa. Ing fase prihatin iki ati menungso di
olah sampek nutuk sing paling njero ati .
Menungso sing di arani tawakal yaiku
berpasrah diri marang sang pencipta.
Sedangkan lelaku lebih dilakoni karo
mengolah raga karo ngadohi kesenengan -
kesenengan dunyo sing nduweni wujud.
10. MEGATRUH
08
Ancase Tembung Macapat
Mulai kelairane ing abad XIV Masehi sampek saiki,
macapat iseh tetep urip lan berkembang, baik secara
tertulis utawa lisan, lan dimanfaatno ing keuripan
saben dino marang sebagen gede masyarakat Jawa
kanggo sarana hiburan, estetika, pendidikan,
pementasan tradisional, surat-menyurat, senandung
teman bekerja, mantra penolak bala, upacara temu
temanten adat Jawa, upacara kegiatan Pangestu, lan
filosofi siklus keuripan menungso, yaiku perjalanan
urip manusia tekan lahir ing dunyo sampek nemui ajal
kematian mbalek nang istana Tuhan
Paugerane (struktur)
Tembung Macapat
Guru Gatra yaiku akehe gatra (baris)
saben sapada (bait) tembang
1. Guru Gatra
Guru Lagu yaiku dhong-dhinge/tibane
swara ing saben pungkasane gatra
09
2. Guru Lagu
3. Guru Wilangan
Guru Lagu yaiku dhong-dhinge/tibane
swara ing saben pungkasane gatra
TABEL
GURU GATRA, GURU LAGU, LAN
GURU WILANGAN
10
UNSUR
UNSUR
KEBIASAAN
KEBIASAAN
TEMBUNG
TEMBUNG
MACAPAT
MACAPAT
11
1. Tembung Kawi
2. Dasanama
3. Tembung Garba
4. Sandi Asma lan Sandi Karsa
1. Tembung Kawi
•Tembung-tembung sing asale saka Basa
Jawa
Tengahan/Jawa Kuna
•Tembung iki biasane digunakake kanggo
omongan sabendina, mula saiki wis arang
keprungu
Tuladha :
Tembung sudra ateges: mlarat
Tembung lawan ateges: mungsuh,
tandhing
Tembung langar ateges: angkuh,
sangar, seneng
padu
12
2. Dasanama
•Asale saka tembung ‘dasan’ ateges
sepuluh, ‘nama’ ateges jeneng utawa
aran.
•Dasanama : jenenge wonng utawa aran
siji nduweni jeneng utawa aran nganti
sepuluh (utawa luwih) kang padha
utawa meh padha tegese.
Tuladha :
-Sira padha tegese karo : kowe,
sampeyan, panjenengan
-Rina padha tegese karo : rinten,
siyang, awan
-Sudra padha tegese karo : papa,
mlarat, sengsara, kere.
13
3. Tembung Garba
•Tembung kang kedadeyan saka gandhenge
tembung loro utawa luwih
- Araneki = Arane + iki
- Dadyewuh = Dadi + ewuh
- Jiwangga = Jiwa + angga
14
4. Sandi Asma
•Sandi asma : jenenge pangarang, pangripta, utawa
pujangga kang diwedharake kang satemene kang
dipilahpilah adhapur wanda-wanda utawa aksara-aksara
Sayange
(Duro) jarak kene
Juri(t) kangen
Kalb(u) ku ora te(n)ang
Atiku cumba(na) rasa sayang
(Fi)kirno ra(sa) kangen iki
Karungulu kaya konco ben wengi
Mek awakmu aning atiku
(H)e sayang, kangen iki gaiso di bendung
Tuladha : Durrotun Nafisah
Matur Suwon
Matur Suwon
13

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

Perjanjian pinjam meminjam glc
Perjanjian pinjam meminjam  glcPerjanjian pinjam meminjam  glc
Perjanjian pinjam meminjam glcGLC
 
Presentasi Nikah Siri Dan Mutah
Presentasi Nikah Siri Dan MutahPresentasi Nikah Siri Dan Mutah
Presentasi Nikah Siri Dan MutahMarhamah Saleh
 
Hukum adat kekeluargaan
Hukum adat kekeluargaanHukum adat kekeluargaan
Hukum adat kekeluargaanFerri Lee
 
Tembang macapat andrew xi.ia6_02
Tembang macapat andrew xi.ia6_02Tembang macapat andrew xi.ia6_02
Tembang macapat andrew xi.ia6_02Andrew Hutabarat
 
Hukum perburuhan
Hukum perburuhanHukum perburuhan
Hukum perburuhanmuizzon
 
Hukum Waris by I Gede Auditta
Hukum Waris by I Gede AudittaHukum Waris by I Gede Auditta
Hukum Waris by I Gede AudittaI Gede Auditta
 
Agama iddah & rujuk materi xii
Agama iddah & rujuk materi xiiAgama iddah & rujuk materi xii
Agama iddah & rujuk materi xiiDhio Asfah
 
PPT Sistematika Hukum Perdata.pptx
PPT Sistematika Hukum Perdata.pptxPPT Sistematika Hukum Perdata.pptx
PPT Sistematika Hukum Perdata.pptxNikenMuji
 
Waris islam aul dan radd
Waris islam    aul dan raddWaris islam    aul dan radd
Waris islam aul dan raddSeptiono Rizqi
 
Contoh Perjanjian Kerjasama Konsorsium Riset Proyek Terbaru (Beli Perjanjian,...
Contoh Perjanjian Kerjasama Konsorsium Riset Proyek Terbaru (Beli Perjanjian,...Contoh Perjanjian Kerjasama Konsorsium Riset Proyek Terbaru (Beli Perjanjian,...
Contoh Perjanjian Kerjasama Konsorsium Riset Proyek Terbaru (Beli Perjanjian,...GLC
 
HUKUM PERNIKAHAN
HUKUM PERNIKAHANHUKUM PERNIKAHAN
HUKUM PERNIKAHANNur Huda
 
hukum menurut tempat berlakunya
hukum menurut tempat berlakunyahukum menurut tempat berlakunya
hukum menurut tempat berlakunyabetriscan
 
2.2-GUGATAN-DAN-PERMOHONAN-Tindakan-Sebelum-Sidang-HAPER.pptx
2.2-GUGATAN-DAN-PERMOHONAN-Tindakan-Sebelum-Sidang-HAPER.pptx2.2-GUGATAN-DAN-PERMOHONAN-Tindakan-Sebelum-Sidang-HAPER.pptx
2.2-GUGATAN-DAN-PERMOHONAN-Tindakan-Sebelum-Sidang-HAPER.pptxssuser698e0f
 
Skema ahli Waris
Skema ahli WarisSkema ahli Waris
Skema ahli Waristpahiday
 

La actualidad más candente (20)

Perjanjian pinjam meminjam glc
Perjanjian pinjam meminjam  glcPerjanjian pinjam meminjam  glc
Perjanjian pinjam meminjam glc
 
Iddah dan ihdad
Iddah dan ihdadIddah dan ihdad
Iddah dan ihdad
 
Mahram, Rukun dan Syarat Nikah
Mahram, Rukun dan Syarat NikahMahram, Rukun dan Syarat Nikah
Mahram, Rukun dan Syarat Nikah
 
Presentasi Nikah Siri Dan Mutah
Presentasi Nikah Siri Dan MutahPresentasi Nikah Siri Dan Mutah
Presentasi Nikah Siri Dan Mutah
 
Hukum adat kekeluargaan
Hukum adat kekeluargaanHukum adat kekeluargaan
Hukum adat kekeluargaan
 
Tembang macapat andrew xi.ia6_02
Tembang macapat andrew xi.ia6_02Tembang macapat andrew xi.ia6_02
Tembang macapat andrew xi.ia6_02
 
Hukum perburuhan
Hukum perburuhanHukum perburuhan
Hukum perburuhan
 
Hukum Waris by I Gede Auditta
Hukum Waris by I Gede AudittaHukum Waris by I Gede Auditta
Hukum Waris by I Gede Auditta
 
Agama iddah & rujuk materi xii
Agama iddah & rujuk materi xiiAgama iddah & rujuk materi xii
Agama iddah & rujuk materi xii
 
PPT Sistematika Hukum Perdata.pptx
PPT Sistematika Hukum Perdata.pptxPPT Sistematika Hukum Perdata.pptx
PPT Sistematika Hukum Perdata.pptx
 
Waris islam aul dan radd
Waris islam    aul dan raddWaris islam    aul dan radd
Waris islam aul dan radd
 
Hudud
HududHudud
Hudud
 
Contoh Perjanjian Kerjasama Konsorsium Riset Proyek Terbaru (Beli Perjanjian,...
Contoh Perjanjian Kerjasama Konsorsium Riset Proyek Terbaru (Beli Perjanjian,...Contoh Perjanjian Kerjasama Konsorsium Riset Proyek Terbaru (Beli Perjanjian,...
Contoh Perjanjian Kerjasama Konsorsium Riset Proyek Terbaru (Beli Perjanjian,...
 
HUKUM PERNIKAHAN
HUKUM PERNIKAHANHUKUM PERNIKAHAN
HUKUM PERNIKAHAN
 
hukum menurut tempat berlakunya
hukum menurut tempat berlakunyahukum menurut tempat berlakunya
hukum menurut tempat berlakunya
 
Letter of credit
Letter of creditLetter of credit
Letter of credit
 
Kerangka Hukum keterbukaan Kontrak Migas dan Minerba di indonesia
Kerangka Hukum keterbukaan Kontrak Migas dan Minerba di indonesiaKerangka Hukum keterbukaan Kontrak Migas dan Minerba di indonesia
Kerangka Hukum keterbukaan Kontrak Migas dan Minerba di indonesia
 
2.2-GUGATAN-DAN-PERMOHONAN-Tindakan-Sebelum-Sidang-HAPER.pptx
2.2-GUGATAN-DAN-PERMOHONAN-Tindakan-Sebelum-Sidang-HAPER.pptx2.2-GUGATAN-DAN-PERMOHONAN-Tindakan-Sebelum-Sidang-HAPER.pptx
2.2-GUGATAN-DAN-PERMOHONAN-Tindakan-Sebelum-Sidang-HAPER.pptx
 
Klausul jual beli
Klausul jual beliKlausul jual beli
Klausul jual beli
 
Skema ahli Waris
Skema ahli WarisSkema ahli Waris
Skema ahli Waris
 

Similar a Materi Tembang Macapat

11-M.khamdan Wahyu M XI-IPS2
11-M.khamdan Wahyu M XI-IPS2 11-M.khamdan Wahyu M XI-IPS2
11-M.khamdan Wahyu M XI-IPS2 MKhamdanWahyu
 
Tembang Macapat_Beni Cahya Suro-07.pdf
Tembang Macapat_Beni Cahya Suro-07.pdfTembang Macapat_Beni Cahya Suro-07.pdf
Tembang Macapat_Beni Cahya Suro-07.pdfBeniCahyaSuro
 
34_VatmaER_Tembang Macapat
34_VatmaER_Tembang Macapat 34_VatmaER_Tembang Macapat
34_VatmaER_Tembang Macapat vendahBm
 
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila NazlaSalsabila3
 
Tembang Macapat_35-Zakiy Bagus Setiawan/XI IPS 1.pdf
Tembang Macapat_35-Zakiy Bagus Setiawan/XI IPS 1.pdfTembang Macapat_35-Zakiy Bagus Setiawan/XI IPS 1.pdf
Tembang Macapat_35-Zakiy Bagus Setiawan/XI IPS 1.pdfZakiyBagus21
 
Tembang Macapat by Aisyah Amelia.pdf
Tembang Macapat by Aisyah Amelia.pdfTembang Macapat by Aisyah Amelia.pdf
Tembang Macapat by Aisyah Amelia.pdfaisyah253517
 
04_Ameylin G.T_XI MIPA 5_Tembang Macapat.pdf
04_Ameylin G.T_XI MIPA 5_Tembang Macapat.pdf04_Ameylin G.T_XI MIPA 5_Tembang Macapat.pdf
04_Ameylin G.T_XI MIPA 5_Tembang Macapat.pdf06AmeylinGhaniaTsani
 
26//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 5
26//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 526//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 5
26//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 5Tasyafa2
 
Tembung Macapat-Roma Afrizal Taslim-XIMIPA2-30.pdf
Tembung Macapat-Roma Afrizal Taslim-XIMIPA2-30.pdfTembung Macapat-Roma Afrizal Taslim-XIMIPA2-30.pdf
Tembung Macapat-Roma Afrizal Taslim-XIMIPA2-30.pdf31RomaAfrizalTaslim
 
Tembang Macapat_30-SAFITRI XI IPS 1.pdf
Tembang Macapat_30-SAFITRI XI IPS 1.pdfTembang Macapat_30-SAFITRI XI IPS 1.pdf
Tembang Macapat_30-SAFITRI XI IPS 1.pdfSafitri Safitri
 
Tembang macapat kelas XI .pdf
Tembang macapat kelas XI .pdfTembang macapat kelas XI .pdf
Tembang macapat kelas XI .pdfMohAfifBahari
 
27. Savira Indri "Materi Tembung Macapat"
27. Savira Indri "Materi Tembung Macapat"27. Savira Indri "Materi Tembung Macapat"
27. Savira Indri "Materi Tembung Macapat"31SaviraIndriSeptiva
 
Buku Digital Tembang Macapat
Buku Digital Tembang Macapat Buku Digital Tembang Macapat
Buku Digital Tembang Macapat 23RenshaFadhila
 

Similar a Materi Tembang Macapat (20)

Tembung macapat
Tembung macapatTembung macapat
Tembung macapat
 
11-M.khamdan Wahyu M XI-IPS2
11-M.khamdan Wahyu M XI-IPS2 11-M.khamdan Wahyu M XI-IPS2
11-M.khamdan Wahyu M XI-IPS2
 
Tembang Macapat
Tembang  Macapat Tembang  Macapat
Tembang Macapat
 
Tembang Macapat_Beni Cahya Suro-07.pdf
Tembang Macapat_Beni Cahya Suro-07.pdfTembang Macapat_Beni Cahya Suro-07.pdf
Tembang Macapat_Beni Cahya Suro-07.pdf
 
34_VatmaER_Tembang Macapat
34_VatmaER_Tembang Macapat 34_VatmaER_Tembang Macapat
34_VatmaER_Tembang Macapat
 
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila
 
Tembung Macapat
Tembung Macapat Tembung Macapat
Tembung Macapat
 
Tembang Macapat_35-Zakiy Bagus Setiawan/XI IPS 1.pdf
Tembang Macapat_35-Zakiy Bagus Setiawan/XI IPS 1.pdfTembang Macapat_35-Zakiy Bagus Setiawan/XI IPS 1.pdf
Tembang Macapat_35-Zakiy Bagus Setiawan/XI IPS 1.pdf
 
Tembang Macapat by Aisyah Amelia.pdf
Tembang Macapat by Aisyah Amelia.pdfTembang Macapat by Aisyah Amelia.pdf
Tembang Macapat by Aisyah Amelia.pdf
 
M. Syahrul Rhomadhon
M. Syahrul Rhomadhon M. Syahrul Rhomadhon
M. Syahrul Rhomadhon
 
04_Ameylin G.T_XI MIPA 5_Tembang Macapat.pdf
04_Ameylin G.T_XI MIPA 5_Tembang Macapat.pdf04_Ameylin G.T_XI MIPA 5_Tembang Macapat.pdf
04_Ameylin G.T_XI MIPA 5_Tembang Macapat.pdf
 
26//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 5
26//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 526//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 5
26//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 5
 
Tembung Macapat-Roma Afrizal Taslim-XIMIPA2-30.pdf
Tembung Macapat-Roma Afrizal Taslim-XIMIPA2-30.pdfTembung Macapat-Roma Afrizal Taslim-XIMIPA2-30.pdf
Tembung Macapat-Roma Afrizal Taslim-XIMIPA2-30.pdf
 
Tembang Macapat_30-SAFITRI XI IPS 1.pdf
Tembang Macapat_30-SAFITRI XI IPS 1.pdfTembang Macapat_30-SAFITRI XI IPS 1.pdf
Tembang Macapat_30-SAFITRI XI IPS 1.pdf
 
Tembang macapat kelas XI .pdf
Tembang macapat kelas XI .pdfTembang macapat kelas XI .pdf
Tembang macapat kelas XI .pdf
 
27. Savira Indri "Materi Tembung Macapat"
27. Savira Indri "Materi Tembung Macapat"27. Savira Indri "Materi Tembung Macapat"
27. Savira Indri "Materi Tembung Macapat"
 
Macapat
MacapatMacapat
Macapat
 
Buku Digital Tembang Macapat
Buku Digital Tembang Macapat Buku Digital Tembang Macapat
Buku Digital Tembang Macapat
 
BAHASA DAERAH BALI KLS XI
 BAHASA DAERAH  BALI KLS XI  BAHASA DAERAH  BALI KLS XI
BAHASA DAERAH BALI KLS XI
 
BAHASA BALI KELAS XI
BAHASA BALI KELAS XIBAHASA BALI KELAS XI
BAHASA BALI KELAS XI
 

Último

Aksi Nyata Modul 1.1 Calon Guru Penggerak
Aksi Nyata Modul 1.1 Calon Guru PenggerakAksi Nyata Modul 1.1 Calon Guru Penggerak
Aksi Nyata Modul 1.1 Calon Guru Penggeraksupriadi611
 
Materi Pertemuan 6 Materi Pertemuan 6.pptx
Materi Pertemuan 6 Materi Pertemuan 6.pptxMateri Pertemuan 6 Materi Pertemuan 6.pptx
Materi Pertemuan 6 Materi Pertemuan 6.pptxRezaWahyuni6
 
ppt-modul-6-pend-seni-di sd kelompok 2 ppt
ppt-modul-6-pend-seni-di sd kelompok 2 pptppt-modul-6-pend-seni-di sd kelompok 2 ppt
ppt-modul-6-pend-seni-di sd kelompok 2 pptArkhaRega1
 
MATERI EKOSISTEM UNTUK SEKOLAH MENENGAH ATAS
MATERI EKOSISTEM UNTUK SEKOLAH MENENGAH ATASMATERI EKOSISTEM UNTUK SEKOLAH MENENGAH ATAS
MATERI EKOSISTEM UNTUK SEKOLAH MENENGAH ATASKurniawan Dirham
 
11 PPT Pancasila sebagai Paradigma Kehidupan dalam Masyarakat.pptx
11 PPT Pancasila sebagai Paradigma Kehidupan dalam Masyarakat.pptx11 PPT Pancasila sebagai Paradigma Kehidupan dalam Masyarakat.pptx
11 PPT Pancasila sebagai Paradigma Kehidupan dalam Masyarakat.pptxMiftahunnajahTVIBS
 
Contoh Laporan Observasi Pembelajaran Rekan Sejawat.pdf
Contoh Laporan Observasi Pembelajaran Rekan Sejawat.pdfContoh Laporan Observasi Pembelajaran Rekan Sejawat.pdf
Contoh Laporan Observasi Pembelajaran Rekan Sejawat.pdfCandraMegawati
 
2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar mata pelajaranPPKn 2024.pdf
2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar  mata pelajaranPPKn 2024.pdf2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar  mata pelajaranPPKn 2024.pdf
2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar mata pelajaranPPKn 2024.pdfsdn3jatiblora
 
Tugas 1 ABK di SD prodi pendidikan guru sekolah dasar.docx
Tugas 1 ABK di SD prodi pendidikan guru sekolah dasar.docxTugas 1 ABK di SD prodi pendidikan guru sekolah dasar.docx
Tugas 1 ABK di SD prodi pendidikan guru sekolah dasar.docxmawan5982
 
TUGAS GURU PENGGERAK Aksi Nyata Modul 1.1.pdf
TUGAS GURU PENGGERAK Aksi Nyata Modul 1.1.pdfTUGAS GURU PENGGERAK Aksi Nyata Modul 1.1.pdf
TUGAS GURU PENGGERAK Aksi Nyata Modul 1.1.pdfElaAditya
 
442539315-ppt-modul-6-pend-seni-pptx.pptx
442539315-ppt-modul-6-pend-seni-pptx.pptx442539315-ppt-modul-6-pend-seni-pptx.pptx
442539315-ppt-modul-6-pend-seni-pptx.pptxHendryJulistiyanto
 
Materi Strategi Perubahan dibuat oleh kelompok 5
Materi Strategi Perubahan dibuat oleh kelompok 5Materi Strategi Perubahan dibuat oleh kelompok 5
Materi Strategi Perubahan dibuat oleh kelompok 5KIKI TRISNA MUKTI
 
Sesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptx
Sesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptxSesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptx
Sesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptxSovyOktavianti
 
BAHAN SOSIALISASI PPDB SMA-SMK NEGERI DISDIKSU TP. 2024-2025 REVISI.pptx
BAHAN SOSIALISASI PPDB SMA-SMK NEGERI DISDIKSU TP. 2024-2025 REVISI.pptxBAHAN SOSIALISASI PPDB SMA-SMK NEGERI DISDIKSU TP. 2024-2025 REVISI.pptx
BAHAN SOSIALISASI PPDB SMA-SMK NEGERI DISDIKSU TP. 2024-2025 REVISI.pptxJamhuriIshak
 
soal AKM Mata Pelajaran PPKN kelas .pptx
soal AKM Mata Pelajaran PPKN kelas .pptxsoal AKM Mata Pelajaran PPKN kelas .pptx
soal AKM Mata Pelajaran PPKN kelas .pptxazhari524
 
Paparan Refleksi Lokakarya program sekolah penggerak.pptx
Paparan Refleksi Lokakarya program sekolah penggerak.pptxPaparan Refleksi Lokakarya program sekolah penggerak.pptx
Paparan Refleksi Lokakarya program sekolah penggerak.pptxIgitNuryana13
 
Aksi nyata Malaikat Kebaikan [Guru].pptx
Aksi nyata Malaikat Kebaikan [Guru].pptxAksi nyata Malaikat Kebaikan [Guru].pptx
Aksi nyata Malaikat Kebaikan [Guru].pptxsdn3jatiblora
 
Keterampilan menyimak kelas bawah tugas UT
Keterampilan menyimak kelas bawah tugas UTKeterampilan menyimak kelas bawah tugas UT
Keterampilan menyimak kelas bawah tugas UTIndraAdm
 
REFLEKSI MANDIRI_Prakarsa Perubahan BAGJA Modul 1.3.pdf
REFLEKSI MANDIRI_Prakarsa Perubahan BAGJA Modul 1.3.pdfREFLEKSI MANDIRI_Prakarsa Perubahan BAGJA Modul 1.3.pdf
REFLEKSI MANDIRI_Prakarsa Perubahan BAGJA Modul 1.3.pdfirwanabidin08
 
tugas karya ilmiah 1 universitas terbuka pembelajaran
tugas karya ilmiah 1 universitas terbuka pembelajarantugas karya ilmiah 1 universitas terbuka pembelajaran
tugas karya ilmiah 1 universitas terbuka pembelajarankeicapmaniez
 
DEMONSTRASI KONTEKSTUAL MODUL 1.3 PENDIDIKAN GURU PENGGERAK
DEMONSTRASI KONTEKSTUAL MODUL 1.3 PENDIDIKAN GURU PENGGERAKDEMONSTRASI KONTEKSTUAL MODUL 1.3 PENDIDIKAN GURU PENGGERAK
DEMONSTRASI KONTEKSTUAL MODUL 1.3 PENDIDIKAN GURU PENGGERAKirwan461475
 

Último (20)

Aksi Nyata Modul 1.1 Calon Guru Penggerak
Aksi Nyata Modul 1.1 Calon Guru PenggerakAksi Nyata Modul 1.1 Calon Guru Penggerak
Aksi Nyata Modul 1.1 Calon Guru Penggerak
 
Materi Pertemuan 6 Materi Pertemuan 6.pptx
Materi Pertemuan 6 Materi Pertemuan 6.pptxMateri Pertemuan 6 Materi Pertemuan 6.pptx
Materi Pertemuan 6 Materi Pertemuan 6.pptx
 
ppt-modul-6-pend-seni-di sd kelompok 2 ppt
ppt-modul-6-pend-seni-di sd kelompok 2 pptppt-modul-6-pend-seni-di sd kelompok 2 ppt
ppt-modul-6-pend-seni-di sd kelompok 2 ppt
 
MATERI EKOSISTEM UNTUK SEKOLAH MENENGAH ATAS
MATERI EKOSISTEM UNTUK SEKOLAH MENENGAH ATASMATERI EKOSISTEM UNTUK SEKOLAH MENENGAH ATAS
MATERI EKOSISTEM UNTUK SEKOLAH MENENGAH ATAS
 
11 PPT Pancasila sebagai Paradigma Kehidupan dalam Masyarakat.pptx
11 PPT Pancasila sebagai Paradigma Kehidupan dalam Masyarakat.pptx11 PPT Pancasila sebagai Paradigma Kehidupan dalam Masyarakat.pptx
11 PPT Pancasila sebagai Paradigma Kehidupan dalam Masyarakat.pptx
 
Contoh Laporan Observasi Pembelajaran Rekan Sejawat.pdf
Contoh Laporan Observasi Pembelajaran Rekan Sejawat.pdfContoh Laporan Observasi Pembelajaran Rekan Sejawat.pdf
Contoh Laporan Observasi Pembelajaran Rekan Sejawat.pdf
 
2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar mata pelajaranPPKn 2024.pdf
2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar  mata pelajaranPPKn 2024.pdf2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar  mata pelajaranPPKn 2024.pdf
2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar mata pelajaranPPKn 2024.pdf
 
Tugas 1 ABK di SD prodi pendidikan guru sekolah dasar.docx
Tugas 1 ABK di SD prodi pendidikan guru sekolah dasar.docxTugas 1 ABK di SD prodi pendidikan guru sekolah dasar.docx
Tugas 1 ABK di SD prodi pendidikan guru sekolah dasar.docx
 
TUGAS GURU PENGGERAK Aksi Nyata Modul 1.1.pdf
TUGAS GURU PENGGERAK Aksi Nyata Modul 1.1.pdfTUGAS GURU PENGGERAK Aksi Nyata Modul 1.1.pdf
TUGAS GURU PENGGERAK Aksi Nyata Modul 1.1.pdf
 
442539315-ppt-modul-6-pend-seni-pptx.pptx
442539315-ppt-modul-6-pend-seni-pptx.pptx442539315-ppt-modul-6-pend-seni-pptx.pptx
442539315-ppt-modul-6-pend-seni-pptx.pptx
 
Materi Strategi Perubahan dibuat oleh kelompok 5
Materi Strategi Perubahan dibuat oleh kelompok 5Materi Strategi Perubahan dibuat oleh kelompok 5
Materi Strategi Perubahan dibuat oleh kelompok 5
 
Sesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptx
Sesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptxSesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptx
Sesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptx
 
BAHAN SOSIALISASI PPDB SMA-SMK NEGERI DISDIKSU TP. 2024-2025 REVISI.pptx
BAHAN SOSIALISASI PPDB SMA-SMK NEGERI DISDIKSU TP. 2024-2025 REVISI.pptxBAHAN SOSIALISASI PPDB SMA-SMK NEGERI DISDIKSU TP. 2024-2025 REVISI.pptx
BAHAN SOSIALISASI PPDB SMA-SMK NEGERI DISDIKSU TP. 2024-2025 REVISI.pptx
 
soal AKM Mata Pelajaran PPKN kelas .pptx
soal AKM Mata Pelajaran PPKN kelas .pptxsoal AKM Mata Pelajaran PPKN kelas .pptx
soal AKM Mata Pelajaran PPKN kelas .pptx
 
Paparan Refleksi Lokakarya program sekolah penggerak.pptx
Paparan Refleksi Lokakarya program sekolah penggerak.pptxPaparan Refleksi Lokakarya program sekolah penggerak.pptx
Paparan Refleksi Lokakarya program sekolah penggerak.pptx
 
Aksi nyata Malaikat Kebaikan [Guru].pptx
Aksi nyata Malaikat Kebaikan [Guru].pptxAksi nyata Malaikat Kebaikan [Guru].pptx
Aksi nyata Malaikat Kebaikan [Guru].pptx
 
Keterampilan menyimak kelas bawah tugas UT
Keterampilan menyimak kelas bawah tugas UTKeterampilan menyimak kelas bawah tugas UT
Keterampilan menyimak kelas bawah tugas UT
 
REFLEKSI MANDIRI_Prakarsa Perubahan BAGJA Modul 1.3.pdf
REFLEKSI MANDIRI_Prakarsa Perubahan BAGJA Modul 1.3.pdfREFLEKSI MANDIRI_Prakarsa Perubahan BAGJA Modul 1.3.pdf
REFLEKSI MANDIRI_Prakarsa Perubahan BAGJA Modul 1.3.pdf
 
tugas karya ilmiah 1 universitas terbuka pembelajaran
tugas karya ilmiah 1 universitas terbuka pembelajarantugas karya ilmiah 1 universitas terbuka pembelajaran
tugas karya ilmiah 1 universitas terbuka pembelajaran
 
DEMONSTRASI KONTEKSTUAL MODUL 1.3 PENDIDIKAN GURU PENGGERAK
DEMONSTRASI KONTEKSTUAL MODUL 1.3 PENDIDIKAN GURU PENGGERAKDEMONSTRASI KONTEKSTUAL MODUL 1.3 PENDIDIKAN GURU PENGGERAK
DEMONSTRASI KONTEKSTUAL MODUL 1.3 PENDIDIKAN GURU PENGGERAK
 

Materi Tembang Macapat

  • 1. 06. Durrotun Nafisah XI IPS 2 SMA N I Pasuruan Tembang Macapat 01
  • 2. DAFTAR ISI 02 Halaman Judul..............................................................1 Daftar Isi.........................................................................2 Pengerten Tembung Macapat .................................3 Filosofi Tembung Macapat.......................................4 Ancase Tembung Macapat.......................................8 Paugerane Tembung Macapat.................................9 Tabel Guru Gatra, Guru Lagu, lan Guru Wilangan......................................................................10 Unsur Kebasaan Tembung Macapat.....................11 Tembung Kawi...........................................................12 Dasanama......................................................................13 Tembung Garba.........................................................14 Sandi Asma..................................................................14 Cover Penutup............................................................15
  • 3. Macapat nduweni isi ajaran sing dirangkum ana 11 bab. Macapat di artikno "moco papat - papat (membaca empat - empat), yaitu maksude metode moco kalimat sing terjalin saben 4 suku kata. Tapi wong jowo pahame Macapat yaiku kawuruh (ilmu filosofi jowo) sing nduweni akeh makna sing njero. Macapat yo sering di artekno gawe ndoleki jari dirie menungso sejati sing di keliling 4 nafsu ing dunyo, koyok "sedulur papat kalimo pancer" Macapat yaiku kanggo petunjuk menungso kanggo ndoleki jati diri karo ngatur ke 4 nafsu duniawi sing ngelilingi saben keuripan menungso. Diarepno menungso iso ngendalikno dadi menungso sejati. Tembung utowo lagu ing basa jawa di arani "Sekar" amergo pembacaane kudu karo ditembangno, amergo iku Macapat sering di arani "Tembung Macapat" utowo ing basa jawa hindil diarani "Sekar Macapat" . Sekar Macapat tergolong Sekar alit sing ning kesastraan jawa ana ing urutan ke 3 sakwise Sekar Tengahan, lan Sekar Ageng 03
  • 4. 04 Filosofi ~ 1. MASKUMAMBANG Maskumambang diarani manifesto (tiruan/gambaran) bibit (telor/calon anak) wong lanang sing ana (tumbuh) ing wadah (rahim) wong wedok. Banjur ana wujud awak sing ngambang ing kandungan. Ing fase iki para leluhur masyarakat Jawa lan para waliullah ngadakaken/ngelakoni selametan (upacara) supaya bayi sing ana ning kandungan waras lan dadi anak sing bagus. 2. MIJIL "Mijil" yaiku proses kelahiran sing ning etimologi kata berarti lahire jabang bayi sing diarani "manusia". Ing tangisan pertama anak dilekatno 4 nafsu sing bakal menjelmo dadi pengiring kekuatan kanggo perkembangan menungso. Kekuatan teko nafsu ikulah sing bakal ngewangi menungso gawe ngerangkak, Melaku, lan mahami keuripan dadi anak - anak Secoro tradisional, ana 15 pakem ning tembung macapat, tapi secoro umum macapat mek nduweni 11 pola mestrum. Lan 11 tembung macapat iku yaiku "Perjalanan Keramat Menungso" tekan lahir sampek ngadep Pengeran.
  • 5. 05 3. SINOM "Sinom" nduweni arti gambaran masa muda (nom/cilik). Nom noman sing ayu iku sing di arep - arep lan di impikno, dolanan lan nongkrong karo kanca - kancane. Perkembangan fisik lan kekuatan saka mung turu banjur nglebokake weteng, ngadek nganti bisa melaku minangka tahap sing nyenengake kanggo bocah lan wong tuwo. Fase iki sing diarani fase kanak - kanak. 4. KINANTHI "Kinanthi" ing tembang iki nyritakake bagian periode mebntuk karakter menungso, lan mujudake tujuan. Melbu sekolah lan ngerti urip ing jobo umah. "Kinanthi" asale saka tembung "Kanthi" utawa tuntunan. Tegese, menungso butuh tuntunan lan dalan sing bener ben tujuane iso kewujud. Tahap iki dadi wigati banget amergo butuh jasa guru kanggo nuntun kedewasaan diri. Ing sekolah menungso nampa tuntunan ilmu lan nilai urip sosial saka guru, dene ing umah menungso kudu nampa tuntunan nilai agama lan peradaban saka wong tuwo. 5. ASMARADANA Fase iki diarani fase olah roso (olah asmara). arek lanang ngroso cinta marang arek wedok lan sewalik e. Fase iki mebntuk imajinasi, logika lan perasaan sing tercermin ana ing bait - bait "Asmaradana".
  • 6. 06 6. GAMBUH 7. DHANDANGGULA "Dhandanggula" nduweni makna pahit manise keuripan. Fase kawen, 2 menungso dadi wong tuwo anyar sing terlahir teko pernikahan. Gambaran teko fase iki yaiku keuripan sing wis untuk tahap ndolek i kemapanan sosial, lan kesejahteraan ndolek i nilai cukup sandang pangan lan papan. 8. DURMA "Durma" berasal teko kata"Darma" sing berarti saben menungso kudu ngelakoni kebajikan tingkah laku marang wong liyo ing sosialisasi. Nek iso sedekah ilmu yo sedekah ilmu, Yen keleben harta. Tapi yen ora iso keloroe, menungso iso sedekah senyum lan do'a kanggo wong liyo. Iki dilakoni ben menungso nduweni sifat tolong menolong lan peduli marang liyane. Ing fase iki di arepno supoyo keuripan menungso iso nduweni manfaat kanggo menungso liyo. "Gambuh" nduweni makna jumboh (bersama). Fase iki nyeritakno tentang komitmen perkawinan kanggo nyatukake cinta ing rumah tangga. Perkawinan duduk tentang ngawino 2 menungso, tapi uga ngawino 2 keluarga sampe nduweni (terbentuk) kerukunan, kelarasan lan saling menghormati antara keloro pasangan. Fase iki ora gampang amergo 2 menungso kudu saling ngerti ego/nafsue siji lan loroe, ben iso terbentuk kerukunan lan keselarasan
  • 7. 07 9. PANGKUR Ing fase iki menungso bertemu karo penciptane yaitu "Megatruh" utawa Megat roh yaiku terpisahe nyawa tekan jasad, terlepas e nyawa atau roh menyang alam keabadian 11. POCUNG Sakwise berpisah e roh Karo jasad e, menungso di keabadianno menyang alam semesta. Roh mbalek menyang pencipta lan raga di bungkus karo kain putih 5 lembar utawa 7 lembar, lan ditaleni ing saben ruas raga sing diarani "Pocung". Pocung berarti Pocong atau jasad menungso sing di bungkus kain. Fase iki di sebut peristirahatan jasad menungso, lan roh suci ngelanjutno keuripan ing alam selanjute sesuai karo amalane sing dunyo "Pangkur/Mangkir" nduweni arti nyingkirno hawa nafsu lan angkara murka sing nyelimuti jiwa menungso. Ing fase iki menungso jawa di ajarno leluhure apa sing di arani prihatin lan lelaku. Prihatin berarti ngeredem angkara nafsu karo ngelakoni perintah - perintah agama lan ajaran sing diwarisno leluhur masyarakat jawa. Ing fase prihatin iki ati menungso di olah sampek nutuk sing paling njero ati . Menungso sing di arani tawakal yaiku berpasrah diri marang sang pencipta. Sedangkan lelaku lebih dilakoni karo mengolah raga karo ngadohi kesenengan - kesenengan dunyo sing nduweni wujud. 10. MEGATRUH
  • 8. 08 Ancase Tembung Macapat Mulai kelairane ing abad XIV Masehi sampek saiki, macapat iseh tetep urip lan berkembang, baik secara tertulis utawa lisan, lan dimanfaatno ing keuripan saben dino marang sebagen gede masyarakat Jawa kanggo sarana hiburan, estetika, pendidikan, pementasan tradisional, surat-menyurat, senandung teman bekerja, mantra penolak bala, upacara temu temanten adat Jawa, upacara kegiatan Pangestu, lan filosofi siklus keuripan menungso, yaiku perjalanan urip manusia tekan lahir ing dunyo sampek nemui ajal kematian mbalek nang istana Tuhan
  • 9. Paugerane (struktur) Tembung Macapat Guru Gatra yaiku akehe gatra (baris) saben sapada (bait) tembang 1. Guru Gatra Guru Lagu yaiku dhong-dhinge/tibane swara ing saben pungkasane gatra 09 2. Guru Lagu 3. Guru Wilangan Guru Lagu yaiku dhong-dhinge/tibane swara ing saben pungkasane gatra
  • 10. TABEL GURU GATRA, GURU LAGU, LAN GURU WILANGAN 10
  • 11. UNSUR UNSUR KEBIASAAN KEBIASAAN TEMBUNG TEMBUNG MACAPAT MACAPAT 11 1. Tembung Kawi 2. Dasanama 3. Tembung Garba 4. Sandi Asma lan Sandi Karsa
  • 12. 1. Tembung Kawi •Tembung-tembung sing asale saka Basa Jawa Tengahan/Jawa Kuna •Tembung iki biasane digunakake kanggo omongan sabendina, mula saiki wis arang keprungu Tuladha : Tembung sudra ateges: mlarat Tembung lawan ateges: mungsuh, tandhing Tembung langar ateges: angkuh, sangar, seneng padu 12
  • 13. 2. Dasanama •Asale saka tembung ‘dasan’ ateges sepuluh, ‘nama’ ateges jeneng utawa aran. •Dasanama : jenenge wonng utawa aran siji nduweni jeneng utawa aran nganti sepuluh (utawa luwih) kang padha utawa meh padha tegese. Tuladha : -Sira padha tegese karo : kowe, sampeyan, panjenengan -Rina padha tegese karo : rinten, siyang, awan -Sudra padha tegese karo : papa, mlarat, sengsara, kere. 13
  • 14. 3. Tembung Garba •Tembung kang kedadeyan saka gandhenge tembung loro utawa luwih - Araneki = Arane + iki - Dadyewuh = Dadi + ewuh - Jiwangga = Jiwa + angga 14 4. Sandi Asma •Sandi asma : jenenge pangarang, pangripta, utawa pujangga kang diwedharake kang satemene kang dipilahpilah adhapur wanda-wanda utawa aksara-aksara Sayange (Duro) jarak kene Juri(t) kangen Kalb(u) ku ora te(n)ang Atiku cumba(na) rasa sayang (Fi)kirno ra(sa) kangen iki Karungulu kaya konco ben wengi Mek awakmu aning atiku (H)e sayang, kangen iki gaiso di bendung Tuladha : Durrotun Nafisah