1. Στθ Ζάκυνκο θ μακραίωνθ ςυνφπαρξθ με λαοφσ από διαφορετικά
δόγματα δθμιοφργθςε ζνα μείγμα παραδόςεων που περιζχει όλα τα
ςτοιχεία τθσ ορκόδοξθσ χριςτιανικισ πίςτθσ μπολιαςμζνα με
ςφμβολα, αναφορζσ και ςυνικειεσ των λατίνων.
Οι λιτανείεσ, θ εκκλθςιαςτικι μουςικι και οριςμζνα ιδιαίτερα ζκιμα,
που αναβιϊνουν τθ Μεγάλθ Εβδομάδα αποτελοφν το καταςτάλαγμα
όλων αυτϊν των ιςτορικϊν ηυμϊςεων ςτο λαό του νθςιοφ.
Το Μεγαλοβδόμαδο αρχίηει ουςιαςτικά το Σάββατο του Λαηάρου,
όταν ςτισ 11 το πρωί οι καμπάνεσ των εκκλθςιϊν χτυποφν πανθγυρικά
και κρεμιζται το "βαγί" ς' όλα τα καμπαναριά τθσ πόλθσ και των
χωριϊν του νθςιοφ μασ. Το βαγί ςτθ Ζάκυνκο δεν είναι θ γνωςτι
δάφνθ που μοιράηεται ςτθν υπόλοιπθ Ελλάδα αυτι τθ μζρα, αλλά τα
φρζςκα κιτρινωπά φφλλα του φοίνικα, που μ' αυτά πλζκουν
ςταυροφσ, "βαγιοφόρεσ", ιλιουσ, αλογάκια κ.α. και ςτολίηουν τισ
εκκλθςίεσ για τθ γιορτι.
Τθν Κυριακι των Βαϊων, μετά τθν Θεία Λειτουργία, ςτισ ςτολιςμζνεσ
με βαγιά εκκλθςίεσ μασ, οι "νόντςολοι" (νεωκόροι Ι. Ναοφ), μοιράηουν
ς' όλα τα ςπίτια το βαγί ωσ ευλογία του Ιερζωσ - Εφθμερίου και οι
πιςτοί το τοποκετοφν ςτισ εικόνεσ. Μετά το τζλοσ τθσ λειτουργίασ, οι
ναοί μασ ντφνονται ςτα πζνκιμα.
Τθ Μεγάλθ Τρίτθ το βράδυ κα ακοφςετε το κατανυκτικότατο τροπάριο
τθσ Καςςιανισ (Δοξαςτικό των Αποςτίχων), όπωσ ψάλλεται από τισ
μελωδικζσ χορωδίεσ των ναϊν μασ και ιδιαιτζρωσ τθσ Ι. Μονισ του
Αγίου Διονυςίου, του Μθτροπολιτικοφ Ναοφ Αγίου Νικολάου των
Ξζνων και τθσ Φανερωμζνθσ ςτθν πόλθ.
1

2. Τθ Μεγάλθ Πζμπτθ το πρωί γίνεται ο Εςπερινόσ και θ Θεία Λειτουργία
ς'όλουσ τουσ Ιεροφσ Ναοφσ. Μετά απ' αυτιν, τα πάντα πενκοφν και οι
καμπάνεσ δεν ξανακτυποφν, μζχρι το πρωϊ του Μεγάλου Σαββάτου.
"Χθρεφουν" κατά τθν ωραία ηακυνκινι ζκφραςθ. Μαφρα λάβαρα
κρεμιοφνται ςτα μπαλκόνια των ςπιτιϊν, οι ςθμαίεσ είναι μεςίςτιεσ,
ακόμθ και θ ενδυμαςία, ιδιαίτερα των μεγαλφτερων ςε θλικία
Ζακυνκινϊν, είναι πζνκιμθ. Οι ιδιομορφίεσ του Ζακυνκινοφ
εκκλθςιαςτικοφ τυπικοφ είναι ζντονεσ από τθ Μεγάλθ Πζμπτθ το
βράδυ. Πρϊτα απ' όλα κα ςασ ξαφνιάςει το άκουςμα των φμνων
"Διεμερίςαντο τα ιμάτιά μου εαυτοίσ..." και το "Εξθγόραςασ θμάσ εκ
τθσ κατάρασ του νόμου...", που είναι τονιςμζνα κατά τθ Ζακυνκινι
εκκλθςιαςτικι μουςικι. Άδικα κα περιμζνετε να δείτε τον
Εςταυρωμζνο να λιτανευκεί μετά το πζμπτο Ευαγγζλιο, όπωσ
ςυνθκίηεται ςτθν υπόλοιπθ τθν Ελλάδα. Στο νθςί μασ ο Εςταυρωμζνοσ
βγαίνει μετά το ενδζκατο Ευαγγζλιο.
Η Μεγάλθ Παραςκευι βρίςκει το νθςί μασ ςε κρθςκευτικι ζξαρςθ. Το
πρωί γίνεται θ Ακολουκία των Μεγάλων Ωρϊν και ακολοφκωσ θ
Αποκακιλωςθ, που ςτθ Ζάκυνκο τελείται κατά τθ ςτιγμι που
ψάλλονται τα Απόςτιχα "Οτε εκ του ξφλου Σε νεκρόν...". Μετά από
λίγο ο ιερεασ κα εξζλκει από το Ιερό Βιμα λιτανεφοντασ τον Χριςτό
επί του ϊμου του, τυλιγμζνο ςε λευκό ςεντόνι. Σθμειωτζον ότι ςτθ
Ζάκυνκο δε χρθςιμοποιείται ο γνωςτόσ ςτθν υπόλοιπθ Ελλάδα
κεντθτόσ Επιτάφιοσ, αλλά αμφιπρόςωπθ ξυλόγλυπτθ αγιογραφία του
νεκροφ Χριςτοφ, που ονομάηεται "Αμνόσ". Μετά τθ λιτάνευςθ, το
Σϊμα του Χριςτοφ τοποκετείται ςτον Επιτάφιο, που ςίγουρα κα ςασ
εντυπωςιάςει, αφοφ και πάλι εδϊ θ ιδιαιτερότθτα τθσ Ζακφνκου είναι
εμφανισ. Εδϊ οι επιτάφιοι δεν ςτολίηονται με λουλοφδια, επειδι
είναι ξυλόγλυπτοι, με επζνδυςθ φφλλου χρυςοφ και βελοφδου,
δθλαδι πραγματικά ζργα τζχνθσ.
Μεγάλθ Παραςκευι μεςθμζρι. Το αποκορφφωμα του Ζακυνκινοφ
Μεγαλοβδόμαδου. Ο κόςμοσ, Ζακυνκινοί και επιςκζπτεσ, ςυρρζουν
ςτον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου του Μϊλου, απ' όπου κα ξεκινιςει
2

3. θ λιτανεία του Εςταυρωμζνου. Η ατμόςφαιρα είναι μοναδικι. Η
πζνκιμθ λιτανεία αρχίηει υπό τουσ ιχουσ του "Ινα τι εφρφαξαν ζκνθ..."
από τθν φιλαρμονικι. Μαηί με τον Εςταυρωμζνο λιτανεφεται, και θ
περίφθμθ Εικόνα τθσ "Mater Dolorosa", δθλαδι τθσ Παναγίασ του
Πάκουσ. Η λιτανεία διαςχίηει ςχεδόν όλθ τθν πόλθ και επιςτρζφει
ςτθν πλατεία Σολωμοφ, όπου, πάνω ςε βάκρο, ο Μθτροπολίτθσ
ευλογεί τον κλιρο και τον λαό με τον Εςταυρωμζνο κάνοντασ το
ςθμείο του ςταυροφ ςτα τζςςερα ςθμεία του ορίηοντα, υπό τουσ
ιχουσ του "Και κλίνασ τθν κεφαλιν". Η λιτανεία καταλιγει ςτον ίδιο
ναό, όπου γίνεται θ εναπόκεςθ του Χριςτοφ ςτον Επιτάφιο.
Το βράδυ τθσ Μεγάλθσ Παραςκευισ τελείται κανονικά ς' όλουσ τουσ
Ιεροφσ Ναοφσ θ Ακολουκία του Επιτάφιου Θρινου. Στον
Μθτροπολιτικό Ναό του Αγίου Νικολάου των Ξζνων θ Ακολουκία
αυτι, ςφμφωνα με παμπάλαιο ζκιμο, δε γίνεται το βράδυ τθσ
Μεγάλθσ Παραςκευισ, αλλά τισ πρϊτεσ πρωινζσ ϊρεσ του Μεγάλου
Σαββάτου και ςυγκεκριμζνα ςτισ 2.00 το πρωί. Στισ 4.00 περίπου το
πρωί γίνεται θ ζξοδοσ του Επιταφίου ενϊ χιλιάδεσ κόςμου
παρακολουκοφν τισ μοναδικζσ αυτζσ ςτιγμζσ. Ο Επιτάφιοσ επιςτρζφει
γφρω ςτισ 5.30 ςτο ναό, όπου ςυνεχίηεται θ Ακολουκία, που αξίηει
πραγματικά να παρακολουκιςετε. Ο ωραιότατοσ φμνοσ "Τον Κφριο
υμνείτε...", τονιςμζνοσ και αυτόσ ςτο Ζακυνκινό εκκλθςιαςτικό μζλοσ
που ψάλλεται από όλο το λαό, και θ ξακουςτι Gloria"(δόξα) ι το
"κομμάτι"(Πρϊτθ Ανάςταςθ) και το ςπάςιμο των πιλινων ςταμνϊν
από τισ νοικοκυρζσ όλων των ςπιτιϊν που διαδραματίηονται κατά τθν
Πρϊτθ Ανάςταςθ, κα ςασ εντυπωςιάςουν.
Τθ νφχτα του Μεγάλου Σαββάτου, ςτισ 23.15 αρχίηει θ Ακολουκία ςτο
Μθτροπολιτικό Ναό που εν τω μεταξφ ζχει αλλάξει τελείωσ όψθ,
ζχοντασ ντυκεί ςτα κόκκινα. Στισ 23.45 ξεκινά θ Αναςτάςιμθ πομπι για
τθν πλατεία του Αγίου Μάρκου, όπου γίνεται θ Ανάςταςθ. Το "Χριςτόσ
Ανζςτθ", από τα χείλθ του Μθτροπολίτθ, ψαλλόμενο κι αυτό κατά τθν
ιδιόμορφθ Ζακυνκινι εκκλθςιαςτικι μουςικι, μεταδίδει ς' όλουσ τουσ
χριςτιανοφσ, που κατακλφηουν τθν πλατεία και τουσ γφρω χϊρουσ, το
μινυμα τθσ Αναςτάςεωσ του Χριςτοφ ενϊ αμζςωσ μετά θ Εικόνα τθσ
3

4. Ανάςταςθσ, με τθ ςυνοδεία των ιερζων και τθσ Φιλαρμονικισ,
επιςτρζφει ςτο Μθτροπολιτικό Ναό, όπου διαδραματίηονται τα του
"Αρατε Πφλασ...". Κατά τθν τοπικι παράδοςθ, θ Αναςτάςιμθ Θεία
Λειτουργία δεν τελείται αμζςωσ μετά ςε κανζνα ναό τθσ πόλεωσ και
των χωριϊν, αλλά το πρωί τθσ Κυριακισ του Πάςχα. Το "αντζτι"
(ζκιμο) κζλει, κατά τθ διάρκεια τθσ αναγνϊςεωσ του Ευαγγελίου, να
κτυποφν οι καμπάνεσ των εκκλθςιϊν.
Το απόγευμα τθσ Κυριακισ του Πάςχα γίνεται ο Εςπερινόσ τθσ Αγάπθσ
ςτον Ιερό Ναό του Αγίου Λαηάρου τθσ πόλεωσ και λιτάνευςθ τθσ
επιβλθτικισ εικόνασ τθσ Παναγίασ τθσ Γαλανοφςασ κακϊσ και τθσ
εικόνασ τθσ Αναςτάςεωσ. Τθ Δευτζρα του Πάςχα τα περιςςότερα
χωριά μασ πανθγυρίηουν. Συνδυάςτε μια μικρι εκδρομι ςε αυτά,
επιςκεφκείτε τουσ ωραιότατουσ ναοφσ και παρακολουκείςτε τισ
Αναςτάςιμεσ Λειτουργίεσ και λιτανείεσ (πρωί και απόγευμα) των
ςεπτϊν εικόνων τθσ Παναγίασ και τθσ Αναςτάςεωσ. Στθν πόλθ μασ, το
απόγευμα, γίνεται θ λιτάνευςθ τθσ εικόνασ τθσ Παναγίασ τθσ
Λαουρζνταινασ, από το Ψιλωμα (Μπόχαλθ) προσ τον Ιερό Ναό τθσ
Αγίασ Τριάδοσ. Τθν Παραςκευι τθσ Διακαινθςίμου γιορτάηει το
γραφικότατο προάςτιο τθσ Μπόχαλθσ. Εκεί πραγματοποιείται, μζςα
ςτθ μαγευτικι ανοιξιάτικθ φφςθ, το παραδοςιακό πανθγφρι με
λιτάνευςθ τθσ πανάρχαιασ και καυματουργοφ εικόνασ τθσ Παναγίασ
τθσ Χρυςοπθγισ, υπό τουσ ιχουσ του "ταμπουρλονιάκαρου" . Οι
εορταςτικζσ εκδθλϊςεισ του Πάςχα κλείνουν τθν Κυριακι του Θωμά
με το παραδοςιακό λαϊκό πανθγφρι ςτο γραφικό εξωκλιςι του Αγίου
Λφπιου, ςτθν περιοχι Καλλίτερο (1 χμ. από τθν πόλθ).
4

5. 5