In 1913 vond in Gent de Wereldtentoonstelling plaats.Honderd jaar later (12 november 2013) organiseert de Vlaamse Vereniging voor Ruimte en Planning (VRP) de Werelddag van de Stedenbouw in Gent (in de prachtige Bijloke). Wat waren de ruimtelijke issues in 1913 en zijn ze nog relevant nu? Met als thema 'Waar ligt de grens?' bogen experts uit binnen- en buitenland zich over prangende vraagstukken: verdichting, duurzaamheid, betaalbaar en energiezuinig wonen, mobiliteit, ruimtelijk-economische vernieuwing...
5. 2.4 Aanzet voor een duurzame armatuur op basis van woonomgevingskwaliteiten
RUIMTELIJKE
TRENDBREUK
Ontwerpend
onderzoek op
nieuwe duurzame
woonomgevingen
Sturingsprincipe’s
en ruimtelijke claims
als alternatief voor
gelijkmatig gespreid
verstedelijkingsmodel
6. BWMSTR PILOOTPROJECTEN WONEN
Ontwerpend Onderzoek met een beleidsvoorbereidende inslag
realisatie van collectieve woonmodellen in een regelluwe omgeving
Vlaams minister van Energie, Wonen, Steden en Sociale Economie
Afdeling Woonbeleid
Team Stedenbeleid
Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen
Ruimte Vlaanderen
Team Vlaams Bouwmeester
7. 5 onderzoeksteams
5 ontwerpers
5 bouwheren
FASE 1
ontwerpend onderzoek:
modellen
Ը
jan 2013
FASE 2
ontwerpend onderzoek:
5 masterplannen
voor 5 sites
Ը
FASE 3
bouw van
5 pilootprojecten
Ը
april 2013
maart 2014
5 projectregisseurs
kwaliteitskamer
74
8. 5 onderzoeksteams
5 ontwerpers
5 bouwheren
FASE 1
ontwerpend onderzoek:
modellen
Ը
jan 2013
FASE 2
ontwerpend onderzoek:
5 masterplannen
voor 5 sites
Ը
FASE 3
bouw van
5 pilootprojecten
Ը
april 2013
maart 2014
5 projectregisseurs
kwaliteitskamer
74
9. team_01
Dierendonckblancke Architecten
L.U.S.T. Architecten
Haerynck Vanmeirhaeghe architecten
9
De Nieuwe Wijk
Verspreid over Vlaanderen ligt een aanzienlijk
patrimonium aan sociale woonwijken. Deze
publieke gronden zijn een strategische hefboom van en voor de overheid om sturing te
geven aan het woonbeleid. De grootschalige
renovaties die zich opdringen kunnen worden
aangegrepen om hier met nieuwe visies, en in
coalities met publieke en/of private partners,
een sterkere sociale menging en een belangrijke verdichting te realiseren.
De Nieuwe Wijk
Het vastgoedpatrimonium in beheer van de Sociale
huisvestingsmaatschappijen vertegenwoordigt een
21. * Oppervlakte in eigendom van de VMSW en de sociale
huisvestingsmaatschappijen
** Oppervlakte van de reservegronden, gelegen in woongebied en woonuitbreidingsgebied in eigendom van de
VMSW en de sociale huisvestingsmaatschappijen
75 km *
2
Sociaal bebouwde
gronden
15 km **
2
Sociale grondvoorraad
90 km
2
De oppervlakte ingenomen door bestaande sociale huur–
woningen wordt geschat op basis van 20 woningen/hectare
Bronnen: www.vmsw.be/nl/algemeen/statistieken,
http://aps.vlaanderen.be/sgml/largereeksen/2475.htm
22. Onderzoekscel stadsontwerp (OSO, Universiteit Antwerpen)
BULK architecten
Collectief Noord
CLUSTER Landschap en Stedenbouw
Sofie Vanderlinden
21
team_02
Vacante Voorstad
Tijdens de 20ste eeuw zijn heel diverse woonen wijkprojecten als losse stukken stad
rondom de steden gebouwd. Deze voorsteden zijn vandaag vaak verouderd, maar hun
private eigendomsstructuur bemoeilijkt een
gestructureerde herontwikkeling. De voorgestelde methodiek probeert dit via een win-win
te doorbreken. Per stuk stad wordt een verdichtingsproject ingezet als middel en als financieringsbron om de gedeelde problemen
van deze wijken aan te pakken. Zo wordt de
vacante ruimte in de Vlaamse voorsteden de
voedingsbodem voor een duurzame verdichting.
32. Bovenbouw architectuur
Labo S (Universiteit Gent)
Labo A (Universiteit Gent)
31
team_03
Wonen in een
collectief landschap
De verstedelijking en verkaveling van het
Vlaamse territorium kent nog steeds een sterke dynamiek. Langs de Vlaamse wegen zoeken steeds grootschaliger woonontwikkelingen de nabijheid van het landschap op. Maar
binnen het huidige planningskader leidt meer
woningbouw tot steeds minder landschap.
Door de spelregels nét iets te wijzigen, kan
de bestaande dynamiek meebouwen aan een
nieuwe alliantie tussen wonen en landschap.
Compact en collectief wonen bouwt zo mee
aan een kwalitatief, collectief landschap.
42. team_04
Speculations Reflexions
Something Fantastic / Monadnock / V+ /
TRANS / Must / Urban Solutions / DGMR /
Filip Dujardin
43
Nieuwe coalities
voor het wonen
In een verzadigd landschap van individuele bouwheren bieden ‘de bouwgroep’, ‘de
community-land-trust’ en ‘de coöperatieve’
een valabel alternatief voor het opdrachtgeverschap in Vlaanderen. Deze ‘coalities’ zetten de
collectiviteit niet louter in als een dogma of als
een instrument van verdichting, maar koppelen
bewonersbelangen bewust aan ondernemerschap en marktdenken. Persoonlijke en collectieve voordelen worden zodoende vertaald
naar een gedeelde en kwalitatieve woonvisie.
Nieuwe coalities
Om tot een trendbreuk in de Vlaamse woonproduc-
48. V+ and TRAN s
S’
46
BOUWGROEP
+ZORG
INITIATOR
Onafhankelijke
vereniging
kt
zoe
helpt te
ontwerpen
INWONER INWONER INWONER INWONER INWONER
oud
oud
jong
jong
jong
bet
aal
t
zoekt
individuele
BANKLENING
BOUWKOSTEN
verbinden aan
GEBOUW
+
SOCIAAL
CONTRACT
(zorg)
TERREINEN
en
CONCEPT
en
ARCHITECT
49.
50. Monadnocks
52
COMMUNITY LAND TRUST
NON PROFIT
ORGANISATIE
zoekt
an
ma
s
lijk
de
betaalt
alt
ta
be
LENIN G
LENIN G
TERREINEN
en
CONCEPT
en
ARCHITECT
blij
ft
e
ige
na
ar
va
n
bet
aal
t
B
BOUWKOSTEN
INWONER
bezit delen
GEBOUW op TERREINEN
LANDBOUWER
huurt
en exploiteert op
51. team_04
PERSOONLIJKE VOORDELEN
Ensemble huisvest diverse functies als
winkels, een kinderdagopvang etc. en
ruimten voor bijeenkomsten. De variatie
van functies zorgt voor meer nabijheid.
COLLECTIEVE VOORDELEN
Landbouw is intrinsiek onderdeel
van het ensemble. Er is diversiteit in
gebruik en gebruikers.
52
PERSOONLIJKE VOORDELEN
Betaalbare gezinswoning in een rijk landbouwgebied. Winkels, gemeenschappelijke
kantoorruimte, kinderdagopvang
COLLECTIEVE VOORDELEN
COLLECTIEVE VOORDELEN
Ruimte voor collectieve
moestuinen.
Intensivering gedeeld vervoer.
53
PERSOONLIJKE VOORDELEN
Woningen kennen verschillende
grootten om een antwoord te geven
op thema’s als vergrijzing,
gezinsverdunning en mantelzorg.
53. INVESTERING
ONTWIKKELAAR
Winst
INVESTERING
COALITIE
Grondaandeel
Financiering
Winst
1
Financiering 2
Bodemonderzoek
Grondaandeel
Bodemonderzoek
Akoestiek
Akoestiek
Archeologie
Archeologie
MOBER / MER
MOBER / MER
Diverse kosten
Diverse kosten
Fire security consultant
Fire security consultant
Juridische kosten
Juridische kosten 3
Promotiekosten
Promotiekosten 4
Makelaarskosten
Makelaarskosten
Veiligheidscoordinator
Veiligheidscoordinator
Projectmanagement
Projectmanagement 5
Wet Breyne
Wet Breyne 6
EPB
EPB
Technieken
Technieken
Stabiliteit
Stabiliteit
Architect
Architect 7
Registratierechten
Bouwkost
8
Bouwkost
Registratierechten
01 Winst. Door het uitschakelen van de
05 Projectmanagement. Het opvolgen van
08 Bouwkost.
ontwikkelaar vervalt de winstmarge, die kan
het ontwikkelings- en bouwproces
worden ingezet voor betaalbaar wonen,
behoort tot de kerntaken van de coalitie
Belangrijkste factoren in voordeel coalitie tov
extra ruimte, hogere kwaliteit, extra
zelf. Een externe of interne, bezoldgde
traditionele ontwikkeling:
infrastructuur,...
de ontwikkelaar vervalt de winstmarge, die - enkel bouwkosten voor werken die de coalitie
kan worden ingezet voor
1 Winst. Door het uitschakelen van procesbegeleider wordt zelden of zeer
gericht ingezet.
belangrijk vindt (grote impact op ontwerp).
betaalbaar wonen, extra
02 Financiering. De financieringsvoorwaarden ruimte, hogere kwaliteit, extra infrastructuur,...
- delen van infrastructuur
via financiële instellingen voor coalities zijn
06 Wet Breyne. Indien de coalitie niet via
- compacter zijn minder gunstig dan
2 Financiering. De financieringsvoorwaarden via financiële instellingen voor bouwgroepen bouwen
minder gunstig dan voor ontwikkelaars met
een vennootschap met verkoop-op-plan
voor ontwikkelaars met een
- grote mate ethisch bankieren...) kan
een laag risicoprofiel. Alternatieve financiering laag risicoprofiel. Alternatieve financiering (overheidssteun,van zelfbouw
opereert, vervallen de kosten verbonden
(overheidssteun, ethisch bankieren...) kan dit
aan de Wet Breyne, die een ontwikkelaar
3 Juridische kosten. Het eenmalig karakter van een bouwgroep levert eenmalige juridische kosten (oprichting traditionele
Belangrijkste factoren in nadeel
compenseren. vennootschap, advies,...) die een wel ondervindt. niet ondervindt of kan spreiden over meerdere projecten. tov
ontwikkelaar
ontwikkeling:
03 Juridische kosten. Het eenmalig karakter van
07 Architect.
- eenmalig proces verloopt trager (fouten,
Promotiekosten. Bouwgroepen hanteren inIndien demate informele promotievormen (kennisenkring, mond-tot-mond inertie
sterke architect deel
4
een coalitie levert eenmalige juridische kosten
uitmaakt van de coalitie, kan een gunstig
externe actoren, ...) en is daardoor duurder
reclame, sociale media,...)
(oprichting vennootschap, advies,...) die een en sluiten promotiekosten grotendeels uit.
ereloontarief worden overeengekomen voor
- hoger kostprijs gemeenschappelijke delen, afwerking,
ontwikkelaar niet ondervindt
een ruim takenpakket.
Projectmanagement. Het opvolgen van het ontwikkelings en bouwproces behoort tot de kerntaken van de bouwgroep
ecologie,..afhankelijk van concept coalitie
5
of kan spreiden overEen externe of interne, bezoldgde procesbegeleider wordt zelden of zeer gericht aantal volledig geschikte sites waardoor het
- beperkt ingezet.
zelf. meerdere projecten.
bouwrijp maken van de site meerkosten vereist.
04 Promotiekosten. Coalities hanteren in
Wet Breyne. Indien de bouwgroep niet via een vennootschap met verkoop-op-plan opereert, vervallen de kosten
- ontwikkelaars genieten van gunstigere
6
sterke mate informele promotievormen
verbonden aan reclame, Breyne, die een ontwikkelaar wel ondervindt.
de Wet
aannemingsprijzen als professionele en bestendige
(kennisenkring, mond-tot-mond
opdrachtgever
sociale media,...) en sluiten promotiekosten
7 Architect. Indien de architect deel uitmaakt van de bouwgroep, kan een gunstig ereloontarief worden overeengegrotendeels uit.
komen voor een ruim takenpakket.
20
8
Bouwkost.
Belangrijkste factoren in voordeel bouwgroep tov traditionele ontwikkeling:
- enkel bouwkosten voor werken die de bouwgroep belangrijk vindt (grote impact op ontwerp).
- delen van infrastructuur
- compacter bouwen
- grote mate van zelfbouw
Belangrijkste factoren in nadeel tov traditionele ontwikkeling:
- eenmalig proces verloopt trager (fouten, inertie externe actoren, ...) en is daardoor duurder
- hoger kostprijs gemeenschappelijke delen, afwerking, ecologie,..afhankelijk van concept bouwgroep
21
54. OFFICE Kersten Geers David Van Severen
Bureau Bas Smets
Bas Princen
Milica Topalovic
Bart Verschaffel
3E
Project2
57
team_05
Het bovenmaats
bouwblok
De Vlaamse verstedelijking bestaat uit een ongebreidelde aaneenschakeling van onvoltooide
bovenmaatse bouwblokken. Dit voorstel zet
de toekomstige woningbouw in om deze bestaande verstedelijking én de onderliggende
landschappelijke structuren te recupereren
binnen een regionale en landschappelijke strategie. Een aantal overmaatse bouwblokken
worden afgewerkt en zuigen de demografische
groei op. Hun compacte woonontwikkelingen
omsluiten een stuk gedeeld landschap, terwijl ze het omliggende landschap van verdere
verstedelijking vrijwaren. Het landschap wordt
zo vertrekpunt voor een nieuwe vorm van col-
56. lokaal warmtenetwerk, voor lokale voed- lokale voedlokaal warmtenetwerk, voor verstedelijkingsdruk.
verstedelijkingsdruk.
selproductie, en voor een hoogwaardige hoogwaardige
selproductie, en voor een
ontspanningsinfrastructuur.
ontspanningsinfrastructuur.
A
59
59
C
bestaande bebouwing bebouwing
bestaande
A
B
C
D
te realiseren verdichting verdichting
te realiseren
B
D
toekomstige bebouwing bebouwing
toekomstige
58
58
57.
58. bestaande bebouwing
te realiseren verdichting
toekomstige bebouwing
waterhuishouding
landschap en landbouw
landschappelijke structuur
bestaande paden
nieuwe voorzieningen
plan voorzieningen toekomst
66. Krachtlijnen
voor de
Pilootprojecten
Wonen
69
De woningmarkt vernieuwen door
collectief opdrachtgeverschap
Collectief opdrachtgeverschap betekent:
Ը
Ը
samenwerkingsverbanden tussen publieke
bouwheren als sociale huisvestingsmaatschappijen,
intercommunales of autonome gemeentebedrijven en private ontwikkelaars, kortom
vormen van publiek private samenwerking
groepen van particulieren, eventueel ondersteund
door vzw’s of in samenwerking met andere
organisaties of actoren die gezamenlijk een
67. 69
De woningmarkt vernieuwen door
collectief opdrachtgeverschap
Collectief opdrachtgeverschap betekent:
Ը
Ը
Ը
samenwerkingsverbanden tussen publieke
bouwheren als sociale huisvestingsmaatschappijen,
intercommunales of autonome gemeentebedrijven en private ontwikkelaars, kortom
vormen van publiek private samenwerking
groepen van particulieren, eventueel ondersteund
door vzw’s of in samenwerking met andere
organisaties of actoren die gezamenlijk een
woonproject willen realiseren als bouwgroep
vennootschappen of verenigingen die als
bouwheer optreden met als doel woningen
ter beschikking te stellen in een vorm van
gezamenlijk beheer, via formules van medeeigendom, huur of participaties van bewoners in
coöperaties of Community Land Trusts
68. * Oppervlakte in eigendom van de VMSW en de sociale
huisvestingsmaatschappijen
** Oppervlakte van de reservegronden, gelegen in woongebied en woonuitbreidingsgebied in eigendom van de
VMSW en de sociale huisvestingsmaatschappijen
De oppervlakte ingenomen door bestaande sociale huur–
woningen wordt geschat op basis van 20 woningen/hectare
Bronnen: www.vmsw.be/nl/algemeen/statistieken,
http://aps.vlaanderen.be/sgml/largereeksen/2475.htm
original model
original model
BERLIN
BAUGRUPPE
(succesvolste versie)
1
COMMUNITY LAND TRUST
INITIATOR
Architect
NON PROFIT
ORGANISATIE
3
zoekt
zoekt
kt
zoe
LENIN G
betaalt
Sociale grondvoorraad
90 km2
INWONER INWONER INWONER INWONER INWONER
t
Sociaal bebouwde
gronden
15 km2**
B
75 km2*
LENIN G
69. Slim ontwikkelen voor betaalbaar wonen
Betaalbare woningen zijn mogelijk door:
Ը
Ը
Ը
Ը
via verdichting op eigen terrein de kosten voor
grondverwerving deels uit te schakelen
het aandeel van de grondprijs in de woningkost
te minimaliseren
kosten te reduceren voor nutsvoorzieningen,
infrastructuur en onderhoud
schaalvergroting en kritische massa
70. BUSINESS AS USUAL
lan
Afmetingen kavel:
Standaard densiteit:
Aantal gerealiseerde units:
EEN STIJGING IN DENSITEIT
2,3 ha
25 woningen/ha
58 woningen
BOUWGROEP
+25%
Afmetingen kavel:
Densiteit:
Aantal gerealiseerde units:
Beginfase
2,3 ha
32 woningen/ha (+ 25 %)
73 woningen
BUSINESS AS USUAL
Afmetingen kavel:
Standaard densiteit:
2,3 ha
mix bewoners
25 woningen/ha
Aantal gerealiseerde units:
58 woningen
50 % jonge gezinnen
sociaal
betaalbaar
ruim
3/4
3
12
8
4/5
BOUWGROEP
type
2
8
6
Afmetingen kavel:
Densiteit:
1/1
4
4
/
2/2
3
4
1
Aantal gerealiseerde units:
73 woningen
3/4
3
4
1
1/1
2
3
1
1/2
Tussenfase (x2,3)
30 % kleine gezinnen
2,3 ha
32 woningen/ha (+ 25 %)
2
2
3
20 % senioren
mix bewoners
20 % senioren
ruim
3/4
3
12
8
2
8
6
1/1
4
4
/
3
4
1
3/4
Eindfase (x3,1)
betaalbaar
2/2
30 % kleine gezinnen
sociaal
4/5
50 % jonge gezinnen
type
3
4
1
1/1
2
3
1
1/2
2
2
3
71. 71
Gedeelde ruimtes en voorzieningen voor
een gegarandeerd en genereus verblijf
Gedeelde ruimtes en voorzieningen zijn:
Ը
Ը
Ը
Ը
Ը
Ը
Ը
wijktuinen, boomgaarden, rozentuinen, ‘secret
gardens’, een stuk wildernis of een speelbosje, een
wadi of moestuin
het erf als gezamenlijke ‘inkom’ van een groep
woningen
een cafetaria, gezamenlijke eetplaats of keuken
buurtparkings, gezamenlijke parkeergarages of
-havens
sportterreinen en speelplekken
wijkwinkels, kinderopvang en scholen
ouderenzorg
Gedeelde ruimtes zijn onderdelen van het
woonprogramma die niet meer voorzien
(team_03 en team_05), zijn alternatieven
voor de eigen tuin waar de Vlaming zo
In de grootschaliger woongebouwen die
team_01 invoegt in bestaande wijken,
73. Maatschappelijke kosten temperen door
verdichting, hergebruik en lokale productie
Innovatieve Pilootprojecten Wonen:
Ը
Ը
Ը
Ը
Ը
Ը
Ը
worden prioritair gerealiseerd als verdichting en
hergebruik van bestaand woningpatrimonium,
van bestaande weefsels en wijken
steunen op compacte woontypes
schuwen geen hoogbouw
kijken niet op een bouwlaag meer
zoeken naar intelligente schakelingen en
stapelingen van woningen
geven plaats aan de productie van voedsel en/of
energie
zorgen voor lokaal waterbeheer
Alle voorstellen van het ontwerpend onderzoek nemen bestaande weefsels en wijken
en kwaliteit kunnen introduceren. In zekere
zin ‘verstedelijken’ ze de eerder suburbane
zoals strokenbouw of (‘gehalveerde’ of
‘gevierendeelde’) bouwblokken.
74. team_04
PERSOONLIJKE VOORDELEN
Ensemble huisvest diverse functies als
winkels, een kinderdagopvang etc. en
ruimten voor bijeenkomsten. De variatie
van functies zorgt voor meer nabijheid.
COLLECTIEVE VOORDELEN
52
PERSOONLIJKE VOORDELEN
Landbouw is intrinsiek onderdeel
van het ensemble. Er is diversiteit in
gebruik en gebruikers.
Betaalbare gezinswoning in een rijk landbouwgebied. Winkels, gemeenschappelijke
kantoorruimte, kinderdagopvang
53
COLLECTIEVE VOORDELEN
COLLECTIEVE VOORDELEN
Ruimte voor collectieve
moestuinen.
Intensivering gedeeld vervoer.
PERSOONLIJKE VOORDELEN
Woningen kennen verschillende
grootten om een antwoord te geven
op thema’s als vergrijzing,
gezinsverdunning en mantelzorg.
75. 73
Het woonweefsel en het landschap
versterken door een nieuw publiek domein
Dit nieuw publiek domein krijgt vorm door:
Ը
Ը
Ը
Ը
Ը
Ը
een betere structurering van ongedefinieerde en
ongestructureerde open ruimte in 20ste-eeuwse
wijken
een vocabularium te ontwikkelen voor publiek
domein in het vernevelde Vlaanderen
een hedendaagse interpretatie te geven aan de
wegel, de laan, de dreef, het park als autoluw
verkeersnet
perspectieven en zichten op het landschap te
openen
landschappen te ontsluiten
nieuw landschap aan te maken
De 20ste-eeuwse stadsrand en het vernevelde tussengebied kennen een publieke-
reduceren van overmaatse en slecht gedefinieerde open ruimte, het terugdringen van
‘maken’. In het ene geval gaat het om het
reactiveren van oude perceelstructuren en
77. 5 onderzoeksteams
5 ontwerpers
5 bouwheren
FASE 1
ontwerpend onderzoek:
modellen
Ը
jan 2013
FASE 2
ontwerpend onderzoek:
5 masterplannen
voor 5 sites
Ը
FASE 3
bouw van
5 pilootprojecten
Ը
april 2013
maart 2014
5 projectregisseurs
kwaliteitskamer
74
78. 13 - HEMIKSEN - NIEUW HEMIKSEN
INITIATIEFNEMER: De Ideale Woning
PROJECTPARTNERS: 5 private partners geïnteresseerd
THEMA ONTWERPEND ONDERZOEK: De nieuwe wijk
PLANNINGSCONTEXT: woongebied, geen ruimtelijke plannen voor dit gedeelte van Hemiksem
DATA: 12 ha terrein met 270 wooneenheden, densiteit 22,5 wo/ha, dichtheid kan verhogen
BEKNOPTE PROJECTBESCHRIJVING:
een bestaande sociale woonwijk herbouwen met hogere dichtheid als een meer gemengde wijk met een betere
woningmix en wijkversterkende functies
nieuwe woonvormen cohousing en CLT, betaalbaar woonaanbod naast sociaal wonen
nieuw passend woningaanbod voor ouderen
Selectiecriterium 1 – INNOVATIE
In samenwerking tussen SHM en private partners een verouderde wijk vernieuwen en het aanbod betaalbaar en sociaal wonen in de gemeente verhogen met een kwalitatieve open ruimteaanbod
Selectiecriterium 2 – VOORBEELDFUNCTIE
Het project heeft de ambitie om tot voorbeeld te strekken voor andere projecten in Vlaanderen.
Selectiecriterium 3 – GELAAGDHEID
Sociale mix door privaat woningaanbod te mengen met sociale woningen; collectieve voorzieningen woonzorgcentrum
en school mogelijk
Selectiecriterium 4 – PROCESBEREIDHEID
DIW streeft een hoog ambitieniveau na en is ook met andere projecten een voortrekker; architectuuropdracht via
nieuwe overheidsopdracht; SHM onderzoekt of masterplanner als kwaliteitsbewaker kan aangesteld
Selectiecriterium 5 – HAALBAARHEID
Site grotendeels in eigendom van SHM en openbaar domein van de gemeente.; subsidie sociale woningen via de geijkte procedure; private inbreng kan middelen genereren voor sociaal en bescheiden wonen; uitvoering 2015-2020 sluit
aan bij timing DIW.
79. 07 - TURNHOUT - SCHORVOORT MORGEN
INITIATIEFNEMER: De Ark VVSO
PROJECTPARTNERS: OCMW Turnhout, BVBA Bergbeemden, Stad Turnhout
THEMA ONTWERPEND ONDERZOEK: De nieuwe wijk / Wonen in een collectief landschap
PLANNINGSCONTEXT: bebouwde kern in woongebied, woonuitbreidingsgebied zuidelijke Aa-vallei sinds RUP
2004 omgezet naar stedelijk woongebied (wonen en aan verwante voorzieningen), delen aangeduid als signaalgebieden, gecategoriseerde waterloop door gebied Slagmolen; studie door KULeuven
DATA: wijk Schorvoort telt 3200 gezinnen, drie projectgebieden samen 22ha terrein, ca 750 wooneenheden, nagestreefde densiteit 25 wo/ha
BEKNOPTE PROJECTBESCHRIJVING:
doordachte in- en uitbreiding van de wijk Schorvoort voor duurzame, veerkrachtige, leefbare toekomst waar
iedereen kwalitatief levenslang kan wonen; nu ontbreken ouderenwoningen, kleine starterswoningen en één-ouderwoningen
OCMW Turnhout wenst woonzorgzone uit te bouwen
reeds hoog percentage (24%) sociale woningen en slechts beperkte vorm van grootschaligheid wenselijk; bewoners willen niet verstedelijken
Selectiecriterium 1 – INNOVATIE
Reconversie en uitbreiding van een 20ste-eeuwse monofunctionele stadsuitbreiding actualiseren en diversifiëren en
daarbij toch de landelijke uitstraling bewaren.
Selectiecriterium 2 – VOORBEELDFUNCTIE
Het project heeft de ambitie om tot voorbeeld te strekken voor vergelijkbare gebieden in Vlaanderen; omgaan met
valleigebieden die ingekleurd zijn als woongebied; omgaan met architectonisch en stedenbouwkundig waardevolle
sociale huisvesting die aan renovatie toe is.
Selectiecriterium 3 – GELAAGDHEID
Betere sociale en generationele mix ; reconversie sociale woonwijk; versterken van collectieve ruimtes en centraliteit
rond kerk en parochiezaal; oplossing voor voetbalvelden White Star; betrekken op natuurlijke omgeving aan de Aa;
mobiliteit, oriëntatie en leesbaarheid van de wijk verbeteren.
Selectiecriterium 4 – PROCESBEREIDHEID
Bereidheid uitgespaard budget in te zetten voor kwaliteitsbewaking; voor betrokken partners is het een gedurfde
samenwerking; stad wil ondersteunende rol opnemen.
Selectiecriterium 5 – HAALBAARHEID
Partijen zijn eigenaar van bouwgrond en een effectieve realisatie kan op korte termijn. De Ark wil snel grootschalige
reconversieprojecten en OCMW bouw van dienstencentrum binnen bestuursperiode. Subsidie VMSW en VIPA mogelijk. Bereiken financieel evenwicht en verdeling lasten en lusten van belang.
80. 19 - BEVEREN - MIDDENHEIDE
INITIATIEFNEMER: Matexi NV & SUID
PROJECTPARTNERS:
Gemeente Beveren-Waas
Gewestelijke Maatschappij voor Huisvesting
THEMA ONTWERPEND ONDERZOEK: Bovenmaats bouwblok
PLANNINGSCONTEXT: woonuitbreidingsgebied, gemeente principieel akkoord aansnijden WUG, provincie voorwaarde masterplan
DATA: 15 ha terrein, ca 300 wooneenheden, gemiddelde densiteit 24 wo/ha
BEKNOPTE PROJECTBESCHRIJVING:
prioritair aan te snijden woonuitbreidingsgebied bebouwen
toekomstige ontsluiting via verlenging tram 3 naar Antwerpen
toekomstgerichte, verkoopbare woonvormen realiseren die beantwoorden aan diversiteit, nabijheid, collectiviteit
en compactheid
Selectiecriterium 1 – INNOVATIE
Ruimte voor cohousing en collectief opdrachtgeverschap; ruimte voor participatie stakeholders; beperkte private
tuinen vs meer openbare ruimte; autoluwe woonomgeving met parkeerhavens.
Selectiecriterium 2 – VOORBEELDFUNCTIE
Herdenken van klassiek verkavelingsmodel waarbij op duurzame en niet-ruimteverslindende manier met de beschikbare ruimte voor wonen wordt omgegaan.
Selectiecriterium 3 – GELAAGDHEID
Sociale mix en generatiemix; aanzet tot een kern met gehucht/parochie ‘Congoken’ versterken.
Selectiecriterium 4 – PROCESBEREIDHEID
In eigen beheer gemaakt marktonderzoek zal bepalend laten zijn voor projectdefinitie; masterplanner treedt op als
kwaliteitsbewaker (niet duidelijk wie dit financiert).
Selectiecriterium 5 – HAALBAARHEID
Site in eigendom van projectontwikkelaar (?); professionaliteit en ervaring van deze maken dat op korte tijd ontwikkeld kan worden.
81. 04 - GENT - KOP VAN MEULESTEDE
INITIATIEFNEMER: Samenlevingsopbouw vzw Gent
PROJECTPARTNERS:
Stad Gent
AG Stadsontwikkelingsbedrijf Gent
REScoop vzw
THEMA ONTWERPEND ONDERZOEK: Nieuwe coalities voor het wonen / Vacante voorstad
PLANNINGSCONTEXT: woongebied, BPA zone voor sociale woningbouw
DATA: 5.218 m2 terrein, 20 - 28 wooneenheden (10 tal eengezinswoningen – 2 kleine appartementsgebouwen)
BEKNOPTE PROJECTBESCHRIJVING:
antwoord bieden aan de nood aan betaalbare woningen door eigendom woning exclusief grond
REScoop wil onderzoeken hoe betaalbare duurzame energievoorziening kan gerealiseerd worden voor de site,
maar evengoed voor het grotere geheel van de wijk
autodelen is een optie; integratie van een wijkgezondheidscentrum is een optie
Selectiecriterium 1 – INNOVATIE
Duurzaam subsidiëringssysteem voor sociale koopwoningen sociale koopwoningen voor behoeftigen die bij verkoop
terugkeren naar CLT (nog niet eerder in Vlaanderen gerealiseerd); collectieve energievoorziening.
Selectiecriterium 2 – VOORBEELDFUNCTIE
Het project heeft de ambitie om tot voorbeeld te strekken voor andere projecten in de stad
Selectiecriterium 3 – GELAAGDHEID
Alleen sociale woningen; integratie van een wijkgezondheidscentrum mogelijk; collectieve voorzieningen zijn in de
ruimere buurt aanwezig; duurzame energievoorziening als onderzoek.
Selectiecriterium 4 – PROCESBEREIDHEID
Verwachten masterplan als vertaling van duurzame, betaalbare, participatieve collectieve woningbouw; aan te stellen
ontwerper moet budgetbewaking en participatie waar maken; zien kwaliteitsbewaking masterplanner als troef indien
kwalitatief en participatief.
Selectiecriterium 5 – HAALBAARHEID
Nog onduidelijk of CLT-woningen juridisch voldoen aan BPA; stad werkt aan thematisch RUP ‘Wonen’ om stadsbreed
alle art.15 gebieden en achterhaalde bestemmingen te herbestemmen tot stedelijk woongebied; oprichting CLT Gent
najaar 2013; gebaseerd op haalbaarheidsstudie ‘Blauwdruk coöperatief ondernemen’ en op bouwblokonderzoek met
volumestudie voor de site.
82. 11 - WILRIJK - TER HOOGTE
INITIATIEFNEMER: AG VESPA
PROJECTPARTNERS: nog geen projectpartners
THEMA ONTWERPEND ONDERZOEK: Vacante voorstad
PLANNINGSCONTEXT: woongebied, zone voor woningbouw in BPA 1994
DATA: 31.225 (23.750 volle eigendom) m2 terrein, 80-110 wooneenheden (15% senioren, 25% sociaal)
BEKNOPTE PROJECTBESCHRIJVING:
reconversie en verdichting van bestaande weefsel met behoud van landschappelijke kwaliteiten en open ruimte
collectief gestapeld wonen gezinsvriendelijk, sociaal wonen, cohousing voor ouderen
betaalbar wonen in overwegend begoede buurt
Selectiecriterium 1 – INNOVATIE
Bevolkingsgroei als hefboom inzetten voor verbetering ruimtelijke kwaliteit in 20ste-eeuwse gordel; van gekende kleinschalige aanpak van de 19de-eeuwse gordel naar belangrijkere uitdagingen op het vlak van wonen in de
20ste-eeuwse gordel en dit in kader grond- en pandendecreet.
Selectiecriterium 2 – VOORBEELDFUNCTIE
Het project moet aantonen dat het mogelijk is moeilijke restpercelen om te vormen tot kwalitatieve dense woonomgevingen; geluidsoverlast infrastructuur kostenefficiënt oplossen.
Selectiecriterium 3 – GELAAGDHEID
Sociale mix en generatiemix; huidig gebruik open ruimte integreren/behouden voor de buurt en de scouts; ruimte voor
kleinschalige bedrijven of vrije beroepen.
Selectiecriterium 4 – PROCESBEREIDHEID
AG VESPA heeft ambitie op vlak van kwaliteit, maar is gebonden aan overheidsopdrachten voor architectuuropdracht;
masterplanner indien zinvol als kwaliteitsbewaker; expertise op vlak van akoestiek, landschapsontwerp en doelgroepenonderzoek is meerwaarde.
Selectiecriterium 5 – HAALBAARHEID
Site grotendeels in eigendom AG VESPA, twee private percelen in onderhandeling.