2. ΕΙΣΑΓΩΓΗΕΙΣΑΓΩΓΗ
Σε έρευνες η μεγάλη πλειοψηφία των νέων αναφέρει ότι κάποτε
απέφυγε να πληρώσει εισιτήριο, ή έκλεψε ένα αντικείμενο, συνήθως
ευτελούς αξίας. Προφανώς και οι πράξεις αυτές έχουν ενδιαφέρον,
όμως οι νέοι που τις διέπραξαν δεν παρουσιάζουν κάποια ιδιαίτερα
κοινωνιολογικά ή ψυχολογικά χαρακτηριστικά σε σύγκριση µε το
σύνολο των νέων. Αντίθετα, ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά μπορεί να
παρουσιάζει, η μειοψηφία αυτών, οι οποίοι δηλώνουν ότι δεν έχουν
διαπράξει ποτέ κανένα αδίκημα.
3. Παρακάτω θα μελετήσουμε συνοπτικά ταΠαρακάτω θα μελετήσουμε συνοπτικά τα
αίτια των πράξεων αυτώναίτια των πράξεων αυτών
4. ΑΤΟΜΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣΑΤΟΜΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
• Φύλο: Συνήθως αναφερόμασταν στον παραβατικό άρρενα ανήλικο όταν
εμπεριέχονταν η βία, ενώ η αντικοινωνικότητα των ανήλικων κοριτσιών
εντοπιζόταν στο χώρο της ηθικής. Αυτή η διαφοροποίηση στηριζόταν στα
πολιτιστικά στερεότυπα της διάκρισης των δύο φύλων. Καθώς εξισώνονται οι
ρόλοι, η γυναικεία εγκληματικότητα διαφοροποιείται ποσοτικά και ποιοτικά
• Κληρονομικό στίγμα: Από διάφορες έρευνες σε υιοθετημένα παιδιά και σε
µονοζυγωτικούς διδύμους διαφαίνεται ότι η κληρονομικότητα είναι ένας από
τους πολλούς παράγοντες, που αυξάνει την πιθανότητα της παραβατικής
συμπεριφοράς, χωρίς να γνωρίζουμε τον ακριβή µμηχανισμό µμεταβίβασης.
• Γενετικές ανωμαλίες: Αρκετές εγκληματολογικές έρευνες έχουν γίνει για να
αποδειχθεί η υπόθεση ότι τα άτομα µε σύνδρομο ΧΥΥ είναι πιθανό να
υιοθετήσουν µια παραβατική συμπεριφορά, συνδέοντάς την µε τη μεγάλη
σωματική διάπλαση και τον μικρό δείκτη ευφυίας που παρουσιάζουν.
5. Ατομικοί παράγοντεςΑτομικοί παράγοντες
• Άλλες οργανικές δυσλειτουργίες: Ενδοκρινικές διαταραχές
χρησιμοποιούνται για να εξηγήσουν την υιοθέτηση μιας μελλοντικής
εγκληματικής συμπεριφοράς. Οι αδενικές δυσλειτουργίες μπορούν να
παρέμβουν είτε µε συστηματικό τρόπο είτε τυχαία και προσωρινά. Τότε
μιλούμε για την εμφάνιση μιας «παροδικής παραβατικότητας».
6. Ψυχικές διαταραχέςΨυχικές διαταραχές
Είναι άγνωστο σε τι βαθμό η νοητική ανεπάρκεια καθαυτή και οι αναπτυξιακές
διαταραχές προδιαθέτουν προς την παραβατικότητα. Έχει διατυπωθεί όμως η
υπόθεση, ότι η χαμηλή σχολική επίδοση και η σχολική αποτυχία μειώνουν
την αυτοεκτίμηση και δημιουργούν πολλές δυσκολίες στις σχέσεις του νεαρού
ατόμου µε το περιβάλλον του, ευνοώντας την σύνδεση των νέων µε τον κόσμο
της παρανομίας .
7. Ψυχικές διαταραχέςΨυχικές διαταραχές
• Από τους ανήλικους που εμφανίζουν σοβαρά προβλήματα διαγωγής, οι µισοί
περίπου παρουσιάζουν βελτίωση κατά την ενήλικη ζωή, ενώ οι άλλοι µισοί
εξελίσσονται προς την αντικοινωνική διαταραχή της προσωπικότητας.
• H κατάθλιψη, ιδίως στην εφηβική ηλικία, συνδυάζεται µε παρορμητικές
επιθετικές αντιδράσεις, οι οποίες μπορεί να εμπλέξουν τον έφηβο σε
παραβατικές δραστηριότητες.
8. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της νεανικήςΙδιαίτερα χαρακτηριστικά της νεανικής
ηλικίας:ηλικίας:Κατά την κρίσιμη περίοδο μετάβασης από την παιδική στην νεανική και στην
ώριμή ηλικία ο έφηβος παρουσιάζει μεγάλη ένταση και αστάθεια της ψυχικής
διάθεσης. Κυριαρχείται από έντονο συναίσθημα αβεβαιότητας και
ανασφάλειας και επιζητεί την αναγνώριση και την αγάπη. Διαθέτει έτσι τις
δυνάμεις του σε πράξεις τολμηρές, ριζοσπαστικές, αφήνει να τον κυριεύσουν
οι ορμές του, γίνεται ανήσυχος, ευαίσθητος και αυθάδης, δεν ανέχεται πιέσεις,
επιδεικνύει απειθαρχία απέναντι στο νόμο και την εξουσία.
9. ΚοινωνικοίΚοινωνικοί
παράγοντεςπαράγοντες• Οικονομικοί : οικονομική κρίση, η πολιτική
αστάθεια αλλά και η αποδυνάμωση θεσμών
• Πολιτισμικοί : ο εκσυγχρονισμός κάποιων
παραδοσιακών κοινωνιών και οι απότομες
αλλαγές μπορεί να μεταβάλλουν και τις
αντιλήψεις των νέων για την πραγματικότητα.
• Η αστικοποίηση : στις αστικές κοινωνίες
αποδυναμώνονται οι πρωτογενείς κοινωνικές
σχέσεις, του ελέγχου, και υπάρχει η τάση προς
την ανωνυμία.
• Η οικογένεια : σε μία δυσλειτουργική
οικογένεια, που χαρακτηρίζεται από
συγκρούσεις, ανεπαρκή άσκηση γονικού
ελέγχου, ασθενείς εσωτερικούς δεσμούς και
πρόωρη απονομή αυτονομίας στο παιδί
εμφανίζεται παραβατική συμπεριφορά
10. Κοινωνικοί παράγοντεςΚοινωνικοί παράγοντες
• Ο κοινωνικός θεσμός της οικογένειας : όπως η
αύξηση των μονογονεϊκών οικογενειών. Π.χ. ένα
αγόρι μεγαλωμένο σε μία μονογονεϊκή οικογένεια
από την οποία ο πατέρας απουσιάζει μπορεί να
οδηγηθεί σε αναζήτηση προτύπων αρρενωπότητας
σε παραβατικές ομάδες συνομηλίκων του.
• Η οικονομική κατάσταση της οικογένειας : οι έφηβοι
από οικογένειες με χαμηλό εισόδημα συχνά
αισθάνονται αποκλεισμένοι και για να βελτιώσουν
την κατάστασή τους μπορεί να επιλέξουν την ένταξη
σε μία νεανική παραβατική ομάδα.
• Ο αποκλεισμός : αυξάνει τη συσσώρευση των
εμποδίων, την κρίση ταυτότητας και τη ρήξη
κοινωνικών δεσμών
• ΜΜΕ : έρευνες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι
οι νέοι παρακολουθώντας τη βία τείνουν να
συμπεριφέρονται περισσότερο επιθετικά.